|
Biblioteka Politechniki Szczecińskiej była gospodarzem kolejnego spotkania POLBIT-u, które odbyło się w Szczecinie w dniach 4 i 5 marca 2008 r. Tematem spotkania była współpraca w ramach katalogów centralnych.
Anna Łozowska reprezentująca gospodarzy i jednocześnie prowadząca obrady przedstawiła referat wprowadzający pt. Katalogi centralne w Polsce. Omówiła w nim cele i zakres działania głównych katalogów centralnych: Biblioteki Narodowej, SYMPO, NUKAT-u oraz KARO. Katalogi centralne BN (historycznie najstarsze) są tworzone w oprogramowaniu MAK. W ich strukturze wyodrębniono podbazy o różnych zakresach czasowych. Nowsze opisy książek i czasopism znajdują się także w katalogu Innopac. W praktyce przeciętny użytkownik gubi się w nadmiarze informacji o zawartości poszczególnych katalogów, które nie są wyeksponowane w prosty sposób na stronie głównej BN.
Katalog SYMPO, zawierający opisy materiałów konferencyjnych gromadzonych w polskich bibliotekach od lat 80. ubiegłego wieku, jest koordynowany od początku przez Bibliotekę Główną Politechniki Warszawskiej. W 2005 r. bazę przeniesiono z oprogramowania CDS/ISIS na platformę ALEPH-a i udostępniono w Internecie, co z pewnością ułatwiło użytkownikom korzystanie z tego zasobu. Zmienił się również techniczny sposób przesyłania danych przez biblioteki współpracujące: zrezygnowano z dyskietek i kart katalogowych z opisami bibliograficznymi, gdyż obecnie dane generowane są bezpośrednio z systemów, w których pracują biblioteki, tj. ALEPH-a, Horizona, Virtui itd.
Na stronie informacyjnej SYMPO znajduje się wykaz ponad 100 bibliotek współpracujących, ale aktywnie nadsyłających dane jest niewiele ponad 20. Dobrze byłoby wiedzieć, czy są perspektywy zaangażowania do współpracy większej liczby bibliotek.
Następny katalog centralny – KARO ma zupełnie inny charakter; jest to katalog rozproszony, multiwyszukiwarka, która przeszukuje poprzez protokół Z39.50 katalogi ponad 80. bibliotek pracujących w różnych systemach bibliotecznych. Aktywne wykorzystanie KARO prowadzi do różnych perturbacji w katalogach lokalnych z powodu ich nadmiernych obciążeń np. katalog Biblioteki Narodowej otrzymuje z KARO 40 zapytań na minutę. KARO jest cennym źródłem informacji o lokalizacji książek i czasopism w polskich bibliotekach i jako dzieło jednego twórcy – Tomasza Wolniewicza – zasługuje na uznanie pod każdym względem.
Narodowy Katalog Centralny – NUKAT – tworzony metodą współkatalogowania przez ponad 80 polskich bibliotek rozpoczął pracę w 2001 r. Obecnie jest bardzo intensywnie wykorzystywanym źródłem informacji o zasobach polskich bibliotek oraz źródłem wysokiej jakości rekordów bibliograficznych. Biblioteka Politechniki Szczecińskiej uczestniczy w tworzeniu wszystkich wspomnianych katalogów, ale najkrócej współpracuje z NUKAT-em, dlatego uwagi uczestników spotkania okazały się szczególnie cenne dla jej pracowników.
Następnie Elżbieta Mroczek z Biblioteki Politechniki Warszawskiej przedstawiła historię powstania, zakres i sposób działania Centralnego Katalogu Materiałów Konferencyjnych w Bibliotekach Polskich – SYMPO. Baza jest administrowana od początku przez Bibliotekę Politechniki Warszawskiej, ale z 60. instytucji współpracujących pozostało tylko 15 bibliotek. Baza liczy 41 951 rekordów opisów bibliograficznych materiałów konferencyjnych. Udostępniana jest w Internecie z możliwością przeszukiwania wg różnych kryteriów. W najbliższym czasie należałoby zastanowić się nad przyszłością SYMPO, ponieważ 8 bibliotek współpracuje jednocześnie z NUKAT-em (zatem można by było kopiować rekordy z NUKAT-u); wiele książek ma wersje elektroniczne a wpisywanie nazwisk autorów referatów to ogrom pracy tak dla wprowadzających dane, jak i dla administratora. Można też rozważyć dołączanie spisów treści publikacji, ewentualnie zmianę struktury bazy.
Krystyna Szylhabel z Biblioteki Politechniki Wrocławskiej (PWr) w wystąpieniu Współpraca Biblioteki Politechniki Wrocławskiej z OCLC omówiła doświadczenia współpracy z Online Computer Library Center (OCLC) w pobieraniu z bazy WorldCat opisów katalogowych książek wpływających do Biblioteki PWr. Opisy są w formacie MARC, pobierane przez bramkę Z39.50. Główną korzyścią tej współpracy jest szybkość pracy, gdyż 100% pozyskiwanych przez Bibliotekę PWr nabytków zagranicznych jest już skatalogowanych w WorldCat a kopiowanie opisów odbywa się w prosty sposób. Prelegentka omówiła warunki współpracy z OCLC, a doświadczenia z katalogiem WorldCat oceniła bardzo pozytywnie. Biblioteka PWr współpracuje również z NUKAT-em, co przynosi wiele korzyści. Wpływa to przede wszystkim na przyspieszenie procesu opracowania dokumentów oraz na poprawę jakości rekordów bibliograficznych poprzez wykorzystanie mechanizmu KHW i ujednolicenie lokalnej kartoteki haseł wzorcowych z hasłami NUKAT.
Jarosław Gajda z Biblioteki Głównej Politechniki Lubelskiej omówił Katalogowanie zbiorów bibliotek cyfrowych w NUKAT i przedstawił ideę wygodnego dla użytkowników dostępu poprzez biblioteczny OPAC do wszystkich dokumentów gromadzonych przez bibliotekę.
W części dyskusyjnej spotkania zebrani ustosunkowali się do różnych problemów związanych z funkcjonowaniem katalogów centralnych. Powołano trzyosobowy zespół w składzie: mgr Halina Ganińska, dr Henryk Hollender i mgr Małgorzata Wornbard – w celu przedstawienia Konferencji Dyrektorów Bibliotek Akademickich Szkół Polskich oraz kierownictwu BN i NUKAT wypracowanych podczas dyskusji wniosków.
I tak:
- W przypadku Biblioteki Narodowej zwrócono uwagę na potrzebę przeorganizowania strony domowej BN tak, aby wyeksponować i ułatwić dostęp do katalogów centralnych. Zawartość katalogów także pozostawia wiele do życzenia: nie są rejestrowane czasopisma elektroniczne, brak jest aktualizacji danych; niewiele bibliotek przesyła informacje o ubytkowanych zbiorach, nie wszystkie jednostki przesyłają opisy nabytków, uważając że skoro przesyłają opisy bibliograficzne do NUKAT-u to nie ma sensu powielać tych czynności. Konieczne jest zawarcie porozumienia między NUKAT-em a Biblioteką Narodową o zasilaniu katalogów centralnych i systemowym przekazywaniu danych.
- W sprawie bazy SYMPO postanowiono w najbliższym czasie zorganizować spotkanie zainteresowanych współpracą bibliotek, aby postanowić o przyszłości bazy. Konieczna jest decyzja, czy rozszerzyć bazę o spisy treści. Trzeba też ocenić funkcjonalność wprowadzania nazwisk autorów i celowość wykonania nowego oprogramowania ułatwiającego przejmowanie opisów materiałów konferencyjnych od bibliotek pracujących w innych systemach niż ALEPH. Ewentualna współpraca z NUKAT-em (kopiowanie rekordów) również powinna być rozważona przez biblioteki tworzące obecnie SYMPO.
- W sprawie współpracy z NUKAT-em poruszono wiele spraw wymagających usprawnienia i stwierdzono:
- autorytarny sposób kierowania współpracą i przerzucanie wielu obowiązków na biblioteki współpracujące;
- spowalnianie pracy poprzez długi tryb walidacji rekordów (wskazane rozszerzenie automatycznej kontroli rekordów);
- techniczną niemożność sprawdzenia w bazie buforowej rekordów, nad którymi pracują inne biblioteki;
- niekompletność zasobu, tj. brak zbiorów skatalogowanych przez biblioteki w latach 90., brak innych dokumentów takich jak prace doktorskie, ikonografia oraz brak wielu cennych dokumentów z polskich bibliotek cyfrowych;
- brak współpracy Centrum NUKAT z Biblioteką Narodową w zakresie przekazywania opisów bibliograficznych bibliotek współpracujących z NUKAT do katalogów centralnych Biblioteki Narodowej;
podkreślono też potrzebę podjęcia szerszej współpracy NUKAT z OCLC tak, aby biblioteki polskie współpracujące z NUKAT-em miały możliwość nie tylko kopiowania opisów bibliograficznych z OCLC, ale i ich przekazywania do katalogu centralnego NUKAT, co przyspieszyłoby prace.
Spotkanie zakończono sformułowaniem powyższych uwag i wniosków, które zgodnie z wolą uczestników spotkania będą przekazane właściwym instytucjom przez powołany zespół. | |