Nr 3/2002 (32), Reklama usług bibliotecznych. Artykuł
| |
Nr 3/2002 (32), Reklama usług bibliotecznych. Artykuł |
|
 |
|
|
|
Halina Dąbrowska
|
|||
|
|
||
|
Postępujący na przestrzeni lat proces komputeryzacji bibliotek wymusza systematyczne dokonywanie się zmian we wszystkich płaszczyznach ich działalności. Pojawiające się nowe środki techniczne i możliwości technologiczne powodują zmianę sposobu gromadzenia i opracowywania zbiorów, a także stałe doskonalenie narzędzi obsługi informacyjnej użytkowników. Bardzo ważne z punktu widzenia użytkownika są te zmiany w zakresie komputeryzacji, które powodują przekształcenia warsztatu informacyjno-wyszukiwawczego bibliotek i zwiększają efektywność narzędzi wyszukiwania informacji. W ostatnich latach obserwujemy znaczące przyspieszenie tempa rozwoju technologii elektronicznych, co spowodowało ukształtowanie się nowego warsztatu informacyjno-wyszukiwawczego. Warsztat ten biblioteki tworzyły etapami, początkowo poprzez komputeryzację metainformacji (katalogów i kartotek informujących o gromadzonych przez nie zbiorach), następnie tworząc komputerowe stanowiska do korzystania z wydawnictw multimedialnych oraz przeszukiwania prenumerowanych obcych baz danych, a dalej przenosząc informacje (treść dokumentów źródłowych) gromadzone w postaci tradycyjnych zbiorów - do pamięci komputerów.[1] Szczególnym zmianom uległ warsztat informacyjno-wyszukiwawczy bibliotek po udostępnieniu im łącz internetowych. Od tej pory biblioteki mogą oferować swoim użytkownikom dostęp do katalogów, baz danych i serwisów informacyjnych innych bibliotek, a także udostępniać szybki i łatwy w obsłudze sposób zamawiania tradycyjnych źródeł informacji, takich jak książki czy czasopisma, a także informacji w postaci elektronicznej. Nowoczesny warsztat informacyjno-wyszukiwawczy, wyposażony w łącza internetowe, stworzył użytkownikom nowe możliwości wyszukiwawcze. Nowe narzędzia pozwoliły na szybkie przeszukiwanie katalogów i baz danych, dały łatwy dostęp do metainformacji w zbiorach innych bibliotek w kraju i za granicą, a także w pozabibliotecznych zasobach Internetu. Umożliwiły również szybkie dotarcie do poszukiwanej informacji źródłowej i do konkretnych danych faktograficznych w nowej wygodniejszej formie - na nośniku elektronicznym lub w postaci dokumentu elektronicznego. Przekształcenia warsztatu informacyjno-wyszukiwawczego pozwalające na udostępnienie użytkownikom nowych technologii wyszukiwania tworzą nową jakość oferowanych przez biblioteki usług. Postępujący rozwój technologii informatycznych, informacyjnych i narzędzi komunikacyjnych powodujący przeobrażenia w procesach bibliotecznych - w szczególności w zakresie obsługi informacyjnej i oferowanych sposobów informowania - wpływają na kształtowanie się funkcji współczesnej biblioteki. Poza gromadzeniem, opracowywaniem i udostępnianiem źródeł informacji w formie tradycyjnej coraz ważniejszym zadaniem biblioteki jest zapewnienie - poprzez systemy i sieci komputerowe o różnym zasięgu - bezpośredniego dostępu do informacji. Zachodzące w ostatnich latach, wymuszone procesem komputeryzacji, zmiany warsztatu informacyjno-wyszukiwawczego w bibliotekach, obserwuję z satysfakcją również w Bibliotece Głównej AWF-u, w Warszawie. W pierwszym etapie komputeryzacją objęto Ośrodek Informacji Naukowej. W oparciu o program CDS/ISIS gromadzone wcześniej w postaci kartotek, tzw. własne zbiory informacji zostały przeniesione do pamięci komputerów. Wyposażenie Ośrodka w odpowiedni sprzęt pozwoliło na udostępnienie - otrzymywanych na nośnikach elektronicznych w drodze prenumeraty - obcych baz danych. Następnie przystąpiono do prac mających na celu wdrożenie komputerowego systemu obsługi biblioteki. Początkowo rozpoczęto przygotowania do wdrożenia systemu COLIBER, ostatecznie jednak zdecydowano się na system SOWA. Instalacja wybranych modułów tego systemu pozwoliła na skomputeryzowanie podstawowych procesów bibliotecznych. Ważnym dla Biblioteki wydarzeniem było zapewnienie jej połączenia z Internetem. Podczas rozbudowy okablowania sieciowego dla SOWY w łącza internetowe wyposażono wszystkie podstawowe stanowiska pracy.W wyniku komputeryzacji Biblioteka Główna została wyposażona w odpowiedni, dostosowany do aktualnych potrzeb jej użytkowników aparat informacyjno-wyszukiwawczy. Po czterech latach wdrażania systemu SOWA, szkolenia pracowników, a w szczególności kształtowania proinnowacyjnych postaw, bieżącego wprowadzania danych i uzupełniania bazy opisami katalogowymi sprzed 1997 roku (łącznie w zakresie księgozbioru dydaktycznego ok. trzech czwartych jego wielkości), osiągnięto stan wyposażenia w aparat informacyjno-wyszukiwawczy jak sądzę porównywalny z innymi bibliotekami uczelnianymi. Nowe narzędzia dające nowe możliwości wyszukiwawcze pozwalają w szczególności na szybkie przeszukiwanie komputerowych katalogów informujących o gromadzonych w bibliotece zbiorach oraz łatwy dostęp do informacji o zasobach innych bibliotek. Ponadto umożliwiają przeglądanie zasobów informacyjnych Internetu oraz szybkie dotarcie do informacji źródłowej i faktograficznej. Zastosowanie w Bibliotece nowych narzędzi wyszukiwawczych i technologii informacyjnych spowodowało powstanie nowej jakości oferowanych użytkownikom usług. Spowodowało także zmianę w zakresie realizowanych przez nią zadań, wśród których najważniejszym stało się dążenie do zapewnienia sieciowego dostępu do informacji. Opisane wyżej przemiany dokonujące się w Bibliotece w związku z komputeryzacją dotyczą przede wszystkim warsztatu informacyjno-wyszukiwawczego oraz narzędzi i technologii informowania. Równolegle z tym procesem dokonują się istotne zmiany w zakresie mentalności, a także przyzwyczajeń i nawyków studentów. Z obserwacji poszukiwań prowadzonych samodzielnie przez studentów wynika, że mamy do czynienia z ewolucją oczekiwań i potrzeb informacyjnych użytkowników. Przede wszystkim nie zadawalają się już oni nadal niezbędną informacją katalogową, dotyczącą konkretnego autora czy tytułu, a coraz częściej korzystają z oferowanych przez Bibliotekę możliwości problemowego przeszukiwania katalogów bibliotecznych i baz danych według dziedzinowego słownika deskryptorów. W wyniku udostępnienia nowych narzędzi w postaci łącz internetowych znacząco rośnie zainteresowanie poszukiwaniem informacji w katalogach, bazach danych i innych zasobach informacyjnych poza Biblioteką. Wyraźnie jednak należy odnotować fakt, że preferowane przez czytelników są przede wszystkim takie metody i sposoby wyszukiwania, które ostatecznie prowadzą do uzyskania informacji źródłowej w formie dokumentu elektronicznego lub informacji faktograficznej. Widoczne w Bibliotece AWF-u, w Warszawie zmiany przyzwyczajeń czytelników dotyczące zarówno sposobów poszukiwań informacyjnych, jak i rodzaju informacji, są charakterystycznym znakiem naszych czasów i mają miejsce, zapewne z tym samym nasileniem, w bibliotekach innych uczelni. Są one naturalną konsekwencją udostępnienia w bibliotekach nowoczesnego, wyposażonego w nowe narzędzia i technologie aparatu informacyjno-wyszukiwawczego umożliwiającego oferowanie usług o znacznie wyższym poziomie złożoności. Trwający w bibliotekach uczelnianych w ostatnich latach proces przemian, w szczególności w zakresie nowej jakości usług, nie pozostaje bez wpływu na jakość procesu dydaktycznego. Z tego też powodu niezwykle ważnym problemem staje się promowanie wśród czytelników nowych kanałów docierania do informacji i wpływanie na zmianę ich przyzwyczajeń w tym zakresie. Zachęcanie do korzystania z nowych usług jest również bardzo ważnym zadaniem biblioteki nie tylko jako ogniwa procesu dydaktycznego uczelni, ale także jako elementu struktury biorącej udział w procesie kształtowania społeczeństwa informacyjnego. Przypisy:[1] Kolejność wymienionych etapów jak i posłużenie się przeze mnie taką "etapizacją" komputeryzacji jest dalece umowne i sformułowane z metodologicznej potrzeby dokonania opisu komputeryzacji bibliotek na użytek tego artykułu. W rzeczywistości zarówno kolejność następowania po sobie tak rozumianych etapów, jak i wyraźna cezura pomiędzy poszczególnymi etapami nie jest jednoznacznie postrzegalna. Ostatnie z wymienionych rodzajów przedsięwzięć, choć nie jest czymś technologicznie nowym, było bowiem stosowane wybiórczo już jakiś czas temu, a w niektórych bibliotekach niemalże od tego rozpoczynano komputeryzację - to z punktu widzenia powszechności występowania większość bibliotek ma je jeszcze przed sobą. 
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
||