EBIB 
Nr 1/2005 (62), Szkolenia dla użytkowników. Artykuł
 Poprzedni artykuł Następny artykuł   

 


John Crawford

Christine Irving
Glasgow Caledonian University

Aktualne działania Glasgow Caledonian University Szkocji i innych instytucji zmierzające do wypracowania programu information literacy


Wprowadzenie

Artykuł niniejszy prezentuje kilka działań rozwojowo-badawczych dotyczących problemu umiejętności posługiwania się informacją (information literacy) w Wielkiej Brytanii, ze szczególnym uwzględnieniem Szkocji. Zagadnienie przedstawiono w międzynarodowym kontekście, by dać zagranicznym czytelnikom ogólny zarys problemu. Chociaż Wielka Brytania to jedno państwo, pewne ważne kwestie, np. ochrona zdrowia, edukacja czy samorządy lokalne, pozostawione są w rękach niektórych narodów. Szkocja posiada własny parlament od 1999 roku, a edukacja stanowi jeden z kluczowych dla tego kraju problemów. Nie jest to problem nowy, jako że Szkocja od XV wieku posiada własny, charakterystyczny system edukacyjny, a podstawową zasadą jego tworzenia było założenie, że dostęp do edukacji powinien być tani lub bezpłatny dla możliwie jak największej liczby ludzi, włączając także osoby o niskich dochodach. Glasgow Caledonian University (GCU) kontynuuje dzisiaj tę tradycję, gdyż jego szczególną misją jest rekrutacja studentów pochodzących z niezamożnych środowisk oraz rodzin, których członkowie nigdy wcześniej nie uczęszczali na uniwersytet. Współpracuje także z pobliskimi szkołami, których uczniowie, w większości, nie kontynuują nauki na wyższych uczelniach. Te uwarunkowania były inspiracją dla projektu Drumchapel (opisanego poniżej). Uniwersytecki Learner Support Department (obecna nazwa biblioteki) posiada długą tradycję prowadzenia prac naukowo-badawczych, a ostatnio skupia się on na kwestiach wykorzystania elektronicznych źródeł informacji oraz umiejętności posługiwania się informacją.

Zainteresowanie Glasgow Caledonian University programem kształcenia umiejętności posługiwania się informacją sprowadza się przede wszystkim do uczestnictwa w następujące trzech następujących inicjatywach:

  • Ocena wykorzystania przez pracowników i studentów Glasgow Caledonian University elektronicznych źródeł informacji (EIS - electronic information services).
  • Udział w badaniach wartości i wpływu [Value and Impact study] prowadzonych przez LIRG (Library and Information Research Group)/SCONUL (Society of College, National and University Libraries).
  • Projekt Drumchapel - badanie umiejętności posługiwania się technologiami informacyjnymi i komunikacyjnymi ICT [Information and Communication Technology] przez uczniów szkół średnich ubogich dzielnic Glasgow.

Ocena wykorzystania elektronicznych źródeł informacji przez pracowników uczelni oraz studentów

Pierwotnie celem podjętych badań miała być ocena wykorzystania źródeł elektronicznych i opłacalności inwestycji, gdyż podobnie jak w innych bibliotekach uczelnianych, w ostatnich latach szybko rosną zarówno wydatki, jak i stopień wykorzystania elektronicznych źródeł informacji. Rezultaty tych badań, realizowanych etapami od grudnia 2001 do marca 2003 roku pokazały, że sytuacja jest znacznie bardziej złożona. Na wstępie skoncentrowano się przede wszystkim na pracownikach uczelni[1]. Okazało się, że chociaż wyszukiwanie informacji odbywało się głównie za pośrednictwem EIS, najczęściej wykorzystywanym medium był ogólnie dostępny Internet. I mimo, że pracownicy wysoko cenią dostępne na hasło bazy danych, to wątpią, czy studenci wykazują umiejętności niezbędne do efektywnego korzystania z takich narzędzi.

Prawdziwość tego wniosku sprawdzano, prowadząc obserwacje studentów w ramach dwóch badań: pierwszego, przeprowadzonego wiosną 2002 roku, oraz drugiego, znacznie szerzej zakrojonego, realizowanego pomiędzy październikiem 2002 a lutym 2003 roku. Zauważono znaczny wzrost wykorzystania elektronicznych źródeł informacji w krótkim czasie, jaki upłynął pomiędzy dwoma badaniami. Drugie z badań wykazało także, iż istotnie zwiększyło się wykorzystanie elektronicznych źródeł informacji poza kampusem, przy czym tu zarysowuje się podział na korzystanie z nich w domu oraz w miejscu pracy. Okazało się, że w serwisie Athens zarejestrowanych jest więcej studentów uczących się w niepełnym wymiarze godzin niż słuchaczy studiów dziennych. Głównym wyznacznikiem wykorzystania źródeł elektronicznych (EIS) był przedmiot studiów, do którego programu włączono EIS. Studenci kierunków charakteryzujących się nowatorskimi programami nauczania znacznie częściej korzystali z EIS niż studiujący bardziej tradycyjne dziedziny - może się to okazać istotnym czynnikiem rozwoju strategii IL [information literacy - umiejętność posługiwania się informacją] w sektorze szkół średnich. Pojawiło się wyraźne powiązanie pomiędzy wykorzystaniem EIS, a postępami naukowymi studentów. Nie widać natomiast zależności pomiędzy biegłością w posługiwaniu się technologiami informacyjnymi (IT) a wykorzystaniem EIS, co przeczy wynikom większości wcześniej przeprowadzonych badań[2].

Udział w badaniach wartości i wpływu LIRG / SCONUL

Glasgow Caledonian University (GCU) był jednym z pierwszych dziesięciu uniwersytetów w Wielkiej Brytanii, które przystąpiły do prowadzonych przez LIRG / SCONUL badań wartości i wpływu, a wspólnie z Leeds Metropolitan University, przystąpił do analizowania wpływu EIS na pracowników, studentów i absolwentów oraz na rozwój strategii związanej z umiejętnością posługiwania się informacją. Wyniki tych badań wciąż jeszcze są pozyskiwane[3]. Na początku 2004 roku, w ramach prowadzonych analiz rozpoczęto dwojakiego rodzaju badania: badanie wykorzystania elektronicznych źródeł informacji i umiejętności posługiwania się informacją w środowisku studentów oraz badania przeprowadzane pod tym samym kątem pośród absolwentów uczelni. Dane z tych badań wciąż są analizowane i opracowywane. Badania studentów, jak wykazały dokonane do tej pory analizy, podtrzymują poprzedni punkt widzenia o stałym, lecz nierównomiernym postępie, a także wskazują na upowszechnienie się systemów IT w sektorze szkolnictwa wyższego oraz na wzrost ich znaczenia w sektorze szkół średnich. Dane uzyskane po przeprowadzeniu ankiety wśród absolwentów wskazują ponadto na rosnące znacznie umiejętności posługiwania się informacją w miejscu pracy oraz na istotną rolę, jaką w jej rozwijaniu odgrywa uniwersytet. Respondenci z całego świata wyrażali spore uznanie dla GCU. Widać wyraźnie, że uniwersytet i oferowane przez niego usługi ułatwiają studentom nabywanie umiejętności posługiwania się informacją oraz znajdowanie zatrudnienia.

Projekt Drumchapel

Projekt Drumchapel[4] to wspólny projekt badawczy Glasgow Caledonian University oraz Drumchapel Higher School, szkoły średniej (uczniowie w wieku od 12 do 19 lat) znajdującej się w ubogiej dzielnicy Glasgow. Celem pierwotnym projektu było zbadanie poziomu umiejętności uczniów w zakresie posługiwania się technologiami ICT [Information and Communication Technology], jednakże w trakcie jego realizacji pojawiła się także kwestia umiejętności posługiwania się informacją. W badaniach posłużono się metodą wywiadu grupowego przeprowadzonego wśród uczniów [Fot. 1] oraz ankietami, adresowanymi zarówno do uczniów, jak i nauczycieli. W celach porównawczych badania ankietowe przeprowadzono także wśród nauczycieli i uczniów szkoły położnej w zamożniejszej dzielnicy Glasgow (Hynland Secondary School). Okazało się, że więcej osób niż się spodziewano, posiada w domach komputery, a poziom umiejętności posługiwania się technologiami ICT jest porównywalny do tego, jaki prezentują uczniowie szkoły Hynland. Badania wykazały także, że Drumchapel High School jest miejscem, w którym uczniowie nabywają większość posiadanych umiejętności. Znacznie mniejsze znaczenie odgrywa w tym kształceniu dom oraz lokalne ośrodki edukacyjne. Dalece niewykorzystanym źródłem nabywania badanych umiejętności okazała się szkolna biblioteka [Fot. 2], co spowodowane jest ograniczeniami kadrowymi. Podstawową konkluzją przeprowadzonych badań była konieczność stworzenia takiej strategii zintegrowanego kształcenia umiejętności posługiwania się informacją i technologiami ICT, która łączyłaby szkolnictwo średnim z wyższym.

     
Fot. 1 Wywiad grupowy w ramach Projektu Drumchapel       Fot. 2 Biblioteka Drumchapel High School

Kierunek na przyszłość

Najważniejszym i wspólnym dla wszystkich trzech badań wnioskiem był bardzo wyraźnie zarysowany program kształcenia umiejętności posługiwania się informacją i konieczności opracowania strategii umożliwiającej jego rozwijanie. Równie oczywista stała się potrzeba stworzenia całościowej wizji. Większość zadań realizowanych przez sektor szkolnictwa wyższego (HE - higher education) skupia uwagę wyłącznie na studentach, tymczasem stało się jasne, że potrzebna jest strategia, która połączy sektory szkolnictwa średniego i wyższego oraz uzna konieczność długotrwałej pracy, innymi słowy - programu ustawicznego rozwijania umiejętności posługiwania się informacją. Bliski związek pomiędzy umiejętnością posługiwania się informacją a ustawicznym kształceniem uznany został w przygotowanym na kongres IFLA 2004 dokumencie [Informaction literacy for lifelong learning][5]. W tej chwili prace prowadzone przez GCU skupiają się wokół problemu powiązań pomiędzy sektorami szkolnictwa średniego i wyższego. W Szkocji obecnie ponad 50% uczniów szkół średnich kontynuuje naukę na wyższych uczelniach, zatem opracowanie dla sektora szkolnictwa średniego zasad rozwoju, strategii i rozwiązań praktycznych dotyczących umiejętności posługiwania się informacją jest dla szkół wyższych czymś więcej niż tylko czysto akademickim problemem. Jednym z ostatnich przykładów potwierdzających takie stanowisko może być University of Abertay Dundee, na którym planując wprowadzenie ramowego programu kształcenia umiejętności posługiwania się informacją, zasięgnięto opinii szkół średnich i kolegiów przygotowujących do studiów na tymże uniwersytecie. Strategie kształcenia umiejętności posługiwania się informacją w sektorach szkolnictwa średniego i wyższego są zasadniczo takie same, jednakże kiedy strategie te pojawiają się dopiero na wyższych uczelniach, brakuje niezmiernie istotnej, mającej charakter łącznika, strategii w sektorze szkół średnich i uniwersytety nie wiedzą, czego mogą oczekiwać od swoich nowych studentów. I to jest inspiracją dla projektu "Kształcenie umiejętności posługiwania się informacją - powiązanie między szkolnictwem średnim i wyższym".

Aktualne działania związane z umiejętnościami posługiwania się informacją (information literacy)

Chociaż literatura nie wskazuje na strategię umiejętności posługiwania się informacją jako kluczową w szkolnictwie średnim czy kształceniu ustawicznym, to konkretne władze lokalne, szkoły, kolegia czy biblioteki publiczne zainicjowały szereg działań jednostkowych. Świadczy to o rosnącej aktywności w tej dziedzinie, zarówno na poziomie narodowym, jak i międzynarodowym. Są to następujące inicjatywy:

.

Działania praktyków

Na odbywającej się we wrześniu 2004 roku w Glasgow konferencji Scottish Education and Teaching with Technology (SETT), tematem przewodnim była umiejętność posługiwania się informacją, a na specjalnych sesjach poruszali go Cleo Jones i Marie Therese Taylor z Edinburgh City Council School Library Service oraz Audrey Sutton z North Ayshire Council Information literacy w programach nauczania) [6], a także David Warlick, dyrektor The Landmark Project (Uczenie się i nabywanie umiejętności w XXI wieku - przedefiniowanie pojęcia "literacy" dla potrzeb nowego stulecia). Co ciekawe, szkoły w Edynburgu pracują nad powiązaniem programów nauczania z Projektem School Support Project, czyniąc zagadnienie umiejętności posługiwania się informacją jednym z elementów polityki bibliotek szkolnych, maksymalnie wykorzystując środki przeznaczone na kształcenie się i nauczanie oraz zwiększając świadomość faktu, że kwestia biegłości w posługiwaniu się informacją jest rezultatem ICT. David Warlick podkreśla fakt, że obecne młode pokolenie kształcone jest dla przyszłości, która nie jest przejrzyście zarysowana oraz że musimy młodych ludzi tak przygotować, aby potrafili zadawać pytania i szukać.

Inicjatywy/Projekty

Na poziomie narodowym istnieje w Szkocji wiele projektów związanych z umiejętnością posługiwania się informacją, których celem jest zapewnienie nowych materiałów, infrastruktury oraz warunków do rozwijania umiejętności niezbędnych we współczesnym społeczeństwie informacyjnym.

Dla uczniów dorosłych, powyżej 16. roku życia, przeznaczony jest dostępny on-line interaktywny kurs Information Handling Skills (IHS) [7] [8] oraz narodowy program kwalifikacyjny "Information Handling Skills - Intermediate 11" (DF9J) [9]. Carol Stewart (St Modan's High School w Stirling) realizuje obecnie niewielki projekt pilotażowy, wykorzystując na zajęciach Intermediate 11 Modern Studies materiały z kursu IHS z zamiarem uzyskania przez uczestników zajęć kwalifikacji IHS. Ponadto nowa inicjatywa finansowana przez 21st Century Government Unit umożliwi Scottish Libraries and Information Council (SLIC) współpracę z różnymi partnerami (np. szkołami, kolegiami, bibliotekami publicznymi, organizatorami ogólnodostępnych kursów, więzieniami w celu wyposażenia 2000 uczniów w umiejętności niezbędne do życia w epoce informacyjnej, co w rezultacie powinno pobudzić zdobywanie kwalifikacji.

Równocześnie Learning Teaching Scotland pracuje nad przygotowaniem materiałów dla uczniów w wieku 5-14 lat, które będą udostępnione na pośrednictwem NGfL [National Grid for Learning - serwis edukacyjny]. Kolejna, niezmierne ważna dla rozwoju NGfL Scotland inicjatywa to Cyfrowa Sieć Szkół Szkockich [Scottish School Digital Network (SSDN)] [10], której celem jest połączenie wszystkich szkół w Szkocji oraz zapewnienie powiązań pomiędzy szkolnictwem średnim (przygotowawczym) a szkolnictwem wyższym, a także stworzenie lokalnej społeczności Masterclass ICT[11] złożonej z nauczycieli i bibliotekarzy, którzy systematycznie rozwijaliby swoje umiejętności, poczynając od szkoleń finansowanych przez NOF (New Opportunities Funding - szkolenia w zakresie technologii IT), aż do programu CPD [Continuing Professional Development], a następnie przekazywaliby zdobytą wiedzę swoim współpracownikom.

Na początku 2004 roku Rhona Arthur (Zastępca Dyrektora SLIC) zorganizowała dwudniowe seminarium poświęcone problemowi umiejętności posługiwania się informacją, a jedną z najważniejszych kwestii była potrzeba dalszych szkoleń nauczycieli - wniosek, który wynikał już z wcześniejszych badań[12]. Problem umiejętności posługiwania się informacją u nauczycieli i uczniów pojawia się w licznych badaniach, jednak warto zwrócić uwagę na poziom tych umiejętności oraz na fakt, że nauczyciele wykorzystują je do celów edukacyjnych, na ogół nie przekazując ich swoim uczniom[13], oraz że odczuwalna jest wprawa młodych ludzi w wyszukiwaniu informacji, mająca związek z korzystaniem z Internetu[14]. Nowy projekt badawczy[15] Dorothy Williams (Koordynator Badań w Dziale Zarządzania Informacją na Robert Gordon University) powinien dać dokładniejszy obraz tego, jak nauczyciele pojmują problem umiejętności posługiwania się informacją oraz powiązań pomiędzy zadaniami wymagającymi korzystania z informacji, a uczeniem się studentów. Inicjatywa ta w połączeniu z badaniami Sheili Webber (Sheffield University) i Billa Johnsona (University of Strathclyde) w ramach projektu "Koncepcje akademickie i pedagogika information literacy w Wielkiej Brytanii" powinna dać nam lepszy obraz poglądu na fachową edukację z zakresu umiejętności posługiwania się informacją.

Międzynarodowe deklaracje, wytyczne oraz strategie narodowe

Na gruncie międzynarodowym, pod koniec roku 2003 ogłoszona została tzw. Deklaracja Praska The Prague Declaration: Towards an Information Literacy Society[16], proponująca podstawowe zasady umiejętności posługiwania się informacją jako kluczowe dla społecznego, kulturalnego i gospodarczego rozwoju narodów i społeczności, instytucji i jednostek w XXI wieku oraz w wiekach następnych[17]. Kolejne dokumenty to Information literacy for lifelong learning, przygotowany na kongres IFLA 2004, oraz wstępna propozycja International Guidelines on Information Literacy [Międzynarodowe wytyczne dotyczące umijętności posługiwania się informacją], sporządzona w imieniu Sekcji IFLA ds. information literacy "w celu stworzenia odpowiednich struktur dla tych profesjonalistów, którzy muszą lub chcą rozpocząć od podstaw program nabywania umiejętności posługiwania się informacją". Propozycja jest obecnie rozpowszechniana w celu zebrania komentarzy i opinii[18]. W Wielkiej Brytanii, obok inicjatyw szkockich omówionych w niniejszym artykule, istnieją także inicjatywy realizowane na poziomie narodowym. Należą do nich zwłaszcza prace nad stworzeniem dla CILIP (Chartered Institute of Library and Information Professionals) definicji information literacy[19], którą mogłyby się posługiwać wszystkie środowiska (szkoły, uczelnie wyższe, użytkownicy indywidualni, środowisko biznesowe etc.), a także prace CILIP związane z opracowaniem nowych Wytycznych dla bibliotek szkół średnich [Giudelines for Secondary Schools Libraries]. Nowe wytyczne pokazują, że w przyszłości bibliotekarz szkolny i biblioteki znajdą się w centrum procesu edukacyjnego, w którym bibliotekarz to bibliotekarz nauczający i partner nauczyciela, który zna problemy nauczania, współpracuje z nauczycielami oraz uczestniczy w szkoleniach pracowników. Wymagać to będzie od bibliotekarzy pełnienia roli "nawigatorów informacji, niwelujących przepaść pomiędzy studentami, nauczycielami, informacją on-line oraz programami nauczania" [20].

Umiejętność posługiwania się informacją - związek pomiędzy szkolnictwem średnim a wyższym - projekt

Obecne działania w ramach Projektu dotyczą przeglądu wymienionych wyżej przedsięwzięć oraz innych inicjatyw, zmierzających do określenia wspólnych tematów i zasad. Kiedy ten etap zostanie zakończony, zaczniemy zabiegać o dodatkowe fundusze na Projekt, którego celem będzie opracowanie takiej strategii kształcenia umiejętności posługiwania się informacją dla szkół średnich, która mogłaby zostać zintegrowana z pracami prowadzonymi w sektorze szkolnictwa wyższego. Musimy sprawdzić, czy przedstawione powyżej inicjatywy mają jakikolwiek wpływ na pojawienie się strategii dla szkolnictwa średniego oraz zbadać interesujące nad problemy w sektorze szkolnictwa wyższego.

W niniejszym tekście kryje się także pytanie, czy umiejętność posługiwania się informacją ma duże znaczenie dla narodów wchodzących w skład Wielkiej Brytanii i odzwierciedla ich historyczne tradycje edukacyjne. Musi to być sprawa ogromnej wagi w Szkocji, gdzie istnienie niektórych elementów ustawicznego kształcenia umiejętności posługiwania się informacją można obserwować już od ponad 250 lat. Chociaż wiemy, co dzieje się w Szkocji, musimy przeprowadzić więcej badań dotyczących tego, co dzieje się w pozostałej części Wielkiej Brytanii, aby zobaczyć, czego jeszcze Szkocja mogłaby się nauczyć.

Mamy świadomość, że nie wolno równać umiejętności posługiwania się technologiami IT [technical (IT) skills] z umiejętnością posługiwania się informacją [information literacy skills] i ten ostatni element musi nabierać coraz większego znaczenia, gdyż umiejętności korzystania z technologii IT i tak stale się poprawiają. Z faktu, że poziom umiejętności posługiwania się technologiami IT jest zadawalający nie można wyciągać wniosku, że umiejętność posługiwania się informacją jest równie dobra. Ciekawe będzie obserwowanie, jaki wpływ SQA's (Scottish Qualification Agency) PC Passport ma na umiejętności związane z ICT oraz na materiał IHS, a także na narodowe kwalifikacje związane z umiejętnością posługiwania się informacją.

Projekt spotkał się w Szkocji ze sporym zainteresowaniem i znalezienie partnerów nie powinno stanowić problemu. Być może warto pokusić się o współpracę o charakterze międzynarodowym. Ostateczna decyzja w tej sprawie zależy od funduszy. Niebawem szukać będziemy dalszych środków na nasze działania w Wielkiej Brytanii. Ponieważ mało prawdopodobne wydaje się, abyśmy mogli finansować prace poza UK, każdy potencjalny polski uczestnik projektu będzie musiał znaleźć własne fundusze. Idealnym dla nas partnerem byłaby uczelnia wyższa współpracująca ze szkołą średnią, gdyż pozwoliłoby to na uzyskanie ważnych danych porównawczych. Kwestią podstawową jest znajomość języka angielskiego. Wszelkie wyrazy zainteresowania są mile widziane.

Adresy kontaktowe:

Dr. John Crawford, Library Research Officer, Glasgow Caledonian University, 6 Rose Street, Glasgow, G3 6RB Tel: 0141-270-1360, Email jcr@gcal. ac.uk

Ms Christine Irving, Project Officer, Glasgow Caledonian University, 6 Rose Street, Glasgow, G3 6RB, Tel: 0141-270-1360, Email christine.irving@gcal. ac.uk

tłumaczenie: Joanna Grześkowiak

Przypisy

[1] CRAWFORD, J. The use of electronic information services by students at Glasgow Caledonian University: background to the project and introductory focus groups, Library and information research, 27 (86) 2003, pp. 30-36; J. Crawford et al. Use and awareness of electronic information services by academic staff at Glasgow Caledonian University, Library review, 53 (8), 2004, pp. 401- 407.

[2] CRAWFORD, J. et al. Use and awareness of electronic information services by students at Glasgow Caledonian University: a longitudinal study, Journal of librarianship and information science, forthcoming.

[3] PAYNE, P. et al, Counting on making a difference: assessing our impact, Vine: the journal of information and knowledge management systems, forthcoming.

[4] McLELLAND, D. and J Crawford. The Drumchapel Project: a study of ICT usage by school pupils and teachers in a secondary school in a deprived area of Glasgow, Journal of librarianship and information science, 36, (2) 2004, pp. 55-67.

[5] World Library and Information Congress: 70th IFLA General Conference and Council, Libraries: Tools for Education and Development, August 22th - 27th 2004, Buenos Aires, Argentina [on-line]. [dostęp styczeń 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ifla.org/IV/ifla70/papers/116e-Abid.pdf.

[6] The Scottish Learning Festival, Seminar programme 2004. [dostęp styczeń 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ltscotland.org.uk/sett/seminarprogramme/seminars.asp?guideResources=3172.

[7] For details of the Information Handling Skills material and cross sector project see Scottish Further Education Unit http://www.sfeu.ac.uk/projects.asp?pageId=5.11 and Information Handling Skills http://www.slainte.org.uk/Infohandling/index.htm.

[8] HENDERSON, J. Getting a handle on SFEU's information handling skills. Broadcast, 63 (Summer 2004) pp.49.

[9] Scottish Qualifications Authority [on-line]. [dostęp styczeń 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.sqa.org.uk.

[10] The Scottish Schools Digital Network [on-line]. [dostęp styczeń 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ltscotland.org.uk/ssdn/aboutssdn.asp.

[11] Learning and Teaching Scotland [on-line]. [dostęp styczeń 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ltscotland.org.uk/projects/details.asp?id=2291.

[12] COLES, L. Teachers reluctant to use research. Connected, 10 Spring 2004, pp. 22.

[13] MERCHANT, L. and M. Hepworth. Information literacy of teachers and pupils in secondary schools. Journal of librarianship and information science, 34, (2) 2002, pp. 81-89.

[14] HERRING, J.F. Helping pupils make the best of the internet. Library + Information Update, 3(9), 2004, pp. 34-35. A. Pickard. Young people and the internet. Library + Information Update, 3(1), 2004, pp. 32-34. A.K. Shenton, (2004). Children's information needs why do we know so little? Library + Information Update, 3(1), 2004, pp. 30-31.

[15] RGU. Teachers' conceptions of information literacy in relation to their classroom practice [Online]. [dostęp 2004, September 9]. Available: http://www.rgu.ac.uk/abs/research/page.cfm?pge=13088.

[16] The National Forum on Information Literacy [on-line]. [dostęp styczeń 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.infolit.org/International_Conference/PragueNewsRelease.doc.

[17] The Centre for Higher Education Development, The Prague Declaration. [dostęp styczeń 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.ched.uct.ac.za/cil/Prague2003/Prague%20Declaration.htm.

[18] LAU, J. Draft proposal International Guidelines on Information Literacy [on-line]. [dostęp 2004, November 4]. Dostępny w World Wide Web: http://bivir.uacj.mx/dhi/DoctosNacioInter/Docs/Guidelines.pdf.

[19] ARMSTRONG, C. CILIP Information literacy definition - for comment (1/1). LIS-INFOLITERACY@JISCMAIL.AC.UK Dostępny w World Wide Web: lisqual@CIX.CO.UK [dostęp 2004, September 2]. CILIP. Information Literacy Group [on-line]. [dostęp 2004, September 14]. Dostępny w World Wide Web: http://www.cilip.org.uk/groups/csg/csg_ilg/index.html.

[20] BARRET, L. New guidelines, new challenges in schools. Library + Information Update, 3(9), 2004, pp. 30-31.

 Początek strony



Aktualne działania Glasgow Caledonian University Szkocji i innych instytucji zmierzające do wypracowania programu information literacy / John Crawford, Christine Irving// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 1/2005 (62) styczeń. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2005. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2005/62/crawford_irving.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187