EBIB Nr 8/2006 (78), Bibliotekarstwo krajów Europy Środkowej. Sprawozdanie Poprzedni artykuNastpny artyku  

 


Agata Fiech
Dział Public Relations CPI

Elektroniczny transfer wiedzy ? repozytoria wiedzy: problemy technologiczne, organizacyjne i prawne

XI edycja konferencji z cyklu ?Archiwizacja i digitalizacja?
http://www.cpi.com.pl/imprezy/2006/etw/index.php


XI edycja konferencji Centrum Promocji Informatyki z cyklu "Archiwizacja i digitalizacja" odbyła się 29 czerwca w Warszawie. Obrady poświęcono zagadnieniu wirtualnych repozytoriów wiedzy, w szczególności związanym z nimi problemom technologicznym, organizacyjnym i prawnym. Konferencję poprowadził dr Henryk Hollender z Biblioteki Głównej Politechniki Warszawskiej. Ciekawym elementem konferencji była godzinna sesja dyskusyjna, podczas której uczestnicy podsumowali poruszone problemy oraz sformułowali postulaty, propozycje i sugestie dotyczące wdrażania nowych praktyk i zmian w istniejącym już prawie.

Dr Henryk Hollender, moderator dyskusji, zarysował w części wstępnej kilka kluczowych zagadnień, które pojawiły się w wystąpieniach prelegentów i pytaniach ze strony słuchaczy. Pierwszym poruszonym problemem była potrzeba zdefiniowania możliwości, jakie stwarza czytelnikowi dostęp do bibliotek cyfrowych oraz repozytoriów dokumentów i prac naukowych. Co zrobić, aby tysiące dokumentów ulegających digitalizacji nie trafiały jedynie do wąskiego grona specjalistów i hobbystów? Jak upowszechniać biblioteki internetowe i jak motywować odbiorców do korzystania z tego typu rozwiązań?

Kolejną kwestią był zakres, jaki powinny obejmować repozytoria wiedzy oraz polityka zarządzania ich zasobami. Istnieje rozdział zbiorów historycznych od bieżącej, bardzo zróżnicowanej, twórczości naukowej. Rodzi się pytanie, czy ów podział jest zasadny. Czy należy go zachować, czy może warto gromadzić wszystkie te dokumenty przy jednoczesnym ich integrowaniu.

Za niezwykle ważny uznano problem interoperacyjności bibliotek internetowych, a także stworzenie możliwości linkowania zasobów repozytoriów działających na różnych zasadach (jak na przykład dLibry działającej przy wykorzystaniu wyszukiwania rozproszonego, Biblioteki Wirtualnej Nauki przechodzącej w domenę DIR, Polskiej Biblioteki Internetowej i wielu innych inicjatyw publikacyjnych w Internecie). Pojawia się również potrzeba współpracy z systemami międzynarodowymi zarówno na poziomie ich komplementarności i interoperacyjności, jak i na płaszczyźnie językowej.

Kolejnym punktem jest kwestia integralności z innym systemami (zwłaszcza uczelnianymi i administracyjnymi). Pojawia się pytanie, jak uczelnie ustosunkują się do dorobku naukowego swoich pracowników - czy zechcą wypożyczać je innym placówkom, czy też zdecydują się zarządzać nimi jedynie w obiegu wewnętrznym. Jak uzmysłowić uczelniom i naukowcom potrzebę rozpowszechniania twórczości naukowej i dostosowania jej do standardów międzynarodowych?

I w końcu problem ochrony własności intelektualnej - co wolno, a czego nie wolno publikować, co należy postrzegać jako łamanie przepisów w sferze prawa do własności intelektualnej? Z uwagi na łatwość ingerencji w treść dokumentów, brak gwarancji trwałości materiałów i w konsekwencji zwiększoną odpowiedzialność administratorów zarządzających zasobami tematem palącym jest kwestia dościślenia prawa.

W odpowiedzi na poruszone zagadnienia uczestnicy konferencji za kluczową uznali potrzebę standaryzacji wymogów wobec działań bibliotek cyfrowych. Krystyna Kocznorowska z warszawskiej Biblioteki Uniwersyteckiej wspomniała o projekcie stworzenia, w ramach konsorcjum polskich bibliotek cyfrowych, specjalnych grup roboczych, których rolą jest wypracowanie na gruncie polskim jednego standardowego modelu, dzięki któremu wszystkie kolekcje cyfrowe w Polsce będą działały w jednolity sposób. Ujednolicenie zasad funkcjonowania objąć musi wymogi techniczne, metody zarządzania materiałami, a nawet sposób pracy w pracowniach digitalizacji.

W reakcji na tę wypowiedź dr Hollender wyraził obawę, że istnieje ryzyko braku rezultatów takich działań. Można np. wskazać na liczne obszary działań związanych ze współkatalogowaniem, które mimo wysiłków bibliotek należących do narodowego uniwersalnego katalogu NUKAT nie doczekały się stosownych ujednoliceń. Jego zdaniem bez powszechnego zinstytucjonalizowania metod wprowadzania danych i ich zarządzania biblioteki będą dalej podążać utartymi szlakami, co oznacza kontynuację chaosu wynikającego z wielości stosowanych rozwiązań. Powstaje więc pytanie: w jaki sposób wymusić instytucjonalizację tych wymogów.

W tej sprawie głos zabrała Teresa Szymorowska, dyrektor Książnicy Kopernikańskiej, która poinformowała, że pierwsze decyzje w tym kierunku już zapadły. Przy Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego powstał bowiem zespół ds. digitalizacji, w ramach którego rozpoczęły pracę konkretne grupy robocze (m.in. grupy ds. strategii technicznych, standaryzacji czy wymiany informacji). Pod ich kierownictwem do września br. wyznaczone zostaną strategie digitalizacji materiałów nie tylko w obrębie bibliotek cyfrowych, ale również zbiorów muzealnych czy archiwalnych. Jednym z zadań zespołu jest zbadanie liczebności oraz infrastruktury pracowni digitalizacji funkcjonujących w kraju, w celu uporządkowania ich funkcjonowania oraz zainicjowania współpracy z uczelniami i konsorcjum polskich bibliotek cyfrowych. Podstawowym założeniem jest, by zainteresowane instytucje nie otrzymywały dofinansowania z Ministerstwa Kultury, jeśli nie będą spełniały wymogów wyznaczonych na drodze pracy zespołu, a następnie wdrożonych na szczeblu rządowym.

Głos w dyskusji zabrała również Elżbieta Skubała z Biblioteki Głównej Politechniki Łódzkiej, zaniepokojona sytuacją bibliotek uczelnianych i repozytoriów. Instytucje te, starając się o środki pochodzące np. z Ministerstwa Finansów, mogłyby nie zostać objęte omawianymi wymogami. Teresa Szymorowska oraz jeden z członków zespołu, Dariusz Paradowski z Biblioteki Narodowej, zapewnili, że starania inicjatywy zmierzają ku wyznaczenia wymogów obejmujących wszystkie resorty.

Uczestnicy konferencji zgłosili postulatywnie następujące tematy i problemy jako propozycje do kolejnej edycji konferencji:

  • rozwiązania praktyczne oraz studia przypadków,
  • rozwiązywanie problemów prawnych związanych z repozytorium - od etapu tworzenia do funkcjonowania,
  • umocowania prawne procesów digitalizacji i archiwizacji,
  • zapotrzebowania użytkowników na zasoby cyfrowe oraz wykorzystanie w bibliotekach cyfrowych repozytoriów i czasopism elektronicznych.

Obrady XI edycji konferencji w cyklu "Archiwizacja i digitalizacja" zakończono sugestią konieczności niezwykle wyważonych i skoordynowanych działań.

 Początek strony



Elektroniczny transfer wiedzy ? repozytoria wiedzy: problemy technologiczne, organizacyjne i prawne : XI edycja konferencji z cyklu ?Archiwizacja i digitalizacja?
http://www.cpi.com.pl/imprezy/2006/etw/index.php / Agata Fiech// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 8/2006 (78) sierpień/wrzesień. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2007. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2007/78/fiech.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187