ebib 
Nr 5/2010 (114), Ścieżki kariery i rozwoju bibliotekarzy. Artykuł
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Anna Jakubiec
Helena Juszczyk
Biblioteka Politechniki Krakowskiej

Czy mamy się gdzie szkolić?


Wprowadzenie

Przyszło nam żyć i pracować w wieku XXI – wieku nowoczesności i niedoścignionego rozwoju techniki i informacji. Sytuacja społeczna wymaga od nas ustawicznego poszerzania wiedzy, a także otwartości i elastyczności w działaniu. Wszyscy wiemy, jak trudny jest nasz zawód. Wymagania stawiane bibliotekarzowi, oprócz ukończenia studiów kierunkowych, to: wiedza z zakresu psychologii i zachowań ludzkich, komunikacji interpersonalnej, szybkość i dokładność w interpretowaniu zapytań informacyjnych użytkowników, bardzo dobra znajomość obsługi programów i sprzętów komputerowych... itp., itd... Każdy pracownik biblioteki, świadomy zachodzących zmian w postrzeganiu bibliotekarza – krzyżówki chodzącej encyklopedii i internetowego „helpa” – powinien poszerzać wiedzę poprzez udział w kursach czy seminariach, czynne uczestnictwo w warsztatach i szkoleniach, w forach dyskusyjnych, powinien także znać fachową literaturę krajową i zagraniczną. Reasumując, bibliotekarz powinien stać się dobrym psychologiem i PR-owcem, będącym na bieżąco z nowinkami z bibliotekoznawstwa oraz innych dziedzin, których dotyczą zasoby jego biblioteki.

Wydawać by się mogło, że z takimi wymaganiami łączy się odpowiednia oferta edukacyjna. Czy jednak łatwo dotrzeć do odpowiedniej oferty kursów, szkoleń i czy odpowiadają one grupie zawodowej bibliotekarzy? Postanowiłyśmy sprawdzić, jak jest w rzeczywistości i przeprowadzić „minibadania”. Skupiłyśmy się na krótkoterminowych formach kształcenia, takich jak: kursy, warsztaty, seminaria czy szkolenia. Dla ułatwienia w artykule posługujemy się terminem: kursy, określającym w domyśle wszystkie powyższe formy samokształcenia.

Przedmiot badań

Zbadano stan rzeczywisty oferty kursów dedykowanych bibliotekarzom szkół wyższych, udostępnianych w formie tradycyjnej lub elektronicznej na terenie Polski. Do badań zakwalifikowały się zarówno kursy odpłatne, jak i bezpłatne, które odbędą się od 7 czerwca do końca 2010 r.

Przedział czasowy badań

Badania zostały przeprowadzone przez obie autorki niezależnie, w okresie od 7 do 13.06.2010 r.

Metoda i przebieg badań

Zawężono zbiór fraz wyszukiwawczych, które zostały zastosowane podczas badań, do następujących:

  • „szkolenie dla bibliotekarzy”,
  • „kurs dla bibliotekarzy”,
  • „warsztat dla bibliotekarzy”,
  • „seminarium dla bibliotekarzy”,
  • „samokształcenie bibliotekarzy”.

Wybrane sformułowania są zwrotami, których prawdopodobieństwo użycia było według nas największe.

Ustalono dwa podstawowe kryteria kwalifikacji kursów w badaniach:

  • uwzględnienie w tytule lub opisie kursu grupy zawodowej bibliotekarzy,
  • przeznaczenie kursu tylko i wyłącznie dla bibliotekarzy szkół wyższych.

Badania zostały przeprowadzone za pomocą najpopularniejszej wyszukiwarki internetowej – Google. Wybór narzędzia został podyktowany wynikami rankingu wyszukiwarek, opublikowanym w serwisie gemiusRanking. Zgodnie z danymi za rok 2010, pierwsze miejsce wśród wyszukiwarek zajmuje wybrana www.google.pl – ponad 94% przeprowadzanych wyszukiwań (dalsze miejsca: www.onet.pl – ok. 2% i www.wp.pl – ok. 1%)[1]. Do badań klasyfikowane były kursy zamieszczone na trzech pierwszych stronach wyników wyszukiwań. I w tym przypadku wybór poparto rezultatem przeprowadzonego w 2006 r. studium, z którego wynika, że aż 90% użytkowników zawęża swoje poszukiwania tylko do trzech pierwszych stron wyników[2].

Wyniki badań

W ramach badań zakwalifikowano 38 trafień, co łącznie dało 35 unikatowych kursów dla bibliotekarzy szkół wyższych, przeprowadzanych w terminie od 7 czerwca do 31 grudnia 2010 r. Zgodnie z danymi zawartymi w tabeli 1. pierwsze dwie strony wyników dały prawie jednakową liczbę trafień, trzecia stanowi zaledwie 8% ogółu trafień. Na 38 trafień dwukrotnie pojawiły się trzy kursy e-learningowe BIBWEB, w związku z czym liczba kursów unikatowych została pomniejszona o ich wielokrotność.

Tab. 1. Oferta kursów według kolejności trafień
Tab. 1. Oferta kursów według kolejności trafień
Źródło: opracowanie własne.

Przedmiotem badań były zarówno kursy tradycyjne, jak i prowadzone w ramach nauczania na odległość. W trakcie badań natrafiono na trzy kursy elektroniczne, wcześniej wspomniany BIBWEB oraz kursy organizowane w ramach tradycyjnych zjazdów i/lub spotkań.

Rozmiar: 16895 bajtów
Wykr. 1. Forma kursów
Źródło: opracowanie własne.

Zdecydowaną większość trafień stanowią kursy płatne – ponad 50%, przy czym brano pod uwagę również te kursy, których odpłatność jest jednym z wariantów szkolenia (6%). Z 35 odnalezionych kursów aż 16 nie podaje informacji o warunkach uczestnictwa – wszystkie proponowane przez Agencję Literacką przy Fundacji Korporacji Ha!art[3]. Niestety, bibliotekarze nastawiający się na kursy bezpłatne lub dofinansowane w ramach programów unijnych muszą się zadowolić zaledwie dwoma kursami, jednym proponowanym przez Bibliotekę Wyższej Szkoły Humanitas w Sosnowcu[4] (jednak brak wolnych miejsc już od 17 czerwca br.) oraz szkoleniem trenerskim organizowanym przez Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych[5].

Wykr. 2. Odpłatność kursów
Wykr. 2. Odpłatność kursów
Źródło: opracowanie własne.

Zakres tematyczny znalezionych kursów zawiera się w czterech grupach:

  • literatura i sztuka,
  • obsługa sprzętu komputerowego, oprogramowania oraz zasobów sieciowych,
  • funkcjonowanie biblioteki w społeczeństwie,
  • kompetencje bibliotekarza.

Dwa pierwsze zakresy stanowią 85% wszystkich wyników (45% i 40%). Dwie ostatnie grupy to jedynie pięć kursów, w tym trzy dotyczą funkcjonowania biblioteki w społeczeństwie, a dokładniej – wykorzystywania projektów unijnych[6].

Wykr. 3. Tematyka kursów
Wykr. 3. Tematyka kursów
Źródło: opracowanie własne.

Wnioski

Obecnie w Polsce zdecydowana większość kursów jest skierowana do nauczycieli bibliotekarzy, pracowników bibliotek publicznych i szkolnych – zgodnie z założeniami zostały one odrzucone. Taki wynik badań może być spowodowany tym, że bibliotekarze akademiccy dokształcają się na kursach specjalistycznych dedykowanych szerszej grupie słuchaczy, np. szkolenia z zakresu public relations, prawa autorskiego czy też zamówień publicznych. Aby poszerzyć poszukiwania, warto częściej klikać w pojawiające się linki sponsorowane, w których umieszczane są serwisy dysponujące wykazem o wiele większej liczby kursów, np. www.inwestycjewkadry.pl[7]. Podczas badań trafiłyśmy również na strony, które nie zawierały oferty kursów, jednakże odsyłały nas do nich, np. Narodowe Centrum Kultury[8] w swojej bardzo ciekawej ofercie nie podało słowa „bibliotekarz”, przez co osiem szkoleń nie zostało zakwalifikowanych do badań.

Problemem zdaje się być również fakt organizowania przez biblioteki czy też uczelnie szkoleń wewnętrznych, o których informacja ukazuje się tylko w Intranecie. Przykładem może być Biblioteka Politechniki Krakowskiej, która w bieżącym roku zorganizowała szkolenia dla swoich pracowników „podnoszące kompetencje w zakresie nowych technologii informatycznych”. Szkolenie przebiega na dwóch poziomach: podstawowym i średnio zaawansowanym i jest całkowicie bezpłatne. Jest to pierwsze tego typu szkolenie w tej bibliotece, jednak w związku z dużym zainteresowaniem już przewiduje się reedycje w kolejnych latach. Politechnika Krakowska może być również przykładem uczelni, która organizuje różnorodne szkolenia dla swoich pracowników, np. języka angielskiego organizowane w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Priorytet IV „Szkolnictwo wyższe i nauka”, Poddziałanie 4.1.1 „Wzmocnienie potencjału dydaktycznego uczelni”) czy też języka migowego.

Na zakończenie

Ocenę przydatności znalezionej oferty kursów pozostawiamy czytelnikom. My same jesteśmy trochę rozczarowane wynikami badań, dostępnością kursów i ich niewielką przydatnością w naszej pracy. Do rozważań o uczestnictwie w szkoleniu mogłybyśmy dopuścić dwie oferty kursów. Kilkakrotnie opisywane w czasopiśmie „Bibliotekarz”[9][10][11] kursy BIBWEB, a także kurs Biblioteki WSH w Sosnowcu. Co więc stoi na przeszkodzie? Kurs BIBWEB został przez jedną z nas już ukończony, a zapisy na szkolenie w Sosnowcu wyczerpały się w bardzo krótkim czasie. Niektóre, jak np. kurs dokształcający „Czasopisma elektroniczne”[12], zakończyły się we wcześniejszej dekadzie roku. Pozostaje nam nie tracić nadziei i szukać dalej.

Wyniki badań

  1. Oferta szkoleń dla nauczycieli bibliotekarzy. W: Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie [on-line]. Warszawa 2010 [Dostęp 9.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://biblioteka.oeiizk.waw.pl/szkol.html.
  2. Szkolenia trenerskie dla bibliotekarzy/-ek. W: Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych [on-line]. Warszawa 2010 [Dostęp 9.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.stop.engo.pl/x/513066;jsessionid=83CD6E130C382D2FF86C1712A3630778.
  3. Szkolenia dla bibliotekarzy. W: Agencja Literacka Fundacji Korporacji Ha!art [on-line]. Kraków: Korporacja Ha!art [Dostęp 8.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ha.art.pl/agencja/szkolenia.html.
  4. BIBWEB [on-line]. Warszawa 2010 [Dostęp 8.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.bibweb.pl/.
  5. Warsztaty dla bibliotekarzy. W: Biblioteka Wyższej Szkoły Humanitas [on-line]. Sosnowiec 2010 [Dostęp 9.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.humanitas.edu.pl/biblioteka/warsztaty10.htm.
  6. Oferta Szkoleniowa. W: Biblioteka Narodowa [on-line]. Warszawa 2010 [Dostęp 10.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/zebid-bn/oferta-szkoleniowa.

Przypisy

[1] gemiusRanking [on-line]. Warszawa: Gemius SA [Dostęp 16.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ranking.pl/pl/rankings/search-engines-domains.html.

[2] iProspect Serch Engine User Behavior Study, April 2006 [on-line]. iProspect, 2006 [Dostęp 16.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.iprospect.com/premiumPDFs/WhitePaper_2006_SearchEngineUserBehavior.pdf.

[3] Agencja Literacka Fundacji Korporacji Ha!art [on-line]. Kraków: Korporacja Ha!art [Dostęp 8.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ha.art.pl/agencja/szkolenia.html.

[4] Warsztaty dla bibliotekarzy. W: Biblioteka Wyższej Szkoły Humanitas [on-line]. Sosnowiec 2010 [Dostęp 9.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.humanitas.edu.pl/biblioteka/warsztaty10.htm.

[5] Szkolenia trenerskie dla bibliotekarzy/-ek. W: Stowarzyszenie Trenerów Organizacji Pozarządowych [on-line]. Warszawa 2010 [Dostęp 9.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.stop.engo.pl/x/513066;jsessionid=83CD6E130C382D2FF86C1712A3630778.

[6] Oferta szkoleniowa. W: Biblioteka Narodowa [on-line]. Warszawa 2010 [Dostęp 10.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.bn.org.pl/dla-bibliotekarzy/zebid-bn/oferta-szkoleniowa.

[7] Inwestycje w kadry [on-line]. [Dostęp 7.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.inwestycjewkadry.pl/.

[8] Narodowe Centrum Kultury [on-line]. Warszawa 2010 [Dostęp 12.06.2010]. Kadra Kultury. Dostępny w World Wide Web: http://www.regiony.nck.pl/szkolenia.php.

[9] Zob. HASIEWICZ, Ch. Zdobywanie internetowych kwalifikacji: "bibweb - internetowy kurs dla bibliotekarzy". Bibliotekarz 2003, nr 3, s. 2–4.

[10] Zob. BEDNAREK-MICHALSKA, B. BIBWEB dla nauczycieli bibliotekarzy. Bibliotekarz 2007, nr 7–8, s. 31–32.

[11] Zob. WOŁODKO, A., BEDNAREK-MICHALSKA, B. BIBWEB kurs e-learningowy dla bibliotekarzy. Bibliotekarz 2008, nr 5, s. 31–32.

[12] Kurs dokształcający specjalny „Czasopisma elektroniczne”. W: Politechnika Wrocławska Biblioteka Główna i OINT [on-line]. Wrocław 2010 [Dostęp 22.06.2010]. Dostępny w World Wide Web: http://www.bg.pwr.wroc.pl/150031.dhtml.

 Początek strony



Czy mamy się gdzie szkolić? / Anna Jakubiec, Helena Juszczyk// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 5/2010 (114) czerwiec/lipiec. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2010/114/a.php?jakubiec_juszczyk. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187