ebib 
Nr 8/2007 (89), Selekcja zbiorów bibliotecznych. Komunikat
 poprzedni artykuł   

 


Barbara Wojdyła
Biblioteka Główna
Uniwersytet Mikołaja Kopernika

Grant dla Biblioteki Głównej UMK




Kolekcja rękopisów i starodruków o proweniencji królewieckiej już od wielu lat jest przedmiotem szczególnej troski Biblioteki Głównej UMK w Toruniu. Ocalona po II wojnie światowej, przywieziona w 1947 r. z Pasłęka (w woj. elbląskim) do Torunia, przynależy do światowego dziedzictwa, szczególnie ważnego dla kultury polskiej i niemieckiej. Biblioteka jako ostatni opiekun i właściciel nie tylko przechowuje kolekcję i udostępnia do badań naukowych, ale poddaje ją także zabiegom konserwatorskim. Do tej pory zostało wykonanych na kolekcji kilkadziesiąt konserwacji autorskich finansowanych z własnych środków lub subwencji ministerialnych. Część z nich była przedmiotem prac dyplomowych studentów Zakładu Konserwacji Papieru i Skóry Instytutu Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK w Toruniu, częścią zajęli się pracownicy BG UMK. Tym razem pomoc przyszła ze strony Fundacji Współpracy Polsko-Niemieckiej w Warszawie, która przyznała nam subwencję w wysokości 24.700 zł na konserwację kolejnych dwóch cennych zabytków z kolekcji. Cel całego projektu jest jednak szerszy. Obok prac restauratorskich wykonana zostanie digitalizacja zabytków, które trafią do Kujawsko-Pomorskiej Biblioteki Cyfrowej. Pozwoli to na rozszerzenie kręgu ewentualnych badaczy bez konieczności wyjmowania z sejfów i klimatyzowanych magazynów cennych i wrażliwych na dotyk oryginałów.

Pierwszym zabytkiem jaki poddamy konserwacji jest rękopis na pergaminie, zdobiony licznie jednobarwnymi czerwonymi inicjałami, oprawiony w deski oklejone czerwoną skórą. Oprawę zapinaną pierwotnie na 2 klamry chroni koszulka wykonana z białej irchowej skórki. Na niej umieszczone są wcześniejsze sygnatury i naklejka zawierająca tytuł. Na dolnej okładzinie zachowały się resztki łańcucha stanowiącego zabezpieczenie przed kradzieżą. Opisywany kodeks napisany w języku łacińskim zawiera dwa utwory. Pierwszy z 1388 r. Johannesa Merkelina - lektora zakonu augustianów w Strzelcach Krajeńskich - to traktat o Świętej Eucharystii. Drugi Sacramentale jest autorstwa Guilelmusa de Monte Lauduno i powstał w pierwszej połowie XIV w. Stan zachowania rękopisu jest zły, ponieważ jego konstrukcja została uszkodzona. Ma pęknięte wszystkie zwięzy, poluźnione szycie oraz całkowicie oderwaną górną okładzinę oprawy. Brakuje zapięć i łańcucha. Blok jest bardzo brudny o wklęśniętym grzbiecie. Karty pergaminowe poza zabrudzeniami, przysłaniającymi niejednokrotnie tekst, posiadają znaczne deformacje wynikające z braku zapięcia oprawy oraz drobne uszkodzenia mechaniczne.

Drugim zabytkiem, który ma zostać poddany restauracji jest inkunabuł, teologiczny traktat Dialogus miraculorum cystersa Caesariusa de Heisterbach, wydany w Kolonii w 1473 r., w drukarni Ulricha Zella. Piękny druk, na kremowym żeberkowym papierze o bardzo proporcjonalnych, wysmakowanych marginesach, zdobią czerwone inicjały i rubrykowania. W przypadku tego zabytku na bardzo zły stan zachowania wpłynęły głównie losy wojenne. Blok całkowicie pozbawiony historycznej oprawy (zachował się jedynie fragment tłoczonej skóry grzbietu) posiada uszkodzenia mechaniczne spowodowane wybuchem bomby. Zwarty plik, zadrukowanych i silnie zabrudzonych kurzem, sadzą i pyłem ceglanym kart, jest porozrywany w całej grubości, a dolny lewy narożnik - oderwany całkowicie - niestety zaginął.

Celem planowanych zabiegów konserwatorskich jest powstrzymanie procesu dalszej degradacji oraz przywrócenie walorów użytkowych i estetycznych. Zły stan zachowania w obu przypadkach narzuca konieczność przeprowadzenia pełnego zakresu prac, których zakończenie jest przewidziane na listopad 2008 r.

Wszystkie prace zostaną wykonane w Oddziale Konserwacji i Zabezpieczenia Zbiorów BG UMK. Oddział zatrudnia doświadczonych konserwatorów i mistrzów w swoim fachu o dużym dorobku zawodowym, którzy wykonali konserwacje nie tylko dla UMK, ale i innych bardzo szacownych polskich instytucji.


Barbara Wojdyła i Lidia Bannach-Szewczyk przy pracy.

 Początek strony



Grant dla Biblioteki Głównej UMK / Barbara Wojdyła // W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 8/2007 (89) październik. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2010/89/a.php?wojdyla. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187