EBIB 3/1999 (3) - W. Gawarecki : Studenci bibliotekoznawstwa a biblioteki...
ebib 
Nr 3/1999 (3), Wprowadzenie do badań nad funkcjonowaniem bibliotek. Artykuł
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Wiktor Gawarecki
Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej
Uniwersytet Jagielloński

Studenci bibliotekoznawstwa a biblioteki...




Dwa określenia zawarte w tytule wydają się być opozycyjne wobec siebie i mogłyby stanowić przykład odzwierciedlający problemy przedstawiane w pierwszym numerze "EBIB-u", poruszające kwestię istnienia bądź nie istnienia środowiska bibliotekarskiego.

Poniższy tekst omawia jednak innego rodzaju zagadnienia dotyczące obydwu wymienionych w tytule środowisk. Zamierzam bowiem przedstawić pokrótce różne aspekty badań podejmowanych przez studentów bibliotekoznawstwa w bibliotekach oraz pokusić się o naszkicowanie obrazu bibliotek, jaki rysuje się po takich badaniach u prowadzących je osób. Badania te są najczęściej związane z tematyką i charakterem pracy magisterskiej, ale nie tylko. Ze zrozumiałych względów sondaż przeprowadziłem wśród studentów Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej UJ.

Na V roku studiów dziennych IBiIN UJ jest obecnie 40 osób. Nieco mniej liczny jest rok IV. Ponad połowa z przyszło- i tegorocznych magistrantów wybrała seminaria i tematy pracy wymagające od nich przeprowadzenia różnorodnych badań w bibliotekach lub ośrodkach informacji.

Czego dotyczą podejmowane przez nich badania? Tematyka jest różnorodna. Znajdują się tu zarówno kompleksowe analizy funkcjonowania wybranego ośrodka (najczęściej, co zrozumiałe, stosunkowo niewielkiego), jak również prace koncentrujące się na wybranym dziale/działach większej biblioteki naukowej, poszczególnych aspektach ich funkcjonowania, porównania ich działalności z pracą innych sekcji. Oprócz tych, można by rzec, standardowych tematów, podejmowane są prace dotyczące stosunkowo nowych zagadnień. Jest to oczywiście następstwem zarówno przemian zachodzących w samych bibliotekach, jak i nieustannego rozwoju nauki i techniki.

Wśród nowych interesujących tematów badawczych wymienić można chociażby:

  • porównanie efektywności wyszukiwania informacji w tradycyjnych i elektronicznych źródłach informacji,
  • public relations w bibliotekach,
  • książka w Internecie,
  • wizja biblioteki przyszłości wśród studentów,
  • stan świadomości istnienia nowych źródeł i nośników informacji wśród bibliotekarzy,
  • informacja o Unii Europejskiej w bibliotekach i ośrodkach informacji,
  • szara literatura,
  • czytelnictwo prasy fachowej wśród pracowników bibliotek publicznych,
  • użytkownicy informacji elektronicznej,
  • problematyka praw autorskich w bazach danych,
  • piractwo komputerowe i hakerstwo a informacja,
  • wykorzystanie elektronicznych czasopism w bibliotekach,
  • informacja biznesowa w bibliotekach.

To oczywiście tylko niektóre z przykładów.

Studenci prowadzący badania w bibliotekach i ośrodkach informacji stosują najczęściej kilka podstawowych technik badawczych, które odpowiednio wykorzystane mają dostarczyć informacji potrzebnych do opisania i analizy stanu faktycznego, potwierdzenia lub obalenia przyjętej tezy. Są to zwykle:

  • obserwacja,
  • wywiad,
  • badania ankietowe.

Pierwsza z nich nie stwarza większych problemów i bez żadnych przeszkód stosowana jest w wielu badaniach prowadzonych na użytek prac magisterskich, rocznych, semestralnych i innych. Także w przypadku wywiadu nie spotyka się zwykle większych trudności, poza, zazwyczaj, brakiem czasu zarówno użytkowników, jak i pracowników bibliotek, niezbędnego do rzetelnego przeprowadzenia badań.

Tylko w przypadku badań z wykorzystaniem ankiet występowały pewne problemy. Część z nich tłumaczy zwykła, po części zrozumiała, niechęć do takiej formy badań, jaką przejawiali użytkownicy (częściej) i pracownicy bibliotek (rzadziej). Ponadto wymieniano również inne czynniki stanowiące przeszkodę w prowadzeniu tego typu badań. Były to np. niezrozumienie pytań zawartych w ankietach, nieoddawanie ankiet lub oddawanie ich po terminie (czasami po kilku monitach), brak odpowiedzi na niektóre pytania zawarte w kwestionariuszach, czy wreszcie odmowa udziału w badaniach (zdarzająca się sporadycznie). W jednym tylko przypadku doszło do przedziwnej sytuacji, kiedy to dyrekcja stwierdziła, że wypełni ankiety zamiast pracowników, gdyż najlepiej wie, jakich odpowiedzi udzielić ("przecież zna swoich podwładnych"), co też uczyniła...

Jednak w większości przypadków studenci prowadzący badania wyrażali się pochlebnie o tym, z jakim przyjęciem spotykali się w bibliotekach. Odmówienie pomocy w przeprowadzeniu badań, czy próby ingerencji w wyniki należały do rzadkości. Często pomoc udzielana studentom była nawet większa niż ich potrzeby. Dotyczy to zarówno kierownictwa, jak i pozostałych pracowników. Nieco mniej pochlebne opinie dotyczyły natomiast użytkowników, którzy poddawani byli badaniom. W takich właśnie przypadkach studenci mogli liczyć na wsparcie ze strony personelu biblioteki, który namawiał czytelników do wzięcia udziału w badaniach.

Z przeprowadzonego wśród studentów sondażu wynika również, że bardziej przychylny stosunek mieli do nich pracownicy małych placówek miejskich, wiejskich, filii i oddziałów, niż dużych bibliotek wojewódzkich, naukowych czy uczelnianych.

Często podczas swojej działalności badawczej studenci nawiązywali kontakty z pracownikami bibliotek, które, jak wynika z kilkuletnich obserwacji, przeradzają się często w trwalsze związki z daną placówką.

Moim zdaniem te dwa środowiska potrafią ze sobą współpracować i poza drobnymi nieporozumieniami, co jest rzeczą nieuniknioną, współpraca ta odbywa się bezkonfliktowo. Prowadzący badania dostosowują się do specyfiki działania danej placówki, z kolei bibliotekarze, wbrew obiegowym opiniom, są z reguły życzliwie nastawieni do studentów. Co równie ważne, pracownicy potrafią udzielić przyszłym absolwentom fachowej rady i pomocy. Pozostaje tylko mieć nadzieję, że współpraca ta będzie się dalej pomyślnie rozwijała.

 Początek strony



Studenci bibliotekoznawstwa a biblioteki... / Wiktor Gawarecki // W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. Bożena Bednarek-Michalska - Nr 3/1999 (3) czerwiec. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. KWE, 2001. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2001/3/gawarecki.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187