Nr 9/2002 (38), Użytkownicy systemów sieciowych. Artykuł |
Piotr Ejdys
|
|||
Internet okazał się nie tylko niezastąpionym nośnikiem informacji, stał się również miejscem, gdzie można ją szybko i bezproblemowo znaleźć. Dynamika rozwoju Internetu szła w parze z rozwojem badań nad tym medium. Dość szybko okazało się, że zrozumienie całokształtu zjawisk zachodzących w Internecie jest podstawą, dzięki której można nie tylko lepiej zarządzać dystrybucją informacji on-line, ale również poznać mechanizmy rządzące całym środowiskiem internetowym. W Stanach Zjednoczonych pierwsze badania tego medium przeprowadzono w 1994 roku. Dwa lata później, na zlecenie NASK-u, przeprowadzono je również w Polsce. Jednak na polskim gruncie dynamiczny rozwój badań Internetu nastąpił dopiero w 2000 roku. Choć w Polsce Internet staje się powoli coraz bardziej popularnym medium (według badań I-Metrii 36% Polaków w wieku powyżej 15 deklaruje, że korzysta z Internetu), to wiedza na temat preferencji i nawyków jego użytkowników jest wciąż niewystarczająca. Znajomość wzorców motywów i zachowań internautów oraz tego, jak wchodzą oni w interakcje z witrynami internetowymi może pomóc wszystkim zainteresowanym dystrybucją informacji w sieci. Jak badać?Można wyróżnić dwa sposoby realizacji badań Internetu i jego użytkowników. Jednym z nich są badania prowadzone w sposób tradycyjny (offline), tj. z zastosowaniem technik wykorzystywanych do tej pory w badaniach. Drugą możliwością są badania realizowane za pomocą i z wykorzystaniem Internetu (on-line). Ekspansja badań on-line (site-centric i user-centric) miała miejsce na przełomie lat 1998-1999. Na świecie liderem tego typu badań jest amerykańska firma badawcza Nielsen-NetRatings. Na gruncie polskim...Większość instytutów badawczych zajmujących się badaniami Internetu w Polsce korzysta z tradycyjnych technik badawczych. Są to z reguły badania ankietowe realizowane za pomocą wywiadów telefonicznych (CATI) bądź bezpośrednich wywiadów z respondentem (face-to-face). Realizowane w ten sposób badania przeprowadzają: ARC Rynek i Opinia (badanie "Internet Monitor" oraz "Internet Business Monitor"), SMG/KRC ("Net Track"), TNS OBOP ("Interbus"), GfK Polonia ("GfK OnlineBus"). W Polsce badania Internetu offline realizowane są w sposób cykliczny, na odmiennych liczebnie próbach według różnych metodologii badawczych. W efekcie daje to różne wyniki i umożliwia odmienne interpretacje zjawisk zachodzących w Internecie. Przykładowo próba respondentów w Net Tracku wynosi 12.000 w ciągu roku na populacji Polaków w wieku 15-75 lat, a w badaniu OBOP-u jest to ok. 400 internautów w ciągu miesiąca na populacji Polaków w wieku 15 lat i więcej. Problematyka badań dotyczy szeroko rozumianych zagadnień związanych ze zwyczajami korzystania z Internetu, w tym m.in. miejsca, czasu, częstotliwości łączenia się z Internetem, rodzajem połączenia, znajomością portali oraz najczęściej odwiedzanymi witrynami WWW. Wzrost zapotrzebowania na wyspecjalizowaną wiedzę spowodował, że większość instytutów badawczych wprowadziła również badania użytkowników Internetu, które obejmują tylko internautów odwiedzających daną (tj. badaną) witrynę (czyli nie odnoszą się do całej populacji użytkowników Internetu w Polsce). Przykładowo, OBOP wprowadził akcję pod nazwą "WebProfiler-PRO", które bada strukturę demograficzną użytkowników analizowanej witryny. GfK wprowadziła również pomiar struktury demograficznej witryny - "GfK Web Profiler". Minusem badań Internetu realizowanych w tradycyjny sposób jest ich deklaratywność. Oznacza to, że są one obarczone pewnym "błędem" polegającym na tym, że respondent - przykładowo - na pytanie: "Jakie serwisy internetowe odwiedza najczęściej" poda ankieterowi te, które w danej chwili pamięta. Istnieje prawdopodobieństwo, że respondent w danej chwili może nie pamiętać serwisu, który zaabsorbował go ostatnio. Tego typu badania dobrze ilustrują świadomość marek internetowych czy ich siłę wizerunku. Jednak nie zawsze są w stanie odzwierciedlić stan faktyczny. Badania Internetu on-lineBadania on-line Internetu dzielą się na: badania panelowe, czyli od strony użytkownika (user-centric) realizowane za pomocą oprogramowania instalowanego na komputerze panelisty (uczestnika badania) oraz badania trackingowe, czyli od strony witryny WWW (site-centric) realizowane za pomocą specjalnych systemów trackingowych instalowanych na witrynach WWW. Zbierane dane w pomiarze site- i user-centric są danymi rzeczywistymi. W Polsce badanie typu user-centric (prowadzone przez I-Metrię www.imetria.com) polega na stworzeniu i utrzymaniu panelu internautów. Obecnie panel działający w Polsce składa się z 3.000 osób z 3.000 różnych polskich gospodarstw domowych i obejmuje internautów, którzy korzystają z Internetu tylko w domu. Twórcy badania panelowego deklarują uruchomienie panelu internautów korzystających z Internetu w pracy, który docelowo ma liczyć 1.000 uczestników.
W przeciwieństwie do danych deklaratywnych - uzyskiwanych z innych badań - dane pochodzące z panelu to dane faktyczne (rzeczywiste). Na komputerach internautów biorących udział w badaniu instalowane jest specjalne oprogramowanie (eMeter), które monitoruje aktywność użytkownika w sieci. eMeter zbiera m.in. informacje:
Uzyskane dane pozwalają następnie na dalsze, głębsze analizy, w tym m.in. jaki jest zasięg portali w Polsce, jak kształtuje się rozkład dobowy (miesięczny/roczny) korzystania z Internetu, czy wreszcie jakie są najpopularniejsze strony internetowe. Dodatkowo, dane wzbogacone są informacjami o strukturze demograficzno-społecznej polskich internautów, co oznacza, że analizy można również przeprowadzać pod kątem zmiennych demograficznych. Badanie site-centricW Polsce badania typu site-centric prowadzi Global eMarketing [www.gem.pl] za pomocą systemu trackingowego GeMius [www.gemius.pl]. System ten służy do pomiaru i analizy ruchu internetowego, jaki odbywa się w obrębie witryny WWW. Skumulowane dane (z wielu witryn) umożliwiają zobrazowanie zwyczajów internautów oraz analizę trendów zachodzących w Internecie. Implementacja systemów trackingowych monitorujących ruch na stronach WWW przyniosła ze sobą nowe możliwości badań tego medium. Możliwości zaawansowanych systemów trackingowych pozwalają na sprawne zarządzanie witryną i wykraczają poza doświadczenia z tradycyjnych mediów, gdzie czas reakcji na opinie użytkowników (popularność programów telewizyjnych, skuteczność reklamy, itd.) mierzony jest w tygodniach. W przypadku medium jakim jest Internet - czas reakcji zostaje skrócony do minut. W przypadku badań typu site-centric istnieją dwa typy pomiarów ruchu. Pierwszym z nich jest pomiar bierny realizowany za pomocą audytu logów. Polega on na analizie plików generowanych przez serwery WWW. Wadą tego pomiaru jest ograniczenie uzyskiwania danych do jednego badanego podmiotu oraz ograniczenia techniczne - niecała aktywność użytkownika jest rejestrowana na serwerze WWW. |
Kolejnym krokiem w rozwoju badań site-centric było opracowane specjalnych systemów, dzięki którym można realizować aktywny monitoring internautów, zarówno tylko na wybranym podmiocie, jak i na całej grupie witryn. Przykładem zaawansowanego rozwiązania informatycznego przeznaczonego do kompletnej analizy ruchu internetowego w modelu ASP (dostęp do danych on-line) jest wspomniany wcześniej system GeMius.
Technologia systemu GeMiusBy system mógł rejestrować odsłony generowane przez internautów i tym samym liczyć statystyki ruchu trzeba wkleić w kod HTML każdej badanej strony specjalnie do tego przygotowane skrypty. Skrypty działają w oparciu o technologię cookies, które są nadawane przeglądarkom w celu identyfikacji i rozpoznaniu internautów w systemie GeMius. Mimo pejoratywnego nastawienia do rozwiązań opartych na cookies z danych posiadanych przez Global eMarketing wynika, że wśród polskich użytkowników Internetu akceptacja cookies kształtuje się na poziomie aż 98% (dane za: www.ranking.pl).
Co liczy?Informacją bazową rejestrowaną przez system jest odsłona. Dzięki technologii cookies odsłony łączone są w wizyty, które z kolei przyporządkowywane są poszczególnym internautom (internauta = cookie). Taki proces pozwala uzyskać wiele interesujących wskaźników, które są bezcenne dla osób zarządzających witryną:
System GeMius prezentuje powyższe informacje w postaci szeregów czasowych (dzień, tydzień, miesiąc, rok), dzięki czemu możliwa jest obserwacja trendów zachodzących w Internecie. Korzyści z zastosowania systemu GeMius
|
|
|||