Ogólnopolska Konferencja Naukowa
Nowoczesna Biblioteka Akademicka
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, Biblioteka Główna, Olsztyn 20-21 maja 2004

 

- Spis treści - Poprzedni - Następny

 
   
 

Ewa Kobierska-Maciuszko
Biblioteka Uniwersytecka
Warszawa

Budynek biblioteki naukowej w ciężkich czasach Internetu - składnica druków czy nowe miejsce społeczne

(najważniejsze tezy dyskusji na Seminarium LIBER Architecture Group: The Renaissance of the Library - adaptable library buildings, Bolzano, marzec 2004)

1. Teza:

  • tradycyjna biblioteka w budynku z lat 60. XX wieku może stać się biblioteką XXI wieku, aczkolwiek wymaga to wielu lat planowej "walki o dobrą bibliotekę".

2. Po co wciąż chcemy budować biblioteki?

  • miejsce magazynowania wydawnictw drukowanych,
  • punkt dostępu/składnica zasobów elektronicznych,
  • miejsce kontaktów społecznych.

3. Jaką nową jakość społeczną i przestrzenną może dać biblioteka własnej społeczności akademickiej?

  • od biblioteki "obsługującej" do biblioteki "uczącej", od wypożyczalni podręczników do multimedialnego centrum edukacyjnego, dostępnego coraz częściej w formule 24x7, czyli bez przerwy,
  • informacja elektroniczna - główny wyznacznik przy projektowaniu budynków bibliotecznych,
  • przesunięcie akcentów:
    1. centralny obszar referencyjny: dla informacji elektronicznej,
    2. otoczenie: rozsunięte, zsunięte zbiory drukowane (czy już na peryferiach?),
  • stanowisko dyżurnego bibliotekarza - constans.

4. Lobbing:

  • przekonać rektora,
  • napisać szczegółowy program użytkowy,
  • rozwinąć dyskusję środowiskową:
    1. w gronie bibliotekarzy; tematy: lepszy dostęp do zbiorów, rozwój technologii informacyjnych, szkolenie użytkowników, konserwacja i warunki przechowywania, zmiany struktury organizacyjnej,
    2. w gronie użytkowników; tematy: co chcieliby zmienić, kontekst środowiskowy,
  • wykreować osobę odpowiedzialną za całość procesu (library project manager).

5. Co zrobić z magazynami książek wydanych w latach 50. i 60., których nikt nie czyta?

  • problem magazynów "wysokiej gęstości" (kompaktowych lub zrobotyzowanych) w odległych lokalizacjach - ma to sens dla zbiorów starszych lub zdigitalizowanych (podobne rozwiązania stosuje się w USA).

6. Jak przerobić wnętrze biblioteczne z połowy ubiegłego stulecia na bibliotekę XXI wieku?

  • 100% elastyczności budynków bibliotecznych jest utopią i nie zastąpi precyzji projektowania dla charakterystycznej dla naszej generacji "biblioteki hybrydowej", gdzie:
    1. dostęp do sieci prawie z każdego miejsca jest normą,
    2. technologie informacyjne rozwijają się szybciej niż bibliotekarze są w stanie je przyswoić,
    3. uczenie się w nieformalnych grupach wsparcia stało się powszechnym obyczajem akademickim.

7. Program użytkowy - co trzeba wziąć pod uwagę?

  • plany rozwoju przestrzennego campusu,
  • plany rozwoju naukowego i dydaktycznego uczelni,
  • funkcje ogólnouczelniane, lecz pozabiblioteczne w nowym budynku,
  • prognozy rozwoju technologii cyfrowej,
  • prognozy wzrostu zasobów drukowanych,
  • założenie (lub nie) zmian strukturalnych w bibliotece,
  • rozważenie rozwiązań alternatywnych (modernizacja istniejącego gmachu, budowa tylko magazynu dla zbiorów starszych).

8. Jak rozszerzyć dostęp do sieci?

  • łączność bezprzewodowa z siecią rozległą jako doskonałe uzupełnienie sieci lokalnej,
  • koszty instalacyjne dla dużej biblioteki akademickiej szacowane są na około 5000 €,
  • dostępne na rynku trzy główne technologie: WiFi, Bluetooth oraz Infrared, z czego najszerszy zasięg (nawet do 300 m w środowisku niebetonowym) oferuje WiFi.

9. Jak zorganizować stanowisko pracy czytelnika i bibliotekarza?

  • spada rola "open office space",
  • rośnie rola biur wirtualnych i miejsc do pracy zespołowej w małych grupach, nie tylko dla czytelników, ale również dla bibliotekarzy.

10. Przykłady modernizacji budynków bibliotecznych i najczęstsze problemy, z którymi radzą sobie bibliotekarze:

  • problem modernizacji starych budynków a tymczasowa lokalizacja dla przeniesionych zbiorów i ludzi - jak to zorganizować, aby podtrzymać podstawową funkcję czyli udostępnianie.

11. Jak przetrwać w czasie remontu generalnego i przeprowadzki, a przy tym mieć na wszystko wpływ?

  • Przykład: Buttler Library, Columbia University (1995-2003):
  • faza I (30 miesięcy, 20 mln $) - instalacja, obszary magazynowe,
  • faza II: czytelnia, trzy centra multimedialne,
  • cały czas: przemieszczenia zbiorów i podtrzymana funkcja udostępniania.

12. Przemieszczenia zbiorów:

  • precyzyjne rozpisanie etapów pomiaru,
  • precyzyjny pomiar ciągów sygnaturowych w starych lokalizacjach,
  • wrysowanie ich w mapy nowych regałów,
  • precyzyjne rozstawienie ludzi odpowiedzialnych za poszczególne fragmenty zbiorów,
  • zapewnienie bezpieczeństwa przed kradzieżą lub zniszczeniem w czasie przemieszczeń.

13. Pomiar zbiorów - jak liczymy:

  • w magazynie tradycyjnym zamkniętym: 4,03 m2/1000 wol.,
  • w magazynie zwartym: 2,07 m2/1000 wol.,
  • w magazynie z wolnym dostępem: 4,65 m2/1000 wol.

14. Przykład: London School of Economics Library (po modernizacji):

  • 50 000 m.b. półek (95% zbiorów w wolnym dostępie),
  • 500 tys. odwiedzin rocznie,
  • 1600 miejsc pracy dla czytelników (mniej więcej jedno miejsce na 22 studentów), z czego 500 - w sieci,
  • 225 punktów dostępu dla laptopów,
  • 15 pokoi pracy grupowej,
  • powierzchnia dla personelu - 18%.

15. Koszty i czas (dla London School of Economics Library):

  • budżet inwestycji: 30 mln £ (w tym dwie przeprowadzki: do pomieszczeń zastępczych i z powrotem),
  • prace budowlane i instalacyjne: wrzesień 1999 - marzec 2001 r.,
  • przeprowadzka - każdorazowo 14 tygodni przy zachowaniu udostępniania.

16. Przykład: Biblioteka Uniwersytetu w Utrechcie:

  • 4,5 mln wol.,
  • 15 tys. tytułów czasopism (połowa w e-wersji),
  • proporcje powierzchni:
    1. obszary publicznie dostępne: 12 tys. m2,
    2. magazyny zbiorów: 11 tys. m2,
    3. pracownie i biura: 4,5 tys. m2,
  • budżet 70 mln €, w tym przeprowadzka 1,5 mln € (zawsze to jest około 1,5 do 2% kosztów całości).

17. Co zrobić z bibliotekami wydziałowymi? Przykład: Uniwersytet Ca'Foscari w Wenecji:

  • silne nastawienie na centralizację procedur i konsolidację przestrzenną w obrębie szerokich dziedzin wiedzy, co w geograficznych warunkach Wenecji jest szczególnie trudne,
  • reorganizacja systemu 27 bibliotek wydziałowych (w 32 różnych lokalizacjach) w zaledwie sześć (nie licząc zachowanej i zmodernizowanej w pierwszej kolejności biblioteki głównej) dużych interdyscyplinarnych bibliotek,
  • 550 nauczycieli akademickich, 18 tys. studentów,
  • realizacja projektu obliczona na pięć lat,
  • łączna powierzchnia w nowych lokalizacjach: 14,5 tys. m2 dla 1 280 000 wol. i 1600 miejsc dla czytelników.

18. Biblioteka jako centrum tworzenia i dystrybucji zasobów informacji dla uczelni:

  • stanowiska pracy z dostępem do sieci,
  • otwarty plan wnętrza,
  • wolny dostęp do zbiorów.
   


- Spis treści - Poprzedni - Następny

(c) 2004 EBIB
(c) 2000-2004 Biblioteka Główna Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie

Budynek biblioteki naukowej w ciężkich czasach Internetu - składnica druków czy nowe miejsce społeczne / Ewa Kobierska-Maciuszko // W:Nowoczesna Biblioteka Akademicka : Olsztyn 20-21 maja 2004. - Dane tekstowe. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, K[omisja] W[ydawnictw] E[lektronicznych], Redakcja "Elektronicznej Biblioteki", 2004. - (EBIB Materiały konferencyjne nr 9). -
Tryb dostępu : http://www.ebib.pl/publikacje/matkonf/nba/kobierska-maciuszko.ewa.php . - Nowoczesna Biblioteka Akademicka - ISBN 83-915689-8-9