Nr 4/2001 (22)    Architektura bibliotek. Sprawozdanie

Anna Komperda
Jolanta Wróbel
Biblioteka Główna i OINT Politechniki Wrocławskiej

Internet Librarian International 2001

Internet Librarian International 2001 - coroczna konferencja bibliotekarzy i specjalistów informacji z całego świata odbyła się w tym roku w dniach 26-28 marca w Londynie. Spotkania bibliotekarzy, zainteresowanych najnowszą technologią i zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań w bibliotece, mają swoją wieloletnią tradycję. Po raz pierwszy zostały zorganizowane w 1985 roku przez Bibliotekę Politechniki w Hatfield (ok. 20 mil na północ od Londynu) jako targi technologii bibliotecznych Libtech. W latach dziewięćdziesiątych konferencja uzyskała znaczenie międzynarodowe goszcząc bibliotekarzy z całego świata - w tym i z Polski, dzięki finansowemu wsparciu programu Tempus. [1] W 1999 roku konferencja i towarzyszące jej targi wystawców zostały przeniesione do hali Olimpia 2 w Londynie i od tej pory, zawsze w marcu, pojawią się w kalendarzu bibliotecznych spotkań.
Tegorocznymi sponsorami medialnymi imprezy byli: Information Today, Inc. oraz EBSCO.

Pierwszy dzień obrad zainaugurowała i powitała wszystkich gości Jane I. Dysard z Kanady, reprezentująca firmę Dysard & Jones Associates, która była główną organizatorką spotkania. Tegoroczna konferencja odbywała się pod hasłem "NOTHING BUT 'NET" i prezentowała połączenie wiodących idei, narzędzi i serwisów związanych z zagadnieniem szeroko rozumianego wykorzystania i zastosowania Internetu/Intranetu, narzędzi i technik wyszukiwania zasobów elektronicznych, projektowania serwisów informacyjnych, portali i wortali, stosowania systemów zabezpieczających, elektronicznych płatności, roli reklamy w Internecie oraz nauczaniu i uczeniu się poprzez sieć.

Natomiast to, co ściśle wiąże się z wykorzystaniem nowoczesnych technologii w bibliotekach, można przedstawić jako dyskusję na temat:

• rozwijania koncepcji biblioteki hybrydowej wykorzystującej i udostępniającej równolegle wszelkie dokumenty niezależnie od ich fizycznej postaci - od tradycyjnych nośników papierowych po elektroniczne;
• opracowania, udostępniania i archiwizacji nowych mediów - czasopism, książek elektronicznych, pełnotekstowych baz danych i wszelkich dokumentów multimedialnych;
• digitalizacji zbiorów i tworzenia zasobów biblioteki wirtualnej;
• projektowania i zarządzania zasobami elektronicznymi zgodnie z zasadami licencji i ochrony praw własności przy stosowaniu opłat poprzez sieć;
• tworzenia portali bibliotecznych, które stanowią bramę do biblioteki wirtualnej i pozwalają na skuteczne komunikowanie się społeczności korzystającej z usług biblioteki;
• przyszłej roli bibliotekarzy - internautów i przewodników w nawigacji sieciowej.

Wśród uczestników konferencji dominowali Brytyjczycy, Amerykanie, Kanadyjczycy, a także reprezentanci krajów Benelux-u i Skandynawii. Znikomą liczbę gości stanowili natomiast przedstawiciele krajów Europy Środkowo-Wschodniej. W tym gronie byłyśmy jedynymi reprezentantkami Polski wygłaszając referat poświęcony dwuletniej działalności EBIBu - pierwszego w Polsce czasopisma elektronicznego dla bibliotekarzy, ukazującego się wyłącznie w Internecie. Omówiona została historia powstania, struktura Biuletynu, zasady i podział pracy, dotychczasowe osiągnięcia oraz nasze cele i zamierzenia na przyszłość. Zgodnie z wymaganiami organizatorów, cały materiał - artykuł wraz z prezentacją, został przesłany jeszcze w styczniu i nie uwzględniał tegorocznych zmian: nazwy "Elektroniczna Biblioteka", adresu, nawiązania współpracy ze Stowarzyszeniem Bibliotekarzy Polskich oraz uzyskania statusu prawnego. Aktualne informacje zostały przedstawione w trakcie trwania prezentacji jako tegoroczne osiągnięcia zespołu EBIBu. W trakcie wystąpienia polemizowałyśmy z belgijskim przedmówcą z Vrije Universiteit Brussel przekonanym, że tylko płatne serwisy on-line, reprezentują odpowiednio wysoki poziom. W trakcie wykładu promowałyśmy również Bibliotekę Główną Politechniki Wrocławskiej i jej witrynę WWW. To, że nasze wystąpienie spotkało się z dużym zainteresowaniem i przychylnym przyjęciem, potwierdziły późniejsze nieformalne rozmowy i spotkania w kuluarach prowadzone podczas kolejnych dni pobytu.

Cieszy nas fakt zainteresowania zachodnich odbiorców polskimi doświadczeniami w tworzeniu pierwszego polskiego, bezpłatnie udostępnianego on-line czasopisma i serwisu informacyjnego dla naszego środowiska. Rozmowy na temat EBIBu - poziomu prezentowanych w nim informacji, rozległości podejmowanych tematów, poczytności (o czym świadczą statystyki) - przekształciły się w ogólniejszą dyskusję o polskich bibliotekach, ich dostępie do Internetu i osiągnięciach we wdrażaniu nowoczesnych technologii. Jeden z rozmówców powiedział, że o bibliotekach polskich wiedzą niewiele, a chcieliby więcej. Dla redakcji EBIBu jest to zachęta do rozwijania serwisu, ale przede wszystkim tworzenia równoległej wersji angielskojęzycznej, która będzie stanowić źródło informacji o nas samych, jak i całym polskim środowisku.

Z okazji konferencji został przygotowany CD-ROM, podobnie jak na Targi Książki we Frankfurcie w 2000 roku, który zawierał, m.in.: angielskie streszczenia wszystkich, wydanych do tej pory numerów biuletynu, pełne artykuły polskich autorów tłumaczone na język angielski, wykaz stron WWW polskich bibliotek w układzie wg miast i typu biblioteki, katalogów on-line oraz prezentację polskich bibliotek, które przysłały do redakcji EBIBu odpowiednie materiały. Pięćdziesiąt sztuk CD-ROMu rozeszło się po wykładzie jak przysłowiowe ciepłe bułeczki.

Całość konferencji została zorganizowana w postaci trzech równoległych ścieżek tematycznych dowolnie wybieranych przez uczestników. Nie sposób było jednak wysłuchać wszystkich wykładów i wziąć udział we wszystkich przygotowanych warsztatach! Ogrom zaproponowanego materiału i różnorodność podejmowanych problemów świadczy o tym, że współczesne bibliotekarstwo, przyłączyło się do wyścigu technologicznego i aktywnie potrafi w nim uczestniczyć. Konferencja pokazała, że szybko zmieniające się oblicze współczesnego świata dotyczy również bibliotek, które oferują swoim użytkownikom nowoczesne usługi i produkty.

Konferencji towarzyszyły targi firm - producentów oprogramowań, systemów bibliotecznych, systemów zabezpieczeń przed kradzieżą, producentów i wydawców baz danych, czasopism i książek elektronicznych udostępnianych on-line lub na CD-ROM, pośredników w dziedzinie dostarczania i przetwarzania informacji. Wśród wystawców swoje produkty i usługi prezentowały takie firmy, jak: EBSCO Information Services, Info Technology Supply Ltd., Ingenta, OCLC, Oxford University Press, Electronic Reading Systems, Sight & Sound Technology i wiele innych. Niestety, nie była to zbyt bogata oferta - ok. 50. wystawców, co w porównaniu z targami Libtech 96 stanowi zaledwie połowę! [1]

Uczestnicy konferencji mogli, bez dokonywania dodatkowych opłat i rejestracji, odwiedzić również Międzynarodowe Targi Książki (London Book Fair), odbywające się w tym samym centrum konferencyjnym. Kilka fotografii załączonych poniżej pozwoli Państwu ocenić ogrom tego przedsięwzięcia, na którym spotkali się wydawcy z całego świata.

Kolejnym, nie mniej frapującym akcentem naszego pobytu w Londynie, była wizyta w nowym, wzniesionym pod koniec lat dziewięćdziesiątych budynku The British Library. Jest on bardzo nowoczevnie zaprojektowany i wykonany z wielkim rozmachem. Uroczystego otwarcia w 1998 roku dokonała osobiście Jej Królewska Mość, Królowa Elżbieta II, o czym świadczy pamiątkowa tablica w holu. Ogromna kubatura i nowoczesność z estetycznym, przyjaznym dla oka wykończeniem wnętrza w kolorach ciepłego brązu, to cechy charakterystyczne tego obiektu.
Wspaniały gmach nie jest jednak osiągalny dla zwykłych śmiertelników! Dostępu do zgromadzonych tam dzieł strzeże nie tylko skomplikowany system elektronicznych zabezpieczeń, ale i wyszkolony, zwyczajowo uprzejmy lecz stanowczy personel. Nie byłyśmy wcześniej umówione, toteż przekroczenie progów tej szacownej instytucji musiałyśmy poprzedzić procedurą polegającą na wypełnieniu stosownego formularza, wykonaniu uśmiechu do ukrytej kamery itp. formalności. W wyniku tych zabiegów dostałyśmy imienne, opatrzone fotografią karty, ważne do 2006 roku, uprawniające do wstępu i poruszania się po określonej części budynku. Mogłyśmy zwiedzić wszystkie czytelnie działu "Science" oraz wystawy, które były w tym czasie zorganizowane. Okazało się, że znalazłyśmy się w gronie szczęśliwców, ponieważ nie wszystkim jest dane uzyskanie wymaganej przepustki na zapoznanie się ze zbiorami The British Library.
Zasady korzystania z biblioteki stanowią udane połączenie tradycyjnych metod udostępniania zbiorów z bezpośrednim dostępem użytkownika do półek oraz nowoczesności rodem z XXI wieku - komputerów, wyszukiwania w bazach dostępnych on-line, czy czasopismach elektronicznych. Komfort pracy i nauki podnoszą wygodnie, ergonomicznie zaprojektowane stanowiska z możliwością korzystania z osobistych laptopów i innych tego typu wynalazków.
Obserwując zachowanie korzystających z biblioteki czytelników zauważyłyśmy rzecz bardzo charakterystyczną i ciekawą - bezwzględne podporządkowanie się obowiązującemu w gmachu regulaminowi i przepisom. Duch słynnych i przysłowiowych już "King's Regulations" był powszechnie wyczuwalny.

Pięciodniowy pobyt w Londynie okazał się więc udany, kształcący i bogaty w pozytywne wrażenia. Uważamy, że jako bibliotekarze możemy mieć powody do satysfakcji z pracy, która została dostrzeżona na tak szerokim, międzynarodowym forum.

Kronika fotograficzna z konferencji

BIBLIOGRAFIA

1. Komperda A.: Międzynarodowe targi technologii bibliotecznych Libtech 96. "Zagadnienia Informacji Naukowej" 1997 nr 1(69) s. 101-104.
2. Wróbel J., Czyżak D.: Konferencja Libtech, Londyn 2000. "Bibliotekarz" 2000 nr 9 s. 22-23.

EBIB 4/2001 (22), Architektura bibliotek.
    Anna Komperda, Jolanta Wróbel Internet Librarian International 2001:   www.ebib.pl/2001/22/intrnetlibr.html