EBIB 
Nr 2/2002 (31), Jakość w bibliotekarstwie  cz. II. Konfrontacje praktyczne. Artykuł
  Poprzedni artykuł Następny artykuł  

 
Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów


Bożena Bednarek-Michalska
Biblioteka Główna Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Ocena jakości bibliotekarskich serwisów informacyjnych udostępnianych w Internecie

Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów
Rozmiar: 45 bajtów

JAKOŚĆ SERWISU INFORMACYJNEGO - definicje

Jeśli mówimy o jakości serwisu informacyjnego (information quality service), to musimy sobie uświadomić, że mamy na myśli zarówno jakość udostępnianej informacji (danych), jak i jakość usług związanych z przekazywaniem tych danych do klienta.

Informacja - w niniejszej pracy rozumiana będzie jako zbiór danych (liczb, faktów, pojęć) przekazywanych do odbiorcy w celu dalszego ich przetwarzania i budowania wiedzy.

Jakość - ogół właściwości obiektu wiążących się z jego zdolnością do zaspokojenia potrzeb stwierdzonych i oczekiwanych. Z uwagi na fakt, że potrzeby mogą się zmieniać, dlatego ważny jest stały przegląd wymagań jakościowych. Istotne jest, aby wymagania te w pełni odzwierciedlały potrzeby klienta. Jakość często utożsamia się ze przydatnością użytkową, funkcjonalnością, zadowoleniem klienta czy też zgodnością ze standardami i wymaganiami ogólnie przyjętymi.

Usługa - jest to wynik bezpośredniego współdziałania dostawcy i klienta oraz wewnętrznej działalności dostawcy, w celu zaspokojenia potrzeb klienta. Usługi można realizować przy pomocy personelu lub sprzętu. W wypadku usługi informacyjnej mamy do czynienia z wyrobem niematerialnym, intelektualnym, który jest tworzony i dostarczany określonemu z góry klientowi.[1]

Zatem, mówiąc o usłudze informacyjnej i jej jakości, mamy na myśli współdziałanie twórcy lub dostawcy informacji z klientem, do którego tę informację się kieruje oraz jakość udostępnianych danych. Co więcej w wypadku serwisu internetowego możemy określić, że usługę tę realizujemy przy pomocy nowych technicznych narzędzi i rozwiązań technologicznych służących do przekazywania danych oraz całego zespołu ludzi organizującego i zarządzającego informacją. Chcąc dokonać oceny kilku serwisów informacyjnych należy w sposób usystematyzowany sprawdzić, na ile serwisy takie spełniają wymagania użytkowników i podlegają standardom, stosując jednolite kryteria i wskaźniki ocen.

OCENA JAKOŚCI INFORMACJI

W nowoczesnym zarządzaniu informacją podkreśla się, że ocenianie jakości serwisów informacyjnych jest bardzo trudne, gdyż kryteria oceny mogą być zmienne, a istota "informacji" (mam na myśli mnogość i nieścisłość definicji) i czynnik ludzki trudne do określenia w każdym jednorazowym przypadku. To co dla jednego ma wartość informacyjną, dla innego może być niepotrzebnym elementem powodującym szum informacyjny. Jeśli zatem chcemy, jako bibliotekarze, zajmować się selekcją i oceną informacji, musimy pamiętać o tym, jak istotne są obiektywne kryteria oceny i umiejętność ich stosowania przy gromadzeniu materiału zgodnie z potrzebami klienta.

Dlaczego bibliotekarze powinni oceniać jakość informacji, jaka pojawia się w sieci?

    1. Dlatego, że bibliotekarz zawsze selekcjonował, gromadził, archiwizował i udostępniał informację i ta jego rola się nie zmieniła.
    2. Dlatego, że informacji jest coraz więcej i jej ocena oraz selekcja jest niezbędna.
    3. Dlatego, że trzeba dokonywać wyboru przy tworzeniu własnych zasobów elektronicznych.
    4. Dlatego, że użytkownik biblioteki domaga się informacji na zadany temat i na określonym poziomie.
    5. Dlatego, że klienci bibliotek nie mają czasu na samodzielne gromadzenie i przetwarzanie informacji.
    6. Dlatego, że przyszłość bibliotek będzie związana z informacją i nowymi technologiami.

Oceny jakości informacji sieciowej dokonuje się podobnie jak tej, która przekazywana jest w tradycyjnej formie. Zwłaszcza, jeśli bierzemy pod uwagę ocenę treści. Różnice leżą w formie przekazu tych treści, a forma przede wszystkim wynika ze stosowania hipertekstowego systemu WWW udostępniania informacji. Wpływa ona też znacząco na jakość informacji. Zastosowanie nowoczesnych technologii informacyjnych zmieniło całkowicie dostępność informacji, jej aktualizację, walory estetyczne i możliwości przetwarzania. I to głównie będzie przedmiotem zainteresowania tej pracy - badanie stron WWW. Gdyby zastosować podział na dwa główne kryteria oceny: treści i formy, to ocena treści będzie taka jak dawniej, natomiast formę przekazywania informacji mamy zupełnie nową i dlatego wymaga ona innego - nowego podejścia.

METODY I KRYTERIA OCENY JAKOŚCI STRON WWW

Do niedawna, kiedy mówiliśmy o Internecie i możliwościach jakie daje sieć przy przesyłaniu informacji, bardzo często ekscytowaliśmy się szybkością przepływu dokumentów, ilością danych, różnorodnością formatów, możliwościami grafiki, narzędziami wyszukiwawczymi, natomiast mniej było w nas refleksji na temat jakości tych danych, jakie sieć nam oferuje. Teraz po kilku latach, postrzegając problem związany z nadmiarem informacji, zaczynamy częściej analizować tę jakość. Pojawia się coraz więcej literatury na ten temat, która omawia szczegółowo kryteria oceny informacji, np.: Information Quality WWW Virtual Library, The Internet Guide to Construction of Quality Online Resources, http://www.ciolek.com/WWWVL-InfoQuality.html T. Matthew Ciołek, Irena M. Goltz.

Zarówno metody stosowane przy ocenie stron jak i kryteria oceny są bardzo różnorodne w zależności od tego, przez kogo, dla kogo i na jakim poziomie ocena ma być dokonana. Pamiętać musimy przy tym, że istnieją standardy dotyczące przekazu informacji w sieci, co nam pozwala na ich podstawie wyznaczać kryteria oceny. Przedstawione poniżej metody i kryteria zaproponowane zostały przez bibliotekarzy i dla bibliotekarzy instytucji akademickich.

Metody oceny stron internetowych proponowane przez Helge Clausen:

    • Metoda stosowania automatycznych procedur, takich jak Doctor HTML.
    • Metoda statystyczna - analizująca typ i ilość informacji (liczenie odnośników).
    • Metoda jakościowo-heurystyczna - kiedy ocenia się wybraną grupę cech formalnych czy treściowych.

Ostatnia z tych metod związana jest często z oceną ekspercką.

Główne kryteria oceny wg Helge Clausen zastosowane przy użyciu metody jakościowo-heurystycznej:

    1. Struktura i wygląd stron (organizacja treści, racjonalne użycie grafiki),
    2. Jakość informacji (instytucja sprawcza, aktualizacja, poprawność, ilość informacji),
    3. Linki i nawigacja ( adnotacje, ilość odsyłaczy, łatwość wertowania)
    4. Wrażenie estetyczne (kolory, czcionki, format),
    5. Miscellanea (pomoc, użytkownik),
    6. Ogólne (oryginalność, przyjazność serwisu).

Główne kryteria oceny wg Alistair Smith:

    1. Zakres (tematyczny, chronologiczny, formalny).
    2. Zawartość treści (obiektywizm, instytucja sprawcza, aktualizacja, oryginalność, linki, pisownia).
    3. Grafika i multimedia (audio, wideo, kolory, grafika).
    4. Cel utworzenia serwisu (określony, jasny).
    5. Użytkownik (użyteczność i przyjazność).
    6. Recenzje (czy strony oceniono i jak).
    7. Technika (efektywność, sprzęt, wyszukiwarki, organizacja serwisu, interaktywność, szybkość ładowania, stosowanie rozwiązań standardowych).
    8. Cena (płatny czy bezpłatny serwis).

Kryteria w obu przypadkach określono różnie, elementy oceny jednak, jakie przy tej okazji zacytowały badaczki, są podobne do siebie. To samo dotyczy innych propozycji, jakie można znaleźć w Internecie, zwłaszcza na stronie dotyczącej tego zagadnienia www.vlib.org. Wymienione natomiast poniżej, a opracowane i zalecane przeze mnie są wybrane z wielu dodatkowych dostępnych w Internecie materiałów i skompilowane dla potrzeb bibliotekarzy polskich.

KRYTERIA OCENY STRON WWW

Przy ocenie jakości serwisu informacyjnego ważne jest opracowanie i uzgodnienie elementów istotnych, jakie trzeba przeanalizować, żeby ocena miała sens i służyła nie tylko odbiorcom, ale i twórcom usług. Bibliotekarz bowiem może wg niżej wymienionych kryteriów dokonywać oceny serwisów, które zamierza wykorzystywać w swojej pracy, natomiast inny bibliotekarz - twórca bibliotecznego serwisu - może wziąć je pod uwagę w momencie tworzenia własnych zasobów informacyjnych lub podnoszenia jakości już istniejących. Wybór kryteriów został bowiem dokonany na podstawie opracowanych standardów przyjętych dla tworzenia stron WWW.

Nie ma reguł, jeśli chodzi o wagę i liczbę stosowanych kryteriów podczas oceny, wybór należy do oceniającego i powinien być dokonany w zależności od bieżących potrzeb i powodów, dla których dany serwis się ocenia.
Przystępując do oceny zastanówmy się, które główne kryteria (pogrubiona czcionka) wybieramy, a następnie rozpocznijmy analizę poszczególnych elementów, jakie w ramach danego kryterium trzeba przejrzeć i ocenić.

Misja serwisu

    • Zastanów się, jaki jest cel utworzenia serwisu i czy odpowiada twojemu zapotrzebowaniu?
    • Jaka jest strategia działania i czy jest realizowana?
    • Czy określono użytkownika docelowego, jeśli nie, sam musisz ocenić, czy ty nim jesteś?

Autorstwo, instytucja sprawcza

    • Analiza URL - analiza elementów adresu jest pierwszą czynnością, jaką się wykonuje, gdyż adres ten zawiera bardzo istotne informacje pozwalające stwierdzić, czy istnieje zgodność adresu z treścią stron:
      • skąd wypływa informacja - kody krajów: pl, de, uk;
      • rodzaj instytucji (poważna, niepoważna):
        - rządowe: gov, mil;
        - edukacyjne: edu, uni, (www.bu.uni.torun.pl);
        - non-profit: org (batory.org.pl);
        - komercyjne: com (aol.com, geocities.com, poland.com).
    • Kim jest właściciel-wydawca stron? Generalnie wydawcą, a zarazem odpowiedzialnym za zawartość stron jest instytucja lub osoba, która jest właścicielem serwera:
      • nazwa właściciela pojawia się zwykle w pierwszej części adresu między http:// a pierwszym znakiem ( / ) np.: http://bn.org.pl/ lub
      http://www.oss.wroc.pl/;
      • pamiętaj, że właściciel, wydawca, redaktor, webmaster to nie zawsze są cztery różne osoby;
      • istnienie COPYRIGHT to dowód na bardzo poważne traktowanie swojego dzieła.
    • Instytucja sprawcza - identyfikacja:
      • czy nazwa instytucji jest ci znana/nieznana - jaka jest reputacja instytucji, firmy;
      • czy na stronie są działy: O nas, O sobie, Biografia, Biogram, Filozofia, Kontakt, Webmaster, Misja - informacje o instytucji, poglądy autora czy cele działania instytucji;
      • czy podano e-mail, adres pocztowy, NIP, REGON instytucji;
      • jeśli nie znasz instytucji, sprawdź informatory, prasę, encyklopedie;
      • anonimowa strona, (jeśli nie ma informacji na stronie, możesz dowiedzieć się wielu rzeczy obcinając kolejno adres URL od ( / ) do następnego ( / ), aż dojdziesz do instytucji, która odpowiada za serwer i wyjaśnia, komu udostępnia strony i dlaczego, rozpoznasz jaka jest natura tej instytucji), anonimowość dyskwalifikuje strony.
    • Autor/osoba prywatna - identyfikacja:
      • sprawdź: indeksy biograficzne, informatory, bibliografie, encyklopedie;
      • dowiedz się jaka jest opinia środowiska o człowieku;
      • zbadaj jego wykształcenie, publikacje, reputację, miejsce pracy.

Aktualizacja

    • Jaka jest częstotliwość aktualizacji:
      • badaj stopkę strony głównej lub innych podrzędnych stron (nie wszystkie strony są aktualizowane tak samo, czasem nie jest to konieczne);
      • obejrzyj aktualności, news (daty ostatnich tekstów);
      • sprawdź Page Info, Page Source, Plik/Właściwości (w przeglądarkach da się odczytać informację o stronie i datach modyfikacji).
    • Czy podano zakres chronologiczny powstawania stron "od...do"?
    • Czy potwierdzasz adekwatność dat do zawartości treści, czy nie jest to informacja "zakurzona" w stosunku do treści:
      • aktualności czy statystyka muszą być zmieniane bardzo często, historia danej instytucji - niekoniecznie;
      • brak aktualizacji dyskwalifikuje strony.

Kompletność zasobów

    • Przyjrzyj się ilości danych, czy zaspokajają twoje potrzeby informacyjne?
      • źródła prymarne i sekundarne - powinna być zachowana równowaga;
      • przypadkowość nagromadzonych danych obniża wartość stron;
      • nadmiar danych powoduje dezinformację;
      • niedobór powoduje niezadowolenie.
    • Czy istnieje związek między wagą treści a celami serwisu:
      • priorytety dla konkretnych danych;
      • analiza i selekcja danych;
      • stosowane kryteria ilościowe.

Cytowanie danych i kopiowanie

    • Czy znalazłeś cytowania:
      • jeśli tak, sprawdź domenę źródła i wydawców cytowanych stron i ich jakość;
      • sprawdź autentyczność danych (copyright).
    • Jak jest udokumentowany cytat:
      • poprawność przypisu, opisu;
      • brak informacji o cytacie czy błędny opis świadczy o złej jakości informacji.
    • Czy dane, banery, logo i fotografie są kopiowane z innych stron:
      • jeśli tak, to czy są modyfikowane i aktualizowane;
      • porównaj autentyczność kopii ze źródłem;
      • czy są przestrzegane prawa autorskie? Kopiujący powinien zacytować zgodę właściciela.

Wiarygodność

    • Jaki jest cel nadrzędny przyświecający twórcom stron i czy ten cel jest ważny:
      • informowanie;
      • wyjaśnianie, porady;
      • promowanie czegoś lub kogoś;
      • sprzedawanie towarów;
      • odkrywanie tajemnic;
      • wygłaszanie własnych poglądów;
      • zwabianie klientów... itp.
    • Jaka jest opinia o stronach? Może dowiesz się czegoś o:
      • promocji stron;
      • zdobytych nagrodach i ich prestiżu;
      • recenzjach stron www w czasopismach fachowych, np. Internet, WWWMagazyn, Chip;
      • odnośnikach w katalogach (tworzonych przez bibliotekarzy), informatorach;
      • popularności i cytowaniach stron - bądź ostrożny, nie zawsze liczba cytowań ma związek z jakością.
    • Wiarygodność informacji:
      • jeśli możesz, zweryfikuj dane (encyklopedie, informatory, słowniki);
      • znajdź i zanalizuj źródła pokrewne (zawierające podobne informacje).

Obiektywizm treści

    • Sponsorowanie stron:
      • czy rozpoznajesz zamiary, filozofię i misję sponsora - czy jest ukryta;
      • jacy są reklamodawcy i rodzaj reklam: nachalna, agresywna, jednostronna;
      • jaka jest liczba sponsorów, reklamodawców, donatorów i czy są równorzędni;
    • Czy w serwisie są odesłania (linki) do innych konkurencyjnych stron?
    • Czy jest obiektywny komentarz do innych stron?
    • Czy zachowano równowagę między jednym punktem widzenia a innym?
    • Jak wygląda prezentacja różnych punktów widzenia? Jakie jest nastawienie oceniającego czyli Ciebie (stronniczość, prywatne upodobania):
      • stosowanie tych samych ocen dla źródeł tradycyjnie oraz elektronicznie drukowanych;
      • naginanie ocen do własnych poglądów i oczekiwań.

Design i struktura stron

    • Jak skonstruowana jest strona główna (domowa), czy mieści się na jednym ekranie?
    • Czy zachowana jest równowaga między formą a treścią:
      • powaga treści a komizm grafiki;
      • patetyzm a żart.
    •Zbadaj ilość tekstu i obrazków (nadmiar, niedomiar):
      • nadmiar wrażeń estetycznych;
      • dezinformacja (nadmiar tekstu).
    • Oceń profesjonalizm i oryginalność grafiki:
      • autoryzacja formy, copyright;
      • referencje artystyczne;
      • standardowe, automatyczne rozwiązania i grafika (szablony).
    • Analizuj układ treści (działy, poddziały, sekcje):
      • klarowna mapa stron;
      • jasność i logiczność układu (chronologiczny, geograficzny, logiczny);
      • formułowanie nagłówków działów i adnotacje przy nich,
      • identyfikacja podstron (nagłówki i stopki).
    • Oceń efekty multimedialne na stronie.
    • Czy dostrzegasz uwypuklenie elementów istotnych (adres, pilny komunikat)?
      • wielkość i krój czcionki (nadmiar krojów);
      • projektowanie ramek.

Edycja i poprawność gramatyczna tekstu

    • Jak wygląda redakcja tekstu:
      • obejrzyj strukturę dokumentu (tytuły, śródtytuły, przypisy, bibliografia załącznikowa);
      • czy zastosowano zasady poprawnej edycji tekstu: akapity, szpaltowanie, czcionki, marginesy i inne;
      • czy jest światło w tekście;
      • jak rozmieszczono obrazki, wykresy, fotografie w dokumencie.
    • Czy są błędy:
      • stylistyczne, gramatyczne, ortograficzne i interpunkcyjne.

Technika

    • Czy interfejs zakładanego użytkownika jest dostosowany do jego poziomu?
    • Jaka jest wertowalność i nawigacja:
      • czy jest mapa lub indeks stron - bardzo ułatwia przechodzenie między stronami;
      • jaka jest długość stron - zbyt długie są uciążliwe;
      • czy elementy nawigacyjne znajdują się na każdej stronie (klawisze, belka nawigacyjna w stopce lub nagłówku);
      • czy nawigacja jest prosta (łatwy powrót z głębokich poziomów);
      • wyszukiwarka ułatwia przeglądanie zasobów.
    • Jak wygląda drukowanie stron:
      • czy jest łatwość drukowania do pliku i na drukarkę,
      • czy zaplanowano oszczędność drukowania (alternatywne formaty wydruku).
    • Jak oceniasz interaktywność strony (nawiązywanie kontaktów: użytkownik - właściciel), czy są:
      • FAQ;
      • formularze ocen czy opinii na stronie;
      • formularz kwerend;
      • ankiety.
    • Czy można ocenić jakość serwera (szybkość, pojemność, niezawodność)?
    • Czy są liczniki, statystyka?
    • Czy zastosowano standardy software'u (bezkolizyjny dostęp do stron z różnych przeglądarek np. starych wersji)?
    • Czy są lustra stron (mirrors)?
    • Czy stosuje się najnowsze rozwiązania technologiczne do przekazywania informacji i poszerzania oferty (bazy danych, wyszukiwarki, programy pocztowe i inne)?

Użyteczność i przyjazność

    • Czy właściwie dobrano treści dla potrzeb zakładanego użytkownika?
    • Czy dostrzegasz logikę i klarowność stron?
    • Jak oceniasz urodę stron?
    • Czy jest POMOC, HELP:
      • czy język helpu jest prosty i zrozumiały a styl zwięzły;
    • Czy istnieje wersja angielska stron lub inne wersje językowe;
      • świadczy to o wyższych możliwościach i kompetencjach twórców;
      • tworzy międzynarodowy charakter stron.
    • Jak wygląda komunikacja z użytkownikiem? Oceń:
      • skuteczność komunikowania się;
      • uprzejmość, niezawodność;
      • szybkość przepływu komunikatów;
      • jakość formularzy i ankiet;
      • poziom i język komunikowania.
    • Czy jakość obrazu i wielkość czcionki dostosowano dla słabowidzących?

Koszty

    • Czy użytkownik musi ponieść koszty korzystania z serwisu, czy ma darmowy dostęp?
    • Co jest ważniejsze, czasem koszty idą w parze z jakością serwisu?
    • Czy płatny dostęp niesie za sobą specjalne, oryginalne usługi?
    • Czy są promocje, ulgi dla konkretnych grup użytkowników?

Powyższe kryteria oceny mogą być modyfikowane, selekcjonowane i zmieniane, bowiem w świecie nowoczesnych technologii informacyjnych standardy ulegają zmianie w miarę rozwoju stosowanych technik. Najważniejsze z nich jednak, to takie jak: autorstwo, aktualizacja, technika, wiarygodność, kompletność, design i poprawność. Powinny być one zawsze brane pod uwagę.

JAKOŚĆ USŁUG

Gdybyśmy chcieli - jako twórcy serwisów bibliotecznych - poza oceną samych stron WWW i informacji na nich zamieszczonych pomyśleć także o dodatkowej ocenie jakości usług informacyjnych, jakie dostarcza serwis (np. produkowanie oprogramowania dla bibliotek, drukowanie materiałów konferencyjnych, opracowywanie stron WWW, prowadzenie forum dyskusyjnego, obsługa kont pocztowych i innych), to powinniśmy zastosować szereg kryteriów dodatkowych związanych bezpośrednio z usługami i wychodzeniem naprzeciw oczekiwaniom klienta. Zwykle jakość naszych usług oceniają klienci, więc ocena ta musiałyby być zrobiona przez nich. Naszym zadaniem byłoby opracowanie kryteriów, które następnie należałoby zebrać i opublikować w formie ankiety.

Choć usługi, jak zaznaczyłam na początku, mierzy się trudno, to jednak są elementy, które można zakwalifikować do mierzenia. Im większe "utechnicznienie" usługi, tym łatwiejszy proces oceniania, ale czynnik ludzki jest postrzegany jako przyjaźniejszy i ważniejszy, a tu oceny są bardzo trudne.

Podam jedynie zestaw takich uniwersalnych kryteriów:

    • dostępność usługi (dogodność, czas realizacji);
    • informowanie o usłudze (precyzja i prostota);
    • kompetencje i uprzejmość personelu;
    • zaufanie i rzetelność (wiarygodność pracownika);
    • odpowiedzialność;
    • bezpieczeństwo realizacji usługi (eliminacja ryzyka);
    • infrastruktura materiałowa usługi (materiały, narzędzia, sprzęt);
    • fachowość.

WYBRANE PORTALE I SERWISY BIBLIOTECZNE

Przegląd międzynarodowych portali i serwisów informacyjnych opracowywanych dla i skierowanych do bibliotekarzy pokazuje, jak są one różnorodne i mimo, iż zakładają zwykle jednorodnego odbiorcę - bibliotekarza czy pracownika informacji - to jednak cele stawiane przed każdym z takich serwisów są nieco inne. W wypadku, gdy autorzy serwisów wyjaśniają motywy, dla których powstał ich serwis i nakreślają jego misję, bardzo łatwo jest skategoryzować taką usługę i uporządkować tak, żeby w pracy bibliotekarza była przydatna. Jeśli jednak takich wyjaśnień nie ma, to wówczas pojawia się problem analizy samodzielnej, która zajmuje dużo czasu i czasem kończy się stwierdzeniem, że jednak usługa ta nie jest użyteczna. Jak się okazuje z badań (Clyde) najlepsze są te strony, które dokładnie definiują użytkownika i jasno przedstawiają cel tworzenia stron (MISJA SERWISU) oraz realizują skrupulatnie założoną strategię.

Zbiór zasobów bibliotekarskich w sieci jest spory i często nie daje się łatwo porządkować, ponieważ usługi i informacje zawarte w serwisach zazębiają się i mieszają. Stąd występujące problemy terminologiczne. Nie bardzo wiadomo, co należy nazwać serwisem bibliotekarskim, co portalem, vortalem czy biblioteką wirtualną.

Portale ogólne dla bibliotekarzy

ALA http://www.ala.org/
BSZ - Bibliotheksangebote im Internet http://www.bsz-bw.de/bibldienste/
IFLA http://www.ifla.org/
Internet Library for Librarians http://www.itcompany.com/inforetriever/
IPL Services for Librarians http://www.ipl.org/svcs/
LIB! Librarians and Librarianship http://members.aol.com/dcrolf/lib/
LibraryHQ.com http://www.libraryhq.com/
Library Link http://www.emeraldinsight.com/librarylink/
LibraryWorld - http://www.libraryworld.co.uk/
NordInfo, Finlandia http://www.nordinfo.helsinki.fi/index.htm

Praca dla bibliotekarzy

ALA http://www.ala.org/education/
Library Job Postings http://webhost.bridgew.edu/snesbeitt/libraryjobs.htm
Lisjobs.com http://www.lisjobs.com/
LITA Jobs in Library http://www.lita.org/jobs/index.html
SLA Career Service Online http://sla.jobcontrolcenter.com/ccn/sla/

Zasoby informacyjne dla bibliotekarzy

BUBL Information Service - http://bubl.ac.uk/
- Brytyjskie centrum informacji naukowej
Librarians' Index to the Internet http://www.lii.org/
- katalog źródeł informacyjnych przydatnych w bibliotekach tworzony i oceniany przez bibliotekarzy
LibrarySpot http://www.libraryspot.com/
- amerykański serwis, częściowo komercyjny
Library Land - Index to Resources for Librarians -
http://sunsite.berkeley.edu/LibraryLand/
The Virtual Library - Libraries and Information
http://vlib.org/InformationManagement.html

Aktualności dla bibliotekarzy

Information Today http://www.infotoday.com/
LISNews - http://www.lisnews.com/

Listy bibliotek

Australian libraries gateway http://www.nla.gov.au/libraries/
European public libraries
http://dspace.dial.pipex.com/town/square/ac940/eurolib.html
Gabriel http://www.kb.nl/gabriel/en/
HYTELNET http://www.lights.com/hytelnet/
LIBWEB - http://sunsite.berkeley.edu/Libweb
LibDex - The Library Index http://www.libdex.com/
National Library Catalogues Worldwide
http://www.library.uq.edu.au/natlibs/
Japan Libraries - http://www.libra.titech.ac.jp/libraries_Japan_e.html
School Libraries on the Web http://www.sldirectory.com/
The WWW Library Directory http://www.webpan.com/msauers/libdir/

Biblioteki w portalach

Google http://directory.google.com/Top/Reference/Libraries/
Yahoo - http://dir.yahoo.com/Reference/Libraries/

Powyższe serwisy bibliotekarskie - wyszukane w Internecie - poddane zostały wstępnej selekcji w zakresie ich przydatności w praktyce zawodowej bibliotekarzy. Z dokonanych poszukiwań wynika, że najciekawsze zasoby znajdują się w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Niemczech. Są one tworzone przez pracowników instytucji i organizacji bibliotekarskich oraz firm komercyjnych.

Library Link, UK
www.emeraldinsight.com/librarylink/

Angielski portal komercyjny sponsorowany przez Emeralda - The Management Research Database - dla bibliotekarzy i specjalistów informacji. Specjalizuje się zwłaszcza w zarządzaniu zbiorami, informacją i instytucjami oraz rozpowszechnianiu nowych technologii informacyjnych. Działa ponad osiem lat i jego misją jest dostarczanie profesjonalnej informacji bibliotekarzom. Udostępnia w ograniczonym zakresie bazy danych czasopism wydawanych przez Emeralda, niektóre tytuły czasopism bibliotekarskich w pełnym zakresie i spisy treści do wielu innych, informację o warsztatach i konferencjach, technologiach informacyjnych, aktualności. Portal tworzy 8-osobowa międzynarodowa redakcja składająca się z wykształconych specjalistów informacji - praktyków i wykładowców szkół wyższych. Portal nie ma reklam, sprzedaje swoje produkty - bazy danych i drukowane czasopisma.
Szczególna zaleta: dostęp do pełnotekstowych artykułów z zakresu zarządzania w bibliotekach.
Adres: MCB UP Ltd 60/62 Toller Lane, Bradford England BD8 9BY, tel. +44 (0)1274 777700 fax. +44 (0)1274 785200.

LibraryHQ.com, US
www.LibraryHQ.com

Amerykański portal dla bibliotekarzy rozwijany i zarządzany przez Katharine Garstka, która pracowała w bibliotekach amerykańskich oraz w firmach informatycznych Intergraph Corporation i Sirsi Corporation. Zawiera: zasoby internetowe dla bibliotekarzy, ogłoszenia (praca, kupno, sprzedaż), bazę specjalistów, forum dyskusyjne, technologie, informacje o nowych książkach, konferencje, aktualności. Zasoby SiteSource są skatalogowane i zawierają ponad 40 tys. odesłań do stron przydatnych w bibliotekarstwie. Są gromadzone przez zespół bibliotekarzy i dydaktyków pod kierownictwem Jima Veatcha, Ph.D., pierwotnie dyrektora biblioteki Nashville State Technical Institute. LibraryHQ.com jest połączonym przedsięwzięciem CEA Capital Partners i Sirsi Corporation. Portal ma reklamy, ale w ograniczonym zakresie. Sprzedaje także swoje produkty: usługi w zakresie technologii informacyjnych, bazy danych stron internetowych, rekordy MARC stron internetowych, szkolenia.
Szczególna zaleta: dostarczanie najnowszych technologii informacyjnych dla bibliotek (narzędzia do katalogowania Internetu).
Adres: One Seaport Plaza, 199 Water Street, 20th Floor, New York, NY 10038, 1-877-401-9535 (toll free).

Internet Library for Librarians, US
http://www.itcompany.com/inforetriever/

Amerykański serwis zasobów informacyjnych dla bibliotekarzy działający od 1994 roku i zarządzany przez InfoWorks Technology Company - amerykańską firmę, która tworzy nowe rozwiązania i technologie z zakresu informacji. Serwis ma 200,000 wejść na strony i 26,000 użytkowników w ciągu miesiąca. Zawiera ponad 3000 odnośników do zasobów przydatnych w pracy bibliotekarzy. Zasoby podzielono na trzy kategorie: Informacja, Bibliotekoznawstwo, Akcesoria.
Szczególna zaleta: bogate zasoby informacyjne.
Adres: InfoWorks Technology Company, P.O. Box 2261, 240 Executive Drive Cranberry Twp, PA 16066, Phone: (724) 772-3403, Fax: (724) 772-3125.

ALA - American LIBRARY Association
http://www.ala.org/

Serwis zarządzany przez największą organizację bibliotekarską w Ameryce. Oprócz opisania wszystkich działań i przedsięwzięć tej organizacji, na stronach znajdują się dodatkowe informacje o: konferencjach, projektach, nagrodach, czasopismach, statystyce, edukacji, pracy dla bibliotekarzy i zasobach internetowych.
Szczególna zaleta: nowoczesność, wiarygodność i kompletność usług bibliotekarskich.
Adres: ALA Washington Office, 1301 Pennsylvania Avenue, N.W. Suite 403 Washington, D.C. 20004.

NordInfo, Finlandia
http://www.nordinfo.helsinki.fi/index.htm

Strona stworzona została przez The Nordic Council for Scientific Information w celu promowania współpracy międzynarodowej w zakresie informacji naukowej i dokumentacji a także promowania nordyckich rozwiązań w świecie. Zawiera aktualności, informacje o organizacjach, bibliotekach, grantach, projektach, konferencjach, listach dyskusyjnych, informator o bazach danych rozproszonych w krajach skandynawskich.
Szczególna zaleta: dostęp do zasobów informacyjnych skandynawskich.
Adres: P.O.Box 237, FIN-00171 HELSINGFORS, FINLAND, Visits: Fabiansgatan 34, Tel.:+358-9-1800480, Fax:+358-9-1800482.

BSZ - Bibliotheksangebote im Internet
http://www.bsz-bw.de/bibldienste/

Niemieckie zasoby informacyjne dla bibliotekarzy opracowane przez pracowników Bibliotheksservice-Zentrum Baden-Württemberg z Konstancji i Stuttgartu. Serwis zawiera: najnowsze informacje z zakresu bibliotekoznawstwa, aktualności, statystykę biblioteczną, listy dyskusyjne, zasoby dziedzinowe przydatne w pracy, bazy danych, spisy adresowe i katalogi bibliotek, czasopisma niemieckie i bibliografie.
Szczególna zaleta: elektroniczny kiosk z czasopismami (dostęp do czasopism online).
Adres: Bibliotheksservice-Zentrum Baden-Württemberg Universität Konstanz, Fritz-Arnold-Straße 4a, 78457 Konstanz, tel.: 07531/88-2929.

EBIB - Elektroniczna BIBlioteka
http://ebib.oss.wroc.pl/index.html

Polski portal dla bibliotekarzy. Zawiera: aktualności, czasopismo pełnotekstowe (miesięcznik), informacje o katalogach polskich bibliotek, prawie bibliotecznym, szkołach, czasopismach fachowych, organizacjach, listach dyskusyjnych, serwisach bibliotekarskich polskich i światowych i konferencjach. Zarządza stronami Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Korzystanie z serwisu jest bezpłatne. Redakcja EBIB składa się z 25 wolontariuszy: bibliotekarzy, specjalistów informacji i pracowników naukowych. Portal zamieszcza reklamy. Oferuje także usługi płatne - drukuje na zamówienie materiały konferencyjne.
Szczególna zaleta: pełnotekstowe czasopismo i angielskojęzyczna abstraktowa jego wersja.
Adres: Komisja Wydawnictw Elektronicznych Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich, Biblioteka Narodowa, Al. Niepodległości 213, 02-086 Warszawa, tel. 0-22 529 29 57 lub Toruń 0-56 611 44 17.

Próba oceny serwisów bibliotecznych*

Kryteria Library
Link, UK
Library
HQ.com, US
Internet
Library
for Librarians, US
ALA, USNordInfo,
Finlandia
BSZ,
Niemcy
EBIB,
Polska
1. URLComComComOrgOrg EduOrg
2. Autorstwo+2+2+2+2+2 +2+2
3. Misja+1-1+1+2+1 +1+2
4. Aktualizacja+1+1-1+2 +1+2+1
5. Wiarygodność+1+1+1+2 +1+2+1
6. Kompletność+1+1+1+10 +20
7. Obiektywizm0+2+1+2 +2+1+2
8. Cytowanie+1+1+2+2+1 +1+1
9. Edycja+2+2+1+1 +1+20
10. Design+2+2+1+1 +1+1-1
11. Technika+2+2+2+2 +1+2-1
12. Użyteczność+1+1+2+1+1 +2+1
13. Koszty-1-1+2+2 +2+2+2
Suma punktów13131520 142010
Ocena111,151,53 1,071,530,76

*W ocenie zastosowano wartości w skali pięciostopniowej od -2 do +2.

Ocena powyższa jest oceną indywidualną i subiektywną, jaką musi być każda ocena ekspercka, kiedy ma się do czynienia z tak trudnymi do mierzenia kryteriami.

POLSKIE USŁUGI INFORMACYJNE

Jeżeli chodzi o jakość polskich usług informacyjnych tworzonych w Internecie przez różnego typu instytucje, to jest ona bardzo zróżnicowana i nie zawsze zgodna z rangą instytucji, która je realizuje. W wytwarzaniu informacji elektronicznej panuje ciągle jeszcze wielka swoboda, granicząca z amatorszczyzną. Sądzę, że wiąże się to z brakiem pieniędzy i wykształcenia w zakresie publikowania elektronicznego i zarządzania informacją. Serwisy informacyjne tworzą często ludzie, którzy zdobywają wiedzę samodzielnie, w sposób przypadkowy, odwzorowując gotowe schematy, czasem wspierają się literaturą lub tylko obserwacją. Dobrych szkół uczących wytwarzania, oceniania, zarządzania informacją jest w kraju "jak na lekarstwo". Oczywiście nie mam tu na myśli tak poważnych instytucji jak: Polska Agencja Prasowa czy Polska Agencja Informacyjna, które fachowo realizują swoje zadania, ale wystarczy przeanalizować niektóre strony rządowe, by dojść do wniosku, że daleko nam jeszcze do zrozumienia, jak ważna jest jakość przekazywania informacji w Internecie i z jakim lekceważeniem do niej podchodzimy.

Powodem bylejakości serwisów jest także to, że edytorstwo elektroniczne to dziedzina młoda, tworząca się na naszych oczach i wydaje nam się, że wszyscy jesteśmy lub możemy być twórcami informacji. Możliwości techniczne i łatwa ich dostępność sprawiają wrażenie, że wszystko jest banalnie łatwe i proste. Panuje przekonanie, że stworzenie serwisu informacyjnego w Internecie nie wymaga wielkiej filozofii, skoro może go tworzyć nawet uczeń gimnazjum. Nie ma jednak nic mylnego, niż taka wiara, ponieważ źle wytworzona informacja może przynieść bardzo wiele szkód i to nie tylko edukacyjnych, ale i wymiernych finansowych, czy w wypadku informacji medycznej także natury zdrowotnej.

No i wreszcie najważniejszym powodem nie przestrzegania standardów jakości przy tworzeniu serwisów informacyjnych jest nieznajomość literatury fachowej, która jest dostępna w sieci, ale dotarcie do niej wymaga wysiłku.

INFORMACJA I STANDARDY

Polska nie jest krajem odizolowanym od rozwiązań międzynarodowych w zakresie tworzenia zasobów informacyjnych, dlatego jest nadzieja, że sytuacja obecna ulegnie powoli zmianom, okazuje się bowiem, że przez parę ostatnich lat w świecie opracowano szereg standardów w tej dziedzinie, które mogą być realizowane: Conventions, Guidelines & Standards for Internet Resources
http://www.ciolek.com/WWWVLPages/QltyPages/QltyConventions.html.

Standardy te dotyczą Internetu, organizacji informacji i wiedzy, ich edycji elektronicznej, zastosowań technologicznych oraz ich jakości. Bibliotekarze nie tylko powinni brać udział w tworzeniu tych standardów, ale także z nich korzystać przy tworzeniu własnych zasobów. Biblioteki są bowiem częścią całego systemu kształcenia, w którym przetworzona w wiedzę informacja gra rolę nadrzędną. I jest to system otwarty, nieograniczony, dający możliwości wyjścia z zaścianka i prowincjonalności. Jak ważna jest w świecie informacja, możemy się przekonać śledząc pieniądze, jakie płyną z budżetów poszczególnych krajów i organizacji na budowanie otwartego społeczeństwa informacyjnego na wszystkich kontynentach.

Chcąc stosować standardy trzeba ponosić koszty i to zarówno te związane z zatrudnianiem wysokokwalifikowanej kadry, jak i stosowaniem najnowszych technologii, a to w Polsce jest trudne do zrealizowania, choć możliwe. Dużą szansą dla Polski jest wejście do struktur Unii Europejskiej i wykorzystanie wszystkich możliwości, jakie ta integracja stwarza - możliwości intelektualnych (know-how), finansowych i technologicznych.

Bibliotekarskie serwisy informacyjne powinny być tworzone ze szczególną pieczołowitością, ponieważ będą wykorzystywane zarówno przez specjalistów od informacji jak i szerokich kręgów odbiorców korzystających z dobrodziejstw permanentnej edukacji. Niniejsza praca, dająca przegląd rozwiązań międzynarodowych, może przydać się tym, dla których jakość informacji jest sprawą ważną i godną przestrzegania.

Przypisy

[1] Definicje jakości i usługi pochodzą z Polskiej Normy, PN-ISO 8402, lipiec 1996.

Literatura

1. Balas Janet: "Virtual support for the virtual librarian, Computers in Libraries", 1998 vol. 18 nr 2, s. 40-3.
2. Batorowska Hanna, Czubała Barbara: Wybrane zagadnienia nauki o informacji i technologii informacyjnej, Kraków 1996.
3. Breeding Marshall: LibraryHQ debuts as a portal for librarians. "Information Today" 2000 vol. 17 nr 3, s. 16.
4. Ciołek, T. M. Goltz, M. I. Information Quality [on-line].[Dostęp lipiec/wrzesień 2001]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.ciolek.com/WWWVL-InfoQuality.html.
5. Clausen Helge: User-oriented evaluation of library and information centre Web sites, "New Library World" 1999, vol. 100 nr 1146, s. 5-10.
6. Clausen Helge: Evaluation of library Web sites. The Danish case. "The Electronic Library" 1999 vol. 17 nr 2, s. 83-7.
7. Clyde, L. A.:The Library as information provider: the homepage. "The Electronic Library" 1996 vol. 14 nr 6, s. 549-58.
8. Curran Charles: What do librarians and information scientists do? "American Libraries" 2001 vol. 32 nr 1, s. 56-9.
9. Froehlich Thomas, J.: Kryteria oceny systemów wyszukiwawczych w Internecie. "Zagadnienia Informacji Naukowej" 2000 nr 3, s. 3-20.
10. Głowacka Ewa: Funkcja informacyjna internetowych stron WWW bibliotek na przykładzie polskich bibliotek uniwersteckich. "Przegląd Biblioteczny" 2000 nr 4, s. 291-301.
11. Harris, Robert Evaluating Internet Research Sources[on-line] Southern California College 1997 [dostęp lipiec 2001]. Dostęp w World Wide Web:
http://www.sccu.edu/faculty/R_Harris/evalu8it.htm,
12. How to evaluate Web Pages, Library in University of California, Berkeley US [online].[Dostęp lipiec 2001]. Dostęp w World Wide Web:
http://www.lib.berkeley.edu/teachingLib/Guides/Internet/EvalQuestions.htm,
13. Keenana Stella, Johnston Colin: Concise dictionary of library and information science. London 2000.
14. Łańcucki J. Jakość usług "Problemy Jakości" 1997 nr 8.
15. Machalska-Garbacz Anna: Problem jakości usług bibliotecznych i informacyjnych w światowym piśmiennictwie bibliotekarskim. "Przegląd Biblioteczny" 2000 nr 4, s. 281-9.
16. Mizrachi Y. The knowledge smiths. Librarianship as craftship of knowledge. "New Library World" 1998 vol. 99 nr 1143, s. 176-84.
17. Nahotko, Marek Jakość usług bibliotecznych jako elementu usług edukacyjnych [on-line]. Międzynarodowa konferencja Zarządzanie przez jakość w bibliotece akademickiej Bydgoszcz - Gniew, 10-13 września 2000 r. [dostęp 2 stycznia 2001]. Dostęp w World Wide Web:
http://ebib.oss.wroc.pl/matkonf/atr/nahotko.html
18. Pfaffenberger Bryan: Słownik terminów komputerowych. Warszawa 1999.
19. PN-ISO 8402: 1996 Zarządzanie jakością i zapewnienie jakości. Terminologia.
20. PN ISO 9004-2: 1994 Zarządzanie jakością i elementy systemu jakości. Wytyczne dotyczące usług.
21. Rosenthal Marilyn: WebWatch. "Library Journal" 1999, November 1.
22. Rothermich, Patricia Evaluating Web Sources. Otterbein College's Courtright Memorial Library, US, [dostęp lipiec 2001]. Dostęp w World Wide Web:
http://www.otterbein.edu/learning/libpages/subeval.htm#, data dostępu lipiec 2001.
23. Smith, Alastair G. Testing the Surf: Criteria for Evaluating Internet Information Resources. In The Public-Access Computer Systems Review [on-line] 1997 vol. 8 nr 3 [dostęp lipiec 2001]. Dostęp w World Wide Web:
http://www.vuw.ac.nz/~agsmith/evaln/ data dostępu lipiec 2001.

Toruń sierpień 2001

  Na początek
Rozmiar: 45 bajtów
Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów



Ocena jakości bibliotekarskich serwisów informacyjnych udostępnianych w Internecie [Dokument elektroniczny] / Bożena Bednarek-Michalska. - Wwa : KWE SBP. - EBIB ;2002 nr 31. - Tryb dostepu : http://www.ebib.pl/2002/31/michalska.php

 

Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów