Rozmiar: 263 bajtów

PoprzedniPowrót do strony głównej Następny

Rozmiar: 271 bajtów    

 
Rozmiar: 1033 bajtów Rozmiar: 1016 bajtów
 

Stanisław Czajka

Nowe obiekty biblioteczne w Polsce


 

Lata 90. zaowocowały w Polsce zbudowaniem i oddaniem do użytku czytelników sporej liczby okazałych nowych obiektów bibliotecznych.

Była to odpowiedź na rosnące potrzeby w sferze społecznego obiegu książki oraz na gwałtowny wzrost w ostatniej dekadzie kończącego się stulecia liczby studiującej polskiej młodzieży.

Powstały obiekty o większej niż wcześniej funkcjonalności, lepiej dostosowane do zmian zachodzących w organizacji i technologii bibliotecznej

Mimo uzyskanych w ostatnim dziesięcioleciu efektów potrzeby lokalowe polskich bibliotek są nadal bardzo duże. Kształtują je wymagania współczesności i ogólne braki w infrastrukturze.

Istotną cechą warunków lokalowych polskich bibliotek i ich materialnego położenia jest znaczne regionalne i środowiskowe zróżnicowanie. Widać to zwłaszcza wówczas, gdy porównujemy obiekty biblioteczne użytkowane przez podobny typ bibliotek, np. biblioteki publiczne biblioteki wojewódzkie, spełniające wyjątkowo ważną rolę w polskim bibliotekarstwie oraz np. biblioteki starych i nowych szkół wyższych

Znaczący wpływ na ten stan rzeczy mają materialne i finansowe uwarunkowania, zamożność regionu i organizatora bibliotek. Nie jest to jedyny czynnik oddziałujący silnie na biblioteczne budownictwo. Istotną rolę spełnia także model organizacyjny bibliotek, zwłaszcza zaś zakres różnorodnych wykonywanych przez nie obowiązków wobec lokalnego środowiska. Wydaje się, iż niektóre rodzaje bibliotek np. biblioteki uczelniane, są preferowane przez decydentów.

Najczęściej występujący w Polsce model organizacyjny biblioteki wojewódzkiej to placówka wykonująca różne usługi wojewódzkie i lokalne zadania, z własnym księgozbiorem, czytelniami, wypożyczalnią, powierzchnią ekspozycyjną, a czasami także licznymi filiami.

Taka organizacja w świetle wiedzy o zarządzaniu i w oparciu o biblioteczne doświadczenie wydaje się być najlepsza, najbardziej przystająca do specyficznych zadań wojewódzkich bibliotek publicznych i społecznych oczekiwań. Ona też sprawia, że dla wypełnienia tak wielu funkcji lokalnych i wojewódzkich potrzeba okazałych wielofunkcyjnych obiektów, znacznej i różnorodnie wyposażonej przestrzeni. To także ma istotne znaczenie dla oceny potrzeb lokalowych oraz planowanych i realizowanych inwestycji

Cechą charakterystyczną budownictwa bibliotecznego w Polsce w latach 90-tych jest wyraźne podniesienie standardu technicznego realizowanych budynków bibliotecznych. W okresie tym oddano do użytku więcej niż kiedykolwiek w przeszłości całkowicie nowych, zaprojektowanych i zrealizowanych od podstaw obiektów bibliotecznych. Wcześniej przeważały różnego rodzaju adaptacje i rozbudowy realizowane wg. obowiązujących oszczędnościowych norm i rygorów budowlanych. Mimo iż realizowano sporo takich adaptacji, rzadko były to obiekty samodzielne i wolnostojące.

Wśród największych inwestycji bibliotecznych zakończonych w latach 90-tych znalazły się:

  1. Siedziba Biblioteki Narodowej w Warszawie (w 1999 r. zakończono jej budowę).

    To największa w dziejach polskiego bibliotekarstwa inwestycja, zlokalizowana w bardzo atrakcyjnym miejscu: na terenie parkowym, w centrum Warszawy, w bliskim sąsiedztwie metra i dworca kolejowego. Jej budowa trwała ponad 20 lat. W trakcie realizacji inwestycji nastąpiła gruntowa modernizacja całej Biblioteki. Około 1/3 całego zadania inwestycyjnego zrealizowano w latach 90-tych.

    Jest to pierwsza siedziba Biblioteki zbudowana od podstaw. Zaprojektowana z myślą o jej potrzebach przez znanego polskiego architekta inż. Stanisława Fijałkowskiego.

    Nowa siedziba to zespół 6 obiektów - o 3,5 raza większej powierzchni niż powierzchnia wszystkich obiektów zajmowanych przez Bibliotekę wcześniej (przed oddaniem do użytku nowego gmachu).

    Zbudowany w latach 80 i 90 - tych zespół składa się z: 3 dużych i 3 mniejszych budynków, o łącznej powierzchni 60 tys. m2 i kubaturze 240 tys. m3.

    Na potrzeby udostępniania zbiorów zbudowanych zostało 8 czytelń. W obiekcie znalazły się ponadto: 3 sale konferencyjne, 2 sale wystawowe, zespół gastronomiczny (stołówka, 4 bufety). Architekt zrealizował zasadę rozdzielenia podstawowych funkcji biblioteki. W jednym budynku zaprojektował magazyn zbiorów, w innym - opracowanie zbiorów, a w największym -udostępnianie, łącząc wszystkie budynki komunikacyjnie i ograniczając krzyżowanie się drogi książki z drogą czytelnika.

    Jeden z obiektów przeznaczono na magazyn zbiorów, a jeden na potrzeby konserwacji (mieści się w nim m.in. komora dezynfekcyjna). Łączna pojemność wszystkich powierzchni magazynowych pozwala pomieścić ponad 7 mln. woluminów zbiorów.

    Budowę nowej siedziby finansowano przede wszystkim z budżetu centralnego, a w końcowym okresie (przez ok. 2 lata) ze środków Ministerstwa Kultury i dochodów własnych Biblioteki Narodowej.

  2. Siedziba Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie

    To druga pod względem wielkości polska inwestycja biblioteczna (40.000 m2 powierzchni " pod zbiory"), zrealizowana w całości w latach 90-tych. Budowę Biblioteki prowadzono szybko, w warunkach pełnej płynności finansowania. Jest to nowoczesna w formie i dobrze wyposażona, zautomatyzowana polska biblioteka akademicka, zlokalizowana na Powiślu, w bezpośrednim sąsiedztwie głównej siedziby Uniwersytetu (rektoratu). Zbudowano ją wg. projektu utalentowanego polskiego architekta dr Marka Budzyńskiego.

    Gmach Biblioteki posiada dwa partery. Na jednym z nich zlokalizowano, m.in. bar oraz tzw. magazynowanie zwarte, na drugim: terminale, czytelnię ogólną oraz pokoje pracy indywidualnej i grupowej. Na dwu pozostałych piętrach usytuowano m.in. czytelnię czasopism oraz zbiory specjalne. Architektura wejścia głównego nawiązuje w udany sposób do antycznej ateńskiej architektury.

    W Bibliotece zrealizowano zasadę wolnego dostępu do zbiorów, rzadko stosowaną w polskich bibliotekach.

    Oddzielną część budynku stanowią pawilony ekspozycyjne i handlowe. Oryginalną elewację budynku wykonano ze szkła i metalu, a na dachach budynku zaprojektowano i założono ogrody.

  3. Siedziba Biblioteki Śląskiej w Katowicach.

    Bibliotece od bieżącego roku powierzono obowiązki biblioteki wojewódzkiej i tym samym opiekę merytoryczną nad jedną z największych sieci bibliotek publicznych w Polsce. Biblioteka Śląska posiada status biblioteki naukowej, specjalizującej się w gromadzeniu, opracowywaniu i przechowywaniu źródeł informacyjnych i piśmiennictwa związanego ze Śląskiem (nakładem Biblioteki ukazało się 25 roczników "Bibliografii Śląska"). Jej nowa siedziba należy do największych budynków bibliotecznych w Polsce. Nowy obiekt projektowano od podstaw. Inwestycję w całości zrealizowano w obecnej dekadzie. Uzyskana powierzchnia użytkowa wynosi 17 tys. m2 Budowę rozpoczęto w końcu 1991 roku, trwała zaś 6,5 roku. Realizowano ją jako inwestycję centralną. Obiekt Biblioteki posiada wysoki standard, wyposażono go w różne nowinki techniczne, m.in. w nieznany w polskich bibliotekach system wysokiego składowania oraz takie urządzenia ułatwiające pracę bibliotekarza, jak transport mechaniczny książki, liczne windy. Zainstalowano systemy ochrony książki i skomputeryzowano wszystkie podstawowe czynności biblioteczne.

  4. Siedziba Książnicy Pomorskiej

    pełniącej funkcję biblioteki województwa zachodnio-pomorskiego. W wyniku rozbudowy w latach 90-tych jej starej siedziby powstał nowoczesny i największy obiekt biblioteczny wśród polskich bibliotek publicznych wszystkich szczebli organizacyjnych.

    Rozbudowę zrealizowano w szybkim tempie. W okresie 2 lat i 3 miesięcy zrealizowano tzw. I etap - 8 kondygnacyjny budynek o blisko 11 tys. m2 powierzchni użytkowej.

    Otwarcie nowego, rozbudowanego i zmodernizowanego gmachu o łącznej powierzchni 18 tys. m2 nastąpiło 18 września 1999 roku. Inwestycja była bardzo dobrze przygotowana pod względem formalno-prawnym, projektowym i organizacyjnym. Finansowano ją ze środków centralnych. Projektował rozbudowę dr inż. architekt Zbigniew Paszkowski. Konsultantem projektu był m.in. wspomniany już architekt Stanisław Fijałkowski - generalny projektant Biblioteki Narodowej. Obiekt po rozbudowie tworzy jedną bryłę. Może pomieścić 3 mln. woluminów w magazynowaniu zwartym i tradycyjnym. Został wyposażony w kilkanaście systemów elektronicznych - nadano mu standard budynku inteligentnego.

    Mimo krótkiego okresu eksploatacji siedziba Biblioteki zyskała sobie miano "biblioteki przyjaznej czytelnikowi".

To krótka lista największych inwestycji bibliotecznych w Polsce, ukończonych w latach 90-tych. Pełna lista zrealizowanych od podstaw, nowych obiektów lub poddanych modernizacji jest zbyt długa, aby ją omawiać w całości.

Dodać jednak trzeba, że powiększają ją: nowe lub rozbudowane obiekty m.in. Biblioteki Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego - Akademii Rolniczej w Warszawie, Politechniki Warszawskiej, Biblioteki Powiatowej w Wałbrzychu, Łomży, Suwałkach, wojewódzkich bibliotekach: w Krakowie, w Bydgoszczy i w Opolu (ta ostatnia odbudowana po powodzi), Centralnej Biblioteki Wojskowej w Warszawie.

Trwa rozbudowa - bardzo ważnej dla polskiego systemu bibliotecznego - Biblioteki Jagiellońskiej archiwizującej - podobnie jak Biblioteka Narodowa - polskie piśmiennictwo. Do końca 2000 roku planuje powiększyć się dotychczasową powierzchnię użytkową Biblioteki o 52%.

  
Rozmiar: 1017 bajtów 
 
Rozmiar: 1012 bajtów

 
Rozmiar: 263 bajtów

EBIB s.2/2000
Czajka, Stanisław: Nowe obiekty biblioteczne w Polsce
www.ebib.pl/2000/sp2/czajka.html

Rozmiar: 271 bajtów