NOTATKA
ze spotkania Zespołu ds. Działalności Wspomagającej Badania, Sekcji Biblioteki Informacji Naukowej
z Ministrem Nauki i Informatyzacji prof. Michałem Kleiberem
Warszawa, KBN, 12.01.2004
Obok członków Zespołu i Sekcji w spotkaniu uczestniczyła Ewa Dobrzyńska-Lankosz - przewodnicząca Rady Wykonawczej Konferencji Dyrektorów Bibliotek Szkół Wyższych (RW KDBSW).
Na wstępie Helena Dryzek - przewodnicząca sekcji Bibliotek i Informacji Naukowej - zwróciła uwagę na niekonsekwencje w zapisach projektu ustawy o finansowaniu nauki. Zarzuciła także twórcom projektu ustawy pominięcie zapisów dot. bibliotek naukowych (brak nawet słowa "biblioteka") i sposobów ich finansowania.
Prof. Krzysztof Kurzydłowski w swoim wystąpieniu wyjaśnił niepokój dyrektorów bibliotek o dalsze losy bibliotek w zakresie ich finansowania, bowiem zgodnie z ustawą ze środków na naukę finansowane mają być jedynie jednostki podstawowe, zatem w przypadku szkół wyższych - wydziały (w tym biblioteki wydziałów), ale nie biblioteki główne.
W głównej mierze swoją wypowiedź prof. K. Kurzydłowski skupił wokół spraw związanych z dostępem do czasopism elektronicznych i światowych baz danych. Podkreślił rolę Wirtualnej Biblioteki Nauki, prowadzonej przez ICM UW.
Jolanta Stępniak przedstawiła, jak wygląda sytuacja opłacania konsorcjów w uczelniach, o trudnościach, jakie mają biblioteki w pozyskiwaniu środków na ww. cele od wydziałów. Wyjaśniła także przyczyny problemów związanych z przystępowaniem do konsorcjów bibliotek PAN-owskich. Zwróciła także uwagę na fakt, że gdyby więcej bibliotek przystępowało do konsorcjów, wówczas koszty by malały (w przeliczeniu na każdego uczestnika).
Min. Jan Krzysztof Frąckowiak podziękował za wskazanie niekonsekwencji w projekcie ustawy. Zwrócił się z prośbą o przedłożenie uwag na piśmie. H. Dryzek przypomniała, że uwagi już były raz przekazywane, ale najprawdopodobniej gdzieś ugrzęzły i Sekcja Bibliotek nie doczekała się odpowiedzi.
Min. Michał Kleiber namawiał, by biblioteki w większym stopniu odchodziły od wersji papierowych na rzecz wersji elektronicznych czasopism. Zaskoczony był, że mimo coraz większego przechodzenia na wersje "e-only" biblioteki nadal mają kłopoty z brakiem środków (mimo wcześniejszych wyjaśnień prof. K. Kurzydłowskiego o mechanizmach, jakie funkcjonują w uczelniach i o zależności bibliotek w tym zakresie od woli wydziałów).
E. Lankosz zwróciła uwagę na inne sfery działalności bibliotek, które wspomagają badania, a które w dyskusji nie są brane pod uwagę. Po pierwsze - czasopisma elektroniczne i bazy danych, o których była mowa wcześniej, dostarczają wiedzy o działalności badawczej krajów zachodnich. Brak w nich informacji o polskim dorobku naukowym (polskie bazy danych, polskie czasopisma naukowe). Niezbędne jest zapewnienie stałego finansowania ogólnopolskich przedsięwzięć takich jak: NUKAT czy BazTech. Należy zadbać (poprzez właściwe finansowanie) o tworzenie innych polskich źródeł elektronicznych dla nauki (bazy danych, polskie e-czasopisma naukowe). Należy wypracować mechanizmy, które pozwolą tworzyć elektroniczne wersje polskich czasopism naukowych i udostępniać je w Iinternecie (np. zaliczanie do dorobku naukowego publikacji w wersji e-only). Wskazane jest także finansowanie programów digitalizacji (realizowanych już w niektórych bibliotekach, ale na ogół w ramach bardzo .skromnych środków własnych).
W odpowiedzi na uwagi Min. M. Kleibera E. Lankosz zapewniła, że w coraz większym stopniu biblioteki przechodzą na wersje elektroniczne czasopism, sukcesywnie odstępując od prenumeraty czasopism w wersji papierowej, a naukowcy chętnie korzystają z e-czasopism i baz danych udostępnianych w ramach konsorcjów, wysoko ceniąc taki sposób udostępniania wiedzy.
Prof. K. Kurzydłowski zwrócił się z prośbą o przygotowanie w tej sprawie stanowiska RW KDBSW. Zasugerował także zwrócenie się do KBN o procentowe zwiększenie udziału KBN (np. z 50% do 70%) w finansowaniu dostępów do baz danych i e-czasopism. Spowodowałoby to obniżenie "składki" uczestników, co w konsekwencji umożliwiłoby przystąpienie do konsorcjów większej liczby bibliotek.
Aleksander Radwański zwrócił uwagę na problem gromadzenia i archiwizowania zasobów elektronicznych. Najwłaściwszymi dla tego zadania jednostkami są biblioteki. Zaproponował rozważenie opracowania programu "narodowego zasobu cyfrowego" (na wzór narodowego zasobu bibliotecznego).
E. Lankosz poinformowała o wynikach prac Zespołu ds. Standardów dla Bibliotek Naukowych, działającego w ramach Konferencji Dyrektorów Bibliotek szkół Wyższych, i o możliwości korzystania w najbliższej przyszłości przez KBN z wyników analiz.
Po opuszczeniu sali przez obu ministrów i Prof. K. Kurzydłowskiego powrócono do dyskusji nad możliwościami finansowania przez KBN bibliotek naukowych. Uznano, że najlepiej by było, gdyby udało się ustawowo zagwarantować drugą ścieżkę finansowania,: czyli obok finansowania jednostek działalności podstawowej, finansowanie jednostek wspomagających badania (a takimi są niewątpliwie biblioteki). Zwrócono się do Zespołu o przedstawienie takiej propozycji na piśmie.
Spisała: E. Dobrzyńska-Lankosz
 | 
