Bethesda Statement on Open Access Publishing

Open access publishing conference April 11, 2003, Howard Hughes Medical Institute Conference Center,
4000 Jones Bridge Road, Chevy Chase, MD 20815

11 kwietnia 2003 r. podczas spotkania na temat Open Access w The Howard Hughes Medical Institute in Chevy Chase, Maryland została opracowana deklaracja z Bethesda zatytułowana Bethesda Statement on Open Access Publishing.

Głównym celem tego dokumentu jest określenie zasad szybkiego i darmowego dostępu do prymarnej wiedzy naukowej oraz tego, kto mógłby wesprzeć inicjatywę: organizacje naukowe, naukowcy, wydawcy, bibliotekarze, którzy są zainteresowani otwartym dostępem do wiedzy i mogą wpłynąć na przekształcenia w tym zakresie. Ustalono, że trzeba powołać grupę, która przygotuje podstawowy szkic zmian możliwy do zaakceptowania przez wszystkich.

Definicja OA

Określono definicję otwartego dostępu: publikacje otwartego dostępu^[1] muszą spełniać następujące warunki:

1. Autorzy i właściciele praw autorskich dają wszystkim użytkownikom darmowe, nieodwołalne, szerokie, trwałe prawo dostępu do dzieła i licencję na kopiowanie, użycie, rozpowszechnianie, przenoszenie i pokazywanie pracy publicznie oraz do tworzenia i rozpowszechniania prac pochodnych na wszelkich nośnikach cyfrowych, dla wszelkiego rodzaju odpowiedzialnego użycia, z zachowaniem atrybucji autorskich^[2]. Użytkownicy mają prawo do robienia niewielkiej liczby kopii w wersji drukowanej dla własnego użytku.

2. Kompletna wersja pracy i wszystkie dodatkowe materiały wraz z kopią pozwolenia na druk (o której mowa wyżej) są w odpowiednim standardowym formacie elektronicznym deponowane natychmiast po pierwszej publikacji, przynajmniej w jednym z repozytoriów dostępnych on-line, wspieranych przez instytucję akademicką, towarzystwo naukowe, agencję rządową lub inną wiarygodną organizację, która stara się umożliwić wolny dostęp do wiedzy, nieograniczoną jej dystrybucję oraz długoterminowe archiwizowanie.

Deklaracja grupy roboczej instytucji naukowych i donatorów:

Nasze instytucje finansują badania naukowe i czuwają nad ich przebiegiem, aby promować powstawanie i rozpowszechnianie nowych idei dla społecznego dobra. Uznajemy, że publikowanie rezultatów prac naukowych jest zasadniczym elementem badań, a koszty publikacji są częścią ogólnych kosztów prowadzenia badań.

Oczekujemy, że nasza kadra naukowa, naukowcy i grantobiorcy będą za pośrednictwem publikacji dzielić się swoimi pomysłami i odkryciami. Misja ta powiedzie się tylko w połowie, jeśli prace nie będę społeczeństwu tak powszechnie dostępne i użyteczne, jak tylko jest to możliwe. Internet fundamentalnie zmienił praktyczne i ekonomiczne realia związane z upowszechnianiem opublikowanej wiedzy naukowej i dał możliwość znacznie większego dostępu do wiedzy.

Ażeby czerpać korzyści płynące ze zmian, musimy zmienić fundamentalnie politykę dotyczącą zasad publikowania przez naszą kadrę naukową i grantobiorców:

1. Powinniśmy zachęcać naukowców, grantobiorców, by publikowali swoje prace zgodnie z zasadami modelu Open Access, maksymalizującego dostęp do informacji i korzyści, jakie czerpać z niej mogą naukowcy, badacze i społeczeństwo na całym świecie.
2. Zdajemy sobie sprawę, że choć przejście do modelu otwartego i swobodnego dostępu prawdopodobnie znacząco obniży koszty całkowite, może jednak przenieść jakieś koszty na autora publikacji czy obniżyć dochody wydawcy, więc my zobowiązujemy się pomóc te koszty pokryć. W tym celu zgadzamy się pomóc w pokryciu niezbędnych wydatków związanych z publikowaniem w modelu Open Access pojedynczych tekstów w czasopismach recenzowanych.
3. Potwierdzamy zasadę, że tylko wartość merytoryczna dzieła, a nie tytuł czasopisma, w którym dzieło jest publikowane, będzie podstawą dla dofinansowania, promocji, nagradzania dzieła.
4. Oceniając wnioski o dofinansowanie, nagrodę czy grant, będziemy traktować każdy rekord w repozytorium Open Access jako dowód działania na rzecz społeczeństwa i promocji nauki.

Będziemy popierać tę ideę z oczekiwaniem, że wydawcy dzieł naukowych będą podzielać nasze pragnienie maksymalizacji korzyści, jakie może mieć społeczeństwo z dostępu do wiedzy i będą widzieli, że może to być pole współpracy dla dobra publicznego.

Deklaracja grupy roboczej bibliotekarzy i wydawców:

Wierzymy, że Open Acces będzie ważnym elementem naukowego publikowania w przyszłości i będzie tak działał, by oddawać, pokazywać rezultaty bieżących prac badawczych - dlatego repozytoria powinny być szeroko otwarte, darmowe i łatwe w użyciu, jak tylko to jest możliwe. Biblioteki i wydawcy powinni zrobić wszystko, by to przechodzenie do nowego modelu nie załamało dotychczasowego udostępniania informacji naukowej.

Biblioteki proponują:

1. Rozwijać i wspierać mechanizmy przechodzenia do modelu Open Access i pokazywać przykłady działania takich mechanizmów.
2. W swojej działalności edukacyjnej i promocyjnej dawać priorytet uświadamianiu użytkowników o korzyściach, jakie niesie Open Access, zarówno jeśli chodzi o repozytoria, jak i drukowanie czasopism elektronicznych.
3. Powinniśmy zaznaczać w katalogach i innych bazach danych te czasopisma, które są publikowane w modelu Open Access.

Wydawcy czasopism proponują:

1. Zobowiązać się do wprowadzenia opcji Open Access dla wszystkich artykułów naukowych i tytułów czasopism, jakie wydają.
2. Opracować specjalny plan działania, który pozwoli przekształcić tytuły na nowy model.
3. Współpracować z innymi wydawcami prac w modelu Open Access i innymi zainteresowanymi stronami w celu rozwijania odpowiednich narzędzi dla autorów i wydawców, które ułatwią opublikowanie rękopisów w standardach elektronicznych, pozwalających na umieszczenie ich w repozytoriach i sprawne przeszukiwanie.
4. Zapewnić, że modele otwartego dostępu przewidujące pobieranie opłat autorskich doprowadzą do złagodzenia barier finansowych dla badaczy, zwłaszcza tych z krajów rozwijających się.

Deklaracja grupy roboczej naukowców i towarzystw naukowych

Badanie naukowe jest współzależnym procesem, w którym każdy eksperyment jest zależny od innych eksperymentów. Naukowcy i towarzystwa, które ich reprezentują, mają ogromny interes w tym, by rezultaty badań naukowych były rozpowszechniane jak najszerzej, jak najszybciej i tak efektywnie, jak to tylko jest możliwe. Elektroniczne drukowanie badań naukowych daje ogromne możliwości i pewność szerokiego i swobodnego dzielenia się pracą naukową, pomysłami, ideami i odkryciami z naukowcami i społeczeństwem. Dlatego popieramy zasady OA. Wiemy, że publikowanie jest fundamentalną częścią procesu badawczego i że jego koszty są częścią kosztów ponoszonych na badania.

Społeczność naukowa zgadza się popierać Open Access, by dojść do takiego stanu, że wszystkie prace naukowe będą dostępne w nowym modelu. Będziemy informować wszystkich, którym służymy, i tych, którzy mogą czerpać korzyści z naszego doświadczenia, o krokach, jakie podejmujemy, aby stosować model Open Access.

1. Naukowcy zgadzają się zamanifestować swoje poparcie dla idei, publikując swoje wybrane materiały naukowe w repozytoriach czy czasopismach otwartych recenzujących artykuły, edytujących je poprawnie i przechodzących na nowy model.
2. Naukowcy zgadzają się popierać zmiany w mechanizmach awansu zawodowego i oceny dorobku naukowego w taki sposób, aby uznawane były także prace zamieszczane w elektronicznych czasopismach otwartych bez względu na tytuł czasopisma, w jakim to się ukazuje.
3. Naukowcy i Towarzystwa zgadzają się, że rozpowszechnianie informacji na temat Open Access jest nieodzowne do zrealizowania idei i zobowiązują się do edukowania swoich współpracowników, członków stowarzyszeń i opinii publicznej na temat doniosłości Open Access.

Lista uczestników spotkania:

1. Dr. Patrick O. Brown, Howard Hughes Medical Institute Stanford University School of Medicine, and Public Library of Science.
2. Ms. Diane Cabell, Associate Director The Berkman Center for Internet & Society at Harvard Law School.
3. Dr. Aravinda Chakravarti, Director, McKusick-Nathans Institute of Genetic Medicine at Johns Hopkins University, and Editor, Genome Research.
4. Dr. Barbara Cohen, Senior Editor Public Library of Science.
5. Dr. Tony Delamothe, BMJ Publishing Group United Kingdom.
6. Dr. Michael Eisen Lawrence, Berkeley National Lab University of California Berkeley, and Public Library of Science.
7. Dr. Les Grivell, Programme Manager European Molecular Biology Organization Germany.
8. Prof. Jean-Claude Guédon, Professor of Comparative Literature, University of Montreal, and Member of the Information Sub-Board, Open Society Institute.
9. Dr. R. Scott Hawley, Genetics Society of America Mr. Richard K. Johnson Enterprise Director SPARC (Scholarly Publishing and Academic Resources Coalition).
10. Dr. Marc W. Kirschner, Harvard Medical School.
11. Dr. David Lipman, Director, NCBI National Library of Medicine National Institutes of Health.
12. Mr. Arnold P. Lutzker, Lutzker & Lutzker, LLP Outside Counsel for Open Society Institute.
13. Ms. Elizabeth Marincola, Executive Director The American Society for Cell Biology.
14. Dr. Richard J. Roberts, New England Biolabs.
15. Dr. Gerald M. Rubin, Vice President and Director, Janelia Farm Research Campus Howard Hughes Medical Institute.
16. Prof. Robert Schloegl, Chair, Task Force on Electronic Publishing Max-Planck-Gesellschaft, Germany.
17. Dr. Vivian Siegel, Executive Editor Public Library of Science.
18. Dr. Anthony D. So, Health Equity Division The Rockefeller Foundation.
19. Dr. Peter Suber, Professor of Philosophy, Earlham College Open Access Project Director, Public Knowledge Senior Researcher, SPARC.
20. Dr. Harold E. Varmus, President, Memorial Sloan-Kettering Cancer Center Chair, Board of Directors, Public Library of Science.
21. Mr. Jan Velterop, Publisher BioMed Central United Kingdom.
22. Dr. Mark J. Walport, Director Designate The Wellcome Trust United Kingdom.
23. Ms. Linda Watson, Director Claude Moore Health Sciences Library University of Virginia Health System.

Peter Suber
Earlham College and Public Knowledge,
Open Access Project Director

Sprawozdanie ze spotkania grup roboczych na: Meeting on Open Access Publishing w Bethesda, USA, dnia 11 kwietnia 2003 roku.
Dostęp do deklaracji: http://www.earlham.edu/~peters/fos/bethesda.htm
http://www.wsis-si.org/mdpi-bethesda.pdf, http://www.biomedcentral.com/openaccess/bethseda/#definition

Przypisy od redakcji:

[1] W rozumieniu Open Access własność dotyczy pojedynczych prac, a niekoniecznie wydawców czy czasopism.

[2] To raczej społeczne standardy, a nie prawo autorskie, będą wyznaczać mechanizmy egzekwowania poprawnych atrybucji autorskich opublikowanego dzieła i jego odpowiedzialnego użycia.

Przekład za zgodą autora: Bożena Bednarek-Michalska, Toruń, styczeń 2006 r.
Weryfikacja: Joanna Grześkowiak, Wrocław, luty 2006 r.

Bethesda Statement on Open Access Publishing / // W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 3/2006 (73) marzec. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2006. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/73/suber.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187