Nr 7/1999 (7), Serwisy WWW. Artykuł
| | Nr 7/1999 (7), Serwisy WWW. Artykuł |
|
 | | | |
Ewa Malesza
| |||
| | ||
| Na początku był... katalog kartkowy... Jakże sposób wyszukiwania książek i przeszukiwania katalogów zmienił się w ciągu ostatnich lat ! Do życia bibliotek i bibliotekarzy na stałe wkroczył Internet i jego nowe możliwości udostępniania zbiorów. Jakich usług dostarcza nam sieć rozległa, z pewnością czytającym ten tekst tłumaczyć nie trzeba. Czy biblioteki stanęły na wysokości zadania i potrafiły sprostać wymaganiom nowoczesności ? W wielu z nich nawet nie wspomina się o komputeryzacji, niemniej jednak sytuacja nie wygląda tak tragicznie, jakby się niektórym bibliotekarzom mogło wydawać. Stało się jasne, że epoka kartkowych katalogów i rewersów, mozolnie wypełnianych przez czytelników, przechodzi do historii. Zmartwią się zapewne bibliotekarze, dla których jedynie ta forma katalogu jest najpewniejszym sposobem rejestracji zbiorów bibliotecznych (pomijając nieśmiertelną księgę inwentarzową). Ucieszą się natomiast ci, dla których udostępnianie katalogów w postaci elektronicznej, nie jest zjawiskiem niezwykłym, ale świadczącym o rozwoju i postępie technologicznym.
Artykuł dotyczy zawartości stron WWW polskich bibliotek, nie jest
jednak kompletnym katalogiem ani omówieniem wszystkich dostępnych
stron WWW, gdyż z wiadomych względów byłby przydługi i nużący. Jest
jedynie zbiorem refleksji autorki z kilkuletnim już doświadczeniem w
przeglądaniu polskich zasobów sieciowych - także bibliotekarskich. Serwisy biblioteczne udostępniane w sieci Internet mają różną formę i zawartość. Różnice te jednak dotyczą bardziej prezentacji zasobów bibliotecznych, niż treści w nich zawartych. Większość stron WWW bibliotek polskich ma podobna budowę i strukturę. Na pierwszej stronie znajdziemy tzw. "menu", dzięki któremu możemy przeglądać interesujące nas zagadnienia. Powtarzają się w nim elementy typu : informacje oogólne, dostęp do katalogów online wraz z instrukcją ich obsługi, dostęp do baz danych online i na dyskach CD-ROM, struktura biblioteki, ewentualnie jej historia, oraz spisy bibliotek polskich i zagranicznych. Nie jest dla nikogo tajemnicą, że strony WWW bibliotek polskich nie szczycą się przesadną dbałością o estetykę. Grafika zazwyczaj jest skromna i czasami zamiast ułatwiać przeglądanie zawartości strony - tylko przeszkadza i wywołuje niepotrzebny chaos graficzny. Nie jest przecież prawdą, że strona biblioteki nie musi być ładna i dopracowana graficznie. Z przyjemnością bowiem ogląda się strony, na których materiał jest ułożony w ciąg logiczny, z dobrze dobraną kolorystykę i nie zaburzającymi treści przesadnymi animacjami. Wydaje się że twórcy bibliotecznych stron WWW nie zawsze znają zasady ich tworzenia, nie tylko techniczne ale i merytoryczne. Należy przede wszystkim zastanowić się nad odbiorcą i użytkownikiem serwisu WWW danej placówki bibliotecznej. Trzeba również zadbać o logiczny układ materiałów w nim zawartych oraz o ich aktualność. Jak bardzo jest to pracochłonne zajęcie wie każdy, kto podjął się takiego zadania. Najczęściej spotykane i powtarzające się elementy na stronach WWW bibliotek polskich to między innymi:
Informacje tego typu to przede wszystkim lokalizacja biblioteki, adresy siedziby Biblioteki Głównej i ewentualnie całej sieci bibliotek filialnych czy wydziałowych. Istotnym elementem wśród tych informacji jest struktura biblioteki wraz z danymi adresowymi i numerami telefonów, zarówno jej placówek, jak i poszczególnych pracowników. Czytelników zainteresują zapewne godziny otwarcia biblioteki i możliwości korzystania z jej czytelni, wypożyczalni oraz oddziałów informacji. Udostępnienie ogólnego regulaminu korzystania z biblioteki i jej zbiorów jest również bardzo wskazane.
Biblioteki zamieszczają na swoich stronach WWW informacje o udostępnianiu swoich katalogów - zarówno kartkowych jak i elektronicznych. Na wielu stronach znajdziemy dokładne instrukcje wyszukiwania w katalogach online, w zależności od oprogramowania, jakie jest używane do ich prezentacji w sieci. Są to informacje niezwykle pomocne w późniejszym korzystaniu z elektronicznych katalogów bibliotek. Znajdziemy tu również dane o katalogach tradycyjnych - nawet o fizycznym rozmieszczeniu ich w budynku biblioteki. Użytkownik może się także dowiedzieć, jakiego typu zbiory biblioteka udostępnia, jakiego rodzaju katalogi prowadzi i w jakim jest stadium wprowadzania danych. Znajdziemy na stronach także informacje o typach baz danych tworzonych przez bibliotekę (bazy bibliograficzne, publikacji pracowników itp.) oraz o zasadach korzystania z tego typu baz. Są one przeważnie udostępniane na miejscu - w czytelniach bądź oddziałach informacji. Forma prezentacji katalogów bibliotecznych jest zróżnicowana. Zależy od oprogramowania, w jakim powstają bazy bibliograficzne i katalogowe. Wiele bibliotek może swoje katalogi prezentować w profesjonalnej formie, korzystając z dobrodziejstw zintegrowanych systemów bibliotecznych (typu ALEPH, czy VTLS). Nieźle sprawdza się również program MAK, dzięki któremu możemy przeglądać między innymi bazy bibliograficzne Biblioteki Narodowej. Większość baz katalogowych i bibliograficznych udostępnianych jest bezpośrednio na stronach WWW bibliotek, jednak dostęp do niektórych z nich wymaga skorzystania z programu telnet, bądź też innego typu oprogramowania.
Bibliotekarze uparcie zamiast się jednoczyć, powielają swoją pracę... Istnienie tysiąca (bez przesady) spisów linków do bibliotek - zarówno polskich jak i zagranicznych jest na to kolejnym dowodem. Wiele osób na swoich stronach internetowych (m.in. Aleksander Radwański, którego dziełem jest internetowe "DIGITARIUM", niestety, już od roku nie uaktualniane) proponowało powstanie profesjonalnego serwisu WWW, zamieszczającego spisy tego typu linków z podziałem na różne kryteria, np. ze względu na miejscowość, typ systemu bibliotecznego, czy inne. Na razie na każdej szanującej się stronie WWW bibliotek polskich możemy znaleźć tego typu spisy, mniej lub bardziej obszerne, mniej lub bardziej aktualne. Co bardziej zagorzali bibliotekarze-internauci pomagają nam, zwykłym użytkownikom, w przeszukiwaniu zasobów zagranicznych dotyczących bibliotekarstwa. Na wielu stronach możemy odnaleźć ciekawe linki dotyczące np. czasopism online, baz danych z dziedziny bibliotekarstwa i nie tylko. Jest to bardzo pomocne zwłaszcza osobom słabo znającym język angielski, których jest niestety jeszcze bardzo dużo. Nieznajomość języka jest także powodem, dla którego większość stron WWW polskich bibliotek nie jest tłumaczona na język angielski (lub jakikolwiek inny). Wyjątek stanowią szacowne instytucje takie jak Biblioteka Jagiellońska czy Biblioteka Uniwersytetu Gdańskiego, które taką wersję stron przygotowały. Byłoby jednak wskazane i z korzyścią dla promocji naszego kraju na świecie, rozpoczęcie prac w tym kierunku.
Na niewielu serwisach WWW bibliotek polskich możemy odnaleźć strony domowe pracowników biblioteki. Nie jest to aż tak istotne dla zawartości poszczególnych serwisów. Świadczy to jednak o stanie wiedzy polskich bibliotekarzy na temat tworzenia stron WWW - o znajomosci języka html, a także o operowaniu grafiką czy animacją. W takiej sytuacji umożliwienie pracownikom bibliotek tworzenia własnych stron WWW wydaje się jak najbardziej wskazane i potrzebne. Wnioski nasuwają się same. Strony biblioteczne mają za zadanie informowanie o katalogach, bazach danych i godzinach otwarcia biblioteki, ale nie tylko. Mają również inny cel : powinny być naszą wizytówką w sieci, dla której nie ma ani granic państwowych ani żadnych innych. Warto więc zadbać o ich ładny wygląd, częstą aktualizację i funkcjonalność oraz przydatność dla szerokiej rzeszy użytkowników. Pierwotny adres: http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib07/1_malesza.html  | |
| | | |
| |||
| | ||