EBIB Nr 8/2006 (78), Bibliotekarstwo krajów Europy Środkowej. Sprawozdanie Poprzedni artykuNastpny artyku  

 


Marek Dubiński
Biblioteka Główna i OINT
Politechniki Wrocławskiej

Jolanta Hoffmann
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu

Bibliotekarze Politechniki Wrocławskiej z wizytą w Pradze


W dniach 17-19 maja 2006 r. 38. osobowa grupa bibliotekarzy z Wrocławia wyjechała - w ramach wycieczki szkoleniowej - do Pragi. Celem wyjazdu było zwiedzenie i zapoznanie się z działalnością praskich książnic: Biblioteki Narodowej Klementinum i Państwowej Biblioteki Technicznej. Wycieczka - kolejny już raz - stała się również okazją do integracji środowiska bibliotekarskiego, albowiem uczestniczyli w niej, oprócz pracowników bibliotek Politechniki Wrocławskiej, także reprezentanci innych bibliotek: Biblioteki Głównej Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu i Biblioteki Uniwersytetu Wrocławskiego.

Do Pragi wyjechaliśmy rankiem 17 maja br. Po przyjeździe na miejsce zostaliśmy przywitani deszczem; pierwsze kroki skierowaliśmy na Stare Miasto, gdzie mogliśmy zwiedzić Katedrę św. Wita, Złotą Uliczkę, Most Karola, Hradczany, Plac Wacława. Nasz przewodnik, pan Adam Wołczak, szczegółowo opowiedział nam historię poszczególnych zabytków stolicy Czech.

Po południu zwiedziliśmy Muzeum Narodowe. Powstało ono w 1890 r., według projektu Josefa Schulza, jako symbol czeskiego odrodzenia narodowego. Do jego wejścia prowadzi rząd alegorycznych figur. Wnętrze budynku ma imponującą, marmurową dekorację, która stanowi oprawę dla ekspozycji poświęconej głównie mineralogii, archeologii, antropologii, historii naturalnej i numizmatyce. Naszą uwagę zwrócił potężny szkielet wieloryba, który dominował nad innymi eksponatami zgromadzonymi w siedmiu salach poświęconych zoologii. W muzeum znajduje się też Panteon z posągami oraz popiersiami czeskich uczonych, artystów i pisarzy. Wieczór spędziliśmy w miłej atmosferze przy kowbojskiej muzyce w knajpce Stodoła.

W drugim dniu wycieczki zwiedzaliśmy Miasto Żydowskie Jozefov, które od 1850 r. oficjalnie stało się częścią Pragi. W średniowieczu w Pradze istniały obok siebie dwie odrębne żydowskie grupy etniczno-kulturowe: rytu zachodniego i przybysze z cesarstwa bizantyjskiego, z czasem się połączyły i zostały zamknięte w granicach getta. Przez wieki prascy Żydzi cierpieli z powodu uciążliwych dla nich praw. Dyskryminację złagodził częściowo w 1784 r. cesarz Józef II, toteż dzielnicę nazwano na jego cześć - Josefov. Z tamtych czasów zachował się ratusz, liczne synagogi oraz Stary Cmentarz Żydowski.

Następnie zwiedzaliśmy Bibliotekę Narodową Klementinum (http://www.nkp.cz). Zbiory czeskiej Biblioteki Narodowej (Národní knihovna Ceské republiky - NK) w Pradze liczą około 6 milionów woluminów i każdego roku przybywa o około 80 tysięcy jednostek. Biblioteka posiada 7 czytelń (ogólną, społeczno-przyrodniczą, muzykaliów, zbiorów specjalnych, bibliologiczną, czasopism i dla pracowników naukowych) oraz pracownię audiowizualną. W ostatnich latach liczba czytelników sięga miliona rocznie - są to głównie studenci, pracownicy dydaktyczni i naukowcy. Notuje się również około miliona wypożyczeń rocznie (z wypożyczalni czeskiej Biblioteki Narodowej może skorzystać każdy, kto skończył 18 lat). Biblioteka Narodowa w Pradze jest największą i najstarszą biblioteką w Republice Czeskiej. Biorąc pod uwagę wartość jej zbiorów, sytuuje się ona wśród najważniejszych bibliotek świata. NK głównie gromadzi, zabezpiecza, opracowuje i udostępnia zbiory w języku czeskim (bohemica), powstające w kraju i za jego granicami.[1]

Biblioteka Narodowa w Pradze posiada także bogate zbiory wydawnictw w różnych językach (szczególnie z zakresu nauk socjalnych i naturalnych). W dziale historycznym zgromadzono dzieła czeskie i europejskie. Jądrem kolekcji manuskryptów jest zespół kodeksów, podarowany przez Karola IV Uniwersytetowi Praskiemu po jego założeniu w roku 1366. Wielki zbiór zawiera wiele unikatowych obiektów związanych z historią Czech (np. bogato ilustrowany tzw. Kodeks Wyszehradzki z 1085 r., sporządzony z okazji koronacji pierwszego króla Czech, Vratislava II, Pasjonał Abbess Kunhuta z 1312 r., powstały w skryptorium klasztoru św. Jerzego na Zamku Praskim, czy "obrazkowa" biblia Velislava z pierwszej połowy XIV w.), ale także manuskrypty orientalne czy greckie papirusy. W Bibliotece Narodowej są przechowywane różne cymelia, np. część osobistej biblioteki astronoma Tycho de Brahe, kolekcja Comeniana (spuścizna Jana Amosa Komensky'ego, 1592-1670), osobiste biblioteki Barnarda Bolzano, F. X. Salda czy Jana Vlcek'a. Są tam także duże prywatne zbiory, zachowane w oryginalnym kształcie - jak na przykład biblioteka hrabiów Kinsky (pierwotnie Tynsky) czy biblioteka praska Lobkowitza (biskup Juan Caramuel y Lobkowitz w 1648 roku uzbroił ochotników i na ich czele bronił Pragi przed Szwedami, bibliofil i autor setek prac na najróżniejsze tematy).[2] Jednym z bardziej popularnych miejsc w praskiej Bibliotece Narodowej jest kolekcja Mozartina, poświęcona pamięci W. A. Mozarta; dziś jest ona włączona do Działu Muzycznego. Z kolei Biblioteka Slawistyczna stanowi niezależną część Biblioteki Narodowej i zawiera znaczącą kolekcję literatury słowiańskiej (głównie o tematyce historycznej, filologicznej i z zakresu studiów politycznych) z całego świata oraz wybór dzieł poetyckich i prozatorskich wszystkich narodów słowiańskich. W ten zbiór jest włączona część kolekcji A. F. Smirdina, zawierająca ciekawe i rzadkie druki z XVIII i XIX wieku. Praska Biblioteka Narodowa jest jednym z wiodących animatorów projektu CASLIN (informatyczna sieć, łącząca czeskie i słowackie biblioteki), dzięki któremu powstaje zintegrowany katalog. Katalog ten stanowi bazę źródłową dla czeskiej bibliografii narodowej, która jest dostępna w Internecie.

Biblioteka Narodowa w Pradze pełni podwójną rolę: książnicy narodowej i biblioteki uniwersyteckiej. Roczny przyrost zbiorów - ok. 80 tys. tytułów, powoduje problemy związane z ich przechowywaniem. Nie jest możliwa rozbudowa ani przebudowa Klementinum, gdyż jest to obiekt zabytkowy. W związku z tym egzemplarz archiwalny przechowywany jest poza Pragą (od 1996 r. Centralni depozitar znajduje się w Hostiwarze).

Księgozbiór opracowywany jest w systemie ALEPH. Katalogi kartkowe zamknięto na książkach wydanych w 1995 r. i w całości zeskanowano do bazy komputerowej. Po krótkim zwiedzeniu Biblioteki Narodowej weszliśmy na Wieżę Astronomiczną, aby stamtąd zobaczyć piękną panoramę stolicy Czech. Udaliśmy się też do Miejskiej Biblioteki Publicznej, aby zobaczyć studnię wiedzy (ułożoną z książek wycofanych ze zbiorów bibliotecznych). Spacerując po Pradze odwiedziliśmy kilka kościołów i Katedrę św. Wita. Wieczór czwartkowy spędziliśmy na spektaklu, będącym połączeniem światła, dźwięku i wody oferowanym przez znane Fontanny Kriżika. Efektowny i bajeczny pokaz uświetniła muzyka Antonina Dworzaka.

19 maja odwiedziliśmy Państwową Bibliotekę Techniczną w Pradze. Z historią i działalnością biblioteki zapoznał nas dr Jan Bayer, jej wicedyrektor. Państwowa Biblioteka Techniczna (http://www.stk.cz) jest biblioteką naukowo-techniczną, ogólnie dostępną dla użytkowników. Zlokalizowana jest na terenie Klementinum na Starym Mieście przy Maranskie namesti. Biblioteka posiada największy zbiór czeskiej i zagranicznej literatury technicznej, a także literatury przyrodniczej i społecznej powiązanej z technologią. Kolekcja liczy ponad 1 500 000 vol. książek, wydawnictw handlowych i informacyjnych, dokumentów elektronicznych i innych publikacji; 1780 tytułów czasopism czeskich i zagranicznych. Biblioteka dysponuje budżetem rocznym w wysokości 110 000 000 koron czeskich. Obecnie jest zarejestrowanych 11 200 użytkowników, z czego 60 % stanowią studenci uczelni wyższych. Od 1978 r. biblioteka korzysta z programu komputerowego KP - win. Od przyszłego roku planuje się przejść na system ALPEPH 500. W Bibliotece pracuje 160 osób, w tym 80 osób z przygotowaniem bibliotekarskim.

Państwowa Biblioteka Techniczna należy do Wirtualnej Biblioteki Politechnicznej (WBP), którą współtworzy 41 bibliotek udostępniając wirtualnie swoje zbiory z zakresu technologii oraz świadczące usługi biblioteczne. W planach jest także stworzenie Narodowej Biblioteki Technicznej. Na stronie domowej NBT znajdują się informacje dotyczące projektu nowego gmachu NBT. Biblioteka została zaprojektowana jako jednostka mieszcząca wszystkie zbiory Państwowej Biblioteki Technicznej, częściowo zbiory Biblioteki Politechniki Czeskiej i Biblioteki Centralnej Instytutu Technologii Chemicznej. Ten nowoczesny obiekt ma być zlokalizowany w obrębie kampusu uniwersyteckiego w Pradze. Ostatnim punktem programowym wycieczki było zwiedzanie Zamku Karlstejn, którego wybudowanie zlecił Karol IV. Zamek pomyślany został jako wiejska samotnia, bezpieczny skarbiec dla cesarskich klejnotów koronacyjnych oraz symbol nadanych mu przez Boga praw do władania cesarstwem niemieckim. Dzisiejsza budowla w znacznym stopniu jest XIX-wieczną rekonstrukcją dokonaną przez Jozefa Mockera. Oryginalny wystrój wnętrz zachował się w gabinecie i sypialni Karola IV w pałacu królewskim. W środkowej wieży mieści się kościół Marii Panny, dekorowany pobladłymi dziś XIV-wiecznymi malowidłami ściennymi.

A za rok... może na "zachód" do Berlina lub Drezna.



Przypisy:

[1] GRZYBOWSKA, E. Biblioteki naukowe w Pradze. Bibliotekarz 2002, nr 10, s. 27.

[2] WASILEWSKI, J. K. Biblioteka Narodowa w Pradze. In Akademia [on-line]. 2005, 25.05 [dostęp 23 września 2006]. Dostępny w World Wide Web: http://pater.kul.lublin.pl/akademia/2003_11_10/biblioteka_narodowa_praga.htm.

 Początek strony



Bibliotekarze Politechniki Wrocławskiej z wizytą w Pradze / Marek Dubiński, Jolanta Hoffmann// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 8/2006 (78) sierpień/wrzesień. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2007. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2007/78/dubinski_hoffmann.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187