Opracowanie przedmiotowe dokumentów z zakresu nauk ścisłych: matematyczno-przyrodniczych i technicznych. Język haseł przedmiotowych KABA: teoria, praktyka, przyszłość Kazimierz Dolny, 20-22 września 2006 |
Poprzedni - Spis treści - Następny
Anna KucewiczOśrodek Języka i Kartoteki Wzorcowej KABA Nazwy geograficzne w Narodowym Uniwersalnym Katalogu Centralnym NUKAT
|
LCSH | San Francisco (Calif.) |
RAMEAU | Bordeaux (Gironde) |
Nazwy obce
nazwa miejscowości (nazwa miejscowości pierwszego stopnia podziału politycznego czyli nazwa państwa)
Przykłady:
LCSH | Warsaw (Poland) |
RAMEAU | Varsovie (Pologne) |
Taką samą konstrukcję haseł podaje Polska Norma[12], a za nią również Ośrodek Haseł Formalnych Centrum NUKAT. O hasłach wzorcowych dla nazw geograficznych w jhp KABA zadecydowały obce ekwiwalenty, np. Warszawa (Polska) (w RAMEAU Varsovie (Pologne), Lublin (Polska) w RAMEAU Lublin (Pologne) itd. W ten sposób zastosowano do nazw rodzimych konstrukcję dla nazwy obcej z kartoteki RAMEAU. I jeśli nawet tłumaczyć taką decyzję częstotliwością zmian podziału administracyjnego w Polsce, to dziwi trochę fakt, że jednak zdecydowano się na zastosowanie nazwy jednostki podziału administracyjnego w przypadku nazw miejscowości rodzimych jednobrzmiących. W tej sytuacji część nazw miejscowości rodzimych posiada w dopowiedzeniu nazwę jednostki podziału politycznego (Polska), a część nazwę jednostki podziału politycznego i administracyjnego. Czy wykorzystując więc zasady RAMEAU, LCSH oraz Polską Normę, nie byłoby wskazanym ujednolicenie tej konstrukcji hasła? Dodać trzeba, że zgodnie z Polską Normą hasła dla nazw geograficznych są tworzone do NUKAT przez Bibliotekę Narodową.
Na podstawie przedstawionej analizy przedmiotu należy odnieść się do aktualnych uwarunkowań w NUKAT. Czy rozpoczęta integracja kartotek, jaka objęła swym zasięgiem nazwy własne: osobowe, korporatywne i tytułowe, obejmie również nazwy geograficzne?
Rozwiązanie tego problemu nie jest odosobnione, zważywszy na integrację analogicznych haseł w LC. Już od dawna rekordy dla nazw geopolitycznych są w kartotece LC rekordami wspólnymi dla opisu formalnego i przedmiotowego. W BNF również zaobserwować można integrację kartotek, chociaż jeszcze na niezbyt szeroką skalę. W kartotece RAMEAU łatwo jest znaleźć hasła wzorcowe (zawierające nazwę geograficzną) o konstrukcji analogicznej do haseł LCSH. Czy rozpoczęta w BNF integracja kartotek zmierza w kierunku wytyczonym przez LC? Czekając na odpowiedź, można czerpać „wprost ze źródła”.
Przykłady:
KABA | 151 $a Stany Zjednoczone $y 2001 (Zamachy 11 września). |
RAMEAU | 472 $a Attentats du 11 septembre 2001 (États-Unis) [f] |
LCSH | 472 $a September 11 Terrorist Attacks, 2001 [ac] |
KABA | 151 $a Madryt (Hiszpania) $y 2004 (Zamachy 11 marca). |
RAMEAU | 472 $a 11 mars 2004, Attentats du (Madrid, Espagne) [f] |
LCSH | 472 $a Madrid Train Bombings, Madrid, Spain, 2004 [c] |
KABA | 151 $a Le Mont-Saint-Michel (Francja) $x Abbaye du Mont-Saint-Michel. |
RAMEAU | 472 $a Abbaye du Mont-Saint-Michel [f] |
KABA | 151 $a Saint-Wandrille-Rançon (Francja) $x Abbaye Saint-Wandrille de Fontenelle. |
RAMEAU | 472 $a Abbaye Saint-Wandrille de Fontenelle [f] |
W powyższych przypadkach hasło KABA utworzone zostało według obowiązującej w swoim czasie konstrukcji RAMEAU przejętej do KABA i nazwanej w podręczniku konstrukcją: [temat wyrażony nazwą geograficzną]-[określnik związany][13]. Utrudnieniem pozostaje brak odniesienia do formatu. Przykłady nie zawierają kodów pól, bo kody wzięte z formatu INTERMARC wykorzystywanego w BNF są sprzeczne z kodami MARC21 wykorzystywanym w NUKAT.
Zarówno hasła dla wydarzeń, jak i dla nazw opactw, zawierające ekwiwalenty RAMEAU, obrazują odstępstwo od konstrukcji w podręczniku. Hasła dla opactw (klasztorów) są obecnie modyfikowane w BNF, tworząc hasła korporatywne, podobnie jak w LC. Forma poprzedniej konstrukcji hasła (rozpoczynająca się od nazwy geograficznej) znalazła się w terminach odrzuconych. Niewątpliwie posunięcie to jest zbieżne z rekordami od dawna zintegrowanymi w LC.
Przykłady:
LC | 008 aab |
110 2@ $a Klasztor Bernardynów (Kalwaria Zebrzydowska, Poland) | |
410 2@ $a Kalwaria Zebrzydowska (Poland). $b Klasztor Bernardynów |
BNF | 110 | $a Abbaye Saint-Wandrille de Fontenelle |
467 | $a Saint Wandrille Rancon $g Seine Maritime $x Abbaye |
Modyfikacje rekordów w jhp KABA dla obiektów architektonicznych i zajmujących je instytucji są o tyle istotne i pilne, że wciąż są tworzone, w wielu wypadkach niepotrzebnie, dwa hasła.
Zamieszczony w podręczniku FOKA 8[14] fragment odnoszący się do tego typu haseł bywa różnie interpretowany. Pożądanym wydaje się w tej sytuacji jednoznaczne ustalenie. Zarówno w LCSH, jak i w RAMEAU jest tworzone jedno hasło w przypadku, kiedy dokument dotyczy obiektu i instytucji, która od początku ma w nim swoją siedzibę. Jeśli obiekt zmienia swoje przeznaczenie, wtedy dokument dotyczący tego obiektu i znajdującej się w nim nowej instytucji skłania do tworzenia dwóch haseł: dla obiektu i dla instytucji. Warto zwrócić uwagę na dużą grupę obiektów sakralnych obejmującą kościoły, sanktuaria, klasztory, opactwa etc. (przykłady powyżej), w przypadku których założenia architektoniczne są ściśle związane z przeznaczeniem obiektu.
Wykorzystując zastosowanie formatu MARC 21 w Bibliotece Kongresu oraz w NUKAT, wydaje się być pomocnym czerpanie wzorów dla tworzenia nazw geograficznych z kartotek największej i najbardziej nowatorskiej biblioteki na świecie. Od dawna istniejący tam podział, przypisujący nazwy geopolityczne kartotece haseł formalnych, a nazwy fizjograficzne kartotece haseł przedmiotowych, wyznacza właściwy kierunek rozwoju w NUKAT. Być może nazwy geograficzne utworzą pierwszy wspólny obszar w Narodowym Uniwersalnym Katalogu Centralnym NUKAT łączący dwa języki haseł przedmiotowych: jhp BN i jhp KABA. Przeniesienie haseł z nazwami geopolitycznymi do kartoteki haseł formalnych spowoduje, że zajmą one należne miejsce obok innych nazw własnych. Dla nazw fizjograficznych należy wypracować jednolite zasady zgodne z formatem MARC21, które będą usprawniały katalogowanie dokumentów bibliotekarzom, a czytelnikom stwarzały możliwości skutecznego wyszukiwania.
[1] PALUSZKIEWICZ, A., LENARTOWICZ, M. (red.) Hasła osobowe, korporatywne i tytułowe: zasady sporządzania rekordów kartoteki haseł wzorcowych. Warszawa: Wydaw. SBP, 1999, s. 46.
[2] Tamże, s. 47-48.
[3] Tamże.
[4] GŁOWACKA, T. (red.) Język haseł przedmiotowych KABA: zasady tworzenia słownictwa. Warszawa: Wydaw. SBP, 2000. ISBN 83-87629-54-5.
[5] Tamże, s. 93.
[6] PN-N-01228 Hasło opisu bibliograficznego – Forma nazw geograficznych.
[7] Tamże, s. 3.
[8] CATALOGING POLICY AND SUPPORT OFFICE LIBRARY OF CONGRESS. Subject cataloging manual. Subject headings. Washington: Cataloging Distribution Service Library of Congress, 1996.
[9] JOINT STEERING COMMITTEE FOR REVISION OF AACR A COMMITTEE OF: THE AMERICAN LIBRARY ASSOCIATION [et al.]. Anglo-American cataloguing rules. Ottawa: Canadian Library Association, 2002.
[10] CATALOGING POLICY..., tamże.
[11] RAMEAU, répertoire d'autorité-matiere encyclopédique et alphabétique unifié, guide d'indexation. Paris: Bibliotheque Nationale de France, 2004. ISBN 2-7177-2315-3.
[12] PN-N-01228..., tamże.
[13] GŁOWACKA, T. (red.) Język haseł..., s. 101.
[14] Tamże, s. 103: Gdy nazwa obiektu (gmachu), w którym ma siedzibę instytucja, jest równokształtna z nazwą właściwego ciała zbiorowego, nazwa ta wystąpi w funkcji określnika związanego, po temacie wyrażonym właściwą nazwą geograficzną, [...] Hasła przedmiotowe tego typu stosuje się do prac dotyczących architektury i historii obiektu (gmachu). Do prac dotyczących działalności instytucji, której nazwa jest równokształtna z nazwą obiektu (gmachu), stosuje się hasło przedmiotowe, w którym jako temat wystąpi właściwe dla nazwy instytucji hasło wzorcowe (hasło korporatywne).
[1] CATALOGING POLICY AND SUPPORT OFFICE, LIBRARY OF CONGRESS. Subject cataloging manual. Subject headings. Washington: Cataloging Distribution Service Library of Congress, 1996.
[2] GŁOWACKA, T. (red.) Język haseł przedmiotowych KABA: zasady tworzenia słownictwa. Warszawa: Wydaw. SBP, 2000. ISBN 83-87629-54-5.
[3] PN-N-01228 Hasło opisu bibliograficznego – Forma nazw geograficznych.
[4] JOINT STEERING COMMITTEE FOR REVISION OF AACR A COMMITTEE OF: THE AMERICAN LIBRARY ASSOCIATION [et al.]. Anglo-American cataloguing rules. Ottawa: Canadian Library Association, 2002.
[5] PALUSZKIEWICZ, A., LENARTOWICZ, M. (red.) Hasła osobowe, korporatywne i tytułowe: zasady sporządzania rekordów kartoteki haseł wzorcowych. Warszawa: Wydaw. SBP, 1999. ISBN 83-87629-26-X.
[6] RAMEAU, répertoire d'autorité-matiere encyclopédique et alphabétique unifié, guide d'indexation. Paris: Bibliotheque Nationale de France, 2004. ISBN 2-7177-2315-3.
Poprzedni - Spis treści - Następny
(C) 2006 EBIB
Nazwy geograficzne w Narodowym Uniwersalnym Katalogu Centralnym NUKAT / Anna Kucewicz, // W: Opracowanie przedmiotowe dokumentów z zakresu nauk ścisłych: matematyczno-przyrodniczych i technicznych. Język haseł przedmiotowych KABA: teoria, praktyka, przyszłość. Kazimierz Dolny, 20-22 września 2006 roku. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, K[omisja] W[ydawnictw] E[lektronicznych], Redakcja "Elektronicznej Biblioteki", 2006. - (EBIB Materiały konferencyjne nr 15). - ISBN 83-921757-6-X. -Tryb dostępu : http://www.ebib.info/publikacje/matkonf/kaba/kucewicz.php |