ebib 
Nr 8/2008 (99), Mierniki oceny czasopism i naukowców. Artykuł
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Marek Krośniak
Biblioteka Jagiellońska

Serwis SCImago




Est modus in rebus, sentencja z Satyr Horacego, przyświecała SCImago - zespołowi badaczy z czterech hiszpańskich uniwersytetów: Granada, Extremadura, Carlos III i Alcalá de Henares - przy tworzeniu działającego od grudnia 2007 r. serwisu SCImago Journal and Country Rank (http://www.scimagojr.com[1]). Projekt ten przełamał długoletni monopol założonego przez Eugene'a Garfielda w latach 60. XX wieku Institute for Scientific Information (obecnie Thomson Reuters) w zakresie analizy bibliometrycznej czasopism naukowych. Stanowi udostępnianą bezpłatnie alternatywę dla oferowanego przez Thomsona na zasadzie płatnej subskrypcji narzędzia Journal of Citation Reports (SJR). W odróżnieniu od SJR korzysta on nie z danych pochodzących z bazy Science Citation Index (ISI Web of Science), lecz z zasobów bibliograficzno?abstraktowej bazy Scopus, wydawanej przez holenderską firmę Elsevier B.V.

Podstawowym parametrem bibliometrycznym zastosowanym w tym serwisie, odpowiednikiem znanego od dawna impact factor (IF) Thomsona, jest nowy indeks o nazwie SCImago Journal & Country Rank (SJR), który obliczany jest w oparciu o cytowania z okresu trzech lat (dwa lata w przypadku IF) metodą zbliżoną do algorytmu PageRank, służącego do pozycjonowania stron internetowych w wyszukiwarce Google. Dzięki temu cytowania pochodzące z czasopism o wysokiej "cytowalności" uwzględniane są z większą wagą niż pozostałe.

Oprócz parametru SJR serwis podaje takie dane, jak:

  • h-indeks (tzw. wskaźnik Hirscha, coraz szerzej stosowana, choć dyskusyjna miara produktywności naukowej),
  • całkowita liczba dokumentów opublikowanych w poprzednim roku,
  • całkowita liczba dokumentów opublikowanych w ciągu ostatnich trzech lat,
  • całkowita liczba pozycji bibliografii w danym czasopiśmie,
  • całkowita liczba cytowań danego czasopisma w ciągu ostatnich trzech lat,
  • całkowita liczba dokumentów podlegających cytowaniu (tzn. artykułów naukowych i przeglądowych) w ciągu ostatnich trzech lat,
  • średnia liczba cytowań przypadająca na artykuł w ciągu ostatnich dwóch lat,
  • średnia liczba pozycji bibliografii w jednym artykule.

W odniesieniu do krajów dostępne dane obejmują:

  • całkowitą liczbę opublikowanych dokumentów,
  • liczbę dokumentów podlegających cytowaniu,
  • liczbę cytowań,
  • liczbę samocytowań,
  • średnią liczbę cytowań na artykuł,
  • h?indeks.

Dane te można przeglądać i szeregować w różny sposób (domyślnie według SJR) bezpośrednio na ekranie (należy zwrócić uwagę, że pomimo angielskojęzyczności całego serwisu, jako separatora dziesiętnego używa się w nim przecinka, a nie kropki!) bądź też ściągać jako pliki w formacie Excela do dalszej analizy off?line (dane w pliku obejmują ponadto numery ISSN poszczególnych tytułów czasopism). Interfejs serwisu jest dość przejrzysty i nie stwarza trudności w korzystaniu. Użytkownik ma w nim do dyspozycji bogatą paletę możliwości generowania wizualizacji i porównywania danych, zależnie od potrzeb, dla poszczególnych tytułów oraz krajów.

Niezależnie od bezpłatnego charakteru serwisu podstawową, z punktu widzenia użytkowników, kwestią jest, czy sporządzane przy jego użyciu analizy scientometryczne są lepsze od tych, które powstały w oparciu o dane Thomsona (JCR). Na pytanie to nie da się jednoznacznie odpowiedzieć. Dotychczasowe analizy porównawcze wskazują na znaczną zbieżność otrzymywanych wyników, choć zdarzają się też spektakularne różnice. Mogą one wynikać zarówno z odmiennej metodologii (różne okresy zliczania cytowań), jak i różnej wielkości materiału źródłowego (baza Scopus charakteryzuje się istotnie większą liczbą tytułów i krajów publikacji indeksowanych czasopism). W każdym razie z punktu widzenia analiz bibliometrycznych i scientometrycznych, prowadzonych dotychczas niemal wyłącznie w oparciu o IF i listę filadelfijską, pojawienie się nowego narzędzia, operującego na odrębnym zasobie źródłowym, należy uznać za fakt zdecydowanie podnoszący jakość otrzymywanych wyników.

Hiszpańscy badacze nie byli jedynymi, którzy wpadli na pomysł użycia algorytmu typu PageRank do celów scientometrycznych. Godne odnotowania jest pojawienie się narzędzia Eigenfactor (http://www.eigenfactor.org), którego twórcą jest Carl Bergstrom z Uniwersity of Washington. Ten indeks cytowań, z którego również korzystać można w wolnym dostępie, ma charakter zbliżony do SJR, jednak generowany jest w oparciu o dane z bazy SCI, podobnie jak IF, co ma oczywiste konsekwencje.

[1] Wszystkie odesłania do stron internetowych w artykule przedstawiają wersję aktualną w dniu 8 listopada 2008 r.

 Początek strony



Serwis SCImago / Marek Krośniak// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 8/2008 (99) listopad. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2010/99/a.php?krosniak. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187