Nr 1/2004 (52), Niepełnosprawni w bibliotece. Badania, teorie, wizje
| | Nr 1/2004 (52), Niepełnosprawni w bibliotece. Badania, teorie, wizje |
|
 | | | |
Joanna Długosz
| |||
| | ||
| Czasopisma dotyczące mediów to grupa co prawda niezbyt liczna, lecz bardzo, pod względem zawartości, interesująca. Przedmiotem ich zainteresowania są szeroko pojęte media, czy to jako urządzenia techniczne, czy środki komunikacji społecznej, poddawane rozmaitym obserwacjom i analizom, oraz, najogólniej rzecz ujmując, ich otoczenie. Czasopisma te zawierają też liczne informacje przydatne w pracy bibliotekarskiej, w przypadku autorki niniejszego opracowania dotyczące przede wszystkim prasy. Coraz częściej też są przedmiotem zainteresowania czytelników - studentów, doktorantów, pracowników naukowych - korzystających z zasobów Czytelni Czasopism Bieżących Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, będącej miejscem pracy autorki. Zainteresowanie to stało się z czasem również jej udziałem, a także impulsem do powstania tego opracowania. O wyborze tematu niniejszej publikacji, jak zaznaczono już we wstępie, zadecydowały obserwacje z kilku ostatnich lat praktyki zawodowej autorki, dotyczące wzrastającego zainteresowania czytelników czasopismami z zakresu szeroko pojętej tematyki medialnej. Skłoniło to autorkę do wnikliwszego przyjrzenia się tej grupie czasopism. Poruszone w nich zagadnienia okazały się na tyle ciekawe, że lektura kilku z nich, przede wszystkim miesięcznika Press, stała się nawykiem pożytecznym także z punktu widzenia obowiązków zawodowych. W tym miejscu mała dygresja: często w publikacjach naukowych dotyczących różnorodnych zagadnień (niniejszej również) pojawia się określenie "szeroko pojęte". Najczęściej sygnalizuje ono obszerność zagadnienia, często stopień jego skomplikowania, obfitość pozycji literatury przedmiotu, które zainteresowani tematem muszą przeczytać, chcąc poznać choćby najogólniej dane zagadnienie. Tak też było w przypadku tego opracowania. Rodzaj wstępu, poprzedzającego ogólny przegląd czasopism dotyczących mediów - miniprezentacja literatury przedmiotu na ten temat - wydał się autorce konieczny do zilustrowania obszerności zagadnienia, tym bardziej, że znajduje ona odzwierciedlenie w jakże urozmaiconej tematyce publikacji na łamach tych czasopism. Dowodzi też adekwatności określenia "szeroko pojętych mediów". W publikacji powtarzać się będą m.in. terminy "media" i "multimedia". Dostępna w Internecie Encyklopedia PWN po wyjaśnienie znaczenia "mediów" kieruje użytkownika do hasła "środki masowego przekazu". ŚRODKI MASOWEGO PRZEKAZU, środki komunikowania masowego, mass media, środki masowej informacji i propagandy, urządzenia, instytucje, za pomocą których kieruje się pewne treści do bardzo licznej i zróżnicowanej publiczności; do środków masowego przekazu zalicza się przede wszystkim wysokonakładową prasę, radio, telewizję, fonografię (płyty, kasety), szeroko dystrybuowane filmy kinowe i wideokasety oraz wyd. w wielkich nakładach książki; środki masowego przekazu tworzą podstawę systemu komunikowania w kulturze masowej i w wysokim stopniu określają jej charakter. Decydującym wyróżnikiem środków masowego przekazu jest ich wielki (ponadregionalny, ogólnokrajowy, zmierzający do globalnego) zasięg. Treści przekazywane przez środki masowego przekazu mają charakter publ. (są kierowane do wszystkich, których mogą interesować) i są masowo odbierane. O masowym charakterze danego środka decyduje nie jego wprowadzenie, a upowszechnienie, możliwe tylko dzięki wysokiemu poziomowi techniki i technologii, zapewniającemu tanią produkcję nośników informacji (drukowanych, wizualnych, dźwiękowych i audiowizualnych); dla rozwoju środków masowego przekazu są ponadto istotne rozwiązania ekon. oraz poziom społ. edukacji [...][1]. MULTIMEDIA *łac.*, połączenie różnych sposobów przekazywania informacji (w postaci tekstu, dźwięku, grafiki, obrazów ruchomych i nieruchomych) za pośrednictwem komputera lub skomputeryzowanego sprzętu audiowizualnego (odtwarzacza płyt kompaktowych, magnetowidu, elektron. instrumentów muz.); np. wydawnictwa elektron., gry, wideoklipy[2]. Media są przedmiotem rozważań teoretyków. Tomasz Goban-Klas[3] wśród szczególnie zasłużonych dla tworzenia teorii dotyczących mediów wymienia następujące nazwiska: Innis, Aldheide, Snow, McLuhan, Ong, Meyrowitz. Teorie odnoszące się do mediów zajmują się m.in. ich oddziaływaniem społecznym [Gerbner, Eldridge], modyfikowaniem działań ludzkich [Boulding], badają zagadnienie zależności medialnej czy oczekiwań społecznych [DeFleur i Dennis][4]. Historia rozwoju mediów, jakkolwiek niezmiernie ciekawa, nie jest tematem niniejszego opracowania. Ponadto na łamach czasopism, będących przedmiotem tej charakterystyki, dominuje obecna sytuacja mediów, próby prognozowania przyszłości, rzadziej reminiscencje z przeszłości ograniczonej najczęściej do przełomowego dla rozwoju mediów wieku XX. Podlegają one licznym przemianom np. w zakresie technologii, jak również są czynnikiem inspirującym dla zmian m.in. w obrębie systemów komunikowania społeczeństw. Literatura przedmiotu dostarcza wielu haseł dobrze charakteryzujących media naszych czasów. Jednym z nich jest mediamorfoza, będąca [...] procesem złożonym, który dokonuje się pomiędzy subiektywnymi potrzebami odbiorców, konsumentów, klientów (potrzeby kulturowe), stanem konkurencji na rynku mediów, istniejącą strukturą polityczną i jej zdolnością do uwzględniania różnicujących się potrzeb i oczekiwań, a innowacjami społecznymi i technologicznymi. Jest ona zatem w istocie zespołem trzech zjawisk:
Godne uwagi są zwłaszcza wspomniane wyżej współewolucja, współistnienie oraz kompleksowość. Stają one w pewnej opozycji do pojawiających się co jakiś czas kategorycznych stwierdzeń o rychłym końcu np. prasy i książek w tradycyjnej drukowanej formie (przykładem może być znane stwierdzenie Dicka Brassa, jednego z wiceprezesów Microsoftu, który w 1999 r. ogłosił, że w 2018 r. zostanie wydrukowana ostatnia gazeta papierowa). Uzmysławiają, że wszelkie przemiany mediów pod wpływem osiągnięć technologicznych odbywają się na bazie ich historycznych doświadczeń i znaczenia, w oparciu o pracę i doświadczenie tworzących je ludzi. Zwracają uwagę na często niedoceniane zdolności przystosowawcze "starych mediów" i na to, że nowa technologia może zrewolucjonizować media przy zaistnieniu szczególnych warunków m.in. społecznych i ekonomicznych. Wspomniana wyżej konwergencja łączy się z kolejnym hasłem charakteryzującym media naszych czasów, czyli cyfryzacją mediów. Termin ten, oznaczający zastosowanie technologii cyfrowych w mediach, często spotyka się w najnowszej literaturze przedmiotu[6], także w czasopismach będących tematem tej publikacji. Ponadto każdy z nas styka się z wpływem cyfryzacji na co dzień. Oto niektóre tylko z jej licznych przejawów:
Ograniczając się choćby tylko do prasy, każdy z nas zetknął się z coraz powszechniejszą praktyką wśród wydawców - dołączania do gazet i czasopism CD-ROM-ów, DVD, korzystał z telegazety lub prasy on-line. Technologia cyfrowa to narzędzie adaptowane przez media gwoli wygody i satysfakcji użytkowników, a zysku właścicieli. Czy istnieją czynniki ograniczające cyfryzację? Zdaniem Tadeusza Kowalskiego tak - [...] technologia zdaje się bowiem powoli zbliżać do punktu, w którym konsumenci będą w wystarczającym stopniu usatysfakcjonowani z jej użytkowania i w mniejszym stopniu zainteresowani poszukiwaniem nowych technologii. Zacznie liczyć się wygoda i dotychczasowe doświadczenie użytkownika oraz relatywnie niski koszt [...][7]. Media są także przedmiotem różnorodnych badań. Badania mediów dotyczą wielu aspektów ich funkcjonowania i pozwalają nie tylko na lepsze poznanie ich specyfiki, poszerzenie teoretycznej wiedzy na temat mediów. Dotyczą np. czasu przeznaczonego na odbiór mediów, wpływu poziomu zamożności na stopień dostępności mediów i sposób ich wykorzystania, związków uwarunkowań sytuacyjnych i aktywności odbiorczej. Wyniki wielu badań mają także praktyczne zastosowanie. Przykładem niech będą wyniki badań telemetrycznych wykorzystywane przez stacje telewizyjne do ustalania oferty programowej. Na wynikach niektórych badań mediów agencje reklamowe budują strategie reklamowe. Przedmiotem badań są również możliwości wykorzystania mediów w edukacji, jako środków dydaktycznych, zwłaszcza w edukacji na odległość. Niektóre z omówionych w dalszej części opracowania czasopism publikują regularnie ich wyniki wraz z komentarzem. Niektóre z czasopism zajmujących się szeroko pojętą tematyką medialną zamieszczają artykuły dotyczące public relations (PR). To jedna z licznych możliwości wykorzystania mediów jako kanałów przekazu informacji. Inną jest użycie mediów jako narzędzia w prowadzeniu lobbingu. Jak wskazuje literatura przedmiotu, lobbing i PR mają ze sobą wiele wspólnego: [...] PR koncentruje swoje wysiłki na budowaniu, utrwalaniu, ewentualnie zmianie wizerunku. Lobbing idzie o krok (lub kilka kroków) dalej. Wizerunek to niezbędny element, aby zyskać zaufanie lub przekonać decydenta do swojej propozycji [...][8]. Nie można, podejmując najbardziej nawet zwięzłą charakterystykę mediów i czasopism im poświęconych, pominąć zagadnienia tak ściśle z nimi związanego, jak reklama. Media pośredniczą między reklamodawcami a odbiorcami treści medialnych - czytelnikami, widzami, słuchaczami. Są oni dla reklamodawców gronem potencjalnych konsumentów proponowanych za pośrednictwem mediów dóbr. Powierzchnia reklamowa na łamach prasy, czas antenowy w radiu i telewizji, bannery reklamowe w Internecie itp. pełnią rolę dwojaką: dla reklamodawców są środkami służącymi pozyskaniu czasu i uwagi odbiorców, dla samych mediów są z kolei środkami gwarantującymi duże dochody, które umożliwiają programowy i technologiczny rozwój mediów[9]. Wyborem medium i sposobem jego wykorzystania stosownie do potrzeb reklamodawcy w sposób profesjonalny zajmują się agencje reklamowe. Agencje te i ich działalność również znajdują się w kręgu zainteresowań omawianych czasopism. O stopniu skomplikowania tejże działalności i o sile jej powiązań z mediami Maciej Mrozowski pisze następująco: [...] Rzeczą agencji reklamowej jest orkiestracja różnych mediów na różnych etapach kampanii, biorąc pod uwagę cztery główne czynniki: koszty produkcji reklamy i zakupu przestrzeni do jej prezentacji (liczone w ujęciu całościowym i w przeliczeniu "na głowę" jednostki zaliczanej do grupy docelowej), potencjał kreatywny medium (pojemność treściowa, siła oddziaływania, atrakcyjność etc.), zasięg oddziaływania (pod względem terytorium, składu i stabilności zbiorowości odbiorczych) oraz elastyczność wprowadzenia i modyfikowania przekazu reklamowego (jak szybko można wprowadzić przekaz do rozpowszechniania i jakie są możliwości jego bieżącej modyfikacji) [...][10]. Do szeroko pojętej tematyki medialnej zalicza się także tak obszerne zagadnienie jak rynek medialny. Ściśle wiąże się ze wszystkimi wymienionymi wcześniej w tej publikacji kwestiami. Przez literaturę przedmiotu jest określany jako rynek podwójny, ponieważ produkty przemysłu medialnego funkcjonują jednocześnie na dwóch rynkach - rynku przekazów i rynku reklamy. O udziale medium w rynku przekazów świadczy np. liczba sprzedanych egzemplarzy gazety, kaset wideo, biletów do kina itp. Natomiast to, jaką część ogólnych wydatków na reklamę firmy lub instytucji pozyska konkretne medium, określa jego pozycję na rynku reklamy. Związki obu rynków są ścisłe - medium gromadzące większe audytorium, a więc mające lepszą pozycję na rynku przekazów ma zarazem większy udział w rynku reklamy[11]. Oddziaływanie dwóch wymienionych wyżej rynków jest uzupełniane wpływem rynku geograficznego. Trudno bowiem o sensowny dobór treści medialnych przekazów oraz skutecznych strategii reklamowych bez uwzględnienia zainteresowań i możliwości odbiorców z danego obszaru geograficznego. Świadomość istnienia tego rynku jest też konieczna do właściwej interpretacji np. badań czytelnictwa, pozycji na rynku mediów[12]. Wśród kwestii nieodłącznych od rynku medialnego znajduje się konkurencja mediów o czas, uwagę i pieniądze odbiorców oraz reklamodawców. Lektura czasopism poświęconych szeroko pojętym mediom uzmysławia, że ma ona miejsce zarówno między mediami tego samego typu (stacje telewizyjne, nadawcy radiowi itp.), jak i należących do różnych typów. Narzędziem konkurencji jest m.in. wspomniana wcześniej cyfryzacja. Doświadczenia zawodowe autorki niniejszej publikacji stworzyły pole do poczynienia licznych spostrzeżeń dotyczących jednego z sektorów rynku medialnego - rynku prasy. Pozwoliły choćby na obserwację konkurencji pomiędzy wieloma tytułami zarówno spośród gazet, jak i czasopism. Konkurencja ta przejawia się np. poprzez ciągłą pracę zespołów redakcyjnych nad zawartością treściową oraz szeroko rozumianą stroną edytorską prasy. Do innych przejawów konkurencji można zaliczyć także zjawiska z zakresu strategii marketingowych, np. dołączanie do egzemplarzy gazet i czasopism upominków dla czytelników (CD-ROM-y, DVD, próbki kosmetyków itp.). Szczegółowe spostrzeżenia na ten temat autorka przedstawiła już we wcześniejszej publikacji[13]. Obserwacja rynku prasy pozwala dostrzec także inne przykłady działania w warunkach coraz silniejszej konkurencji - próby przejęcia kontroli lub własności przez nabycie konkurencyjnego tytułu w celu likwidacji czy międzynarodową ekspansję niektórych tytułów czasopism. Tematyka ta jest również stale obecna na łamach interesujących nas czasopism. Media z racji swojej wielkiej siły społecznego oddziaływania, przede wszystkim o charakterze opiniotwórczym, bywają nazywane "czwartą władzą". Media to także biznes - właściwie zarządzany jest źródłem niebagatelnych zysków dla właściciela. Między innymi z tych właśnie przyczyn są przedmiotem polityki medialnej prowadzonej przez władze państwowe. Polityka medialna polega na podejmowaniu przez organy tej władzy konkretnych działań normujących warunki funkcjonowania mediów i firm medialnych. Polityka medialna ma wiele aspektów m.in. polityczne, społeczne, kulturowe, ekonomiczne. Sprawowana jest za pomocą środków takich jak uregulowania prawne (ustawy itp.). Z racji swojego znaczenia bywa zresztą zagadnieniem podejmowanym często na łamach czasopism poświęconych mediom, ale nie tylko. Pewne ogólnie znane wydarzenia zaistniałe w ciągu ostatnich dwóch lat, a dotyczące polityki medialnej w naszym kraju, sprawiają, że jej meandry nieomal nie schodzą także z łamów prasy codziennej, a nawet są przedmiotem szczególnego zainteresowania specjalnej komisji sejmowej. Prócz wymienionych wyżej pojęć, które z konieczności stanowią bardzo skromną reprezentację wszystkich należących do tematyki szeroko pojętych mediów, w literaturze przedmiotu pojawiają się m.in. rozważania na temat roli mediów w dobie globalizacji, niejednokrotnie szczegółowo analizuje się współczesne problemy komunikowania społecznego i przepływu informacji, przy czym znamienny jest wzrost zainteresowania Internetem, multimediami itp. Przegląd czasopism dotyczących tematyki szeroko pojętych mediów rozpocząć należy od wyjaśnienia tytułu. Przedmiotem analizy stała się zawartość grupy dwudziestu sześciu tytułów tych czasopism dostępnych w Czytelni Czasopism Bieżących Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu do początku 2003 roku i będących zarazem przedmiotem zainteresowania czytelników, możliwego do obserwowania podczas wykonywania obowiązków służbowych przez autorkę. Przegląd dotyczy roczników 2000, 2001 i 2002 w zależności od dostępności egzemplarza obowiązkowego w momencie zbierania materiału do niniejszego opracowania, co bywało czynnikiem ograniczającym. Od 2000 roku zainteresowanie czytelników wzmogło się szczególnie w przypadku kilku tytułów, jak np. Press, Zeszyty Prasoznawcze, Studia Medioznawcze (wskazuje ono na ich przydatność zarówno jako materiału badawczego, jak i bibliograficznego). Jest to więc jedynie próba charakterystyki grupy tytułów, oparta o kryteria dostępności i zainteresowania czytelników. Czasopisma prezentowane są w porządku alfabetycznym. Film oraz Kino: miesięcznik poświęcony twórczości i kulturze filmowej są na tyle znanymi czasopismami, że autorka poprzestanie w tym miejscu jedynie na wymienieniu ich tytułów, nieco więcej uwagi poświęcając czasopismu, jakim jest Film & TV Kamera: produkcja i postprodukcja w filmie, TV i wideo. Tytuł adresowany jest do osób, które zajmują się profesjonalnie bądź tylko interesują zagadnieniami związanymi z produkcją filmową i telewizyjną. Prezentowano sylwetki znanych operatorów, reżyserów itp., wywiady także np. z dokumentalistami, kostiumografami. Zajmowano się m.in. kwestiami związanymi z montażem, produkcją filmów reklamowych, wideoklipów, szkoleniami w zakresie najnowszych technologii produkcji filmowej, nowościami technicznymi, poradami prawnymi, odnotowywano wydarzenia ważne dla branży (targi, festiwale, nagrody), informowano o możliwościach zdobycia kwalifikacji zawodowych (szkoły, szkolenia, kursy). Impact: magazyn komunikacji marketingowej. Choć główny trzon tematyczny czasopisma stanowiły: reklama (sylwetki ludzi reklamy, przekształcenia na rynku reklamowym, kreacja w reklamie, wzrastające znaczenie nowych usług w tej dziedzinie itp.) oraz marketing (np. świadomość marki, badania rynku i opinii), to odniesienia do mediów były liczne. Przykładem niech będą publikacje dotyczące m.in.: prasy np. bezpłatnej jako elementu rynku reklamowego, sytuacji rynku tygodników opiniotwórczych, perspektyw Internetu jako medium komunikacyjnego i marketingowego, rankingów biur reklamy wydawców prasy kolorowej; telewizji np. badań oglądalności telewizji; radia - specyfiki reklamy radiowej, konstrukcji audycji, formatu rozgłośni radiowej itp. W kręgu zainteresowań znajdowały się też telefonia komórkowa i public relations. Magazyn Literacki Książki. Jego zawartość dotyczyła rynku wydawniczo-księgarskiego. Anonsowano nowości wydawnicze, zamieszczano recenzje książek, poruszano problemy ich dystrybucji. Zwracano uwagę na nowe formy książki, np. książki dostępne w Internecie, podręczniki na CD-ROM-ach. Poszczególne numery zawierały przeglądy wydarzeń w skrócie, informując np. o przyznanych w dziedzinie książki nagrodach, ogłaszanych konkursach (a także ich wynikach), imprezach, targach itp. Publikowano zestawienia książek znaczących (np. 100 książek, które wstrząsnęły XX wiekiem), cykliczne listy bestprinterów, czyli tytułów, które w danym miesiącu ukazały się w największych, co najmniej dziesięciotysięcznych nakładach, zdaniem wydawców będące potencjalnymi "hitami" wydawniczymi, listy rankingowe tytułów najlepiej sprzedających się. W czasopiśmie przedstawiano reklamy i ofertę wydawnictw i sieci dystrybucji książek, często dostępną dla użytkowników w postaci katalogów i serwisów internetowych. Na łamach prezentowano sylwetki pisarzy, prowadzono dyskusje, np. o sytuacji książki w Polsce, publikowano komentarze na temat rynków branżowych, np. książki medycznej itp. W 2002 roku informacje wzbogacono o comiesięczne zestawienia cen książek. Czasopismo dzięki swojej zawartości jest pozycją ważną dla wszystkich uczestników rynku książki - wydawców, dystrybutorów, księgarzy, bibliotekarzy i czytelników - którzy z konieczności lub zamiłowania chcą być dobrze zorientowani. Marketing i Rynek. Czasopismo cieszy się zainteresowaniem czytelników zgłębiających z różnych względów zagadnienie marketingu, w tym badań marketingowych. W omawianym zakresie czasowym zawierało także interesujące publikacje na temat reklamy oraz stosunkowo nieliczne wyraźnie odnoszące się do mediów i reklamy, jak np. media jako nośniki reklamy kultury, czasopisma kobiece jako medium działań reklamowych. Marketing Serwis: miesięcznik praktyki marketingowej. W latach omawianych w opracowaniu czasopismo największą uwagę poświęcało zagadnieniom związanym z reklamą. Jednak znaleźć można było również artykuły poświęcone public relations dotyczące np. programów ekologicznych koncernów i firm jako elementu PR, sytuacji kryzysowych i PR. Publikowano wyniki badań agencji reklamowych, dotyczące efektywności reklamy radiowej w Polsce, raporty na temat reklamy w mediach, Internetu jako medium reklamowego. Można było zapoznać się także z recenzjami książek dotyczących mediów. Warto pamiętać, że również czasopisma dotyczące marketingu, a niemające w tytule nazwy któregoś z mediów mogą być źródłem interesujących informacji na ich temat. Media i Marketing Polska. Należy do czasopism cieszących się szczególnym zainteresowaniem czytelników. Oferta tematyczna tytułu jest bardzo rozbudowana. Zawiera elementy typowe dla tego rodzaju czasopism: aktualności dotyczące rynku mediów, reklamy, informacje o ruchach kadrowych w mediach i reklamie, festiwalach, nagrodach branżowych. Ponadto publikacje w omawianym okresie dotyczyły: analiz rynków, branż, konkretnych marek, strategii i techniki reklamy, zmian wizerunków i koncepcji znanych tytułów czasopism, sytuacji programów telewizyjnych, czasopism, portali internetowych zajmujących się sztuką, przemian na rynku mediów związanych np. z fuzjami wielkich firm medialnych o światowym zasięgu, ogólnoświatowych trendów w mediach i reklamie, net-marketingu, telemetrii, regulacji prawnych dotyczących reklamy. Czasopismo zamieszczało tzw. banki danych, czyli rankingi na temat efektywności reklamy w telewizji, radiu i prasie, przy czym można w nich było znaleźć informacje pożyteczne z punktu widzenia osób zainteresowanych danymi na temat czytelnictwa czasopism. Omawiane czasopismo dopracowało się modelu bardzo interesującego dla bibliotekarzy zajmujących się czasopismami, w pełni docenianego też przez czytelników poszukujących materiałów dotyczących ściśle określonego, wąskiego zagadnienia, zawierających dane liczbowe (na ogół trudno osiągalne) wraz z omówieniem. Autorka ma na myśli dodatki do czasopisma w formie tzw. raportów specjalnych. W omawianym okresie dotyczyły one dzienników, magazynów, regionów i ich mediów, wydawnictw, radia, drukarni, reklamy zewnętrznej itp. Modern Marketing: magazyn marketingu internetowego. Choć jak wskazuje tytuł, uwaga redagujących czasopismo skupia się na prezentacji zagadnień marketingowych, zainteresowani tematyką medialną znaleźć tu mogli artykuły zajmujące się m.in.: perspektywami rozwoju telewizji interaktywnej, zastosowaniami reklamy w tym medium, interaktywnym sklepem muzycznym jako nową formą marketingową, znaczeniem Internetu w komunikacji firm, książką i księgarnią elektroniczną jako przedsięwzięciem biznesowym, wykorzystaniem serwisów internetowych jako kanałów dystrybucji na rynku wydawniczym, interaktywnymi kioskami multimedialnymi jako nową formą kontaktów z klientem, Internetem jako narzędziem wirtualnej edukacji. Notes Wydawniczy: miesięcznik wydawców, księgarzy, bibliotekarzy i wszystkich zainteresowanych rynkiem książki. Roczniki 2000-2002 omawiały sytuację na polskim rynku wydawniczym w oparciu o aktualności z Polskiej Izby Książki oraz Izby Wydawców Prasy. Pojawiały się też informacje z tego zakresu z terenu Europy i innych części świata. Ponadto zawierały kalendarium imprez międzynarodowych i krajowych, natomiast kronika anonsowała wystawy, targi, przyznanie nagród, konkursy. Na łamach czasopisma znaleźć było można m.in.: rozważania na temat sytuacji bibliotek w kraju i za granicą, księgarni i księgarstwa w Polsce, polemiki, np. między wydawcami, recenzje książek, informacje dotyczące kształcenia bibliotekarzy, zmian w prawie autorskim, dystrybucji. Nie ograniczano się jedynie do książek - w czasopiśmie była obecna, choć w skromniejszym wymiarze, tematyka innych mediów: radia i telewizji, prasy, Internetu itp., multimediów: np. książki on-line, multimedia dla dzieci. Publikowano zestawienia nowości wydawniczych, bestsellerów, korespondencje. W czasopiśmie umieszczały swoje reklamy wydawnictwa, księgarnie, zakłady graficzne. Nowe Książki. Kolejne czasopismo zajmujące się książką, o bardzo urozmaiconej zawartości. Przedmiot stałego zainteresowania czytelników, dostarczający wiedzy o książce i rynku książki, w mniej "marketingowy" sposób. Zawierało wywiady z twórcami, uczonymi, wydawcami, autorami projektów graficznych książek. Ponadto zamieszczało recenzje książek i albumów, przeglądy książek nadesłanych do redakcji, krótkie przeglądy twórczości pisarzy i poetów, odnotowywało obecność polskiej książki w Internecie, podając stosowne adresy. Na jego łamach omawiano m.in. inicjatywy edukacyjne, jak np. otwarcie nowych kierunków studiów podyplomowych z zakresu księgarstwa, różnego rodzaju akcje np. "Cała Polska czyta dzieciom". Kronika obejmowała m.in. wydarzenia kulturalne, wystawy, przyznanie nagród. Zamieszczano sprawozdania z imprez, np. międzynarodowych targów książki. Dodatek Kurier Nowych Książek przedstawiał zestaw nowości i zapowiedzi wydawniczych. Poligrafika. Czasopismo adresowane przede wszystkim do profesjonalistów branży poligraficznej, co znalazło odbicie w specjalistycznej tematyce i języku artykułów. W największym skrócie dotyczyły one przede wszystkim nowych technologii druku, maszyn i urządzeń wykorzystywanych w poligrafii, farb, metod barwienia, systemów cięcia itp. Publikowano też prognozy nt. przyszłości druku, poruszano sprawy branży poligraficznej w kraju i na świecie. PRESS: media, reklama, public relations. Czasopismo należące do najpoczytniejszych w grupie dotyczącej szeroko pojętej tematyki mediów. Sięgały po nie zarówno osoby poszukujące materiałów do różnego rodzaju prac, jak i pragnące na bieżąco pogłębiać swoją wiedzę na temat mediów. Jak wspomniano na początku niniejszego opracowania, zawierało wiele informacji przydatnych ze względów zawodowych, np. o czasopismach zawieszonych (z grupy popularniejszych), nowych tytułach itp. Jeśli informowano o zmianie drukarni przez znany tytuł lub wydawnictwo, przygotowywało to na chwilowe zakłócenia w dostawie egzemplarza obowiązkowego czasopism. Zamieszczane aktualności dotyczyły: prasy (nowo powstające struktury wydawnicze, innowacje wydawnicze, czasopisma zawieszone, rekordy w sprzedaży czasopism, zmiany kadrowe w redakcjach i wydawnictwach, głośne procesy sądowe z udziałem czasopism, nowe formy współpracy rozgłośni radiowych i czasopism itp.), radia (np. nowe koncesje dla stacji radiowych, informacje o przeprowadzanych badaniach słuchalności, itp.), telewizji (dane o oglądalności stacji i programów telewizyjnych, informacje o powstaniu i pracy nowych kanałów informacyjnych itp.), reklamy (np. agencje obsługujące budżety reklamowe największych stacji mediów, firm telekomunikacyjnych itp., relacje z konferencji branżowych), Internetu (portale debiutujące na giełdzie, internetowe systemy dystrybucji prasy, nowe serwisy i strony internetowe czasopism itp.), nagród z dziedziny mediów, nowości wydawniczych. Tematy przewijające się na łamach czasopisma zostaną z konieczności przedstawione w wielkim skrócie: media zagraniczne (konflikt w Telewizji Czeskiej, francuska prasa konsumencka i firmowa, niemieckie telenowele internetowe, fuzja Time Warner i AOL, pisma młodzieżowe w USA), dziennikarze - charakter zawodu i zagadnienia warsztatowe, sylwetki najbardziej znanych, Internet (powieść w Internecie, witryny internetowe czasopism kobiecych, internetowe serwisy sportowe, dziennikarskie rankingi serwisów i stron internetowych, nowe formy reklamy), public relations, polskie badania czytelnictwa prasy, dzienniki - analiza sytuacji ogólnopolskich, ranking regionalnych, reklama w telewizji, reality shows, plany rozwoju czołowych polskich stacji telewizyjnych. Do każdego numeru czasopisma dołączany był CD-ROM o zróżnicowanej zawartości: dwanaście najlepszych zagranicznych reklam, reportaż z konkursu na Dziennikarza Roku itp. Na uwagę zasługiwały dodatki na tematy: marketingu sportowego, cenników reklam, sponsoringu, prasy fachowej itp. oraz z serii Historia prasy polskiej (plakatowe reprodukcje znanych tytułów, np. Wiadomości Literackich, Szpilek, z informacjami o tych czasopismach). Zawartość uzupełniały wywiady ze znanymi ludźmi mediów, m.in. publicystami, felietony itp. Przegląd Techniki: radio i telewizja w publikacjach zagranicznych. Zamieszczane w nim publikacje dotyczyły m.in.: perspektyw wykorzystania Internetu przez nadawców radiowych i telewizyjnych, technik cyfrowych przetwarzania i przesyłania sygnałów fonicznych i sterujących, zagadnień jakości obrazów przekazywanych w różnych systemach i jej kontroli, zasięgu sieci nadawczych, zastosowań techniki satelitarnej, systemów edycyjnych, kompozycyjnych i graficznych w technikach studyjnych, porównań między telewizją analogową a cyfrową, systemów zintegrowanych emisji reklam w telewizji, uregulowań prawnych (np. licencyjnych) na świecie, piractwa cyfrowego. Omawiano także nowości w dziedzinie specjalistycznego, i nie tylko, sprzętu audiowizualnego; zamieszczano zawiadomienia o odbywaniu się i omówienia różnorodnych imprez, wystaw i targów. Czasopismo stanowi źródło informacji dla zainteresowanych, profesjonalnie lub amatorsko, zastosowaniem nowoczesnych technik w mediach. Studia Medioznawcze. Czasopismo ukazało się po raz pierwszy w 2000 r. Obecnie należy do grona tytułów poświęconych mediom, cieszących się największym zainteresowaniem czytelników. Według założeń podanych w nocie redakcyjnej numeru pierwszego, stanowi [...] forum dla wymiany poglądów, refleksji teoretycznej i rozważań praktycznych na temat treści i sposobów kształtowania nowoczesnego społecznego komunikowania, marketingu medialnego i public relations, prawa prasowego, systemów medialnych i języka środków masowego komunikowania [...] w kręgu zainteresowań także historia prasy i dziennikarstwa [...]. Tematy zamieszczonych publikacji to m.in.: problematyka medioznawstwa na przełomie XX i XXI w., integracja europejska a polityka medialna, media publiczne - przeszłość i przyszłość, ochrona prawna tytułu prasowego, przemiany polskiej prasy informacyjno-politycznej w latach 1989-2000, prasa Związku Legionistów Polskich (1922-1939), Internet jako środek masowego komunikowania, media regionalne, system medialny powojennej Japonii, zarządzanie mediami, obecność kapitału zagranicznego w polskich mediach, media a władza. Prócz tego zamieszczało sprawozdania z konferencji poświęconych mediom oraz recenzje publikacji z zakresu medioznawstwa. Świat Radio: krótkofalarstwo, CB, telekomunikacja. Magazyn wszystkich użytkowników eteru. Podtytuł wyraźnie określa zarówno tematykę, jak i grupę potencjalnych czytelników. Autorka ogranicza się więc do zasygnalizowania obecności na łamach prezentacji nowości sprzętowych i usług z wymienionego zakresu, porad technicznych dla czytelników, informacji dla np. kolekcjonerów sprzętu radiowego, opracowań dotyczących historycznych zastosowań tego sprzętu, opisów działalności rozgłośni radiowych, zagadnień radiofonii cyfrowej. Podobne, techniczne, praktyczne i popularne ujęcie prezentowanych zagadnień cechuje inne czasopismo - Radioelektronik: audio, hi-fi, video. Tematyka obecna na łamach to m.in. rynek elektroniki i sprzętu audiowizualnego, miernictwo, funkcjonowanie sprzętu, telekomunikacja, technika radiowa i telewizyjna oraz jej zastosowania. TV-Sat Magazyn: miesięcznik satelitarno-kablowy. Czasopismo zajmowało się zarówno kwestiami ściśle technicznymi, jak i popularyzacją zagadnień związanych z telewizją satelitarną i kablową w Polsce i na świecie. Kwestie techniczne dotyczyły sprzętu i jego działania, np. anten technicznych, dekoderów, zakłóceń w odbiorze programów, systemów satelitarnych, telewizji cyfrowej. Zajmowano się też m.in. amerykańskim rynkiem mediów, infostradami w Europie i na świecie, ofertą programową telewizji satelitarnych i kablowych. Urozmaiconą zawartość uzupełniały m.in. rubryki ogłoszeniowe i informacyjne dotyczące sprzętu telewizyjnego oraz satelitarne programy telewizyjne na dany miesiąc. Kwestiami dotyczącymi sprzętu audiowizualnego - jego bogatej oferty rynkowej, prezentacji możliwości, oceny działania oraz tematyką pokrewną w popularnym ujęciu zajmowało się kolejne czasopismo - Audio Video. Wizja Publiczna. Czasopismo bliskie pod względem tematyki Aktualnościom Telewizyjnym. Na jego łamach obecne były zagadnienia z zakresu komunikacji medialnej, m.in. stosowności komunikacyjnej wypowiedzi językowych, warsztatu dziennikarskiego (np. forma reportażu, ocena incydentu antenowego, lapsusy językowe i merytoryczne); wizerunek osobowości telewizyjnych w badaniach medialnych, sylwetki twórców, np. polskiego dokumentu telewizyjnego. Zamieszczano relacje będące jednocześnie recenzjami z prowadzenia imprez i programów telewizyjnych, dokonywano przeglądów programów rocznicowych w telewizji i ich oceny historycznej, analizowano tzw. teleobecność książki. Obecna była również tematyka mediów światowych, jak: telewizja fińska, rynek mediów elektronicznych w Niemczech, przegląd badań użytkowników telewizji i Internetu na świecie, webcasting. Ogłaszano też wyniki konkursów i przeglądów, np. twórczości dziennikarskiej. WWW: magazyn internetowy. Z tego czasopisma korzystali czytelnicy zainteresowani głównie Internetem i wszystkim, co jest z tym tematem związane. Znaleźć można tam było interesujące publikacje na następujące tematy związane z siecią: poczta elektroniczna jako sposób kontaktu między posłami a wyborcami, wolność słowa w sieci, Internet jako źródło informacji ze wszystkich dziedzin nauki i życia, usługi w sieci, czaty internetowe jako nowa forma kontaktów międzyludzkich, elektroniczne pamiętnikarstwo (blog) jako zjawisko literackie, Internet jako narzędzie ewangelizacyjne i edukacyjne, marketing w Internecie, sztuka tworzona za pomocą komputera, trendy w muzyce i sztuce multimedialnej. Zawierało także nieco informacji na temat sprzętu komputerowego. Natomiast bardziej "techniczne" lub "technologiczne" podejście do Internetu prezentował Internet: magazyn użytkowników sieci Internet, po który sięgali czytelnicy zainteresowani przede wszystkim kwestiami fachowymi, sprzętowymi, oprogramowaniem, zabezpieczeniami itp. Do czasopisma dołączane były CD-ROM-y. Zeszyty Prasoznawcze. Czasopismo naukowe należące do grupy kilku tytułów cieszących się stałym zainteresowaniem czytelników. Jego profil dotyczy szeroko pojętej tematyki mediów (zwłaszcza prasy) w Polsce i na świecie; zawiera recenzje, omówienia publikacji, noty, kronikę naukową, sprawozdania z konferencji i zjazdów w Polsce i na świecie. Na swoich łamach poświęca miejsce nie tylko teraźniejszości, ale i historii mediów, przede wszystkim prasy, np. prasie krakowskiej w czasie I wojny światowej, społecznemu klimatowi wokół polskich mediów w latach 1989-1999; z zagadnień dziennikarstwa - np. dziennikarzom lat dziewięćdziesiątych. Tematyka publikacji dotyczyła także np. reklamy w telewizji, mediów publicznych na Węgrzech, prawnej i etycznej regulacji przepływu informacji w Internecie, zagranicznych koncernów prasowych na polskim rynku dzienników regionalnych, medialnego kreowania bohatera, aktywności czytelniczej Polaków, radia lokalnego, telewizji kablowej w Polsce, czynników popularności wybranych gazet regionalnych, prasy bezpłatnej w naszym kraju, wizerunku Polski na łamach dzienników austriackich. Wspomnieć należy o czasopismach, które ukazywały się do 1999 r. (a więc nie przynależą do omawianych lat), cieszących się dużym zainteresowaniem czytelników, którzy już po zaprzestaniu wydawania tych tytułów pytali o nie w latach następnych. Ze względu na ten fakt wspomina się w tym miejscu tytuły: Aida Media i Aktualności Telewizyjne. Aida Media: teoria i praktyka reklamy zajmowała się głównie reklamą w wielu aspektach: specyfiką reklamy poszczególnych produktów, jej psychologią, związkami z prawem, językiem, historią, badaniami, reklamą radiową i telewizyjną, multimedialną. Wśród tematów publikacji znajdowały się również: marketing, Internet, rynek czasopism, public relations, komunikacja społeczna. Zawartość uzupełniały także informacje dotyczące reklamy na świecie, konkursów, festiwali, nagród czy seminariów branżowych i cenniki reklam. Aktualności Telewizyjne obejmowały swoją tematyką sprawy ściśle związane z telewizją, jak: archiwa telewizyjne, telewizja interaktywna, dyskusje dotyczące filmów dokumentalnych, telewizja za granicą, korespondencja widzów do telewizji, produkcja dla Telewizji Polskiej S.A., reklama telewizyjna, badania opinii telewidzów nt. jej programu, prognozy jej rozwoju, kwestie techniczne. Jednocześnie na łamach czasopisma obecne były publikacje dotyczące innych mediów (w tym Internetu), prawa, reklamy, społeczeństwa informacyjnego. Ponadto zamieszczano kronikę wydarzeń dotyczących telewizji i radia, aktualności wydawnicze, informacje o przyznaniu nagród, o targach branżowych, cenniki reklam. Spośród dwudziestu sześciu opisanych tytułów, piętnaście było dostępnych w Internecie. Ich strony WWW były aktualizowane, zróżnicowany był sposób i poziom ich redagowania. Podejmując próbę charakterystyki czasopism poświęconych szeroko pojętej tematyce mediów, na przykładzie grupy czasopism znajdujących się w zbiorach Czytelni Czasopism Bieżących Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu, na podstawie analizy ich zawartości z lat 2000-2002 oraz obserwacji zainteresowań czytelników w latach 2000-2003, można stwierdzić, że:
Przypisy[1] PĘCZAK, M. Środki masowego przekazu. In Encyklopedia PWN [on-line]. [dostęp 30 grudnia 2003]. Dostępny w World Wide Web: http://encyklopedia.pwn.pl/732551.html. [2] Encyklopedia PWN [on-line]. [dostęp 30 grudnia 2003]. Multimedia. Dostępny w World Wide Web: http://encyklopedia.pwn.pl/490641.html. [3] GOBAN-KLAS, T. Pochwała medioznawstwa czyli renesans McLuhana. Studia Medioznawcze 2000, nr 1, s. 9-10. [4] GOBAN-KLAS, T. Media i komunikowanie masowe. Teorie i analizy prasy, radia, telewizji i Internetu. Warszawa-Kraków 1999, s. 270-272. [5] KOWALSKI, T. Mediamorfoza - rzecz o przyszłości mediów i mediach przyszłości w aspekcie konwergencji. Studia Medioznawcze 2001, nr 1, s. 25-26. [6] Na przykład: GOBAN-KLAS, T. Pochwała medioznawstwa czyli renesans McLuhana. Studia Medioznawcze 2000, nr 1, s. 22-23; KOWALSKI, T. Wprowadzenie do analizy struktury przemysłu nowych mediów. Studia Medioznawcze 2003, nr 3, s. 22-30. [7] KOWALSKI, T. Przyszłość mediów - media przyszłości. In JUNG, B. (red.). Media, komunikacja, biznes elektroniczny. Warszawa 2001, s. 255. [8] MOLĘDA-ZDZIECH, M. Lobbing a inne formy komunikowania. In JUNG, B. (red.). Media, komunikacja, biznes elektroniczny. Warszawa 2001, s. 120. [9] KOWALSKI, T. Wprowadzenie do ekonomiki mediów. In JUNG, B. (red.). Media, komunikacja, biznes elektroniczny. Warszawa 2001, s. 87-89, 97-99. [10] MROZOWSKI, M. Media masowe, władza, rozrywka i biznes. Warszawa 2001, s. 188-189. [11] MROZOWSKI, M. Media masowe, władza, rozrywka i biznes. Warszawa 2001, s. 156. [12] KOWALSKI, T. Wprowadzenie do ekonomiki mediów. In JUNG, B. (red.). Media, komunikacja, biznes elektroniczny. Warszawa 2001, s. 89-90. [13] DŁUGOSZ, J. Czytelnictwo czasopism - z obserwacji pracownika Czytelni Czasopism Bieżących Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu. Rocznik Biblioteki Głównej Uniwersytetu Opolskiego 2002, R. VI, s. 73-79.  | |
| | | |
| |||
| | ||