Nr 6/2007 (87), Młodzi piszą. Komunikat |
Ewa Makowska
| |||
W naszych czasach książka nie cieszy się zbyt dużą popularnością i jest to problem ogólnoświatowy, który bezpośrednio dotyczy bibliotek. Warto przyjrzeć się, co w tej sprawie robi jedna z największych, obecnie istniejących na świecie bibliotek, Biblioteka Kongresu Stanów Zjednoczonych. Library of Congress posiada, oprócz ciekawej i długiej historii, ponad 130 mln różnego rodzaju dokumentów, ponad 29 mln książek, 58 mln rękopisów, 4,8 mln map i atlasów, 12 mln fotografii, 6 mln mikrofilmów, 3,5 mln dokumentów muzycznych, 500 000 filmów; wszystko to w ponad 460 językach. 7% zbiorów to dokumenty w językach słowiańskich, w tym największy w USA zbiór polskich książek. Całość zajmuje 856 km półek. Biblioteka dysponuje 22 czytelniami ogólnymi, 3 wydzielonymi czytelniami dla kongresmenów oraz biblioteką sztuki (John F. Kennedy Center). Zatrudnia 5 tysięcy pracowników. Wyposażona jest w system komputerowy o pojemności 13 mln rekordów oraz w 3000 terminali. Znajdują tam się m.in.: najmniejsza książka świata zwana Old King Cole, Biblia Gutenberga czy zbiory z prywatnych bibliotek Theodora Roosevelta, Hitlera, Rosyjskiej Rodziny Królewskiej i wiele innych. Obecnie zajmuje powierzchnię 29 hektarów i składa się z trzech budynków. Pełni funkcję biblioteki narodowej USA. Biblioteka Kongresu ma możliwości, by występować w „imieniu książek”, dotrzeć z nimi do jak najszerszej publiczności. W tym właśnie celu 30 lat temu stworzono Center for the Book. W 1977 r. dr Daniel J. Boorstin, ówczesny dyrektor Biblioteki Waszyngtońskiej, mianował swojego wieloletniego współpracownika, Johna Y. Cole na stanowisko pierwszego dyrektora Center for the Book. Początkowo miało być ono pracującym na rzecz książek łącznikiem pomiędzy sektorem publicznym i prywatnym. Jednak przez ponad dwadzieścia pięć lat funkcjonowania, jego rola znacznie się zwiększyła i przerosła oczekiwania twórców, czego dowodem mogą być fundusze zebrane przez te lata - ponad 15 mln dolarów z samego sektora prywatnego. Center for the Book za swoją misję uważa promowanie książek, czytelnictwa, bibliotek i piśmiennictwa, czemu pomagać ma wsparcie oraz prestiż Biblioteki Kongresu. W ramach działań wewnątrzbibliotecznych Centrum stara się poszerzać wiedzę o „świecie publikacji” wśród społeczeństwa. Poza tym Center for the Book współpracuje nie tylko z przedstawicielami „świata książki”, ale również z sektorem publicznym. Centrum występuje w roli adwokata i twórcy nowych idei, promuje czytelnictwo. Jest też katalizatorem, który łączy w dążeniu do wspólnego celu. Główna rola centrum to wprowadzanie w życie projektów i przedsięwzięć, które mają za zadanie uświadomienie ludziom znaczenia książek i zwiększenie ich roli w codziennym życiu każdego człowieka. Swoją misję Centrum wypełnia poprzez publikowanie, wprowadzanie w życie projektów i organizowanie imprez kulturalnych oraz jednocześnie innych organizacji we wspólnym celu. Za najpowszechniejsze metody działania jego pracowników można uznać: przygotowywanie ulotek i informatorów promujących czytelnictwo i działalność Center for the Book wśród odwiedzających biblioteki i inne jednostki, znajdujące się w kręgu zainteresowania Centrum oraz kalendarzy z rozpisanymi najciekawszymi wydarzeniami organizowanymi przez poszczególne biblioteki. Przedstawiciele Centrum powinni, w wywiadach i na forum publicznym, podkreślać rolę czytelnictwa. Ważna jest też współpraca z urzędami państwowymi, sponsorowanie oraz organizacja festiwali i targów książki, konkursów związanych z literaturą, dni czytelnictwa, wycieczek, w czasie których można zobaczyć zabytki związane z lekturami i innych ciekawych pomysłów na promowanie książek. Center for the Book wspomaga i w miarę możliwości sponsoruje tworzenie wartościowych kolekcji literackich, współpracuje z ośrodkami edukacyjnymi, w celu badania literatury, sytuacji i historii książek oraz udziela własnej wiedzy i wspomaga szkoły i uniwersytety w tworzeniu programów nauczania oraz promowaniu czytelnictwa wśród dzieci, młodzieży i studentów. Do innych, ciekawych pomysłów można zaliczyć ufundowanie szeregu nagród przyznawanych za pracę na rzecz czytelnictwa i publikowanie listy rekomendowanych książek dla czytelników w każdym wieku. Obecnie Centrum sponsoruje piętnaście głównych projektów, a spośród nich trzy, uważane są za priorytetowe. Pierwszy z nich to organizowane już od paru lat, międzynarodowe Letters About Literature [Listy o literaturze]. Twórcy wyszli z założenia, że, jak wykazują badania, dzieci doskonale wiedzą, czemu warto czytać. Dlatego trzeba pozwolić im się wypowiedzieć, najlepiej pisemnie. Przewodnie hasło akcji brzmi: Students who read, write better. Students who write, read more. [Uczniowie, którzy czytają, piszą lepiej. Uczniowie, którzy piszą, więcej czytają]. Jest to konkurs kierowany do dzieci w wieku od 4 do 12 lat. Jego twórcy czekają na jak najciekawsze listy, napisane do wybranego pisarza lub poety. W listach tych dzieci własnoręcznie albo dzięki pomocy rodziców mogą opisywać, jak wyobrażają sobie pracę danego pisarza, które utwory tego pisarza są dla autora listu najbardziej zachwycające, co podoba się mu w świecie opisanym w danej książce oraz wszystkie interesujące i nowatorskie refleksje związane z wybranym dziełem. Dzieci biorące udział w konkursie podzielone są na trzy grupy. Pierwsza: od czterech do sześciu lat, druga: od siedmiu do ośmiu lat i trzecia: od lat dziewięciu do dwunastu. Pierwszy etap konkursu odbywa się na szczeblu stanowym. Listy przysyłane są do oddziałów Centrum Książki w danym stanie, w którym uczestnik konkursu mieszka. Wśród nich wybiera się zwycięzców regionalnych - z każdej grupy wiekowej, w każdym stanie po jednym. Są to finaliści, którzy przechodzą do drugiego etapu. Ważne w tej akcji jest to, że jej twórcy próbują zainteresować uczestnictwem w niej szkoły. Proponują nauczycielom poświęcenie kilku lekcji na dyskusję o tematach, które uczniowie chcieliby poruszyć w swoim liście. Na pierwszych z serii takich zajęć dziecko ma możliwość przedstawienia wybranego pisarza i utworu oraz wypowiedzieć się w paru zdaniach na temat tego, jak odbiera daną książkę. Na kolejnej lekcji nauczyciel ma pomóc zrozumieć dziecku dany utwór i jego wpływ na czytającego. Nie każde dziecko potrafi zrozumieć, że książka może wpływać na jego sposób postrzegania świata. Rolą nauczyciela jest pomóc dziecku w odkryciu tej funkcji literatury. Nauczyciel nie może mówić uczniowi, co ten ma myśleć o wybranej lekturze, ma „wydobyć” z niego jego własne odczucia. Na następnych zajęciach dzieci, pod okiem nauczyciela, mają napisać próbny list. Ostatnie zajęcia przeznaczone są na końcowe poprawki i staranne przepisanie listu na czysto. Zajęcia takie można bardzo łatwo i korzystnie wkomponować w program nauczania, wykorzystując je do ćwiczenia uczniów w umiejętności dyskusji, wypowiadania się oraz przelewania myśli na papier, a zarazem sprawdzić, ile i jakie książki są przez nich czytane. Center for the Book zamieszcza w Internecie nie tylko propozycję takich lekcji, ale również praktyczne porady, jak dopasować zajęcia do danych grup wiekowych, ile ich powinno być oraz jak powinny wyglądać. Drugi etap odbywa się na szczeblu państwowym. Spośród finalistów pierwszego etapu, z każdej grupy wiekowej wybiera się dwóch zwycięzców. Trwająca od 2000 r. akcja Lifelong Literacy początkowo miała na celu zainteresować dzieci historią USA oraz przy okazji przedstawić edukacyjną stronę Biblioteki Kongresu, gdzie znajdują się zdigitalizowane zbiory, które mogą być przydatne w nauce. W radiu i telewizji publicznej pojawiły się reklamy, a były to filmiki utrzymane w klimacie jak z horroru, które miały sugerować, że nauka historii i czytanie wcale nie są straszne, raczej zabawne i interesujące. Cała akcja zrodziła się z przekonania, że dzieci, które szybko nauczą się czytać, lepiej radzą sobie potem z nauką. Tymczasem Departament Edukacji ogłosił, że w Stanach Zjednoczonych ponad 10 mln. dwunastolatków nie umie czytać nawet na podstawowym poziomie. W 2005 r. akcja uległa pewnym zmianom. Po pierwsze twórcy przestali skupiać się na nauce historii. Głównym celem Lifelong Literacy stało się zachęcenie dzieci do kontaktu ze słowem pisanym i kulturą, niezależnie od jej postaci. Oprócz książek wzięto pod uwagę również czasopisma, komiksy, ale również i formy multimedialne. Nie zapomniano o zachęcaniu do bezpośredniego obcowania z kulturą, jak na przykład odwiedzanie muzeów. Przekaz akcji też uległ pewnej zmianie. Dzieci powinny odnaleźć pasję, przyjemność w obcowaniu z kulturą, niezależnie od jej postaci. Nie chodziło już o to, aby dzieci zachęcić do nauki, bardziej chodziło o to aby polubiły czytanie i kontakt z kulturą, aby zobaczyły, że nauka może być też przyjemną rozrywką i wspaniałym hobby. Dzięki takiej postawie dzieci, które nauczyły się wcześnie czytać i polubiły to, powinny lepiej radzić sobie z nauką. Dzięki nawiązaniu współpracy z wytwórnią filmową Walt Disney Picture nowe filmiki reklamowe nawiązywały do nakręconego w 2005 r. filmu Opowieści z Narnii: Lew, czarownica i stara szafa - ekranizacji słynnej ksiązki dla dzieci angielskiego pisarza Clive’a Staples’a Lewis’a. Książka opowiada o przygodach czwórki rodzeństwa w magicznym świecie, pełnym mitycznych i fantastycznych istot, do którego wchodzi się przez drzwi starej szafy. W reklamie otwieranie drzwi magicznej szafy jest porównane do otwierania książki. Obie drogi prowadzą do niezwykłego, fantastycznego świata i przygód, jakich w naszej szarej rzeczywistości ludzie nie mogliby przeżyć. Odbiorcą reklamy mają być przede wszystkim cztero-, pięcio- i sześciolatkowie oraz ich opiekunowie, których rola polega na wspieraniu dziecka w kontaktach z książką i pomaganiu mu w nauce. Ostatnia z akcji, Read More About It! [Przeczytaj o tym więcej!], to opracowana przez Center for the Book lista najbardziej polecanych, zdigitalizowanych materiałów, które znalazły się w American Memory. American Memory to stworzony przez Bibliotekę Kongresu zbiór zdigitalizowanych materiałów dotyczących historii i kultury Ameryki uzupełnionych o dodatkowe informacje, tak by mogły służyć wszystkim zainteresowanym, w szczególności osobom uczącym się. Wybrano dzieła dla czytelników w każdym wieku, które mają za cel otworzyć przed ludźmi świat książek. Ma to być zachęta do odwiedzenia lokalnej biblioteki i znalezienia tam większej ilości informacji na tematy, które daną osobę zainteresowały. Listę polecanych publikacji można znaleźć na stronie www: http://learning.loc.gov/learn/collections/book/cntrbook.html. Spośród wielu imprez, jakie organizuje lub współorganizuje Center for the Book najciekawsza to National Book Festival [Narodowy Festiwal Książek]. Gospodarzem pierwszego festiwalu, który odbył się 8 września 2001 r. była pierwsza dama Ameryki, Laura Bush. Główny cel festiwalu to dotarcie do jak najszerszej grupy odbiorców z książkami, poezją, muzyką i inną oryginalną twórczością. Dlatego przy całym przedsięwzięciu pracowali wolontariusze, a wstęp dla publiczności był darmowy. Autorzy; ci młodzi, ci debiutujący i ci już doświadczeni, nie tylko przedstawiali swoje książki, ale również czytali ich fragmenty. Jednak najważniejszymi punktami festiwalu miały być wystąpienia zaproszonych zwycięzców prestiżowych konkursów związanych z pisarstwem, czytelnictwem, ale również ilustrowaniem i ochroną książek. W 2002 r. zaproszenie przyjęło siedemdziesięciu zwycięzców, w 2003 osiemdziesięciu, z roku na rok ich liczba wzrastała. National Book Festival oznacza również wiele innych atrakcji. Są to: koncerty; nauka alfabetu Brailla, oraz drukowanie broszur, czasopism i książek w tym alfabecie; konferencje i debaty; konkursy; różne atrakcje dla dzieci i wiele innych. Festiwal przez lata ulegał zmianom. W 2004 r. poszczególne imprezy podczas „święta książek”, jak określił festiwal dyrektor Biblioteki Kongresu, zostały rozmieszczone w pawilonach, dzięki czemu każdy mógł w łatwy sposób odnaleźć to, co go interesuje. W każdym roku pojawia się też pewna liczba specjalnych pawilonów, związanych z aktualnymi wydarzeniami lub rocznicami. Postarano się również połączyć festiwal książki z zawodami sportowymi. Już podczas pierwszych obchodów uczestnikami reklamującymi festiwal były gwiazdy NBA. W 2005 r. młodzi zwycięzcy Letters About Literature odczytywali swoje listy. Festiwalem zainteresowały się również media, przedstawiając w telewizji, radiu i prasie informacje oraz relacjonując przebieg najciekawszych wydarzeń. Sukces National Book Festival obrazuje chyba najlepiej ponad 100 000 widzów w 2006 r. oraz uczestnictwo w nim zdobywców tak prestiżowych nagród, jak nagroda Pulitzera. Oczywiście wszystko, co tu przedstawiłam, to jedynie drobna próbka tego, jak funkcjonuje waszyngtońskie Centrum Książki. Spośród innych ważnych jego funkcji na pewno można wymienić zdobywanie partnerów i współpracę z różnymi organizacjami oraz osobami prywatnymi. Centrum regularnie organizuje też otwarte dla publiczności spotkania i dyskusje z autorami książek. Wydaje szereg publikacji, których większość dotyczy roli bibliotek i książek w społeczeństwie. Organizuje akcje promujące czytelnictwo wśród dzieci, młodzieży i ludzi dorosłych. Spośród podejmowanych przez Centrum kroków w celu promowania książek i czytelnictwa trudno jednak znaleźć pomysły nowatorskie. W polskich bibliotekach i szkołach pełno takich akcji, choć nie są one tak szeroko rozreklamowane, jak projekty Centrum. Nowością jest natomiast nadanie temu wszystkiemu formy organizacji, co wiąże się z szeregiem przywilejów prawnych. Dużą rolę odgrywa też prestiż i wsparcie Biblioteki Kongresu. Jednak bez odpowiednich, pracujących z pasją ludzi, którzy tworzą Center for the Book żadne pieniądze by nie pomogły. Uwaga autorki: Materiały do artykułu pochodzą ze strony internetowej Biblioteki Kongresu: http://www.loc.gov/index.html oraz strony internetowej Center for the Book: http://www.loc.gov/loc/cfbook. |
| |||