II Seminarium
Gromadzenie zbiorów - sztuka wyboru
Wrocław,   23 - 24 czerwca 2005


Poprzedni - Spis treści

            

Izydor STATKIEWICZ
Biblioteka Główna i Ośrodek Informacji Naukowo-Technicznej
Politechniki Wrocławskiej

Analiza wykorzystywania książek elektronicznych

Wstęp

Ostatnie lata przynoszą rosnące upowszechnianie e-książek, również w bibliotekach uczelnianych i naukowych, stąd nabiera wagi zagadnienie analizy ich wykorzystania (e-book usage). Oprócz możliwych zawsze, mniej lub bardziej wiarogodnych badań ankietowych, prowadzi się komputerową analizę danych zbieranych automatycznie. Techniczne możliwości przeprowadzenia takiej analizy i jej zakres są oczywiście określone przez metody rozpowszechniania e-książek (w skrócie e-k), a w szczególności przez:

  • tryb dostępu czytelnika do e-k,
  • format zapisu e-k,
  • formę ochrony praw autorskich,
  • sposób sprzedaży,
  • postać danych świadczących o wykorzystaniu e-k,
  • oprogramowanie do analizy tych danych.

Poniżej omówiono pokrótce wymienione wyżej czynniki.

Tryby dostępu do e-k:

  • wyłącznie on-line, tzn. bez możliwości pobrania całości e-k na swój komputer,
  • wyłącznie off-line, tj. dopiero po pobraniu e-k na swój komputer,
  • tryby mieszane.

Komentarz: Tylko tryb "wyłącznie on-line" pozwala zebrać bardziej szczegółowe i pełne dane o wykorzystaniu e-k i aktywności czytelników.

Formaty e-k:

  • HTML - sekwencja plików grupujących strony, podrozdziały, rozdziały itp., przechowywanych na serwerze WWW albo generowanych dynamicznie z bazy danych zawierającej składniki e-k,
  • PDF i DJV - albo w postaci jednego pliku, albo w postaci sekwencji plików (z zawartością stron, podrozdziałów itp.) i wiążącego te pliki skorowidza,
  • inne, np. dla dedykowanych czytników-programów czy dla czytników-urządzeń (przenośnych): .lit, .rb, .prc, .pdb.

Komentarz: Serwer WWW, FTP czy inny rejestruje każdy fakt pobrania zeń pliku z całością lub fragmentem e-k.

Formy ochrony praw autorskich:

  • użytkownik/hasło,
  • zakres uprawnionych IP,
  • szyfrowanie treści e-k (np. szyfrowane PDF-y),
  • dedykowane czytniki-programy (np. Xfire Commander wymagany dla bazy Beilstein w BWN, tj. w Bibliotece Wirtualnej Nauki),
  • dedykowane czytniki-urządzenia (np. Palm Pilot w USA).

Komentarz: Jeśli tylko określona grupa użytkowników ma dostęp do e-kolekcji, to dla tej grupy łatwo można zebrać dane o jej wykorzystaniu. Wolny dostęp do e-k utrudnia to lub uniemożliwia.

Sposoby sprzedaży:

  • opłaty licznikowe:
    • za dostęp/pobranie,
    • za przeglądanie (czas, liczba stron),
    • warstwowe (np. w formie mikropłatności) za poziom dostępu, np. do audio, do wideo, do ilustracji czarno-białych, do ilustracji w kolorze,
    • za składniki (np. za wybrany tom czy rozdział),
  • subskrybcja:
    • bez ograniczeń,
    • jednocześnie tylko jeden (lub n) użytkowników,
    • jednocześnie tylko n tytułów z oferowanej e-kolekcji,
    • inna (np. Safari),
  • zachęta/promocja.

Komentarz: Faktury za opłaty bywają wartościową analizą wykorzystania e-k wraz z towarzyszącymi temu kosztami.

Postacie danych świadczących o wykorzystaniu e-k

Panuje tu duża dowolność, co utrudnia agregację i porównywanie danych. Dalej przedstawiono inicjatywy standaryzacji tych danych, m.in. projekt COUNTER[1] dla e-k.

Oprogramowania do analizy danych o wykorzystaniu e-k

Dane o wykorzystaniu są z reguły zapamiętywane w kronice pracy serwera (tzw. logfile) dostawcy/wydawcy e-k lub w rekordach zdarzeń (tzw. key-events) przeznaczonej do tego celu bazy danych. Specjalny program musi je odfiltrować z kroniki serwera, a inne programy na ich podstawie (lub tej oddzielnej bazy) mogą sporządzić potrzebne zestawienia dla nabywców e-k/kontrahentów (m.in. bibliotek czy uczelni).

Przykładem sprawnie funkcjonującego oprogramowania do podstawowej analizy omawianych danych są narzędzia administratora na serwerze WWW serwisu netLibrary. Rutynowo (dane z 2001 roku) sporządzano tam następujące raporty:

  • Activity-by-Title (Monthly-Summary-of-Access) - comiesięczny wykaz dostępów do tytułów (alfabetyczny),
  • Popular e-books - wyżej wymieniony wykaz, ale uporządkowany malejąco ze względu na liczbę dostępów,
  • Activity-by-Subject - sumaryczny wykaz dostępu do dziedzin, do których przyporządkowane są e-k,
  • Turn-Away - wykaz odmów dostępu (do tytułów i dziedzin).

Zasady przetwarzania danych stosowane w netLibrary (w 2001 roku):

  • dostęp jest zliczany, gdy pojedynczy użytkownik otwiera wybrany tytuł (zasada "one access - one use"),
  • system nie dostarcza danych o stopniu użycia e-k, tj. o czasie poświęconym przez użytkownika na czytanie, przeglądanie lub przeszukiwanie treści określonego tytułu,
  • dane zbiera się:
    • globalnie (dla całej oferty netLibrary),
    • zbiorczo oraz oddzielnie dla kolekcji i wszystkich podkolekcji kontrahenta,
    • oddzielnie dla odrębnych trybów dostępu (np. jeden użytkownik w jednym czasie, n użytkowników jednocześnie), stosowanych w podkolekcjach,
    • oddzielnie dla każdej dziedziny (zgodnie z klasyfikacją kontrahenta),
    • oddzielnie dla każdej podsieci kontrahenta (np. dla każdego kampusu).

Dane o obrocie i wykorzystaniu e-książek

Różne dane mogą być interesujące dla różnych uczestników świata e-k:

  • dla wydawców:
    • ile konsorcjów, bibliotek, instytucji, firm i indywidualnych odbiorców nabyło daną e-k, od kogo, w jakiej formie, za jaką cenę?
    • ilu czytelników zajrzało do niej?
  • dla pośredników:
    • dane interesujące wydawców,
    • wykorzystanie e-k w ramach oferowanych do sprzedaży tematycznych kolekcji (różnych wydawców).
  • dla bibliotek/konsorcjów bibliotek oraz władz uczelni/firm:
    • dane o wykorzystaniu kolekcji nabywanych od różnych dostawców,
    • dane o wykorzystaniu kolekcji i poszczególnych tytułów w rozbiciu na:
      • kampusy/wydziały,
      • tematykę,
      • typ czytelnika (student, doktorant, nauczyciel akademicki itd.).

Podstawowe dane o wykorzystaniu pojedynczego tytułu, których potrzebuje biblioteka:

Przypadek tradycyjnej drukowanej książki (w skrócie p-k):

  • liczba egzemplarzy ogółem,
  • łączna liczba i łączny czas trwania wypożyczeń w zadanym okresie (np. w danym roku),
  • liczba odmów wypożyczenia tytułu w zadanym okresie.

Dygresja: Tylko OPAC z systemem rezerwacji książek chwilowo niedostępnych może automatycznie zliczyć liczbę odmów (jako sumę liczby podjętych rezerwacji i liczby rezygnacji bez podjęcia rezerwacji). Jeśli na ekranie wyników wyszukiwania w katalogu OPAC bez rezerwacji na niektóre tytuły nie mogą być złożone zamówienia do wypożyczalni/czytelni (bo np. wszystkie egzemplarze są wypożyczone), użytkownik biernie przyjmuje do wiadomości fakt odmowy i nie wykonuje żadnej akcji, która mogłaby być zarejestrowana jednoznacznie jako odmowa.

Przypadek e-książki:

  • ilu czytelników może ją jednocześnie przeglądać/pobierać?
  • łączna liczba sesji (i ewentualnie łączny czas ich trwania) albo/oraz liczba pobrań w zadanym okresie,
  • liczba odmów w zadanym okresie.

Czytelnik wypożyczający p-książkę korzysta z niej zazwyczaj wielokrotnie i poświęca na to określony czas, ale statystyka wypożyczeń nie może tego uwzględnić. Jeśli czytelnik e-książki pobiera ją z sieci do siebie (tj. na komputer, przy którym pracuje), liczy się jedno pobranie/dostęp. O dalszym wykorzystaniu e-książki w trybie off-line nie wiadomo nic. Może być na przykład skopiowana dla całej grupy studenckiej albo udostępniona wszystkim pracownikom firmy w Intranecie. Jeśli natomiast e-książka jest udostępniana wyłącznie w trybie on-line, tj. na serwerze sprzedawcy, jej czytelnik otwiera na serwerze sesję (albo też spotyka się z odmową jej otwarcia). Można zarejestrować czas przeprowadzenia i czas trwania takiej sesji, liczbę przeglądanych stron czy sekcji i inne szczegóły.

Przy rozwijaniu zarówno tradycyjnego, jak i e-księgozbioru dane o liczbie odmów (dla książek obu omawianych postaci) są równie ważne, jak dane o liczbie wypożyczeń, pobrań i sesji.

Przykłady analiz wykorzystania e-książek

"Library use of e-books"

Badania ankietowe opublikowane w 2003 roku w Nowym Jorku, a przeprowadzone przez PRG (Primary Research Group, Inc.) obejmują losową próbkę kilkudziesięciu akademickich, publicznych i specjalnych bibliotek USA[2].

Wybrane dane i wnioski:

  • najszerzej wykorzystują e-k biblioteki prawnicze, a oferta e-k z dziedziny prawa szczególnie szybko rośnie;
  • ok. 60% bibliotek akademickich jest subskrybentami netLibrary (założona w 1998 roku, przejęta przez OCLC w 2002 roku), która udostępnia odpłatnie e-k z wielu dziedzin nauki i techniki;
  • ok. 50% bibliotek płaci za e-k z funduszy przeznaczonych na p-książki;
  • pojedyncze tytuły są kupowane najczęściej w E-book.com i Amazon.com;
  • ok. 70% bibliotek oferuje czytelnikom (m.in. przez swoją witrynę internetową) e-k dostępne publicznie (np. Project Gutenberg, Etext.Lib);
  • największe zainteresowanie spośród różnych typów e-k wzbudzają e-wydawnictwa informacyjne;
  • zainteresowanie e-książkami szybko rośnie w uczelniach wprowadzających zdalne nauczanie (studia, szkolenia) oraz w bibliotekach (34%) oferujących na witrynie specjalną pomoc (e-poradniki) wspierającą nauczanie, studia i inne cele ważne dla uczelni (tzw. electronic course reserve services);
  • upowszechnienie e-k ograniczają następujące czynniki:
    • niepodzielność e-k na wyszukiwane odrębnie części; nie można wyszukać i przejrzeć tylko określonej części e-k (indeksowanie książki na poziomie tytułu zamiast oczekiwanego szczegółowego na poziomie tomów, części, rozdziałów, dodatków itd.);
    • wysoki koszt konwersji wcześniej wydanych p-k do e-k;
    • brak zaakceptowanych ogólnoświatowych standardów dla e-k;
    • niewygoda czytania na ekranie;
    • konkurencja wydawców i pośredników utrudniająca życie (nakierowana na maksymalizację zysków, a nie na wygodę czytelników i bibliotek).

"E-books: the University of Texas experience"

Dwuczęściowy artykuł D. Dillona w "Library Hi Tech" z 2001 roku przedstawia bogate doświadczenia z e-książkami na uniwersytecie stanowym w Teksasie[3]. Na początku roku akademickiego 2000/2001 biblioteki The University of Texas (UT) miały już dostęp do ponad 20 tys. e-k i wszystkie znajdowały się już w OPAC obok/wraz z książkami drukowanymi. Badania obejmowały okres wcześniejszy, kiedy większość e-k była jeszcze poza OPAC.

Przykłady szczegółowych danych z serwera netLibrary w badanym okresie:

  • najbardziej wykorzystywane e-k według tytułu (dane globalne serwisu):
    • "Learning Perl" (2693),
    • "Java Examples in a Nutshell" (1541),
  • najbardziej wykorzystywane przez czytelników UT:
    • "Sams Teach Yourself Java in 21 days" (71),
    • "Java Servlets" (51),
  • z największą liczbą odmów według tytułu (dla UT):
    • "Java Security" (99),
    • "Java Cryptography" (95).

Dane ogólne i wnioski:

  • netLibrary i ITKnowledge to godne zaufania źródła informacji dla UT;
  • od 1999 roku wycofują się z dostępu do e-k innego niż poprzez przeglądarkę internetową;
  • statystyki wykorzystania pochodzą głównie z serwera netLibrary; dane o wykorzystaniu e-k w UT oddziałują na politykę rozszerzania lokalnych e-kolekcji, a dane globalne pomagają dostrzec interesujące, a niewystępujące dotąd w bibliotekach UT tytuły;
  • dziedziny e-k najbardziej wykorzystane w UT:
    • informatyka i komputery (30%);
    • ekonomia i zarządzanie (19%);
    • e-k wszystkich pozostałych dziedzin też są wykorzystywane;
  • nie ma oczywistej korelacji pomiędzy wykorzystaniem e-tytułu a posiadaniem przez bibliotekę jego wersji drukowanej;
  • e-k powinna być dla czytelnika dostępna w trybie on-line i off-line;
  • selekcja tytułów do rozszerzenia e-kolekcji jest trudna;
  • rekordy bibliograficzne (typu MARC) dla e-k można pobrać do własnego OPAC z OCLC albo bezpośrednio z netLibrary;
  • personel i środki bibliotek nie są wystarczające do podejmowania nowych zadań związanych z rozwojem e-kolekcji;
  • możliwe kierunki rozwoju e-k:
    • współtworzące wortale (tj. globalne, rozbudowane, pogłębione portale tematyczne);
    • nisza rynkowa (informacyjna), obejmująca e-publikacje pośrednie między zwięzłymi artykułami czasopism a rozwiniętymi monografiami;
    • multimedialny hipertekst bez drukowanego pierwowzoru;
    • e-k w świecie akademickim wydają się mieć świetlaną przyszłość.

"CSU e-Book project"

Na uwagę zasługuje omówienie interesujących nas zagadnień projektu oraz wyników badań wykonanych w The California State University w 2001 roku, a dostępnych w Internecie[4].

Wybrane dane i wnioski:

  • statystyki wykorzystania pochodzą głównie z serwera netLibrary;
  • w czasie badań zarejestrowano ok. 17,5 tys. dostępów do posiadanej kolekcji 1522 tytułów e-k, co daje średnio ok. 12 dostępów do jednego tytułu;
  • zajrzano choć raz do 94% tytułów kolekcji;
  • ok. 50% dostępów zliczono w pięciu spośród 24 kampusów, tj. najwięcej w San Diego (2183), w Los Angeles (2015) itd.;
  • część kolekcji (tj. AC, 54% tytułów) nabyto w trybie "tylko jeden użytkownik", a resztę (tj. MUC, 46%) w trybie "trzech użytkowników jednocześnie"; (AC - Acquired Collection, MUC - Multi Use Collection);
     do AC:do MUC:
    dostępy:82449229
    %47%53%
    ≥ 194%94%
    ≥ 288%85%
    ≥ 567%61%
    ≥ 1040%33%
    ≥ 1005 dostępów7 dostępów
  • najpopularniejsze tytuły:
    • AC: Pojman "The Death Penalty";
    • MUC: Roman "Access Database Design & Programming";
  • najpopularniejsze dziedziny:
    • AC: Medycyna i Zdrowie (1824 dostępy do 148 tytułów);
    • MUC: Ekonomia i Zarządzanie (3655 dostępów do 332 tytułów);
  • zarejestrowano 1412 odmowy: 1113 (79%) do AC oraz 299 (21%) do MUC;
  • odmowy dotyczyły 202 tytułów (spośród 1522), tj. 13%; 166 (82%) tytułów AC oraz 36 (18%) tytułów MUC;
  • liczba tytułów z liczbą odmów ? 10: 27 w AC oraz 8 w MUC;
  • tytuły z największą liczbą odmów:
    • AC: Ze'ev "The Subtlety of Emotions" (54);
    • MUC: Drucker "The Age of Discontinuity";
  • dziedziny z największą liczbą odmów:
    • AC: Medycyna i Zdrowie - 303 odmowy do 42 tyt. (27% odmów w AC);
    • MUC: Ekonomia i Zarządzanie - 131 odmów do 19 tyt. (44% odmów w MUC);
  • wniosek: liczba trzech jednoczesnych użytkowników tytułów kolekcji MUC wydaje się być ustalona prawidłowo.

Porównanie wykorzystania książek drukowanych i elektronicznych

Ponieważ w kampusie Fresno spośród 1492 e-k dostępnych przez cały 2001 rok aż 897 było równocześnie dostępnych w bibliotekach kampusu w formie drukowanej, właśnie tu wykonano porównanie wykorzystania obu wersji. W przypadku p-k uwzględniono nie tylko wypożyczenia na zewnątrz, ale i lektoryjne wykorzystanie książek stojących na półkach, a nawet wykorzystanie przez personel tytułów niewypożyczanych (m.in. wydawnictw informacyjnych). Posługiwano się danymi szacunkowymi, jeśli nie było ścisłych.

Poniższe zestawienie wskazuje podobny stopień wykorzystania e-k i wypożyczeń p-k na zewnątrz, tj. ok. 92,5%, natomiast łączne wykorzystanie p-k jest niemal dwukrotnie wyższe od e-k:

  • liczba wypożyczeń p-k na zewnątrz: 741 spośród 802, tj. 92,4%,
  • łączna liczba dostępów do p-k: 1529 na 897, tj. 172,7%,
  • łączna liczba dostępów do e-k: 1385 na 1492, tj. 92,8%.

Biblioteka Cyfrowa Politechniki Wrocławskiej

W maju 2005 roku, a więc pół roku po powstaniu, nasza Biblioteka Cyfrowa (BC) przekroczyła 100 pozycji zgrupowanych w dwóch kolekcjach. Obsługujący ją serwer systemu dLibra rejestruje liczbę odwiedzin, pobrań dla BC i jej kolekcji oraz liczby pobrań dla pojedynczych e-k. Dostępna jest lista e-k najczęściej pobieranych oraz m.in. wykresy ilustrujące dobową i tygodniową aktywność czytelników.

Dostęp jest nieograniczony, więc odmowy (poza awariami i planowymi wyłączeniami) nie występują.

Wybrane dane (spisane podczas trwania seminarium):

  • najbardziej wykorzystywane e-k:
    • T. Mikulczyński "Podstawy automatyki" (1325 pobrań),
    • J. Nowak, M. Zając "Optyka: kurs elementarny" (732),
  • najmniej wykorzystywane w kolekcji "Książki wydane w PWr" (obie dodane niedawno, tj. na początku maja 2005 roku):
    • J. Zwoździak i inni "Meteorologia w ochronie atmosfery" (26),
    • J. Kuropka (red.) "Oczyszczanie gazów: laboratorium" (34).

Safari w Bibliotece Politechniki Wrocławskiej

Biblioteka ma sieciowy dostęp do zestawień wykorzystania serwisu Safari (w dowolnych przedziałach czasu) oraz do danych szczegółowych, dotyczących wybranych do puli tytułów. Pula ta liczy obecnie ok. 20 tytułów; można je wymieniać na inne (z kilkutysięcznej oferty serwisu) zgodnie z określonymi umową regułami.

Przykład danych zestawienia miesięcznego z marca 2005 roku:

  • liczba sesji: 371,
  • średni czas trwania sesji (w minutach i sekundach): 4'54",
  • aktualny limit liczby jednoczesnych sesji: 3,
  • liczba odmów rozpoczęcia sesji: 512,
  • liczba zadanych pytań: 74,
  • liczba pobrań sekcji (tj. fragmentów e-k): 3201.

Biblioteka Wirtualnej Nauki w ICMMiK Uniwersytetu Warszawskiego

Doświadczenia BWN funkcjonującej od 1998 roku wskazują[5], że zasadniczo liczby sesji i liczby pobrań e-dokumentów (głównie z e-czasopism) są proporcjonalne do:

  • wielkości bazy/kolekcji,
  • liczby użytkowników,
  • liczby członków poszczególnych instytucji uczestniczących w konsorcjach użytkowników.

Występują też trudne czasem do wyjaśnienia odstępstwa in plus i in minus od tych prawidłowości w wypadku niektórych uczestników konsorcjów. Ponadto istnieją odmienne, dziedzinowe wzorce zapotrzebowania na literaturę naukową. Część pracowników nauki powtarza niezmiennie od lat, że "dla nich w serwisach elektronicznych nie ma niczego do znalezienia".

Perspektywy

Dwie interesujące inicjatywy ostatnich lat dotyczące e-publikacji, po warunkiem ich szerokiej akceptacji, mogłyby (choć w odmienny sposób) stworzyć solidną podstawę dla zbierania i analizy danych o wykorzystaniu e-k. Są to:

  • koncepcja identyfikatorów dokumentów cyfrowych DOI[6],
  • standardy COUNTER.

DOI (Digital Object Identyfier http://www.doi.org/ebooks.html) to przypisanie m.in. każdej e-k oprócz ISBN również dodatkowego mnemonicznego identyfikatora. Identyfikatory DOI mogłyby być również przydzielone rozdziałom czy sekcjom, z których składa się e-k. Jedynie serwery DOI miałyby przechowywać aktualne adresy sieciowe e-k (przede wszystkim adres wydawcy) i przekierowywać pod nie wszystkie żądania dostępu do niej (po ewentualnym sprawdzeniu uprawnień). Tym samym serwery te mogłyby gromadzić i udostępniać dane o wykorzystaniu e-k. Czas pokaże, czy wydawcy, pośrednicy i sprzedawcy e-k oraz biblioteki zaakceptują dodatkowe koszty za cenę stabilnego, prostszego od stosowanego dziś URL (zmieniająca się czasem, złożona ścieżka dostępu do pliku) identyfikatora DOI.

Bardziej obiecującym rozwiązaniem wydaje się pomysł na standaryzację danych umożliwiających wszystkim zainteresowanym stronom przeprowadzenie różnorakich analiz obrotu i wykorzystania e-k. Mowa o najnowszej inicjatywie noszącej nazwę COUNTER (http://www.projectcounter.org), czyli Counting Online Usage of NeTworked Electronic Resources. Stowarzyszenie to powstało w 2003 roku w Wielkiej Brytanii. Uczestnikami i sponsorami są m.in. AAP, ARL, Blackwell, EBSCO, Elsevier, IoP, OCLC, ProQuest, Swets.

Projekt standardów dla e-k i e-wydawnictw informacyjnych nosi nazwę:
COUNTER Code of Practice for Books and Reference Works.
Standardy opisują zawartość oraz postać raportów wykorzystania, które sprzedawcy muszą przygotowywać i udostępniać klientom (przez Internet, w określonym formacie), co już i tak zazwyczaj czynią (np. netLibrary, Safari). Opublikowano je w Internecie w styczniu 2005 roku jako tzw. Draft Release.

Tytuły koniecznych raportów wykorzystania (usage reports):

  • Number of Successful Title Requests (pobrań tytułów) by Month and Title,
  • Number of Successful Section Requests (pobrań sekcji e-k) by Month and Title,
  • Turnaways (odmowy rozpoczęcia sesji) by Month and Title,
  • Total Searches and Sessions by Month and Title,
  • Total Searches and Sessions by Month and Service.

Szczegółowe raporty mają być poufne (przeznaczone tylko dla użytkowników i podmiotów przez nich upoważnionych). Standardy COUNTER ustalają precyzyjnie, w jaki sposób te raporty mają być tworzone, jeśli - jak to się obecnie odbywa coraz częściej - wyszukiwania e-k odbywają się na serwerze pośredników typu 'gateway' (np. SWETSwise, OCLC ECO), typu 'host' (np. Ingenta, HighWire) lub agregatorów (np. ProQuest, Gale, Lexis Nexis), a wyszukane e-k znajdują się na serwerach wydawców (np. Wiley), pośredników typu 'host' albo u agregatorów.

Każdy raport powinien uwzględniać możliwe zawężania do kategorii i całej hierarchii podkategorii użytkowników określonych przez klienta. Jeśli klientem jest np. konsorcjum bibliotek akademickich, raporty wykorzystania muszą być sporządzane zbiorczo, ale i dla uczestników konsorcjum, czyli każdej uczelni, dla jej kampusów, wydziałów, instytutów itd. Raporty muszą być łatwo (tj. dynamicznie, czyli on-line) agregowane w zestawienia dotyczące półroczy, lat czy innych przedziałów czasu.

Od 2006 r., po opublikowaniu już w styczniu ostatecznej wersji standardów, przewiduje się audyty sprzedawców/pośredników e-k pod kątem prawidłowości sporządzanych przez nich raportów wykorzystania. Wykazy sprzedawców/pośredników spełniających standardy będą udostępnione publicznie na witrynie stowarzyszenia COUNTER.

Podsumowanie

Rozpowszechnianiu e-k towarzyszy analiza ich wykorzystania przez określone grupy czytelników, co w przypadku płatnego do nich dostępu powinno wspierać wydatnie prowadzoną przez biblioteki politykę rozwoju zarówno księgozbioru tradycyjnego (drukowanego), jak rozwijających się szybko e-kolekcji.

Bibliografia:

[1] Draft Release 1 of the COUNTER Code of Practice for Books and reference Works. [on-line]. [dostęp 2 marca 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://www.projectcounter.org/cop_books_ref.html.

[2] Library Use of e-Books. A report from Primary Research Group, Inc. New York: Primary Research Group, 2003. ISBN: 1-57440-053-3.

[3] DILLON, D. E-books: the University of Texas experience, part 1. Library Hi Tech 2001, vol. 19, no. 2, pp. 113-124, DILLON, D. E-books: the University of Texas experience, part 2. Library Hi Tech 2001, vol. 19, no. 4, pp. 350-362.

[4] e-Book Pilot Project Final Report: SEIR (Systemwide Electronic Information Resources). The California State University. Sections 8.1, 8.2 [on-line]. [dostęp 2 marca 2005]. Dostępny w World Wide Web: http://seir.calstate.edu/ebook/index.shtml.

[5] HOLLENDER, H. Biblioteki cyfrowe w Polsce i BWN: w poszukiwaniu drogi racjonalnego rozwoju. In Konferencja na temat: Polskie biblioteki akademickie w Unii Europejskiej: Łódź, 23-25 czerwca 2004 r.: Materiały Konferencyjne: Suplement. Łódź: Biblioteka Główna Politechniki Łódzkiej, 2004, s. 89-99.

[6] NAHOTKO, M. Metadane. Sposób na uporządkowanie Internetu. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2004. ISBN 83-233-1825-5.

               

Poprzedni - Spis treści

(C) 2005 EBIB

    Analiza wykorzystywania książek elektronicznych / Izydor STATKIEWICZ // W:II Seminarium: Gromadzenie zbiorów - sztuka wyboru  : Wrocław,   23 - 24 czerwca 2005. - [Wrocław] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, K[omisja] W[ydawnictw] E[lektronicznych], Redakcja "Elektronicznej Biblioteki", 2005. - (EBIB Materiały konferencyjne nr 11). - ISBN 83-921757-2-7. - Tryb dostępu : http://www.ebib.pl/publikacje/matkonf/grom2/statkiewicz.php