EBIB 9/2000 (18) - H. Ganińska: Gromadzenie a bibliotekarz dziedzinowy w bibliotekach politechnik w Polsce
ebib 
Nr 9/2000 (18), Bibliotekarz dziedzinowy. Artykuły
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Halina Ganińska
Biblioteka Główna Politechniki Poznańskiej

Gromadzenie a bibliotekarz dziedzinowy w bibliotekach politechnik w Polsce




Moje rozważania nad bibliotekarzem dziedzinowym i gromadzeniem w bibliotekach głównych politechnik w Polsce są podejściem analitycznym; sformułowałam je opracowując ankietę, której budowa i rodzaje postawionych pytań zakreślają obszar mojego rozumienia i usytuowania bibliotekarza dziedzinowego w procesie gromadzenia materiałów bibliotecznych. Na ankietę odpowiedziało 13 na 19 bibliotek, tj. 68,4% (w niektórych przypadkach należy liczyć 14 lub 15 - na podstawie danych, które uzyskałam ze stron domowych w Internecie oraz artykułów i informatorów dotyczących dwu bibliotek).

1. Gromadzenie rozumiem jako:
  • proces tworzenia zbiorów bibliotecznych (poprzez kupno, prenumeratę, wymianę, dar, egzemplarz obowiązkowy, zwrot za książkę zagubioną lub zniszczoną oraz depozyt), czy inaczej sposoby pozyskiwania i uzupełniania zbiorów według przyjętych zasad i strategii (dawniej polityki) biblioteki, zgodnie z kierunkami specjalizacji, określającymi dziedziny, z których dana biblioteka winna gromadzić materiały[1];
  • ale także - zważywszy na tendencje rozwijające się od końca lat osiemdziesiątych w Polsce - jako proces organizowania dostępu do źródeł bibliograficznych i tekstowych zapisanych w formie elektronicznej (czyli do dokumentów elektronicznych), dostępnych w macierzystej bibliotece (w technologii CD-ROM lub posadowionych na własnym serwerze), względnie dostępnych w trybie on-line (posadowionych na obcych serwerach zewnętrznych)[2].

Proces ten wywołuje zmianę kierunku myślenia o tzw. gromadzeniu i to w pierwszej kolejności gromadzeniu czasopism, szczególnie w ostatnich kilku latach. Stawia przed bibliotekarzami (ale nie tylko) kolejne wyzwania i jednocześnie, które można by określić jednym wyrażeniem - dążenie do doskonalenia - gromadzenia? czy może coraz częściej - organizowania dostępu do tekstów: druków zwartych, czasopism , artykułów i innych źródeł pisanych?

Jest to zadanie na dziś, a prawie już na wczoraj. Wymaga od bibliotekarza/zespołu bibliotekarzy, zajmujących się tradycyjnie rozumianym gromadzeniem:

  • bardzo dobrej samoorganizacji i organizacji działań, operatywności;
  • wyobraźni w pracy nad doskonaleniem
    • znajomości przedmiotu (nowych form i zakresów), informowania o czasopismach drukowanych i elektronicznych,
    • informowania o dostępie elektronicznym: zasadach korzystania ze spisów treści, abstraktów i wreszcie pełnych tekstów (w tym odpłatności, respektowania praw autorskich, etc.),
    • umiejętności selekcji nadmiaru produkowanej informacji[3].

Coraz częściej podejmowane projekty dotyczące organizowania dostępu do elektronicznych form podręczników akademickich, potwierdzają powyższy kierunek myślenia[4].

2. W piśmiennictwie polskim niewiele jest informacji na temat bibliotekarza dziedzinowego. Określenie bibliotekarz dziedzinowy wymienia się jakby mimochodem, przy okazji, chociaż pojawia się czasem propozycja wprowadzenia bibliotekarza dziedzinowego na wzór niemiecki, co daje początek dyskusji na ten temat[5].

3. W pytaniu skierowanym przeze mnie do respondentów, a dotyczącym zakresu semantycznego i cech wspólnych bibliotekarzy dziedzinowych, przytoczyłam pogląd Roberta Blucka, prosząc o stanowisko w sprawie bibliotekarzy dziedzinowych, którzy "...zatrudniani są na stanowiskach różnie nazywanych i pełnią wiele zróżnicowanych funkcji. Jednakże cechą wspólną bibliotekarzy dziedzinowych (też specjalistów informacji, bibliotekarzy wydziałowych, bibliotekarzy odpowiedzialnych za materiały dydaktyczne), definiującą tę grupę zawodową jest fakt, że ich zadania koncentrują się wokół potrzeb informacyjnych określonej grupy studentów lub pracowników naukowych. Biorąc pod uwagę istnienie pewnych różnic między poszczególnymi uczelniami oraz dziedzinami wiedzy, można stwierdzić, że aktywność bibliotekarzy dziedzinowych koncentruje się w czterech zasadniczych obszarach: utrzymywanie kontaktu z uczelnią, polityka gromadzenia i rozwoju zbiorów, kształcenie użytkowników w zakresie korzystania z narzędzi informacji oraz świadczenie usług informacyjnych"....[6].

Otóż wszyscy zgadzają się z cytowanym wyżej poglądem. Podkreśla się jednocześnie, że w opisie zakresu obowiązków bibliotekarza dziedzinowego powinno się znaleźć opracowanie rzeczowe zbiorów (haseł przedmiotowych, słów kluczowych, itp.), zwłaszcza że biblioteki przeżywają okres retrokonwersji zbiorów. Za cechy wspólne uważa się poziom i rodzaj wykształcenia: studia wyższe bibliotekarskie lub podyplomowe oraz kierunkowe specjalistyczne (wyższe techniczne), względnie studia wyższe techniczne oraz praktykę bibliotekarską. Preferuje się model wykształcenia: wyższe w danej dziedzinie oraz podyplomowe studia bibliotekoznawcze. Do grupy dziedzinowych dołącza się bibliotekarzy bibliotek wydziałowych. Respondenci podkreślają, że w naszych czasach coraz większe znaczenie będą mieli bibliotekarze dziedzinowi, szczególnie w gromadzeniu klasycznym i organizowaniu źródeł elektronicznych oraz świadczeniu usług informacyjnych, co wyraźnie widać w bibliotekach Europy Zachodniej .

4. Biblioteki politechnik nie zatrudniają pracowników na stanowiskach bibliotekarzy dziedzinowych w sensie formalno-prawnym. Jednakże zwraca się uwagę, że powinna być taka możliwość prawna w naukowej bibliotece technicznej. Wśród odpowiedzi 53,8% nie przewiduje utworzenia (obecnie lub w najbliższym czasie) takiego stanowiska; natomiast w 7 bibliotekach tak, i to kilku stanowisk, o ile tylko będą możliwości prawne i finansowe, przy założeniu zmiany struktury organizacyjnej. W bibliotekach głównych zadania charakterystyczne dla bibliotekarzy dziedzinowych wykonują przede wszystkim kierownicy oddziałów (w jednym przypadku również sekcji), względnie filii czy agend biblioteki głównej, zatrudniani w 92% na stanowiskach kustoszy (minimum 10 lat stażu zawodowego), a w 8% - na stanowiskach bibliotekarzy dyplomowanych; zaś w bibliotekach wydziałowych - zatrudnieni tam bibliotekarze. Kwalifikacje poszerzające wiedzę oraz rozwijanie i nabywanie nowych umiejętności zdobywają poprzez udział w konferencjach, seminariach i kursach specjalistycznych.

5. A zatem w sensie formalno-prawnym nie ma w politechnikach bibliotekarzy dziedzinowych zajmujących się problematyką gromadzenia zbiorów. Natomiast w każdej z bibliotek zatrudnieni są pracownicy wypełniający de facto zadania bibliotekarza dziedzinowego w zakresie problematyki gromadzenia zbiorów. Respondenci stwierdzają, że takimi osobami są kierownicy oddziałów / sekcji lub pracownicy zajmujący się gromadzeniem zbiorów. Mają wyższe wykształcenie bibliotekarskie lub techniczne, jak również kilkunastoletnią praktykę zawodową. W sposób naturalny w swoich decyzjach korzystają z opinii pracowników oddziałów: udostępniania zbiorów i oddziałów informacji naukowej.

Należy w tym miejscu zauważyć, że gromadzenie jest realizowane w o d d z i a ł a c h biblioteki ( w strukturze organizacyjno-funkcjonalnej):

  • w dziesięciu bibliotekach gromadzenie jest realizowane w oddziałach wspólnych dla druków zwartych i zbiorów specjalnych, a oddzielnych dla wydawnictw ciągłych
  • w czterech są to oddziały wspólne dla biblioteki głównej i bibliotek wydziałowych / instytutowych / katedralnych, a w jednej prowadzi się te prace oddzielnie dla druków zwartych, ciągłych, a także specjalnych

Zatem przeprowadzanie analiz porównawczych jest wysoce skomplikowane; można jedynie przedstawić pewne dane w sposób opisowy.

6. Jakie zatem zadania wykonują ? Jaki mają wpływ na gromadzenie zasobu druków zwartych? Respondenci wskazują, że są to przede wszystkim:

  • typowanie publikacji do zakupu i podejmowanie decyzji kupna danego tytułu i ilości egzemplarzy, w ramach posiadanego budżetu;
  • analizowanie zamówień ze strony użytkowników i prowadzenie konsultacji (najczęściej telefonicznych) z pracownikami naukowo-dydaktycznymi poszczególnych przedmiotów, a w ich wyniku uwzględnianie potrzeb zgodnych ze zmianami dydaktycznymi i naukowymi, względnie pozostawienie decyzji o zakupie pracownikom naukowym;
  • dbanie o dostęp do bieżącej informacji o nowościach wydawniczych z danej dziedziny wiedzy, z wykorzystaniem baz danych (3 odpowiedzi);
  • tworzenie własnego informatorium o wydawcach, ich ofertach, wystawach, promocjach (1 odpowiedź);
  • zbieranie dezyderatów z filii i innych agend biblioteki głównej (w tych bibliotekach, gdzie jest centralny zakup dla biblioteki głównej i pozostałych - jest ich kilka);
  • przekazywanie zainteresowanym pracownikom informacji o nowościach wydawniczych bezpośrednio lub przez Internet (1 odpowiedź).

7. Jaki wpływ mają na wycofywanie ze zbiorów pozycji najrzadziej używanych?
Opiniują wartość pozycji, mając na uwadze, np.: częstotliwość udostępniania, decyzje specjalisty z danej dziedziny w sprawie zdezaktualizowania, konsultacje z pracownikami; uczestniczą w pracach sekcji/zespołów wycofania zbiorów itp. - jest tutaj duża różnorodność odpowiedzi.

8. Jaki wpływ mają na gromadzenie zbiorów specjalnych?
Przy gromadzeniu zbiorów specjalnych szczególną uwagę zwraca się na normy i patenty. Stąd też podejmowanie decyzji w sprawie ich pozyskania poprzez zakup jest konsultowane z pracownikami naukowo-dydaktycznymi lub oparte o ścisłą współpracę z nimi (najważniejsza jest opinia odbiorcy).
Gromadzenie prac doktorskich, raportów itp. macierzystej uczelni jest naturalnym obowiązkiem biblioteki i nie wymaga specjalnej uwagi i pracy.

9. Jaki wpływ mają na gromadzenie zasobu wydawnictw ciągłych?
Zakup czasopism importowanych odbywa się od kilku lat w ramach procedury zamówień publicznych, poprzez przetargi. O strukturze zakupu decydują pracownicy naukowi, poprzez dziekanów wydziałów, w których są zatrudnieni. W bibliotekach filialnych bibliotekarze współuczestniczą w przygotowaniu listy tytułów do prenumeraty. Bibliotekarze bibliotek głównych odpowiadają za przygotowanie ostatecznej listy tytułów do zakupu poprzez przetarg. W ośmiu bibliotekach uczestniczą w procesie przetargowym, łącznie ze współopracowaniem specyfikacji warunków zamówienia. Aż jedenaście bibliotek prowadziło przetargi corocznie, dwie mają umowy trzyletnie (dane do roku 1999). Zakup czasopism polskich odbywa się poprzez przetarg w dwóch bibliotekach.

10. Jaki wpływ mają na organizowanie dostępu do źródeł elektronicznych, wyjąwszy czasopisma elektroniczne?
Respondenci 11 bibliotek odpowiadają, że te kompetencje należą do oddziałów informacji naukowej. W 2 bibliotekach ściśle współpracują z ośrodkiem/oddziałem informacji naukowej poprzez opiniowanie lub organizowanie zakupu zarówno baz danych na dyskach optycznych (CD-ROM jednostanowiskowych), jak i serwisów bibliograficznych dostępnych w trybie on-line, kupowanych tylko przez macierzystą bibliotekę lub w ramach konsorcjów. W jednej z bibliotek bibliotekarz, jako kierownik oddziału, opiekuje się bazami danych na CD-ROM, które później wykorzystuje w swojej pracy oddział informacji bieżącej, a także serwisami elektronicznymi dostępnymi on-line - darmowymi i komercyjnymi.

11. Jaki mają wpływ na organizowanie dostępu do czasopism elektronicznych?
Odpowiedzi są zróżnicowane. Jeżeli jest oddział czasopism poza gromadzeniem, to kompetencje ma tenże oddział i oddział informacji naukowej lub tylko oddział informacji (w jednej z bibliotek także oddział systemów informacyjnych) - tak jest w sześciu bibliotekach. W jednej z bibliotek bibliotekarz opiniuje organizowanie dostępu. W dwóch bibliotekach opiekuje się serwisem czasopism elektronicznych, począwszy od organizowania zakupu do opracowania ostatecznej oferty dla użytkowników własnej uczelni, w jednej z bibliotek współpracuje w tym zakresie ze stanowiskiem ds. dostępu elektronicznego. Natomiast w innej bibliotece bibliotekarz zajmujący się gromadzeniem tradycyjnym ma wpływ na organizowanie dostępu do czasopism elektronicznych w takim zakresie, jak w przypadku druków zwartych. Od jednej biblioteki nie ma informacji na ten temat, jedna stwierdza, że jest to wpływ znikomy, jedna, że nie ma wpływu.

12. Czy współpracują w zakresie problematyki gromadzenia zbiorów z użytkownikami (studentami, pracownikami naukowymi) oraz organami uczelni (statutowymi czy regulaminowymi, np. Radą Biblioteczną, Komisją ds. ... czy innymi) i na czym ta współpraca polega (vide punkt 6 referatu)?
W kwestii gromadzenia zbiorów pomocne są:

  • opinia Rady Bibliotecznej oraz niektórych członków Rady w kontaktach indywidualnych (7 odpowiedzi);
  • opinie dwóch stałych użytkowników, zatrudnionych w ośrodku informacji naukowej biblioteki (1 odpowiedź);
  • konsultacje z pracownikami w poszczególnych wydziałach poprzez współpracę bibliotekarzy wydziałowych (2 odpowiedzi);
  • konsultacja bezpośrednia ze studentami i pracownikami naukowo-dydaktycznymi oraz życzenia kierowane bezpośrednio(e-mail, telefon, rozmowy), (7 odpowiedzi);
  • pisemne propozycje dziekanów wydziałów (1 odpowiedź);
  • wysyłanie ofert wydawniczych tematycznych do bibliotek wydziałowych/instytutowych z prośbą o konsultację z pracownikami i wybór konkretnych pozycji (1 odpowiedź);
  • stanowisko samorządu studenckiego (1 odpowiedź).

13. Czy dokonują okresowych analiz potrzeb i wykorzystania źródeł w celu prowadzenia właściwej polityki nabywania źródeł? Na czym takie analizy polegają?
Każda z bibliotek inaczej formułuje odpowiedź. Są to:

  • analizy ze względów ekonomicznych, dotyczące przede wszystkim prenumeraty czasopism i droższych książek;
  • przegląd statystyk wypożyczeń oraz poczytności;
  • korzystanie z bazy LEKTUR STUDENCKICH;
  • analiza potrzeb w oparciu o bazę danych PODRĘCZNIK[7];
  • coroczne analizy będące podstawą zakupu (ilość egzemplarzy, ilość wypożyczeń, ustalanie wskaźnika zakupu);
  • decyzje podejmowane na bieżąco.

14. Skoro rozważamy miejsce i zadania de facto bibliotekarza dziedzinowego w zakresie problematyki gromadzenia zbiorów, należy chociażby w wielkim skrócie przedstawić zakres dziedzin, które są przedmiotem procesu dydaktycznego i badań naukowych w politechnikach w Polsce, a w konsekwencji zakreślają obszar gromadzonych zasobów. Klasyczny obszar to szeroko pojęte nauki techniczne, którą są odzwierciedlone w nazwach wydziałów, jak również nauki matematyczno-fizyczno-chemiczne, a także podstawy nauk ekonomiczno-społecznych. Nowe obszary, od co najmniej kilku lat, to na przykład: inżynieria środowiska, ochrona środowiska, marketing przemysłowy i zarządzanie produkcją, telekomunikacja i inżynieria komunikacji interpersonalnej, komunikacja multimedialna, mechatronika, nanotechnologia czy logistyka.
Biblioteki gromadzą przede wszystkim literaturę najnowszą, zapisującą aktualne osiągnięcia, a także ogólne prace z nauk humanistycznych oraz w wyborze z bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. W zbiorach znajdują się także cenne, dziewiętnastowieczne i starsze publikacje. Najpełniejsze i najbogatsze zasoby posiadają trzy biblioteki techniczne, które znajdują się w wykazie bibliotek w Polsce tworzących narodowy zasób biblioteczny (Politechniki Warszawskiej, Politechniki Wrocławskiej oraz Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie, która gromadzi zbiory zgodnie z nazwą)[8]. Biblioteki pracują w zautomatyzowanych systemach bibliotecznych i maja katalogi komputerowe: VTLS, Horizon, Aleph, Tinlib, Sowa).

15. Jakie rodzaje zbiorów są gromadzone i jakie są sposoby ich pozyskiwania?
Przedstawiamy dane szacunkowe i niepełne, ponieważ biblioteki nie prowadzą identycznych statystyk. Zatem nie są, moim zdaniem, w pełni reprezentatywne, ale przytaczam je jako ilustrację rzędu wielkości i zakresu. Dane dotyczą lat 1993-1999 i nie obejmują trzech bibliotek centralnych, które mają swoje odrębne miejsce w zespole bibliotek politechnik.

15.1. Druki zwarte (dane z 10 bibliotek)
Są to: encyklopedie, słowniki, informatory oraz prace monograficzne i syntetyczne - ca 65% zbiorów; podręczniki i skrypty - można szacować na 35% ogółu druków zwartych; przy czym średnioroczny wpływ do jednej biblioteki wynosi ca 4000 woluminów. Publikacje polskie: z kupna średnioroczny wpływ ca 3300 wol., z innych źródeł ca 1200 wol.; obcojęzyczne importowane z kupna średnioroczny wpływ 125 wol., z innych źródeł (wymiany, darów, bardzo sporadycznie z grantów) wpływ 201 wol.

15.2. Zbiory specjalne (dane z 12 bibliotek)
Są to: normy, patenty, prace doktorskie, mikroformy (w ostatnich latach już ich nie przybywa), materiały audiowizualne, dokumenty elektroniczne i multimedia. Jedna z bibliotek gromadzi także prace magisterskie.
Ogółem średnioroczny wpływ norm i patentów do jednej biblioteki wynosi 3500 jednostek, z wyjątkiem jednej biblioteki, której średnioroczny wpływ patentów wynosi aż 47000 jednostek! Trzy biblioteki nie gromadzą patentów, ponieważ są wydzielone ośrodki ds. patentów. Materiały audiowizualne gromadzi 9 bibliotek dla potrzeb dydaktyki.
Dokumenty elektroniczne: na nośnikach - dyskach optycznych (CD-ROM jednostanowiskowe), w systemie ERL jedna biblioteka od 1999 roku, w systemie INFOWARE jedna biblioteka od 1995 roku - przede wszystkim są to bazy danych bibliograficzne, informacyjne i tekstowe. Przed 1991 był to 1 dokument, w 1991 - 4; w 1993 - 28; w 1995 - 59; w 1997 - 90; w 1999 - gromadzono łącznie 93.
Multimedia gromadzi 7 bibliotek ( jedna od 1993, pięć od 1995, jedna od 1996 roku); są to: encyklopedie, słowniki językowe, przewodniki specjalistyczne, podręczniki do nauki języków; łącznie 50 jednostek.

16. Jakie są rodzaje, liczba i zasięg dostępu do źródeł/serwisów elektronicznych w trybie on-line poprzez Internet, uzyskiwanych odpłatnie?
Ten sposób dostępu odnotowały: od 1993 roku - 2 biblioteki do światowych serwisów bibliograficznych;
od 1995 - jedna do miejskiego serwisu bibliograficznego; od 1997 - jedna do serwisów krajowego i europejskiego; od 1998 - jedna do europejskiego serwisu bibliograficznego i pełnotekstowego; od 1999 - siedem do europejskich serwisów bibliograficznych i pełnotekstowych w ramach konsorcjów: w jednym mieście, międzyregionalnych, krajowych i europejskich, np.: SwetsScan, SwetsNet, Link Information Service, INSPEC, Current Contents with Abstracts, Science Citation Index, Chemical Abstracts, Springer Verlag., a ostatnio Academic Press.

17. Jakie są sposoby powiększania zasobu drukowanych b i e ż ą c y c h wydawnictw ciągłych polskich i obcych?
Wiadomo, że obowiązują przetargi przy zakupie czasopism, które w praktyce dotyczą przede wszystkim prenumeraty czasopism z importu (vide punkt 9 tekstu). Ogółem średnioroczny wpływ czasopism i innych wydawnictw ciągłych do jednej biblioteki wynosi 700 tytułów (dane z 12 bibliotek); przy czym należy podkreślić, że liczba tytułów czasopism drukowanych ma tendencję spadkową: w roku 1993 było 9660 tytułów ogółem , a w 1999 ilość zmalała do 9328 (spadek o 3,44%).

17.1. Wpływ tytułów z importu
Średnioroczny wpływ z prenumeraty do jednej biblioteki wynosi 233 tytuły. Z zakupu pochodzi średnio w roku 9 tytułów, z innych źródeł (wymiany i darów) średnio 109 tytułów.

17.2. Wpływ tytułów krajowych
Średnioroczny wpływ z prenumeraty krajowej do jednej biblioteki wynosi 314 tytułów. Z zakupu gromadzi się średnio w roku 83 tytuły, a z innych źródeł (wymiany i darów) 170 tytułów.

18. Czy i na ile rozszerzający się dostęp do czasopism elektronicznych, szczególnie importowanych, ale i rodzimych, zmienił politykę zakupu czasopism drukowanych? W jakim stopniu miało to - do roku 1999 włącznie - i ma wpływ na decyzje biblioteki w sprawia pokrycia kosztów prenumeraty czasopism zagranicznych?
Poszczególne biblioteki odczuwają to w sposób mniej lub bardziej znaczący. Ale sytuacja ta zmienia się na naszych oczach. Dopóki dostawcy w 100% uzależniali dostęp do określonej liczby tytułów czasopism elektronicznych od prenumeraty w wersji drukowanej, niewiele można było zaoszczędzić; tak jeszcze było w roku 1999. Ale już przy planowaniu prenumeraty na rok 2000 uwzględniono fakt, że znacznie zwiększył się dostęp do czasopism elektronicznych (do kilkuset tytułów z pełnym tekstem, w tym do ca 200 z nauk technicznych i ścisłych). Na rok 2001 można rezygnować z czasopism drukowanych, np. w ramach konsorcjum Academic Press, które daje dostęp do czasopism elektronicznych bez prenumeraty tytułów w wersji papierowej. Sytuacja ta zmienia się bardzo szybko.

Podsumowując niniejsze rozważania, można z całą pewnością stwierdzić, że w bibliotekach politechnik istnieje świadomość potrzeby funkcjonowania bibliotekarzy dziedzinowych w zakresie problematyki gromadzenia zbiorów. Jesteśmy przekonani, że najbliższe lata będą owocne w tym względzie. Mamy tu przede wszystkim na myśli biblioteki tworzące narodowy zasób biblioteczny oraz biblioteki zatrudniające ca 50 pracowników i posiadające rozwinięty dostęp do źródeł elektronicznych.

Przypisy

    [1] Por. Encyklopedia wiedzy o książce, Wrocław 1971, s. 838-839; Encyklopedia współczesnego bibliotekarstwa polskiego, Wrocław 1976, s. 131-132; Słownik terminologiczny informacji naukowej, Wrocław 1979, s. 49; Bibliotekarstwo; wyd. 2. uzup. i rozsz.; pod red. Z. Żmigrodzkiego, Warszawa 1998, s. 54-59 (rozdz. 6: W. Tyras: Gromadzenie i uzupełnianie zbiorów [oraz] wybór bibliografii nt. gromadzenie i uzupełnianie zbiorów, s. 414).

    [2] Por. Bibliotekarstwo, op. cit. (rozdz. 21: Z. Żmigrodzki: Elektroniczne dostarczanie tekstów {dokumentów} s. 286-298).

    [3] Ganińska H., Szulc J: Doskonalenie gromadzenia czasopism naukowych w bibliotece akademickiej, [W]: Problematyka czasopism a funkcje biblioteki akademickiej w procesie naukowo-dydaktycznym: materiały konferencji naukowej, Dąbrówki k. Łańcuta, 26-28 sierpnia 1999. BG PRzesz., Rzeszów 1999, s. 33-43.

    [4] Projekt elektronicznej archiwizacji skryptów uczelnianych Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie. http://victoria.uci.agh.edu.pl/BG/skrypty Materiały dydaktyczne online http://www.ml.put.poznan.pl/

    [5] Dudziak D.: Bibliotekarz dziedzinowy czy bibliotekarz zintegrowany? Model współpracy z uczelnią, czyli ze wszystkimi chętnymi do uczestniczenia w niełatwym dziele wzbogacania księgozbioru, [W]:EBIB nr specjalny 1/2000 http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib-sp1/dudziak.html
    Bibliotekarstwo, op.cit. (w rozdz.32: Z. Gębołyś: Zawód bibliotekarza i kształcenie bibliotekarzy w Polsce, na s. 382-385 mówi się o pracownikach służby bibliotecznej bibliotekarzach dyplomowanych);
    Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 19 lutego 1992 roku w sprawie warunków, jakie powinien spełniać kandydat na dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej, zasad i trybu postępowania kwalifikacyjnego, a także zasad awansowania dyplomowanego bibliotekarza i dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej (DzU Nr 15 poz. 59).
    Sójka J.: Projekt nowych stanowisk bibliotecznych, [W]: "Bibliotekarz" 1997 nr 12, s. 10-12 (propozycja trzech stanowisk: bibliotekarza, asystenta bibliotecznego i pomocnika bibliotecznego);
    Wołosz J.: Bibliotekarz - zawód z jaką przyszłością?, "Bibliotekarz" 1997 nr 1 , s. 2-6; na s. 5 autor pisze:..."W tym kontekście warto zwrócić uwagę na charakterystyczne problemy związane z kategorią specjalistów dziedzinowych. Piękna koncepcja, która na Zachodzie stała się powszechnie przyjętą normą, u nas natrafia na trudne do przezwyciężenia przeszkody"...;
    Janiak J.: Bibliotekarze i biblioteki `96 w świetle ankiety, Łódź, 1996; na s. 8 autor pisze: ..."na 5 590 ogółem zatrudnionych bibliotekarzy 1 184 osoby legitymują się mgr z bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, 650 osób posiada inne wykształcenie humanistyczne, a jeśli zsumować liczbę osób, które ukończyły studia matematyczne i ekonomiczne to jest to liczba 429 osób, których wykształcenie będzie prawdopodobnie coraz bardziej ważyło na merytorycznej stronie funkcjonowania bibliotek chociażby jako potencjalnie (może już i faktycznie?) istniejąca grupa bibliotekarzy dziedzinowych"... - dane dotyczą 76 bibliotek polskich: uniwersyteckich, technicznych, medycznych, rolniczych, pedagogicznych, ekonomicznych, artystycznych, publicznych, Polskiej Akademii Nauk, resortowych centralnych i Biblioteki Narodowej [maszyn. powiel. z konferencji "Zawód bibliotekarza dziś i jutro" , Łódź, 15-16.10.1996];
    Jazdon A.: Nowoczesna organizacja bibliotek szkoły wyższej na przykładzie Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, [W]: "Roczniki Biblioteczne"" R. XXXVII: 1993, z. 1-2, s.3-15; autor na 4 pisze: ..."Sytuacja dojrzała więc do dokonania radykalnych zmian. Zainicjowano je w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu, a że i inne biblioteki uczelniane znajdują się w podobnej sytuacji, można zakładać, że przedstawione propozycje wzbudzą zainteresowanie. Szansa przezwyciężenia, jeśli nie wszystkich to wielu z wymienionych wcześniej problemów wydaje się przejście na nowy system organizacyjny, zaczerpnięty w głównym zarysie ze wzorów bibliotekarstwa niemieckiego?...Definicja mówi{wg przytoczonego przez autora Lexikon des Bibliothekswesens, T.I Leipzig 1974, s. 534}, że specjalista dziedzinowy to pracownik odpowiedzialny za wybór i katalogowanie rzeczowe nowych nabytków z poszczególnych dziedzin wiedzy (dyscyplin naukowych) oraz za działalność informacyjną"...; na s. 7 autor proponuje, aby w Polsce zastosować podobne rozwiązanie:..."idealne byłoby powołanie w bibliotece grona specjalistów dziedzinowych, przy równoczesnym formalnym powołaniu spośród pracowników nauki zespołu konsultantów"..., na s. 11..."specjaliści byliby, tak jak bibliotekarze dyplomowani i dydaktyczni, poddawani okresowym ocenom...proponujemy radykalnie zmienić obecną strukturę organizacyjną"; autor proponuje powstanie nowych 8 silnych oddziałów, w tym nowego Oddziału Specjalistów Dziedzinowych i utrzymanie Oddziału Gromadzenia; zmiany wprowadzane etapowo mają doprowadzić, w wyniku postępującej komputeryzacji, do momentu [w 1994 roku?], w którym, jak dalej pisze na s. 14 ..."wyodrębnić będzie wówczas można do końca Oddział Specjalistów Dziedzinowych, w którym zatrudnieni pracownicy odpowiadać będą za gromadzenie i - mamy nadzieję - jednolitą klasyfikacje rzeczową. Wówczas też, po ewentualnym przeprowadzeniu zaplanowanych zmian, nadejdzie czas na podjęcie działań zmierzających do ścisłego określenia specjalizacji gromadzen a pomiędzy bibliotekami miasta".
    Jednak, o ile nam wiadomo, nie istnieje do dziś taki Oddział w Bibliotece Uniwersyteckiej w Poznaniu (wg http://lib.amu.edu.pl/struktura.htm).

    [6] Bluck R.: Rozwój kadr w odniesieniu do bibliotekarzy dziedzinowych, [W]: Zarządzanie biblioteką: najnowsze kierunki w bibliotekarstwie Brytyjskim: wybór tekstów; red. Ivo Kemp, Teresa Wildhardt, Warszawa SBP 1998, s. 146.

    [7] W jednej z bibliotek głównych politechnik jest wydzielona Sekcja Bazy Danych PODRĘCZNIK, zajmująca się analizą potrzeb w celu właściwej struktury nabywania źródeł i tworzeniem aktualnych wykazów podręczników niezbędnych do danego przedmiotu na danym semestrze, w obrębie wydziału (współtworzą ją wykładowcy, a korzystają przede wszystkim studenci i Oddział Druków Zwartych, prowadzący zakup).

    [8] Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 24 listopada 1998 roku w sprawie ustalenia wykazu bibliotek, których zbiory tworzą narodowy zasób biblioteczny, określenia organizacji tego zasobu oraz zasad i zakresu jego szczególnej ochrony; DzU Nr 146 poz. 955. Żadna z bibliotek politechnik w Polsce nie ma uprawnień otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych (Ustawa z dnia 7 listopada 1996 roku o obowiązkowych egzemplarzach bibliotecznych; DzU Nr 152 poz. 722 [oraz] Rozporządzenie Ministra Kultury i Sztuki z dnia 6 marca 1997 roku w sprawie wykazu bibliotek uprawnionych do otrzymywania egzemplarzy obowiązkowych poszczególnych rodzajów publikacji oraz zasad i trybu ich przekazywania ; DzU Nr 29 poz. 161.


    Pierwotny adres: www.oss.wroc.pl/biulety/ebib18/ganinska.html
    Adres w archiwum: ebib.oss.wroc.pl/arc/e018-10.html

     Początek strony



Gromadzenie a bibliotekarz dziedzinowy w bibliotekach politechnik w Polsce / Halina Ganińska// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. Bożena Bednarek-Michalska - Nr 9/2000 (18) grudzień. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. KWE, 2001. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2001/18/ganinska.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187