Nr 4/2000 (12), Numer jubileuszowy. Artykuł
| | Nr 4/2000 (12), Numer jubileuszowy. Artykuł |
|
 | | | |
Anna Komperda
| |||
| | ||
| WstępPrzyjmując za początek datę 17 sierpnia 1990 roku - przesłanie e-mailem pierwszej wiadomości do Centrum Obliczeniowego Uniwersytetu Warszawskiego, które zapoczątkowało powszechne wykorzystanie połączeń sieciowych w Polsce - to w chwili obecnej możemy mówić o 10. rocznicy użytkowania nowego narzędzia, jakim jest Internet. W okresie poprzedzającym dostęp Polski do Internetu w środowisku akademickim były prowadzone prace z zakresu sieci komputerowych[1], ale nie miały one większego wpływu na rodzaj i jakość wykonywanej w bibliotekach pracy. Trudna i specjalistyczna wówczas wiedza nie była dostępna bibliotekarzom, a znikome "praktyczne" rezultaty w komunikowaniu się poprzez działającą wówczas sieć zniechęcały do jej wykorzystania. Z chwilą rozbudowy infrastruktury telekomunikacyjnej, wyposażania bibliotek w komputery, a przede wszystkim tworzenia i udostępniania zasobów informacyjnych, znaczenie podłączenia do sieci i umiejętności pracy w Internecie zaczęło stopniowo wzrastać. Początek 2000 roku skłania do dokonania pewnego podsumowania dotyczącego obecności polskich bibliotek w Internecie . Jednym z elementów świadczących o wykorzystaniu tego narzędzia jest m.in. utworzenie przez bibliotekę swojej witryny WWW. Niniejsze podsumowanie zostało przygotowane na podstawie:
EBIB jest pierwszym w Polsce czasopismem elektronicznym dla bibliotekarzy. Oprócz tradycyjnego miesięcznika na stronach EBIBu znajduje się stale uaktualniany serwis informacyjny. Jednym z elementów tego serwisu jest zbiór odsyłaczy do stron domowych polskich bibliotek i katalogów dostępnych w Internecie. Wykaz ten został udostępniony w marcu 1999 roku jako jeden z pierwszych elementów tworzonych dopiero zasobów informacyjnych EBIBu. Praca nad sporządzaniem takiego wykazu, z natury swojej czasochłonna i żmudna, przyniosła korzyści w postaci scentralizowanej informacji o adresach polskich bibliotek. Pozwoliła również na dokonanie wielu interesujących spostrzeżeń na temat ich obecności w Internecie, aktywności poszczególnych ośrodków miejskich, pokazania ich liczebności z podziałem na różne typy bibliotek, wyróżnienie tych bibliotek, które udostępniają swoje katalogi na stronach WWW wraz z informacją o rodzaju stosowanych systemów bibliotecznych. Tego typu wykazy są podstawowym i niezbędnym źródłem informacji polskich bibliotekarzy oraz wszystkich zainteresowanych dotarciem do internetowych zasobów związanych z nauką i kulturą. Dane statystyczne
Przedstawione tu dane dotyczą wybranego okresu jednego roku (03. 1999 - 03. 2000), kiedy to baza została utworzona i udostępniona w Internecie . Wykaz umożliwia połączenie się ze stronami WWW 267 bibliotek. W przypadku dużych bibliotek uczelnianych uwzględniono zarówno strony domowe bibliotek głównych jak i wydziałowych, instytutowych, zakładowych, czy filii mieszczących się w innych miastach, np. Biblioteka Wydziału Ekonomii w Rzeszowie - filia Akademii Rolniczej w Krakowie.
Ze względu na dużą dynamikę zmian zachodzących w Internecie, dane statystyczne należy analizować uwzględniając margines błędów wynikających z przerw w udostępnianiu witryn (czasowego zawieszania), np. w bibliotekach w Bolesławcu, Legnicy, Mrozach. Istnieje również prawdopodobieństwo pominięcia w wykazie witryn bibliotek nieindeksowanych przez katalogi i wyszukiwarki, jak i nieuwzględnienie witryn tych bibliotek, które udostępniły swoje strony po opracowaniu niniejszego materiału. Tabela 1
Wykres 1
Wnioski: W trzeciej grupie 11 miejscowości w przedziale 50-100 tys. mieszkańców jest 11 bibliotek. Oznacza to, że tylko jedna biblioteka posiada w danej miejscowości podłączenie do Internetu. Są to biblioteki uczelni państwowych, np. Biblioteka Główna Akademii Podlaskiej w Siedlcach, czy Biblioteka Wydziału Nauk Społecznych w Stalowej Woli, która jest filią Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Przykładem bibliotek uczelni niepaństwowych są Biblioteki Wyższych Szkół w Nowym Sączu, Zamościu czy Koninie. Na internetowej mapie polski mogły pojawić się także biblioteki funkcjonujące w małych miejscowościach (poniżej 50 tys. mieszkańców - czwarta grupa), dzięki obecności na ich terenie instytutów badawczych, które uzyskawszy podłączenie do Internetu umożliwiły bibliotekom prezentowanie swoich informacji. Są to, np.: Biblioteka Instytutu Genetyki i Hodowli Zwierząt PAN w Jastrzębcu, Biblioteka Instytutu Nawozów Sztucznych w Puławach, Biblioteka PAN w Kórniku. Niektóre z mniejszych miejscowości szczególnie wyróżniają się ilością bibliotek podłączonych do sieci. Przykładem może być Cieszyn, w którym swoje witryny przygotowało pięć bibliotek (Książnica Cieszyńska, Biblioteka Muzeum oraz trzy biblioteki teologiczne). W grupie mniejszych miejscowości na uwagę zasługują biblioteki publiczne i pedagogiczne, które w ostatnim czasie wykazują szczególną aktywność w uruchamianiu swoich serwisów internetowych. Są to biblioteki z całej Polski, a wśród nich w: Dzierżoniowie, Oleśnicy, Iławie, Grudziądzu, Łaziskach Górnych, Morągu, Sanoku, Swarzędzu, Trzebini. Niewątpliwie do "zabłąkania" Internetu "pod strzechy" przyczyniły się inicjatywy zarówno samych bibliotekarzy, społeczności lokalnych, jak i rozwój infrastruktuty telekomunikacyjnej, która powoli obejmuje swoim zasięgiem coraz to większe regiony kraju. Liczbę bibliotek w poszczególnych województwach pokazuje tabela 2 i wykres 2. Szczegółowe dane są zamieszczone w załączniku. Tabela 2
Wykres 2
Wnioski:
PodsumowanieAnaliza wykazu stron WWW bibliotek w układzie wg miast pokazuje, że ilościowo dominują oczywiście biblioteki byłych i obecnych miast wojewódzkich , które najwcześniej uzyskały dostęp do Internetu i mają największe doświadczenie w tworzeniu i udostępnianiu zasobów informacyjnych w sieci. Dużą aktywność w tworzeniu witryn WWW wykazały w ostatnim czasie biblioteki miast powiatowych, a nawet gminnych. Wśród wymienionych w wykazie miejscowości najmniejszą okazały się Mrozy - wieś w województwie pomorskim, powiecie kartuskim, gmina Sierakowice, (365 mieszkańców), gdzie połączenie z Internetem uzyskała Gminna Biblioteka Publiczna. Wobec dużej dynamiki zmian pojawiania się nowych bibliotek, chwilowych braków połączeń, zmian w nazwach i adresach trudno o zgromadzenie dokładnych danych statystycznych. W niniejszym opracowaniu nie chodziło jednak o przedstawienie dokładnych liczb, a raczej o pokazanie obecności polskich bibliotek w Internecie w poszczególnych regionach kraju oraz wyróżnienie najbardziej aktywnych miast. Brak tu również oceny merytorycznej prezentowanej informacji na stronach WWW i stopnia wykorzystania zasobów sieci. Na podstawie samego faktu uzyskania podłączenia, czy opracowania własnej strony domowej nie można wnioskować o kondycji danej biblioteki. Dostęp do Internetu to szansa wejścia w nowoczesny świat informacji. To tylko narzędzie, które odpowiednio wykorzystane może ale nie musi prowadzić do nowej jakości pracy i świadczonych usług oraz postrzegania tych placówek jako ośrodków nauki i kultury. Wykorzystanie tej szansy będzie zależeć od wykształcenia pracowników bibliotek, życzliwości władz uczelni, samorządów lokalnych oraz mecenatu Państwa w postaci przyznanego budżetu. Przypisy[1] Z Internetem w świat. Przewodnik po usługach i narzędziach dostępu do tych usług. Pod red. J. Janyszek. Wrocław, 1997. Pierwotny adres: www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib12/komperda.html  | |
| | | |
| |||
| | ||
