Nr 10/2004 (61), Regionalna współpraca bibliotek. Artykuł
| | Nr 10/2004 (61), Regionalna współpraca bibliotek. Artykuł |
|
 | | | |
Anita Januszewska
| |||
| | ||
| Współpraca między bibliotekami w Polsce ma miejsce zarówno w skali ogólnokrajowej, jak i regionalnej. Zjawisko to jest zgodne z duchem czasu, bowiem poprzez współpracę można poprawić jakość usług bibliotecznych i znacznie obniżyć koszty wprowadzania innowacji. Współpraca obejmuje różne aspekty działalności bibliotecznej, poczynając od ustalania wspólnego regulaminu udostępniania, kończąc na wspólnym opracowywaniu zbiorów. Przykładów udanej współpracy w skali krajowej i na szczeblu regionalnym jest wiele. Wspomnieć warto chociażby Ogólnopolskie Porozumienie o Współpracy Bibliotek Wdrażających i Użytkujących VTLS czy Poznańską Fundację Bibliotek Naukowych. Warto podkreślić, że współpraca bibliotek jest szczególnie owocna wtedy, kiedy rodzi się z inicjatyw oddolnych. Mówiąc o współpracy pomorskich bibliotek naukowych, należy wspomnieć o dotychczasowych oraz o nowych formach współdziałania, w tym przede wszystkim o inicjatywie powołania Zespołu Bibliotek Naukowych Województwa Pomorskiego. Współpracę bibliotek naukowych w regionie pomorskim datuje się od początku lat 70. W 1971 roku ustalony został wspólny regulamin udostępniania zbiorów bibliotek uczelnianych Trójmiasta (Gdańsk, Sopot, Gdynia). Na jego mocy studenci i pracownicy szkół wyższych uzyskali prawo do korzystania ze zbiorów innych bibliotek poprzez wypożyczanie książek na zewnątrz. W lipcu 1972 roku rektorzy Politechniki Gdańskiej i Uniwersytetu Gdańskiego powołali Międzyuczelnianą Bibliotekę Czasopism Chemicznych i Biochemicznych, która zlokalizowana została na terenie Politechniki Gdańskiej. Zbiory tej placówki wzbogacone zostały o czasopisma przekazywane w formie depozytu przez Uniwersytet. Obejmują one nie tylko czasopisma z zakresu chemii, biochemii i biotechnologii oraz magnetycznego rezonansu jądrowego, ale także wiele wydawnictw monograficznych z zakresu chemii, np. Beilstein Handbuch der Organischen Chemie, Comprehensive Heterocyclic Chemistry, Comprehensive Organic Chemistry czy Gmelin Handbuch der Anorganischen Chemie. Obecnie istnieje także możliwość korzystania w Czytelni z wielu baz on-line i na CD-ROM. Współpraca bibliotek PG i UG daje wzajemne korzyści oraz poszerza możliwość dostępu do źródeł informacyjnych pracowników i studentów obydwu uczelni, a także Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku. Dlatego mówi się, że Międzyuczelniana Biblioteka Czasopism Chemicznych i Biochemicznych jest czynnikiem integrującym środowisko naukowe chemików i biochemików Polski Północnej[1]. W 1996 roku, w związku z wdrażaniem komputerowego systemu bibliotecznego Virtua, powołane zostało konsorcjum o nazwie Trójmiejski Zespół Biblioteczny. W skład zespołu weszły następujące biblioteki:
Do zespołu nie weszła Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego oraz Biblioteka Gdańska Polskiej Akademii Nauk, które wcześniej przystąpiły do ogólnopolskiego konsorcjum VTLS. Biblioteka Główna Politechniki Gdańskiej pełniła przez wszystkie lata rolę koordynatora prac wdrożeniowych w bibliotekach sieci. Efektem działania TZB jest kompleksowe wdrożenie systemu Virtua w Politechnice Gdańskiej (lipiec 2003 roku) oraz w większości bibliotek Zespołu. Współpraca między bibliotekami w regionie ma także miejsce w przypadku wspólnego organizowania wystaw środowiskowych. Przykładem tego może być spektakularna wystawa pt. Wybitni gdańszczanie w 1000-letniej historii Gdańska (1997), Nauka gdańska (1998), Rozwój sztuki drukarskiej na przestrzeni wieków (2000), czy Morze w nauce i sztuce (2003). Biblioteki użyczają sobie również eksponatów na wystawy organizowane samodzielnie. Przedmiotem wspólnych uzgodnień jest także kwestia podnoszenia kwalifikacji zawodowych i odbywania przez bibliotekarzy praktyk na terenie poszczególnych bibliotek. Wspólne szkolenia są związane z wdrażaniem systemu bibliotecznego Virtua. Liczni bibliotekarze biorą udział w szkoleniach w BG UG z zakresu katalogowania czasopism. Przykładem wspólnych działań może być list-apel, jaki dyrektorzy naukowych bibliotek Trójmiasta skierowali w 1998 roku do Fundacji na Rzecz Nauki Polskiej o dalsze wspieranie bibliotek naukowych w programie "Librarius". Od wielu lat Biblioteka Uniwersytecka opracowuje informator o godzinach otwarcia bibliotek naukowych Trójmiasta w roku akademickim i w okresie wakacji, uwzględniając w nim nie tylko biblioteki uczelniane, ale także pozostałe jednostki. Informacja ta podana jest również na stronie domowej BG UG - http://www.bg.univ.gda.pl/. W dobie gwałtownego rozwoju technologii telekomunikacyjnych i informacyjnych dotychczasowe formy współpracy bibliotek naukowych w regionie pomorskim wydają się być niewystarczające. Niezbędna jest ścisła współpraca bibliotek w zakresie gromadzenia zbiorów, ich ochrony, dostępu do źródeł informacji i podnoszenia kwalifikacji kadr. Dlatego postuluje się wprowadzenie nowych form współpracy i sformalizowanie jej poprzez powołanie Zespołu Bibliotek Naukowych Województwa Pomorskiego. Prace nad powołaniem zespołu trwają od lutego 2003 roku. Obecnie akces do porozumienia zgłosiło dwanaście bibliotek. W skład zespołu wejdą następujące biblioteki:
Celem porozumienia jest współpraca na rzecz rozwoju informacji naukowej, dostępu środowiska naukowego do zasobów informacji w Polsce i na świecie oraz unowocześnienie i usprawnienie działalności bibliotecznej w województwie pomorskim[2]. Współpracą w ramach Zespołu Bibliotek Naukowych objęte mają być następujące zagadnienia:
Już obecnie Biblioteka Główna Uniwersytetu Gdańskiego dzieli się z pozostałymi bibliotekami porozumienia egzemplarzem obowiązkowym polskich wydawnictw, jaki otrzymuje od 1997 roku na mocy ustawy o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych. Biblioteki uczelniane, zgodnie z profilem ich księgozbiorów, przejmują odpowiednie tytuły. Natomiast część literatury popularnonaukowej, dziecięcej i młodzieżowej oraz lektury szkolne przekazywane są do Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej. W celu zacieśnienia współpracy w ramach zespołu, doraźnie powołano dwa zespoły robocze. Jeden z nich znowelizował dotychczasowy regulamin udostępniania zbiorów, przystosowując go do obecnych warunków. Stwierdzono, że regulamin jest jedną z form współpracy bibliotek województwa pomorskiego i może przyczynić się do prawnego usankcjonowania Zespołu Bibliotek Naukowych oraz opracowania jego statutu[3]. Drugi z zespołów, ds. prenumeraty czasopism zagranicznych, zajął się koordynacją tego zagadnienia wśród bibliotek sieci. Ustalono wspólną listę prenumerowanych czasopism drukowanych i określono powtarzające się tytuły. Działania te mają w przyszłości zracjonalizować politykę gromadzenia czasopism Zespołu Bibliotek Naukowych. Z powołaniem Zespołu Bibliotek Naukowych w województwie pomorskim wiąże się duże oczekiwania. Powszechnie sądzi się, że w przyszłości dzięki jednej, prężnej reprezentacji bibliotek naukowych łatwiej będzie można rozwiązywać problemy, z jakimi borykają się poszczególne biblioteki. Tymczasem przed bibliotekami naukowymi regionu pomorskiego stoi problem wprowadzenia w życie zasad porozumienia i instytucjonalnych ram działania. Na marginesie rozważań dotyczących współpracy należy wspomnieć o jeszcze jednej inicjatywie bibliotek naukowych województwa pomorskiego. Od 1994 roku przy bibliotece Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni działa krajowe centrum wprowadzania danych do systemu ASFIS (Aquatic Sciences and Fisheries Information System). Członkami porozumienia są biblioteki następujących instytucji:
Trzon porozumienia stanowią więc pomorskie biblioteki naukowe. Porozumienie dotyczy współpracy w zakresie opracowywania polskich czasopism naukowych, wydawanych w języku angielskim, do międzynarodowej bazy bibliograficznej Aquatic Sciences and Fisheries Abstracts. Celem działalności bibliotek sieci jest upowszechnianie i promocja osiągnięć nauki polskiej w zakresie nauk wodnych i rybołówstwa. Biblioteka Morskiego Instytutu Rybackiego pełni rolę koordynatora sieci krajowej i współpracuje bezpośrednio z wydawcą Cambridge Scientific Abstracts i FAO. Powodem podejmowania przez biblioteki decyzji o współpracy zawsze było i jest dążenie do obniżenia kosztów ich funkcjonowania oraz do poprawy warunków dostępu do źródeł informacji. Może nim być niekiedy chęć promocji osiągnięć nauki polskiej, jak ma to miejsce w przypadku pomorskich bibliotek naukowych skupionych w sieci ASFIS. Przypisy[1] WIERSKA, B. Integrująca rola Międzyuczelnianej Biblioteki Czasopism Chemicznych i Biochemicznych. Bibliotekarz 1998, nr 12, s. 21-23. [2] Porozumienie o powołaniu Zespołu Bibliotek Naukowych Województwa Pomorskiego (projekt). [3] Protokół ze spotkania roboczego dotyczącego opracowania Regulaminu udostępniania zbiorów w bibliotekach wchodzących w skład Zespołu Bibliotek Naukowych Województwa Pomorskiego w dniu 10.09.2003 r.  | |
| | | |
| |||
| | ||