Internet w bibliotekach II - łączność, współpraca, digitalizacja, Wrocław, 23-26 września 2003 roku


- Spis treści - Poprzedni - Następny

   
 

Radosława Maniecka-Dziubecka

Aleph Polska

Rozszerzanie funkcji i usług biblioteki dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii na przykładzie produktów firmy Ex Libris: ALEPH, SFX, MetaLib i DigiTool

(na podstawie prezentacji, zredagował EBIB)

ALEPH300 w Bibliotece Sejmowej - od 1993

  • Możliwość definiowania różnych formatów danych i różnych indeksów wyszukiwawczych
  • Możliwość definiowania wielu baz danych
  • Możliwość tworzenia tezaurusa wielojęzycznego
  • Możliwość dołączania obiektów cyfrowych do opisów danych:
    • Pełne teksty konstytucji (pliki tekstowe)
    • Zdjęcia obiektów muzealnych
    • Interpelacje poselskie II. RP (skanowane)
    • Nagrania audycji radiowych i TV
Biblioteka Sejmowa
opis obiektu w ALEPH500

Biblioteka Sejmowa
opis bibliograficzny + tekst w ALEPH500

Biblioteka Sejmowa
opis bibliograficzny + tekst w ALEPH500

Konsorcjum bibliotek w Białymstoku - ALEPH300

  • Kilka Bibliotek na jednym serwerze obsługiwanym przez Bibliotekę Politechniki Białostockiej
  • Wspólna baza Przewodnika Bibliograficznego przekonwertowana do ALEPHa - jako źródło opisów pobieranych przy retrokonwersji
  • Wiele dodatkowych baz danych (poza katalogami) tworzonych przez te Biblioteki wg własnych potrzeb:
    • publikacje pracowników uczelni
    • prace magisterskie
    • prace doktorskie
    • literatura firmowa
  • Dołączanie zbiorów bibliotek wydziałowych i tworzenie centralnego katalogu zbiorów uczelni.

Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - ALEPH500

  • Centralny katalog zbiorów wszystkich oddziałów i czytelń biblioteki na Koszykowej
  • Centralny katalog zbiorów sieci bibliotek dzielnicowych
  • Kartoteka haseł wzorcowych formalnych - współpraca z CKHW a obecnie z NUKAT
  • Kartoteka haseł wzorcowych rzeczowych - JHP BN
  • Różne indeksy i prezentacja opisów dla różnych baz danych
  • Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - bazy danych

Rozszerzanie funkcji informacyjnych - nowe produkty

  • MetaLib i SFX - Portal informacyjny i serwisy komunikacyjne - katalogi bibliotek jako jedno z wielu źródeł informacji.
  • ALEPH Cluster - Katalog centralny konsorcjum bibliotek
  • ALEPH 500 - Lokalny zintegrowany system biblioteczny

MetaLib i SFX - Portal informacyjny i serwisy komunikacyjne

  • MetaLib administruje wszystkimi zasobami danej instytucji
  • MetaLib dostarcza ujednoliconego interfejsu do równoległego przeszukiwania zróżnicowanych zasobów w środowisku internetowym w celu uzyskania wspólnej listy rezultatów wyszukiwania z menu dodatkowych usług.
  • MetaLib oferuje wyszukiwania ciągłe (SDI), nawigację i rozszerzone usługi - poprzez SFX
  • MetaLib zapewnia identyfikację i kontrolę uprawnień użytkowników
  • MetaLib zapewnia bibliotekarzom możliwość kontroli i pomocy w wyszukiwaniach użytkowników oraz konfigurowania odpowiednich usług
  • MetaLib zarządza indywidualnym środowiskiem użytkownika - profile, e-półka etc.

MetaLib jako źródło SFX

DigiTool - zbiory multimedialne

DigiTool to system zarządzania zasobami cyfrowymi - Digital Asset Management System (DAMS)

DigiTool zarządza:

  • Składowaniem obiektów cyfrowych - (digital assets lub objects)
    • Audio (.ram, .wav)
    • Video (.mpeg, .mpg, .mov)
    • Obrazy (.gif, .tiff, .jpeg)
    • Teksty (.doc, .pdf, .rtf)
  • Metadanymi związanymi z tymi obiektami cyfrowymi
  • Kontrolą dostępu do tych danych
  • Kontrolą praw własności intelektualnej

Co robi DigiTool?

  • DigiTool umożliwia bibliotece budowanie i zarządzadzanie kolekcjami obiektów elektronicznych (cyfrowych)
  • DigiTool dostarcza użytkownikowi zewnętrznemu narzędzia do przeszukiwania takich kolekcji i dostępu do ich zawartości
  • DigiTool zarządza elementami składającymi się z obiektów cyfrowych, metadanych opisowych oraz metadanych technicznych
  • Obiekty mogą być przechowywane w Oracle’u, lokalnym systemie plików lub dowolnej lokalizacji zdalnej dostępnej przez URL.
  • DigiTool tworzy hierarchię miedzy elementami (trzy poziomy)
  • DigiTool oparty jest na standardach przemysłowych
  • DigiTool obsługuje wszelkie aspekty kontroli dostępu i praw własności intelektualnej
  • DigiTool zbudowany jest w architekturze otwartej i może być zintegrowany ze środowiskiem lokalnym

Element: obiekt + metadane

  • Metadane opisowe - w formacie MARC21, DublinCore, EAD lub METS:
    • Autor lub twórca
    • Tytuł
    • Hasło przedmiotowe itp..
  • Metadane techniczne - atrybuty obiektów:
    • Nazwa pliku
    • Wielkość pliku
    • Typ pliku
    • Format
    • Lokalizacja
    • Podgląd (thumbnail)

Element: obiekt + metadane

  • Informacja dot. praw autorskich
  • Informacja dot. praw dostępu
    • Kto może oglądać obiekt?
    • Ile powinien zapłacić?
    • Ile należy zapłacić właścicielowi praw?
  • Informacja dotycząca sposobu korzystania
    • Jak obiekt może być używany?
    • Np. 4 kopie w ciągu 2 godzin

DigiTool - koncepcja elementu

  • Element - składa się z jednego rekordu bibliograficznego i jednego lub kilku rekordów technicznych
  • Wiele rekordów technicznych w tym samym elemencie gdy:
    • różne manifestacje (sposoby przedstawienia) tego samego obiektu
    • różne formaty tego samego obiektu
    • różne wersje tego samego obiektu
  • Każdy element ma jeden podgląd (thumbnail) automatycznie tworzony przez system
  • Każdy rekord techniczny opisuje jeden obiekt, który może być załadowany do systemu manualnie (on-line) lub w trybie wsadowym (obiekty z danymi)

Metadane opisowe

Dotyczą intelektualnej zawartości obiektu: autor lub twórca, tytuł, przedmiot, etc.

Metadane techniczne

Dotyczą technicznych atrybutów obiektu: typ pliku, rozmiar pliku itp. Mogą być indeksowane razem z danymi opisowymi. Mogą być wyświetlane w interfejsie WWW, aby użytkownik znał jego wielkość zanim przystąpi do wyświetlenia i/lub aktywizacji obiektu.

Obszar uprawnień - Intellectual Property Rights (IPR)

Sekcja IPR zawiera informacje dotyczące praw własności oraz warunków, które musza być spełnione zanim uzyska się dostęp do obiektu. Są to:

  • Status praw autorskich (Copyright)
  • Nazwa właściciela praw autorskich
  • Ograniczenia dostępu, jeśli występuja
  • Opłaty związane z dostępem
  • Kto i komu powinien wnieść opłatę

DigiTool - standardy

  • Dublin Core - Simple and Qualified
  • EAD - Encoded Archival Description
  • METS - Metadata Encoding and Transmission Standard
  • OAI - Open Archives Initiative
  • SSO i LDAP (kontrola dostępu)
  • Preservation - OCLC/RLG Working Group
Rezultat wyszukiwania
podgląd

Katalogowanie
podgląd obiektu

Katalogowanie
obszar uprawnień

OPAC/WWW

OPAC/WWW
różne manifestacje obiektu

OPAC/WWW
hierarchia - trzy poziomy

OPAC/WWW
informacja o prawach autorskich

OPAC/WWW: Wyszukiwanie pełnotekstowe



Nowy moduł w systemie ALEPH - ADAM

ALEPH Digital Asset Module
Moduł pozwala bibliotece zarządzać obiektami cyfrowymi w środowisku systemu ALEPH

  • Powstał jako odpowiedź na zapotrzebowanie użytkowników
  • Jest w pełni zintegrowany z funkcjami i interfejsami systemu ALEPH
  • Będzie dostarczany w wersji 16.03 - w czerwcu 2004

Co robi ADAM ?

  • ADAM pozwala Bibliotekom Archiwizować, Indeksować, Wyszukiwać, Manipulować i Wyświetlać obiekty cyfrowe w środowisku katalogu systemu ALEPH
  • ADAM pozwala bibliotekarzom używać interfejsu klienta GUI systemu ALEPH do ładowania obiektów, tworzenia metadanych i wykonywania innych funkcji związanych z obiektami.
  • ADAM pozwala czytelnikom używać interfejsu ALEPH OPAC/WWW do wyszukiwania zbiorów bibliotecznych i obiektów cyfrowych w tym samym katalogu i przeglądania obiektów cyfrowych zgodnie z przyznanymi im uprawnieniami.

Klient GUI

ADAM pozwala bibliotekarzom używać klienta GUI do:

  • ładowania obiektów cyfrowych - pojedynczo, w czasie realnym lub w trybie wsadowym
  • bezpośredniego łączenia się z urządzeniami takimi jak skanery
  • łączenia obiektów z opisami bibliograficznymi (MARC21, MAB, UNIMARC etc.)
  • definiowania parametrów kontroli dostępu do każdego obiektu w oparciu o: status użytkownika, udział w kursie uniwersyteckim, numer IP i liczbę dostępnych kopii
  • definiowania metadanych dla celów zabezpieczenia zbiorów
  • produkowania raportów związanych z obiektami (liczba obiektów, częstotliwość wykorzystania etc.)

OPAC/WWW

ADAM pozwala użytkownikom ALEPH OPAC na:

  • Wyszukiwanie książek i obiektów cyfrowych bazując na metadanych a także pełnotekstowe przeszukiwanie obiektów tekstowych
  • Przeglądanie wglądówek (thumbnail) obiektów jako części pełnego lub skróconego opisu bibliograficznego
  • Przeglądanie wielostronicowych obiektów poprzez page turner
  • Powiększania i zmniejszania obiektów (Zoom in/out)
  • Przeglądania (aktywizowania) różnego typu plików używając różnych programów (EAD, Video Streaming etc.)

W przyszłości:

  • Podświetlanie wyników wyszukiwania pełnotekstowego we wszystkich typach dokumentów (Word, PDF, TXT, HTML)


Inne funkcje modułu ADAM

  • Obiekty mogą być przechowywane w Oracle’u, lokalnym systemie plików lub dowolnej lokalizacji zdalnej dostępnej przez URL.
  • Automatyczne tworzenie podglądu (thumbnails)
  • Automatyczne indeksowanie obiektów tekstowych (dokumentów).
  • Sprawdzanie integralności obiektów i alarmowanie jeśli obiekt jest uszkodzony
  • Rejestracja opłat za dostęp do obiektów i zapamiętywanie rezultatów w rekordzie profilu użytkownika.
  • Produkowanie raportów statystycznych o obiektach i ich wykorzystaniu

W przyszłości:

  • Możliwość OCR
   


- Spis treści - Poprzedni - Następny

(C) 2003 EBIB

Rozszerzanie funkcji i usług biblioteki dzięki zastosowaniu nowoczesnych technologii na przykładzie produktów firmy Ex Libris: ALEPH, SFX, MetaLib i DigiTool / Radosława Maniecka-Dziubecka // W:Internet w bibliotekach II [Dokument elektroniczny] : łączność, współpraca, digitalizacja : Wrocław, 23-26 września 2003 roku. - Dane tekstowe. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, K[omisja] W[ydawnictw] E[lektronicznych], Redakcja "Elektronicznej Biblioteki", 2003. - (EBIB Materiały konferencyjne). - Tryb dostępu : http://www.ebib.pl/publikacje/matkonf/iwb2/aleph.php . - Internet w bibliotekach II. - ISBN 83-915689-5-4