ebib 
Nr 4/2008 (95), Aktywna prowincja. Sprawozdanie
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Barbara Szczepańska
EBIB

Spotkanie ekspertów EBLIDA ds. prawa informacyjnego Paryż, 15-16 kwietnia 2008 r.


Eksperci skupieni w grupie ds. prawa informacyjnego (EGIL) organizacji EBLIDA spotykają się dwa razy w roku. Ostatnie spotkanie odbyło się w Paryżu w dniach 15-16 kwietnia. Pierwszego dnia obradowano we francuskim centrum dokumentacji, drugiego zaś w siedzibie Stowarzyszenia Pracowników Informacji i Dokumentacji (ADBS). W spotkaniu uczestniczyli przedstawiciele siedmiu krajów (Austrii, Danii, Francji, Holandii, Polski, Szwecji i Wielkiej Brytanii).

Zgodnie z tradycją, pierwsza część spotkania miała charakter seminarium otwartego dla wszystkich zainteresowanych. Seminarium poświęcono dziełom osieroconym. Toby Bainton przedstawił ten problem od strony regulacji Unii Europejskiej, Harald von Hielmcrone rozwiązania duńskie, a Marie-Dominique Heusse - francuskie. W seminarium brali udział przedstawiciele francuskiego ministerstwa edukacji oraz różnych bibliotek i organizacji bibliotekarskich.

Podczas spotkania ekspertów poruszono następujące kwestie:

1. Strategia EBLIDA w zakresie zagadnień prawnych (przygotowana na bazie raportów członków grupy)

Podczas wcześniejszego spotkania w Wiedniu członkowie grupy zobowiązali się do przygotowania raportów na temat najważniejszych zagadnień związanych z prawem informacyjnym, takich jak:

  • konflikt prawa autorskiego z prawem kontraktów (również techniczne zabezpieczenia - DRM),
  • Public Lending Rights i czas ochrony praw autorskich,
  • modele wynagrodzeń za korzystanie z praw autorskich (w tym: problem dzieł osieroconych, znaczenie diligent search i relacje ze stowarzyszeniami zbiorowego zarządzania prawami autorskimi),
  • wyjątki i ograniczenia stosowane w prawie autorskim,
  • ochrona danych osobowych i prawo do informacji,
  • wiedza i kultura rdzennych mieszkańców.

Ponieważ zadanie okazało się czasochłonne, a zagadnienia dyskusyjne, członkowie grupy zdecydowali, że ostateczne raporty powstaną do końca lipca 2008 r., a potem zostaną rozesłane do wszystkich członków grupy. Zatwierdzenie raportów odbędzie się na następnym spotkaniu. Grupa zdecydowała, że problem ochrony wiedzy i kultury rdzennych mieszkańców nie będzie tematem oddzielnego raportu. Jest to zagadnienie, z którym eksperci będą musieli się na pewno zmierzyć. W krajach, w których żyją duże grupy rdzennej ludności, widoczna jest obecnie tendencja do obejmowania ich wytworów prawem autorskim. Rdzenne ludy żądają wiecznej ochrony autorsko-prawnej dla swoich wytworów. Ponieważ temat jest ważny i wydaje się, że lada moment zaistnieje w Europie, powinniśmy się nad nim zacząć zastanawiać; należy jednak zaczekać na stanowisko IFLA w tej sprawie.

2. Centrum wiedzy i informacji EBLIDA

Andrew Cranfield, dyrektor EBLIDA, przedstawił zatwierdzony przez zarząd organizacji projekt budowy wirtualnego centrum wiedzy i informacji.

3. Projekt Komisji Europejskiej w sprawie przedłużenia czasu ochrony twórców wykonawców z 50 do 95 lat

Komisarz McCreevy, odpowiedzialny w Komisji Europejskiej za Wspólny Rynek, ogłosił, że zamierza przedłużyć czas ochrony autorskich praw wykonawców http://europa.eu/rapid/pressReleasesAction.do?reference=IP/08/240&format=HTML&aged=0&language=EN&guiLanguage =en. Wywołało to zrozumiałe obawy w środowisku konsumentów. Ponieważ poza informacją prasową nie istnieje żaden oficjalny dokument w tej sprawie, członkowie EGIL postanowili wysłać listy do komisarzy odpowiedzialnych za Społeczeństwo informacyjne i media, Konkurencja, Nauka i badania naukowe, Edukacja, kształcenie, kultura i młodzież, Ochrona konsumentów, wskazując, jaki wpływ miałoby wydłużenie czasu ochrony na różne dziedziny życia.

4. Raport na temat prac WIPO

Barbara Stratton przedstawiła skrót informacji z ostatnich spotkań WIPO. Tematem przewodnim dyskusji były wyjątki i ograniczenia od stosowania prawa autorskiego, dotyczące bibliotek. Choć nadal nie jest przesądzone, czy ten temat powinien być na agendzie WIPO, raport o wyjątkach i ograniczeniach od stosowania prawa autorskiego przez biblioteki przygotowuje na zlecenie WIPO prof. Kenneth Crews z Uniwersytetu Columbia.

5. Spotkanie z Zarządem Europejskiego Stowarzyszenia Bibliotek Naukowych

Toby Bainton oraz Andrew Cranfield spotkali się z Elizabeth Niggeman oraz Andrew Wilksem z Europejskiego Stowarzyszenia Bibliotek Naukowych. Spotkanie poświęcone było dziełom osieroconym oraz modelowym licencjom i ich implementacji w prawodawstwie krajowym. Miało na celu wymianę informacji na temat bieżących prac obydwu ciał oraz próbę wypracowania wspólnego stanowiska.

6. Spotkanie z Europejską Federacją Wydawców

Toby Bainton oraz Andrew Cranfield spotkali się z przedstawicielami wydawców. Podczas spotkania wydawcy przedstawili przygotowania do projektu Arrow. Arrow to baza danych dzieł osieroconych. Ma zawierać informacje o dziełach osieroconych, dla których dokonano diligent search. Projekt jeszcze nie wystartował, ma już jednak wielu partnerów, a finansowany będzie z funduszy unijnych.

7. Prace podgrupy ds. praw autorskich powołanej przez Wysokiej Rangi Ekspertów ds. bibliotek cyfrowych

Prace podgrupy zbliżają się do końca. Pracowała ona 18 miesięcy nad zagadnieniami związanymi z tworzeniem kopii w celu ochrony, dziełami o wyczerpanych nakładach i dziełami osieroconymi. W toku prac ustalono, że biblioteki i inne instytucje kulturalne powinny mieć prawo do wykonania tylu kopii, ile będzie potrzebnych dla ochrony zbiorów. Oczywiście nie powinno być tak, aby kopie powstawały w nadmiernej liczbie. Ponadto książka powinna być dostępna na jednym terminalu (tak właśnie jest w Danii; Komisja Europejska rekomendowała takie rozwiązanie w dokumencie Zalecenie Komisji z dnia 24 sierpnia 2006 r. w sprawie digitalizacji i udostępnienia w Internecie dorobku kulturowego oraz w sprawie ochrony zasobów cyfrowych 2006/585: http://ec.europa.eu/information_society/activities/digital_libraries/doc/recommendation/ recommendation_august06/pl.pdf).

Wiele czasu zajęła dyskusja nad modelową licencją na digitalizację dzieł o wyczerpanych nakładach, która to licencja jest już dostępna na stronie: http://ec.europa.eu/information_society/activities/digital_libraries/doc/hleg_minutes/copyright/annex_model_pl.pdf.

Zdecydowanie najwięcej energii pochłonęły prace nad wytycznymi dla prac z dziełami osieroconymi. Zagadnienie jest kompleksowe, a poszczególne typy wydawnictw muszą być oddzielnie analizowane. Dlatego prace nad wytycznymi przekazano specjalnym grupom. Raport w tej sprawie był kolejnym punktem spotkania, a przedstawiła go Barbara Stratton.

8. Prace grup roboczych nad wytycznymi w sprawie diligent search (Barbara Stratton)

We wrześniu 2007 r. Komisja zorganizowała spotkanie różnych podmiotów i organizacji zainteresowanych budową zasobów cyfrowych. Uczestnicy spotkania uznali, iż należy powołać zespoły robocze, które przygotują wytyczne do diligent search dzieł osieroconych dla poszczególnych rodzajów dzieł http://ec.europa.eu/information_society/activities/digital_libraries/doc/seminar_14_september_2007/final_report.pdf. Członkowie zespołów opracowali wytyczne dla materiałów drukowanych (książek i czasopism), wydawnictw muzycznych, audiowizualnych i zdjęć. Obecnie trwają prace nad przyjęciem raportu oraz poparciem go przez grupy interesariuszy (stakeholders). Najistotniejszą konstatacją po lekturze wytycznych jest ich nieużyteczność przy projektach masowej digitalizacji, gdyż stosowanie diligent search w tym przypadku jest nieekonomiczne. Przekazanie problemu organizacjom zbiorowego zarządzania stanowi rozwiązanie najłatwiejsze, choć nie jest pewne, czy poradzą sobie one z tak kompleksowym zadaniem. Ponadto tylko kilka krajów Unii Europejskiej stosuje tzw. licencję rozszerzoną, która pozwala na zabezpieczenie autorów, również w sytuacji, gdy nie są oni członkami organizacji zbiorowego zarządzania.

 Początek strony



Spotkanie ekspertów EBLIDA ds. prawa informacyjnego Paryż, 15-16 kwietnia 2008 r. / Barbara Szczepańska// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 4/2008 (95) maj. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2010/95/a.php?szczepanska. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187