EBIB Nr 9/2006 (79), Od Misia do Cogito - czasopisma dla dzieci i młodzieży. Sprawozdanie Poprzedni artyku  

 


Magdalena Zawadzka
Biblioteka Wyższej Szkoły Zarządzania i Prawa w Warszawie

Katarzyna Zys
Biblioteka International European School w Warszawie

Warsztaty eIFL Open Access Workshop


W dniu 21 września 2006 r. w Centrum Wykładowo-Konferencyjnym Politechniki Poznańskiej odbyły się pierwsze w Polsce międzynarodowe warsztaty na temat Open Access. Spotkanie zorganizowała Poznańska Fundacja Bibliotek Naukowych. W seminarium wzięło udział około 40 uczestników, głównie ze środowiska bibliotecznego. Obrady poświęcono zagadnieniom tworzenia wirtualnych repozytoriów oraz związanymi z nimi problemami technologicznymi i prawnymi; zaprezentowano wdrażane i rozwijane projekty dotyczące repozytoriów. Warsztaty były prowadzone w języku angielskim. Zostały bardzo dobrze zorganizowane, podzielone na cztery moduły (Institutional repositories, Economic and legal aspects of Open Access, Projects related to Open Access and repositories, Establishing repository - discussion), w obrębie których przedstawiano referaty.

Obrady otworzył Jan Andrzej Nikisch - Prezes Poznańskiej Fundacji Bibliotek Naukowych. Następnie Melisa Hagemann z Open Society Institute przedstawiła problematykę OA i nakreśliła problemy wynikające z tworzenia repozytoriów. Przybliżyła także słuchaczom inicjatywę BOAI (Budapest Open Access Initiative).

Institutional repositories

Pierwszą część obrad rozpoczął referat Susan Ashworth z Glasgow University na temat roli bibliotekarzy w tworzeniu i rozwijaniu repozytoriów wiedzy. Problematyka tworzenia i funkcjonowania repozytoriów została przedstawiona na przykładzie projektów realizowanych w Szkocji, zwłaszcza projektu IRIScotland Projekt. Padło wiele pytań o to, jak ulepszyć działania, by repozytoria działały dobrze i w pełni odpowiadały zapotrzebowaniom użytkowników.

W ramach tej części spotkania Peter Millington (University of Nottingham/SHERPA) zaprezentował Directory of Open Access Repositories (OpenDOAR). OpenDOAR wylicza i klasyfikuje w odpowiednie kategorie akademickie repozytoria Open Access. Przedsięwzięcie to ma na celu ułatwienie dotarcia do różnych grup repozytoriów tzw. finalnemu użytkownikowi. Nie jest to platforma do wyszukiwania poszczególnych artykułów z różnych repozytoriów. W założeniu ma to być obszerny i miarodajny wykaz repozytoriów akademickich - w sierpniu 2006 baza zawierała wykaz 765 repozytoriów, w tym 6 z Polski. OpenDOAR dostarcza narzędzi i wsparcia zarówno administratorom repozytoriów, jak i dostawcom usług (np. search service providers), daje on również możliwość wymiany narzędzi, dobrych praktyk (best practice) i przyczynia się do ulepszenia infrastruktury repozytoriów.

Economic and legal aspects of Open Access

Referat dotyczący stanowiska Komisji Europejskiej w sprawie rynku publikacji naukowych w Europie (Scientific Publications Market in Europe), który wygłosiła Francoise Vandooren otworzył drugą część seminarium, poświęconą prawnym i ekonomicznym aspektom Open Access. Podkreślono wagę czasopism naukowych, rolę, jaką odgrywają w środowisku naukowo-badawczym, ułatwiając dostęp do badań, grantów. Poruszona została kwestia kosztów, jakie towarzyszą procesowi wydawania czasopism. Wysokie ceny czasopism naukowych powodują, od strony wydawców, straty finansowe z powodu malejącej prenumeraty i wysokich kosztów wydawniczych, a od strony bibliotek - jest to zagrożenie dla polityki gromadzenia zbiorów. Dlatego też, od 1995 r. zaczęto publikować coraz więcej materiałów w wersji elektronicznej i udostępniać je na specjalistycznych platformach cyfrowych.

Znaczące było także wystąpienie Alka Tarkowskiego z Creative Commons Polska, który przybliżył uczestnikom zagadnienia licencji pozwalających na zachowanie praw z jednoczesnym dzieleniem się innymi. Przedstawiono podział licencji i charakterystykę każdej z nich. Istnieją cztery podstawowe licencje: Uznanie autorstwa (ang. Attribution), Użycie niekomercyjne (ang. Noncommercial), Bez utworów zależnych (ang. No derivative works) oraz Na tych samych warunkach (ang. Share Alike). Referat wbudził duże zainteresowanie uczestników, dyskutowano, które licencje najbardziej odpowiadają potrzebom repozytoriów oraz w jaki sposób je stosować.

Projects related to Open Access and repositories

Bardzo ważny projekt dotyczący kompleksowych rozwiązań dla twórców i użytkowników repozytoriów przedstawił Wojciech Sylwestrzak z Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego (CMI). DRIVER - Digital Repository Infrastructure Vision for EuRope, to nowy międzynarodowy projekt finansowany przez Komisję Europejską mający na celu stworzenie infrastruktury dla repozytoriów z całej Europy. 10 członków projektu, w tym CMI z Polski, będzie starało się zrealizować wizję łatwego dostępu do naukowych raportów, artykułów, danych i innych cyfrowych zasobów poprzez stworzenie odpowiedniej infrastruktury.

Tę część obrad zamknął referat dotyczący dwóch projektów - Romeo oraz Juliet. Projekt Romeo, rozwijany w Wielkiej Brytanii od 2003 r., określa politykę działania komercyjnych wydawców i ich stanowiska wobec udostępniania materiałów w Internecie i ich archiwizacji. Projekt Juliet jest dopełnieniem projektu Romeo. Zawiera informacje o grantach naukowych, określa także ich zasady i politykę działania.

Warsztaty zakończyła dyskusja na temat wdrażania i prowadzenia repozytoriów. Uczestnicy, zwłaszcza Ci, którzy na co dzień w swojej pracy zajmują się tworzeniem wirtualnych repozytoriów, mieli możliwość wymiany poglądów i doświadczeń z kolegami z zagranicy.

Wszystkie prezentacje wygłoszone na spotkaniu dostępne są na stronie internetowej organizatora warsztatów - Poznańskiej Fundacji Bibliotek Naukowych, pod adresem: http://www.pfsl.poznan.pl/oa/agenda.html Obszerny wykaz linków dotyczących tematyki Open Access dostępny jest na stronie http://ebib.oss.wroc.pl/pub/oa.php.  Początek strony



Warsztaty eIFL Open Access Workshop / Magdalena Zawadzka, Katarzyna Zys// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 9/2006 (79) październik. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2007. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2007/79/zawadzka_zys.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187