EBIB 
Nr 1/2006 (71), Zasoby bibliotek - prezentacja, informacja, nowości. Artykuł
 Poprzedni artyku Nastpny artyku   

 


Maria Habrowska
Biblioteka Publiczna Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy

?Zwierzęta Przełamujące Bariery? - przykład udostępniania dzieciom ?zasobów? nie tylko bibliotecznych


Zwierzęta przełamujące bariery - historia programu w dużym skrócie

Od 1997 r. Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży nr 10 w Warszawie organizuje w ramach edukacji humanitarnej cykliczne spotkania dzieci ze zwierzętami i ich właścicielami, według autorskiego programu : Zwierzęta Przełamujące Bariery. Od 2000 r. biblioteka prowadzi badania ankietowe: Wpływ zwierząt na psychikę dziecka.


Fot. Logo programu: Zwierzęta Przełamujące Bariery

Początkowo były to tylko zwykłe spotkania, na których uczestnicy mogli dowiedzieć się o prezentowanych zwierzętach nieco więcej niż z książki, a zarazem poprzez bezpośredni kontakt uczyć się postępowania z nimi i humanitarnego ich traktowania.

W odpowiedzi na reakcje młodego czytelnika do scenariusza programu dołączono lekcje biblioteczne oraz warsztaty i konkursy plastyczne o tematyce ekologicznej, prowadzone przez dyplomowanych plastyków. Zajęcia artystyczne przeprowadzane są po każdym spotkaniu. Ponadto wprowadzono lekcje Bezpieczne postawy ratują życie, podczas których dzieci uczą się odpowiednich zachowań w chwilach zagrożenia, spowodowanych kontaktem z agresywnym zwierzęciem. Na podstawie obserwacji i indywidualnych rozmów z uczestnikami spotkań, pracownicy Biblioteki prowadza ocenę wpływu realizowanych zajęć na zmianę zachowania i sposobu myślenia dzieci.

Z kolei poza ramy działalności Biblioteki wyszedł program Dar dysleksji. Stanowi on połączenie zajęć biblioterapeutycznych, logopedycznych i zooterapeutycznych.[1] Stał się on integralną częścią edukacji humanitarnej w okolicznych szkołach i przedszkolach. Od 2004 roku rozpoczęto ścisłą współpracę z Trójmiejską Fundacją DOGTOR – Filia Warszawa[2], która użycza do realizacji programu wyszkolonych czworonogów wraz z wolontariuszami.

Od 2002 roku Biblioteka dla Dzieci i Młodzieży tworzy strony internetowe o spotkaniach, które się w niej odbywają: http://www.biblioteka.waw.pl/bd10/fotokr/spotka/zwierz/zwierz.htm

Realizacja programu

Program Zwierzęta Przełamujące Bariery uwzględnia standardy Delta Society[3]. Obecnie realizowane są następujące cykle spotkań:

  • Jesienne spotkania ze zwierzętami
  • Bezpieczne postawy ratują życie
  • Zanim weźmiesz - POMYŚL
  • Pies - przyjaciel
  • Dar Dysleksji

Jesienne spotkania ze zwierzętami- zarys organizacji

Spotkania były odpowiedzią na dziecięce potrzeby i zainteresowania. Dzieci bardzo chętnie wypożyczały książki popularnonaukowe na temat zwierząt, ich zachowań, warunków hodowli i opieki nad nimi, a także książki beletrystyczne, których bohaterem były zwierzątka: nieporadny miś Paddington, Kubuś Puchatek, wesoły krecik czy wierny pies Lassie. Losy zwierzęcych bohaterów rozśmieszały lub wzruszały młodych czytelników. Dzieci chętnie opowiadały o swoich pupilach, bądź o tym, że bardzo pragną mieć żywe stworzonko. Od chwili gdy w bibliotece pojawiła się przyniesiona przez dziewczynkę, myszka japońska, czytelnicy chętniej zaglądali do nas, pytali o jej zdrowie, sami chcieli ją nakarmić.

Organizowanie jesiennych spotkań ze zwierzętami wymaga szeregu zabiegów, mających na celu dobór treści i form odpowiednich do potrzeb i zdolności percepcyjnych dzieci.

W planowaniu zajęć bierze się pod uwagę:

  • wielkość powierzchni placówki
  • cel spotkania
  • rodzaj zwierzęcia
  • kto będzie prowadził spotkanie/prezentację
  • bezpieczeństwo podczas spotkań
  • problemy, które mogą wyniknąć podczas spotkania i sposoby ich rozwiązywania
  • koszt spotkania
  • przygotowanie informacji dla okolicznych szkół, przedszkoli, do Internetu, zakładek, plakatów i indywidualnych zaproszeń (jest to forma nie tylko promocji biblioteki, ale także zachęta lokalnej społeczności dziecięcej do aktywności)

Niezbędnym elementem do prawidłowego zaplanowania spotkania jest wcześniejsze zapoznanie osoby, która ma odwiedzić placówkę ze zwierzęciem z warunkami lokalowymi biblioteki. Wspólne ustalenie scenariusza, przedstawienie celu spotkania, krótka charakterystyka odbiorców pozwoli na zminimalizowanie ewentualnych błędów.

Schemat spotkań

Część pierwsza:

  1. Przedstawienie gościa (zwierzę) i jego opiekuna .
  2. Krótka (15-20 minut) charakterystyka gatunku do jakiego należy prezentowane zwierzę, informacje o hodowli, ciekawostki - wszystko opowiedziane przez właściciela (w tym czasie zwierzę przebywa przy opiekunie).
  3. Odpowiedzi na pytania zadawane przez uczestników spotkania.
  4. Prezentacja umiejętności zwierzęcia.

Część druga:

  1. Bezpośredni kontakt dzieci ze zwierzęciem - moment kulminacyjny całego spotkania, podczas którego ujawniają się emocje dzieci.
  2. Odpowiedzi na dodatkowe pytania, które nasunęły się uczestnikom w trakcie spotkania.
  3. Pożegnanie gościa i dzieci.

Bezpieczne postawy ratują życie

Wraz z rozpoczęciem spotkań ze zwierzętami biblioteka na zamówienie szkół mieszczących się w jej pobliżu, rozpoczęła prowadzenie lekcji na temat zapobiegania pogryzieniom przez psy. Zainteresowanie tego typu lekcjami jest duże z uwagi na obserwowany w ostatnim czasie wzrost liczby przypadków pogryzień dzieci. Wraz z Filią Fundacji DOGTOR Biblioteka prowadzi pokazy i zajęcia, których celem jest nauczenie dzieci odpowiednich zachowań w chwili zagrożenia ze strony psów w mieście i na wsi. Specjalnie opracowana kolorowanka, dostosowana do wieku dzieci i przeznaczona do rozdawania na tego rodzaju lekcjach, uczy bezpiecznego zachowania w sytuacjach zagrożenia ze strony psa.

Zanim weźmiesz - pomyśl

Zajęcia prowadzone są w formie zabawy. Mają one na celu uświadomienie dzieciom, że zwierzę nie jest zabawką, że wymaga podstawowej wiedzy o jego potrzebach oraz stałej troskliwej opieki. Również do tego rodzaju zajęć opracowano kolorowankę odpowiednio dostosowaną do wieku dzieci[4]. Ten element programu realizowany jest w wybranych szkołach na terenie całej Warszawy.

Pies Przyjaciel

Czy każdy pies może być przyjacielem? Dobrze ułożony, zadbany, traktowany z troską i szacunkiem odwzajemni się właścicielowi dozgonną przyjaźnią. Na taką przyjaźń trzeba jednak zapracować. Jak ciężka jest to praca i jak długa droga, mogą przekonać się dzieci na zajęciach, podczas których psy Fundacji DOGTOR prezentują swoje umiejętności. Również ten element programu realizowany jest w wybranych szkołach na terenie całej Warszawy.

Dar Dysleksji

Pomysł zajęć zrodził się w 2004 roku podczas poszukiwania w zagranicznych serwisach internetowych wiadomości o dysleksji. Strona amerykańskiej Intermountain Therapy Animals Reading Education Assistance Dogs (ITD R.E.A.D.)[5] stała się nieocenionym źródłem wiedzy. Badania prowadzone przez ITD potwierdziły, że w towarzystwie zwierząt zmniejsza się u dzieci ciśnienie krwi, napięcie mięśniowe. Dziecko zapomina o stresie jaki pojawia się za każdym razem kiedy ma czytać. Możliwość zabawy z psem, czy też rozmowy z przewodnikiem psa, o tekście, poprawia również jakość czytania, analizowania, komunikowania i koncentracji.

Wyszkoleni przewodnicy Delta Society Pet Partner Team[6] wraz ze swoimi certyfikowanymi psami uczestniczą w zajęciach ITD. R.E.A.D. organizowanych w bibliotekach, w czasie których dzieci czytają książki..

Cele programu:

  • Podnoszenie jakości życia poprzez zależności ludzko- zwierzęce.
  • Poprawa dziecięcej umiejętności czytania, koncentracji, słowotwórstwa, analizowania tekstu, wyrabiania wyobraźni, zdolności dyskusji o treści.
  • Przełamywanie barier przed publicznymi wystąpieniami.
  • Relaksacja.
  • Uzyskanie komfortowego samopoczucia (pies nie osądza i nie krytykuje).
  • Nawiązywanie kontaktów z innymi.
  • Pomoc w rozwiązywaniu problemów wynikających z dysleksji, dysgrafii i dysortografii.
  • Przekazanie wiadomości o zwierzętach i zasadach postępowania z nimi.
  • Zabawa z psem.

Owocem współpracy reedukatora, psychologa, bibliotekarza i szkoleniowca psów z Fundacji DOGTOR, było opracowanie odpowiedniego programu czytania i zabaw edukacyjnych z psem, którego zadaniem jest poprawa umiejętności czytania i pisania dzieci z dysleksją, dysgrafią i dysortografią. Realizacja programu jest możliwa dzięki psom z Fundacji, wolontariuszom po odpowiednim szkoleniu, placówce spełniającej odpowiednie standardy metrażowe, a przede wszystkim dzięki chętnym do rozpoczęcia eksperymentu.

Planujemy, że w 2006 roku program Dar dysleksji będzie realizowany między innymi w Przedszkolu Miejskim w Gdyni, w Zespole Szkół Specjalnych w Zabrzu.

Program Zwierzęta Przełamujące Bariery ciągle się rozwija, wzbogaca o coraz to nowe elementy. Zwierzęta swoim specyficznym językiem, okazywaniem emocji, uczą nas tego co w dzisiejszych czasach jest bezcenne - umiejętności komunikacji ze wszystkimi.

Przypisy

[1] Zooterapia [on-line]. Québec: Institut de Zoothérapie du Québec [dostęp 1 listopada 2005] Dostępny w World Wide Web: http://www.institutdezootherapie.qc.ca/. Zooterapia to nauka przyrodniczo-medyczna, której zadaniem jest badanie zastosowania zwierząt w rozwiązywaniu ludzkich problemów (...),w medycynie zaś jest prostą i skuteczną formą przełamywania barier: ludzie chorzy-otoczenie (...), jest uzupełnieniem już istniejących metod w lecznictwie (...), nie zastępuje jednak psychiatrii i psychoterapii.

[2] Fundacja DOGTOR-Filia Warszawa [on-line]. Gdynia: Fundacja DOGTOR Fundacja na Rzecz Terapii Kontaktowej z Udziałem Zwierząt [dostęp 1 listopada 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.dogtor.iq.pl.

[3] Delta Society Standards [on-line].Washington: Delta Society The Human-Animal Health Connection [dostęp 1 listopada 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.deltasociety.org. Pierwsze wydanie standardów z 1990 roku zawierało informacje o strukturze administracyjnej programów AAA/AAT , ogólnych zasadach selekcji zwierząt, treningach personalnych, planach rozwojowego leczenia, dokumentacje, metodologię pracy oraz kryteria oceniania postępów. Drugie wydanie z 1996 zostało uzupełnione o słownik terminów zooterapeutycznych oraz liczne rysunki instruktażowe.

[4] Pomysł zaczerpnięto z materiałów edukcyjnych RSPCA: ASPCA [on-line]. Horsham, West Sussex : The Royal Society for the Preventionof the Cruelty to Animals [dostęp 1 listopada 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.aspca.org/site/PageServer?pagename=adopt_petsaspresents.

[5] Intermountain Therapy Animal Reading Education Assistance Dogs ITA R.E.A.D [on-line]. Salt Lake City: Intermountain Therapy Animal [dostęp1 listopada 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.therapyanimals.org/read/ose_03252000.html. Organizacja zrzeszona w Delta Society, prowadząca szeroką działalność w zakresie czytania w towarzystwie psów jako element terapeutyczny.

[6] Pet Partner Team Program [on-line] Washington: Delta Society The Human-Animal Health Connection [dostęp 1 listopada 2005]. Dostepny w World Wide Web: http://www.deltasociety.org/TextOnly/VolunteerAboutAbout.htm. Zespół składający się z wyszkolonego zwierzęcia i jego przewodnika działającego z ramienia Delta Society.

 Początek strony



?Zwierzęta Przełamujące Bariery? - przykład udostępniania dzieciom ?zasobów? nie tylko bibliotecznych / Maria Habrowska// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 1/2006 (71) grudzień/styczeń. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2006. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2006/71/habrowska.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187