|
|
|
Ewa Kobierska-Maciuszko Biblioteka Uniwersytecka WarszawaBudynek biblioteki naukowej w ciężkich czasach Internetu - składnica druków czy nowe miejsce społeczne(najważniejsze tezy dyskusji na Seminarium LIBER Architecture Group: The Renaissance of the Library - adaptable library buildings, Bolzano, marzec 2004)
|
1. Teza:
- tradycyjna biblioteka w budynku z lat 60. XX wieku może stać się biblioteką XXI wieku, aczkolwiek wymaga to wielu lat planowej "walki o dobrą bibliotekę".
2. Po co wciąż chcemy budować biblioteki?
- miejsce magazynowania wydawnictw drukowanych,
- punkt dostępu/składnica zasobów elektronicznych,
- miejsce kontaktów społecznych.
3. Jaką nową jakość społeczną i przestrzenną może dać biblioteka własnej społeczności akademickiej?
- od biblioteki "obsługującej" do biblioteki "uczącej", od wypożyczalni podręczników do multimedialnego centrum edukacyjnego, dostępnego coraz częściej w formule 24x7, czyli bez przerwy,
- informacja elektroniczna - główny wyznacznik przy projektowaniu budynków bibliotecznych,
- przesunięcie akcentów:
- centralny obszar referencyjny: dla informacji elektronicznej,
- otoczenie: rozsunięte, zsunięte zbiory drukowane (czy już na peryferiach?),
- stanowisko dyżurnego bibliotekarza - constans.
4. Lobbing:
- przekonać rektora,
- napisać szczegółowy program użytkowy,
- rozwinąć dyskusję środowiskową:
- w gronie bibliotekarzy; tematy: lepszy dostęp do zbiorów, rozwój technologii informacyjnych, szkolenie użytkowników, konserwacja i warunki przechowywania, zmiany struktury organizacyjnej,
- w gronie użytkowników; tematy: co chcieliby zmienić, kontekst środowiskowy,
- wykreować osobę odpowiedzialną za całość procesu (library project manager).
5. Co zrobić z magazynami książek wydanych w latach 50. i 60., których nikt nie czyta?
- problem magazynów "wysokiej gęstości" (kompaktowych lub zrobotyzowanych) w odległych lokalizacjach - ma to sens dla zbiorów starszych lub zdigitalizowanych (podobne rozwiązania stosuje się w USA).
6. Jak przerobić wnętrze biblioteczne z połowy ubiegłego stulecia na bibliotekę XXI wieku?
- 100% elastyczności budynków bibliotecznych jest utopią i nie zastąpi precyzji projektowania dla charakterystycznej dla naszej generacji "biblioteki hybrydowej", gdzie:
- dostęp do sieci prawie z każdego miejsca jest normą,
- technologie informacyjne rozwijają się szybciej niż bibliotekarze są w stanie je przyswoić,
- uczenie się w nieformalnych grupach wsparcia stało się powszechnym obyczajem akademickim.
7. Program użytkowy - co trzeba wziąć pod uwagę?
- plany rozwoju przestrzennego campusu,
- plany rozwoju naukowego i dydaktycznego uczelni,
- funkcje ogólnouczelniane, lecz pozabiblioteczne w nowym budynku,
- prognozy rozwoju technologii cyfrowej,
- prognozy wzrostu zasobów drukowanych,
- założenie (lub nie) zmian strukturalnych w bibliotece,
- rozważenie rozwiązań alternatywnych (modernizacja istniejącego gmachu, budowa tylko magazynu dla zbiorów starszych).
8. Jak rozszerzyć dostęp do sieci?
- łączność bezprzewodowa z siecią rozległą jako doskonałe uzupełnienie sieci lokalnej,
- koszty instalacyjne dla dużej biblioteki akademickiej szacowane są na około 5000 €,
- dostępne na rynku trzy główne technologie: WiFi, Bluetooth oraz Infrared, z czego najszerszy zasięg (nawet do 300 m w środowisku niebetonowym) oferuje WiFi.
9. Jak zorganizować stanowisko pracy czytelnika i bibliotekarza?
- spada rola "open office space",
- rośnie rola biur wirtualnych i miejsc do pracy zespołowej w małych grupach, nie tylko dla czytelników, ale również dla bibliotekarzy.
10. Przykłady modernizacji budynków bibliotecznych i najczęstsze problemy, z którymi radzą sobie bibliotekarze:
- problem modernizacji starych budynków a tymczasowa lokalizacja dla przeniesionych zbiorów i ludzi - jak to zorganizować, aby podtrzymać podstawową funkcję czyli udostępnianie.
11. Jak przetrwać w czasie remontu generalnego i przeprowadzki, a przy tym mieć na wszystko wpływ?
- Przykład: Buttler Library, Columbia University (1995-2003):
- faza I (30 miesięcy, 20 mln $) - instalacja, obszary magazynowe,
- faza II: czytelnia, trzy centra multimedialne,
- cały czas: przemieszczenia zbiorów i podtrzymana funkcja udostępniania.
12. Przemieszczenia zbiorów:
- precyzyjne rozpisanie etapów pomiaru,
- precyzyjny pomiar ciągów sygnaturowych w starych lokalizacjach,
- wrysowanie ich w mapy nowych regałów,
- precyzyjne rozstawienie ludzi odpowiedzialnych za poszczególne fragmenty zbiorów,
- zapewnienie bezpieczeństwa przed kradzieżą lub zniszczeniem w czasie przemieszczeń.
13. Pomiar zbiorów - jak liczymy:
- w magazynie tradycyjnym zamkniętym: 4,03 m2/1000 wol.,
- w magazynie zwartym: 2,07 m2/1000 wol.,
- w magazynie z wolnym dostępem: 4,65 m2/1000 wol.
14. Przykład: London School of Economics Library (po modernizacji):
- 50 000 m.b. półek (95% zbiorów w wolnym dostępie),
- 500 tys. odwiedzin rocznie,
- 1600 miejsc pracy dla czytelników (mniej więcej jedno miejsce na 22 studentów), z czego 500 - w sieci,
- 225 punktów dostępu dla laptopów,
- 15 pokoi pracy grupowej,
- powierzchnia dla personelu - 18%.
15. Koszty i czas (dla London School of Economics Library):
- budżet inwestycji: 30 mln £ (w tym dwie przeprowadzki: do pomieszczeń zastępczych i z powrotem),
- prace budowlane i instalacyjne: wrzesień 1999 - marzec 2001 r.,
- przeprowadzka - każdorazowo 14 tygodni przy zachowaniu udostępniania.
16. Przykład: Biblioteka Uniwersytetu w Utrechcie:
- 4,5 mln wol.,
- 15 tys. tytułów czasopism (połowa w e-wersji),
- proporcje powierzchni:
- obszary publicznie dostępne: 12 tys. m2,
- magazyny zbiorów: 11 tys. m2,
- pracownie i biura: 4,5 tys. m2,
- budżet 70 mln €, w tym przeprowadzka 1,5 mln € (zawsze to jest około 1,5 do 2% kosztów całości).
17. Co zrobić z bibliotekami wydziałowymi? Przykład: Uniwersytet Ca'Foscari w Wenecji:
- silne nastawienie na centralizację procedur i konsolidację przestrzenną w obrębie szerokich dziedzin wiedzy, co w geograficznych warunkach Wenecji jest szczególnie trudne,
- reorganizacja systemu 27 bibliotek wydziałowych (w 32 różnych lokalizacjach) w zaledwie sześć (nie licząc zachowanej i zmodernizowanej w pierwszej kolejności biblioteki głównej) dużych interdyscyplinarnych bibliotek,
- 550 nauczycieli akademickich, 18 tys. studentów,
- realizacja projektu obliczona na pięć lat,
- łączna powierzchnia w nowych lokalizacjach: 14,5 tys. m2 dla 1 280 000 wol. i 1600 miejsc dla czytelników.
18. Biblioteka jako centrum tworzenia i dystrybucji zasobów informacji dla uczelni:
- stanowiska pracy z dostępem do sieci,
- otwarty plan wnętrza,
- wolny dostęp do zbiorów.
|
| |