Nr 7/2006 (77), Technologie informacyjne. Badania, teorie, wizje
| | Nr 7/2006 (77), Technologie informacyjne. Badania, teorie, wizje |
|
 | | | |
Jerzy Słowiński
| |||
| | ||
| Dzieje Biblioteki Głównej Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy są ściśle związane z dziejami uczelni. Od jej powołania w 1951 r. jako Wieczorowej Szkoły Inżynierskiej, a następnie po przekształceniu w 1974 r. w Akademię Techniczno-Rolniczą, biblioteka pełni rolę ważnego ogniwa w uczelnianej strukturze organizacyjnej. Celem poniższego tekstu jest opisanie zbiorów udostępnianych w Czytelni Czasopism, Norm i Patentów w Bibliotece Głównej Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy, ze szczególnym uwzględnieniem zbiorów specjalnych i przedstawienie na ich przykładzie nowych form działalności informacyjnych i marketingowych biblioteki. Znaczącym elementem struktury Biblioteki Głównej Akademii Techniczno-Rolniczej jest Czytelnia Czasopism, Norm i Patentów. Pierwsze zachowane statystyki jej działalności pochodzą z przełomu lat 50. i 60. Na ich podstawie można prześledzić postępujący wzrost liczby zbiorów oraz ich wykorzystania. W 1958 r. udostępniono użytkownikom 17 tytułów czasopism, w 1960 r. - 23, a w 1969 r. osiągnięto już liczbę 672 tytułów. Od początku działalności biblioteki są one systematycznie pozyskiwane w formie prenumeraty, darów i wymiany międzyuczelnianej. Początkowo gromadzono literaturę głównie z zakresu mechaniki, inżynierii i technologii chemicznej, budownictwa, elektroniki, elektrotechniki, matematyki, fizyki i nauk społecznych. Po powstaniu Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy zbiory rozszerzono o tematykę rolniczą. Pierwsza Czytelnia Książek i Czasopism rozpoczęła działalność z początkiem roku akademickiego w 1968 r. Dwa lata później, w roku 1970, biblioteka posiadała 447 tytułów czasopism bieżących, w tym 186 tytułów czasopism krajowych, 147 tytułów czasopism radzieckich i 114 tytułów czasopism z krajów demokracji ludowej. Rok 1987 zamknął się prenumeratą liczącą 646 tytułów czasopism polskich, 324 czasopism ze Związku Radzieckiego oraz 188 tytułów z krajów demokracji ludowej. Ostatecznie w 1994 r. połączenie zbiorów czasopism i zbiorów Polskich Norm i opisów patentowych dało początek działalności Czytelni Czasopism, Norm i Patentów. Aktualnie prenumerata czasopism polskich wynosi 259 tytułów oraz 41 tytułów czasopism zagranicznych. Czytelnia posiada w swoich zbiorach zeszyty naukowe, monografie, rozprawy habilitacyjne wszystkich uczelni politechnicznych i rolniczych w Polsce. Na miejscu można korzystać z Dzienników Ustaw i Monitorów Polskich w wersji papierowej, jak również z bazy prawniczej Lex. Całość zbiorów dopełniają Roczniki Statystyczne, które podobnie jak Dzienniki Ustaw i Monitory Polskie są pozyskiwane w formie prenumeraty od początku istnienia biblioteki.
Zbiory normGromadzenie zbiorów specjalnych, przede wszystkim norm i opisów patentowych, miało swój początek pod koniec lat 60. W roku 1969 rozpoczęła działalność Czytelnia Zbiorów Specjalnych, w której przechowywano Polskie Normy, Normy Branżowe, grafikę, kartografię, płyty gramofonowe, taśmy magnetofonowe, fotokopie, mikrofilmy. Przełomowym momentem w dziejach czytelni okazał się rok 2004. Dzięki podpisaniu umowy między Polskim Komitetem Normalizacyjnym w Warszawie a Akademią Techniczno-Rolniczą w Bydgoszczy powstał Punkt Informacji Normalizacyjnej, który rozwinął nowe formy działalności czytelni. Główną korzyścią było bezpłatne skompletowanie pełnego zbioru Polskich Norm. Do tej pory prenumerata norm ze względu na duże koszty ograniczała się tylko do norm z dziedzin przydatnych w procesie dydaktycznym poszczególnych kierunków. Ponadto zbiory normalizacyjne poszerzyły się o darmową prenumeratę polskiego miesięcznika Normalizacja i niemieckiego DIN Mitteilungen. Zeitschrift für Deutsche, Europäische und Internationale Normung oraz aktualnych Katalogów Polskich Norm, raportów technicznych, specyfikacji i kilkudziesięciu norm wydanych na CD. Ogółem biblioteka w ciągu dwóch lat wzbogaciła się o majątek wartości ponad 200 000 PLN. Dla porównania, wartość prenumeraty norm w latach poprzednich oscylowała w granicach 30 000 PLN. W wyniku posiadania pełnego zbioru Polskich Norm oraz kilkudniowego przeszkolenia pracowników biblioteki w Polskim Komitecie Normalizacyjnym w Warszawie Punkt Informacji Normalizacyjnej zaczął pełnić rolę regionalnego ośrodka informacji normalizacyjnej. Obecnie użytkownicy spoza uczelni, przedstawiciele różnych instytucji i zakładów przemysłowych stanowią około 40% użytkowników odwiedzających naszą czytelnię. Pozostałe 60% to studenci i pracownicy dydaktyczno-naukowi Akademii Techniczno-Rolniczej. Dzięki powstaniu strony internetowej http://www.pin.atr.bydgoszcz.pl czytelnicy mogą korzystać z Katalogu Polskich Norm drogą on-line oraz zamawiać interesujące ich wydawnictwa normalizacyjne. Doradztwo i sprzedaż głównie Polskich Norm należy do najważniejszych zadań PIN-u. Na zamówienie klientów wykonywane są tematyczne wykazy norm oraz ich aktualizacje. Obecnie zbiory liczą 9 290 Polskich Norm i 151 666 norm europejskich i międzynarodowych uznanych jako polskie. Rocznie biblioteka pozyskuje bezpłatnie około 3 500 egzemplarzy Polskich Norm. W 2005 r. z usług Punktu Informacji Normalizacyjnej skorzystało 3 600 użytkowników, którym udostępniono 17 259 dokumentów normalizacyjnych, w tym 16 459 Polskich Norm. Udzielono 3100 porad telefonicznych, 250 odpowiedzi pisemnych oraz 1112 informacji o liczbie norm europejskich i międzynarodowych wprowadzonych do Polskich Norm. Przygotowano 50 wykazów tematycznych. Łącznie sprzedano ponad 2000 wydawnictw normalizacyjnych. W Czytelni Czasopism, Norm i Patentów są gromadzone, aktualizowane i udostępniane następujące zbiory normalizacyjne:
Zbiory opisów patentowychW 1964 r. Biblioteka Główna Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu przekazała Bibliotece Głównej Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy dar w formie zbioru opisów patentowych, czyli wynalazków prawnie zatwierdzonych przez Urząd Patentowy PRL. Zapoczątkowało to permanentne (około 2 500 egzemplarzy rocznie) gromadzenie zasobu opisów patentowych, liczącego obecnie ponad 191 000 egzemplarzy. Na mocy obustronnego porozumienia pomiędzy Urzędem Patentowym RP w Warszawie i Akademią Techniczno-Rolniczą w Bydgoszczy, Biblioteka Główna Akademii Techniczno-Rolniczej gromadzi opisy patentowe, katalogi Międzynarodowej Klasyfikacji Patentowej, miesięczniki Biuletyn Urzędu Patentowego i Wiadomości Urzędu Patentowego. Z tego zbioru korzystają nie tylko pracownicy naukowo-dydaktyczni i studenci naszej Uczelni, ale również rzecznicy patentowi i pracownicy różnych podmiotów gospodarczych Bydgoszczy i okolicznych miejscowości. Dzięki zapoznaniu się z literaturą patentową lub sprawdzeniu tzw. "czystości patentowej" mogą oni zgłosić opis wzoru użytkowego w Urzędzie Patentowym w celu uzyskania patentu lub prawa ochronnego. Ośrodek patentowy umożliwia wyszukiwanie w zbiorach i literaturze patentowej informacji ukazującej stan techniki w wybranych dziedzinach wiedzy oraz określa stan prawny w zakresie ochrony własności przemysłowej. Status wynalazku otrzymują jedynie te zgłoszenia, które proponują wyłącznie nowe rozwiązania. Dlatego dokumenty patentowe zawierają informację o stanie prawnym i gwarantują, że dane rozwiązanie techniczne może być dopuszczone do produkcji i obrotu handlowego. Aby ujednolicić klasyfikowanie dokumentów patentowych, czyli opisów wynalazków, na które udzielono patentów, opisów wzorów użytkowych i świadectw autorskich, użytkownicy posługują się Międzynarodową Klasyfikacją Patentową. Opiera się ona na strukturze hierarchicznej, w której podzielono całą wiedzę na osiem działów, z których każdy dzieli się na klasy, podklasy, grupy i podgrupy. Tytuły działów przedstawiają się następująco:
Tytuły działów i klas przedstawiają zakres przedmiotowy ogólny. Z kolei tytuł podklasy określa nie tylko omawiany w niej przedmiot, ale także wyjaśnia jej treść, zaś grupy obejmują dziedzinę i zakres, których wyodrębnienie uznano za celowe dla danej podklasy. Dzięki współpracy z Urzędem Patentowym RP Czytelnia Czasopism, Norm i Patentów posiada bazę danych o polskich dokumentach patentowych POLPAT, składającej się z :
Komercyjny charakter zbiorów specjalnychFachowość pracowników czytelni, jak też zgromadzone kompletne zbiory Polskich Norm i opisów patentowych sprawiają, że zwiększa się zainteresowanie ośrodkiem informacji normalizacyjnej i patentowej osób oraz instytucji spoza uczelni. Dzięki sprzedaży norm w bibliotece pojawił się w sposób bardziej zauważalny autentyczny klient. Jest to nowe doświadczenie wskazujące, że biblioteka jako organizacja non-profit oprócz usług dydaktycznych i informacyjnych może oferować nowe, czysto marketingowe usługi. Doskonałym przykładem jest opisana wyżej działalność Punktu Informacji Normalizacyjnej. Szerszy niż dotychczas zakres działania Czytelni Czasopism, Norm i Patentów spowodował wyznaczenie sobie standardów marketingowych, prawie nieobecnych w dotychczasowej działalności bibliotecznej. Poprzez kontakty z przedstawicielami podmiotów gospodarczych zmienia się również wizerunek bibliotekarza, który wyposażony w niezbędną wiedzę fachową, w tym także marketingową, oferuje szeroki wachlarz ofert i usług, także handlowych. Przez to staje się bardziej partnerem, niż tylko wykonawcą standardowych usług bibliotekarskich. Świadome i konsekwentne stawianie dobra klienta na pierwszym miejscu stanowi klucz do budowania trwałej więzi, opartej na wzajemnym zaufaniu i wiarygodności. Zapoczątkowany dwa lata temu nowy charakter relacji między biblioteką a klientem, reprezentującym środowisko inne niż naukowe, stanowi nowe wyzwanie w pracy bibliotekarskiej. Pracownicy czytelni mają świadomość, że pozyskanie nowego klienta jest niezwykle istotne, bowiem pierwszy kontakt, uważany za najważniejszy, może być zwiastunem dłuższej współpracy z czytelnią. Zdobycie stałego klienta, powtórzenie przez niego zakupu i pozytywna reklama powodują, że użytkownik chętniej wraca do czytelni. Przekłada się to na długofalowy sukces. Zadowolenie klientów z oferowanych usług jest często początkiem mniej lub bardziej silnych związków emocjonalnych. Przykładem mogą być przesyłane przez poszczególne firmy życzenia z okazji świąt czy Dnia Normalizacji. Powyższe doświadczenia, nie tylko informacyjne, w pracy Czytelni Czasopism, Norm i Patentów dostarczają wiele satysfakcji i są konkretnym przykładem na poszerzanie usług świadczonych przez Bibliotekę Główną Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy.  | |
| | | |
| |||
| | ||
