EBIB Nr 9/2006 (79), Od Misia do Cogito - czasopisma dla dzieci i młodzieży. Artykuł Poprzedni artykuNastpny artyku  

 


Grażyna Lewandowicz-Nosal
Instytut Książki i Czytelnictwa
Biblioteki Narodowej

Dwunastolatek i czasopisma


Temat Lektury 12-latków został pomyślany jako uzupełnienie prowadzonych od wielu lat w Instytucie Książki i Czytelnictwa Biblioteki Narodowej ogólnopolskich badań czytelnictwa dorosłych, gimnazjalistów oraz warszawskich licealistów. W obecnym systemie oświaty dwunastolatki rozpoczynają ostatni rok nauki w 6. letniej szkole podstawowej zakończonej egzaminem uprawniającym do podjęcia dalszej nauki w gimnazjum. Dwanaście lat to wiek, w którym dziecko zaczyna dojrzewać, wkraczając w okres młodzieńczy dokonuje się przeobrażenie dziecka w osobę dorosłą. Na przestrzeni stosunkowo krótkiego czasu zachodzą radykalne zmiany fizyczne i psychiczne, które umożliwiają spełnienie zadań właściwych człowiekowi dorosłemu. Można tu wyróżnić dojrzewanie fizjologiczne, społeczne, umysłowe[1]. Towarzyszy temu przechodzenie od myślenia konkretnego do abstrakcyjnego (hipotetyczno-dedukcyjnego), z czym związana jest większa efektywność uczenia się, zdolność do rozwiązywania problemów teoretycznych i praktycznych. Ważnym aspektem rozwoju jest również dojrzewanie emocjonalne, kiedy początkowa nadpobudliwość i niestałość emocjonalna stopniowo ustępuje miejsca stałości i równowadze. Szybko zachodzące zmiany powodują, że ten okres jest uważany za jeden z trudniejszych w całym życiu człowieka. Jego innymi zmiennymi cechami są intensywność i żywość przeżyć, duża zmienność nastrojów, czyli nagłe przechodzenie od radości do smutku, od śmiechu do płaczu, od nadziei do rozpaczy. Odpowiadają mu zmiany w relacjach między dziewczętami a chłopcami; w tym wieku (12-14 lat), dziewczęta zaczynają się interesować płcią przeciwną, starając się zwrócić na siebie uwagę. Chłopcy zaś nadal utrzymują dystans, przedkładając męskie towarzystwo. Dwunastolatek znajduje się więc w okresie granicznym, między wyróżnianym przez psychologów młodszym wiekiem szkolnym (7-11/12 lat) a okresem dojrzewania (12-13 do 17/18 lat).

Wśród respondentów w tym wieku przeprowadzono ankietę audytoryjną, której wyniki miały umożliwić określenie zasięgu oddziaływania książki i intensywności czytania, czyli kontaktów uczniów z książką, ich stosunek do niej. Celowo pominięto kwestię miejsca czytania wśród innych form spędzania wolnego czasu oraz relacji z nowymi mediami. W ankiecie znalazło się natomiast pytanie o lekturę czasopism.

Pilotaż został przeprowadzony w pięciu szkołach podstawowych - na terenie Warszawy w czterech różnych dzielnicach (na Ochocie, Woli, Pradze Płn. i we Włochach) oraz jednej szkole wiejskiej pod Łowiczem. W sumie uzyskano 112 ankiet wypełnionych przez 59 dziewcząt (52,6%) i 53 chłopców (49,2%). Poniżej przedstawiamy odpowiedzi respondentów na pytanie dotyczące czytania czasopism[2].

Czytanie czasopism

Wśród 112 respondentów tylko 13 dzieci (11,6%) zadeklarowało, że nie czyta czasopism. Wśród nich było 9 chłopców i 4 dziewczynki, 10 dzieci pochodziło z dwóch szkół ? wiejskiej i podmiejskiej. Natomiast osób nielubiących czytać książek było dwukrotnie więcej. Niewątpliwie lektura prasy jest bardzo popularna i wypełnia czas wolny uczniów, z niej czerpie się różne wiadomości, porady, informacje. Przejmując funkcje książki, dociera do młodego czytelnika poprzez obraz, zdjęcia, krótki tekst, reklamę, a więc to wszystko, do czego jest dziecko przyzwyczajone, uczestnicząc w kulturze medialnej. Przeglądając ankiety, można było zauważyć wpływ lektury czasopism na czytanie książek. Trzy respondentki wskazały, że przeczytało konkretne tytuły, gdyż były reklamowane w czasopismach. Dotyczyło to Klasy pani Czajki Małgorzaty Karoliny Piekarskiej, powieści o współczesnych warszawskich gimnazjalistach polecanej przez Victor-Juniora (2 osoby) i Plotkary Cecily von Ziegesar polecanej przez magazyn Twist. Te książki znalazły się także wśród polecanych do czytania, a kolejne tomy Plotkary dziewczynka chciałaby dostać w prezencie. Również wśród źródeł informacji o książce często wymieniano właśnie czasopisma.

W sumie respondenci wymienili 51 tytułów gazet i czasopism, ale w większości były to wskazania pojedyncze, rozproszone. Dwa najpopularniejsze tytuły, o największej liczbie odpowiedzi to: Bravo ? 25 wskazań i Bravo-Girl ? 21 odpowiedzi. Są one czytane wyłącznie przez dziewczęta (tylko dwóch chłopców sięgnęło po lekturę Bravo). Po 17 wskazań miały: Victor-Junior (13 dziewcząt i 4 chłopców) oraz 13 czytana znowu jedynie przez dziewczęta. Kolejne tytuły, które uzyskały od 7 do 10 wskazań to: 10 osób wskazało na Bravo Sport (8 chłopców) i Popcorn (tylko 1 chłopiec), 9 sięgnęło po komiks Kaczor Donald (w tym 8 chłopców), 8 osób czytało gazetę codzienną Fakt, po 7 wskazań uzyskały Twist i Dziewczyna (czytane wyłącznie przez dziewczęta) i CD Action magazyn komputerowy wybierany tylko przez chłopców.

Jak łatwo zauważyć, wśród tych 11 najpopularniejszych czasopism znajdują się głównie pisma dla dziewcząt wychowujące przyszłe czytelniczki prasy kobiecej (6 tytułów Bravo, Bravo Girl, Twist, 13, Popcorn i Dziewczyna), pojedyncze tytuły prasy sportowej, komputerowej i komiks ? wybierane przez chłopców, jedna gazeta codzienna i jedno pismo szkolne Victor-Junior też czytane w większości przez dziewczęta. Inne tytuły nie przekroczyły progu 5 wskazań.

Przyglądając się pozostałym tytułom, można je podzielić na następujące grupy:

  • czasopisma komputerowe (4 tytuły ? 15 wskazań w tym 13 chłopców, były to Cyber Mycha, Click, Komputer Świat, CD-Action),
  • sportowe (5 tytułów ? 19 wskazań, 17 chłopców, takie jak: Piłka Nożna, Nasza Legia, Sport, Giga Sport, Przegląd Sportowy),
  • samochodowe (4 tytuły, 5 wskazań tylko chłopcy; Auto Moto, Auto Świat, Auto+, Auto, Motor, Sport),
  • komiksy (4 tytuły, 15 wskazań, 13 chłopców, Kaczor Donald, Świat Komiksu, Myszka Miki, Mix Komiksu),
  • hobbystyczne (4 tytuły ? 5 wskazań ? wędkarstwo, jazda konna, o psach, Mój Pies, Koń Polski, Wędkarstwo Moje Hobby, Wiadomości Wędkarskie),
  • gazety codzienne (4 tytuły - 20 wskazań, głównie dziewczęta, Fakt, Gazeta Wyborcza, Super Express, Życie Warszawy),
  • gazety bezpłatne (Metro i Metropol dwa wskazania),
  • gazeta lokalna (Nowy Łowiczanin ? 4 wskazania),
  • prasa kobieca (5 tytułów, 8 wskazań dziewcząt), przy czym najczęściej wymieniano tytuły tańsze (Przyjaciółka, Naj, Tina, Pani Domu),
  • (Świerszczyk jedno wskazanie),
  • telewizyjne (3 tytuły, 3 wskazania, Świat Seriali, Tele Tydzień, DD Reporter).

Z nowych tytułów wymieniono także Avanti ? katalog ubrań, biżuterii wraz z cenami i miejscem gdzie można dane rzeczy kupić.

Wyraźnie widać, że są grupy czasopism, po które sięgają dziewczęta i te, którymi bardziej zainteresowani są chłopcy ? należą do nich czasopisma o sporcie, komputerowe, motoryzacyjne i komiksy. Czytelniczkami prasy pozostają w większości dziewczęta, oferta tytułowa kierowana do nich jest bogatsza, choć dość jednorodna tematycznie, nastolatki sięgają także po pisma swoich starszych sióstr i mam. W wyborach zwraca uwagę zupełny brak czasopism o tematyce ekologicznej, przyrodniczej, geograficznej, popularnonaukowych, o majsterkowaniu czy religijnych. Krąg zainteresowań współczesnych 12-latków jest dość wąski, chociaż być może swoje hobby realizują bez czasopism, a czytane służą prawie wyłącznie rozrywce. Zaprezentowane informacje stanowią podsumowanie dwóch krótkich pytań ankiety. Niewątpliwie, wobec bardzo bogatego i zmiennego rynku czasopism, jest to temat, któremu warto się przyglądać; otwarte pozostaje także pytanie o to, które z wymienionych przez respondentów czasopism są gromadzone w bibliotekach.

Przypisy:

[1] ŻEBROWSKA, M. (red.). Psychologia rozwojowa dzieci i młodzieży. Warszawa: PWN, 1982, s. 664 nn.

[2] Omówienie wyników całej ankiety można znaleźć w czasopiśmie Guliwer 2005, nr 4.

 Początek strony



Dwunastolatek i czasopisma / Grażyna Lewandowicz-Nosal// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 9/2006 (79) październik. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2007. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2007/79/lewandowicz.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187