II Seminarium
Gromadzenie zbiorów - sztuka wyboru
Wrocław,   23 - 24 czerwca 2005


Poprzedni - Spis treści - Następny

            

Danuta DOMALEWSKA
Biblioteka Główna
Akademii Ekonomicznej w Krakowie

Zarządzanie zbiorami bibliotecznymi na przykładzie Biblioteki Głównej Akademii Ekonomicznej w Krakowie

W artykule zaprezentowano organizację zarządzania zbiorami w bibliotece wyższej uczelni na przykładzie Biblioteki Głównej Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Przedstawiono, jak teoria zarządzania zbiorami jest realizowana w praktyce.

Wprowadzenie

Zbiory, ich organizacja i zarządzanie nimi to jeden z istotniejszych elementów zarządzania biblioteką. Biblioteki realizują swoje cele poprzez gromadzenie, opracowanie, przechowywanie i udostępnianie zbiorów. Wymienione czynności muszą przebiegać sprawnie, aby biblioteka prawidłowo funkcjonowała, a czytelnicy jak najszybciej otrzymywali poszukiwaną literaturę.

Biblioteka akademicka jest powiązana z macierzystą uczelnią, a misją jest sprostanie rosnącemu zapotrzebowaniu na informację i wiedzę wszystkich kategorii użytkowników. Celem głównym jest wspomaganie nauki i dydaktyki[1].

Przez lata głównym nośnikiem był papier. Obecnie rośnie liczba wydawnictw elektronicznych: CD-ROM-ów, dyskietek, plików, multimediów, baz dostępnych wyłącznie on-line. Stale też rośnie liczba czasopism elektronicznych. Żywiołowy rozwój technologii IT i zastosowanie jej w bibliotekach zmienia ich dotychczasowy obraz. Zmieniają się oczekiwania użytkowników, za którymi biblioteka akademicka musi nadążać. Choć pojawiają się liczne opinie wyrażające niepokój o losy tradycyjnych wydawnictw, niemożliwe jest, aby nastąpiła całkowita zamiana wydawnictw drukowanych na e-wydawnictwa. Będą one zapewne wspólnie tworzyć uzupełniające się zbiory, podobnie jak pojawienie się telewizji czy wideo nie spowodowało wyparcia kina.

Według Mirosława Górnego gospodarka zbiorami bibliotecznymi to zagadnienie bardzo złożone i wielopłaszczyznowe, pozwala jednak obecnie zaspokajać potrzeby czytelników w szerszym niż dotąd zakresie[2].

Na konferencji zorganizowanej przez Bibliotekę Główną Akademii Ekonomicznej w Krakowie (BG AE) w 2001 roku Artur Jazdon w referacie Normy, standardy, wskaźniki w zarządzaniu zbiorami wskazał, jak trudno uzyskać w bibliotekach miarodajne informacje dotyczące liczenia usług elektronicznych i źródeł elektronicznych. Doświadczenia bibliotek w zarządzaniu zbiorami elektronicznymi są jeszcze ciągle niewielkie. Wyliczenia oparte na małych próbach wykazują, że biblioteki nabywają w postaci elektronicznej 10% tytułów prenumerowanych w wersji papierowej[3]. Od tego czasu problem "liczenia" usług elektronicznych z pewnością zmienił się, a biblioteki nabrały doświadczenia w organizowaniu pracy z tym nośnikiem.

Na konferencji zorganizowanej w 2002 roku na Uniwersytecie Adama Mickiewicza w Poznaniu Mirosław Górny zalecał przygotowanie jednego zestawu danych, udostępnianego wszystkim bibliotekom naukowym w kraju, który zawierałby charakterystykę zasobu dla wybranej dziedziny pod kątem:

  • wielkości zasobu,
  • poziomu kompletności,
  • kosztów zakupu,
  • orientacyjnego kosztu eksploatacji przy określonym natężeniu użytkowania[4].

Zakres tematyczny zbiorów bibliotek jest jedną z cech określających przynależność do odpowiedniego typu bibliotek w ogólnokrajowej sieci. Planując strukturę zbiorów, ustala się zakres treściowy gromadzonego księgozbioru oraz pożądany stopień kompletności.

Ogólne zasady gromadzenia zbiorów w Bibliotece Głównej AE

Zakres tematyczny zbiorów BG AE jest związany z kierunkiem kształcenia uczelni. Główny zrąb księgozbioru stanowią pozycje z dziedziny ekonomii, finansów, zarządzania, towaroznawstwa, a także prawa, nauk społecznych, humanistycznych oraz dziedzin pokrewnych. Ze względu na studentów Wydziału Towaroznawstwa biblioteka gromadzi specjalistyczny księgozbiór z zakresu towaroznawstwa wyrobów przemysłowych, żywności, badania wyrobów, jakości, opakowalnictwa, ekologii wyrobów, handlu i ceł. Posiada kilkanaście tysięcy norm dotyczących towaroznawstwa spożywczego i przemysłowego.

W każdej bibliotece powinno się gromadzić zbiory według przyjętego planu w celu realizacji zadań statutowych. Plan ten winien opierać się na przyjętych zasadach uzupełniania zbiorów i zawierać przewidywany przyrost księgozbioru, finanse na ich realizację oraz uwzględniać inne formy uzupełniania zbiorów. W Bibliotece Głównej Akademii Ekonomicznej w Krakowie dokonuje się zakupu wydawnictw zwartych zgodnie z zaleceniami dotyczącymi planowania rozwoju księgozbioru. W oparciu o analizę potrzeb użytkowników biblioteki wnikliwie bada się polski i zagraniczny rynek wydawniczy, a także oferty wydawniczo-księgarskie, i na tej podstawie dokonuje się wyboru.

Wydawnictwa ekonomiczne są wydawane obecnie przez licznych wydawców, brakuje jednak ewidentnie publikacji typu zapowiedzi wydawnicze. Niestety, te, które się pojawiają, nie zawierają oczekiwanych informacji. Pomniejsi wydawcy sami powiadamiają biblioteki o wydawanych przez siebie pozycjach. Źródłem informacji o nowościach, a częściowo także o zapowiedziach, są również portale typu: http://www.ksiazka.net.pl czy http://www.azymut.com.pl oraz strony poszczególnych wydawnictw czy księgarń. Przodujące wydawnictwa - PWN i PWE - wydają często dodruki, które czytelnicy uznają za nowe wydanie. Tematyka wydawanych książek, zarówno prawniczych, jak i ekonomicznych, powtarza się u wielu wydawców, wymaga stałego śledzenia, przeglądania zawartości treści i porównywania z tym, co biblioteka już posiada. Oczywiście, nie zawsze można dokonać eliminacji tą drogą. Problem stanowią też zmiany prawa i związane z nimi informacje na książce typu: stan prawny na..., co powoduje konieczność nieustannego, dokładnego sprawdzania poprzedniego wydania i podejmowania decyzji o zakupie.

Biblioteka uczestniczy w targach, zarówno krajowych, jak i międzynarodowych, po których przedstawia oferty kierownikom katedr, dając im możliwość zapoznania się z nimi i złożenia zamówienia. Oferty książek zagranicznych przegląda się w kilku źródłach, porównuje z ceną wydawcy i tą drogą wybiera najkorzystniejszą z ofert. Ponadto w bibliotece są organizowane wystawy książek, na które zaprasza się pracowników naukowych. Mogą oni zapoznać się z publikacjami, dokonać wyboru i złożyć zamówienie w Oddziale Gromadzenia. Głównym organizatorem wystaw jest IPS (International Publishing Service Sp. z o.o). Biblioteka korzysta także z pośrednictwa firm PRESS Import Wydawnictw Naukowych, IPS i ABE Marketing. Ponadto dokonuje zakupów w księgarni internetowej AMAZON. Korzysta też z usług pośrednika z Londynu - firmy STARKMANN. Minimalizację kosztów zakupu uzyskuje się dzięki zakupom w Fundacji Biblioteki Głównej. Jest to źródło zapewniające największe oszczędności. Rabat uzyskiwany tą drogą sięga około 20%.

Inne, niebagatelne źródła uzupełniania księgozbioru biblioteki to wymiana, dary i egzemplarz obowiązkowy (dotyczy wydawnictw AE), stanowiące około 35% wartości nabywanych zbiorów. Wartość wydawnictw zagranicznych wpływających do biblioteki zarówno przez zakup, jak i w inny z wymienionych sposobów, to blisko 13% rocznych kosztów nabytków.

ŹRÓDŁA NABYWANIA WYDAWNICTW ZWARTYCH PRZEZ BIBLIOTEKĘ GŁÓWNĄ AE

Wydawnictwa polskieWydawnictwa zagraniczne
Fundacja Biblioteki Głównej
Główna Księgarnia Naukowa
Inne księgarnie
Indywidualni dostawcy
Wydaw. Prawnicze LexisNexis
SBP (Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich)
Inne źródła: dary, wymiana, egz. obowiązkowy
Amazon.com (księgarnia internetowa)
STARKMANN
PRESS Import Wydaw. Nauk.
IPS (International Publishing Service)
ABE Marketing

Pięć bibliotek zespołów katedr i jedna duża biblioteka wydziałowa dysponują rocznym budżetem określonym przez dyrekcję biblioteki i w jego ramach dokonują zakupów. Kilka lat temu Rektor AE ustanowił fundusz książkowy przyznawany dla poszczególnych katedr według algorytmu aktywności naukowej. Z tego funduszu kupowano m.in. książki zagraniczne, jednak biblioteka nie pośredniczyła w tych zakupach. W katedrach kupuje się też książki z innych funduszy, np. na badania naukowe.

Księgarnia AE działająca w ramach struktury Biblioteki Głównej jest zaliczana przez profesjonalne wydawnictwa naukowe do księgarń osiągających wysoką sprzedaż. Stale nawiązuje nowe kontakty z księgarniami i hurtowniami. Obecnymi kontrahentami jest trzynaście hurtowni i dwadzieścia pięć księgarń na terenie całej Polski. Prowadzi sprzedaż wysyłkową, również za granicę. Księgarnia organizuje stoiska tematyczne na konferencjach, kongresach i sympozjach. Informacje o księgarni i nowościach książkowych zamieszcza się na stronie internetowej http://kangur.ae.krakow.pl/Biblioteka/Ksiegarnia/index.php.

Gromadzenie dokumentów elektronicznych

Ze względu na coraz większy napływ dokumentów elektronicznych od 2003 roku w ramach Oddziału Gromadzenia utworzono sekcję zajmująca się ich gromadzeniem i opracowaniem. Od roku wprowadza się do Centralnego Katalogu NUKAT opisy e-źródeł, zarówno wydawnictw zwartych, jak i ciągłych oraz dokumentów multimedialnych. Prace te rozpoczęto w momencie, kiedy został opracowany format dla dokumentów elektronicznych i norma PN-N-01152-13 (Opis bibliograficzny. Dokumenty elektroniczne). Problem stanowią bazy aktualizowane, traktowane jako dokumenty ciągłe (zgodnie z formatem dla tych dokumentów). Największą trudność stanowią natomiast czynności związane z gromadzeniem i inwentaryzowaniem tej grupy wydawnictw. Występująca niekiedy w ciągu roku zmiana nośnika informacji dokonywana przez producenta powoduje duże perturbacje, ponieważ układ inwentarza, w myśl obowiązującego rozporządzenia Ministerstwa Kultury, jest zgodny z rodzajem nośnika. Do inwentaryzowania e-źródeł, podobnie jak i dokumentów na nośnikach tradycyjnych, wykorzystuje się własny program komputerowy, stale poprawiany i zmieniany zgodnie z potrzebami biblioteki i zmieniającymi się warunkami na rynku producentów. Utworzony Rejestr dokumentów niematerialnych pozwala na uzyskanie rzetelnej informacji o wszystkich warunkach formalnych (ceny, okresy prenumeraty, hasła dostępu itp.), związanych z gromadzeniem zasobów elektronicznych w bibliotece.

Ciągle pojawiają się nowe dylematy związane zarówno z opracowaniem, jak i inwentaryzowaniem omawianych dokumentów, a przyjmowane rozwiązania są stale "testowane" i korygowane.

Gromadzenie czasopism

W wyniku uważnej analizy się kosztów przeznaczanych na bibliotekę Rada Biblioteczna podjęła decyzję o zmniejszeniu ilości egzemplarzy wielu polskich tytułów czasopism, z niektórych zrezygnowano. Dotknęło to także czasopisma zagranicznych, kiedy zlikwidowano dotację celową KBN na dofinansowanie ich prenumeraty. Pociągnęło to konieczność zmniejszenia prenumeraty w wielu bibliotekach[5]. Zakup czasopism został ponadto objęty koniecznością przeprowadzania przetargów. Głównym dostawcą czasopism polskich jest obecnie RUCH, pozostałe czasopisma dostarczają indywidualni dostawcy. Czasopisma zagraniczne są prenumerowane za pośrednictwem Minerva Wissenschaftliche Buchhandlung z Wiednia. W ubiegłym roku zakup wyniósł 571 tytułów czasopism polskich i 228 zagranicznych. Z darów i wymiany przybyło 166 polskich i 79 zagranicznych tytułó-w, egzemplarz obowiązkowy przysporzył 132 tytuły. Listę czasopism zagranicznych poszerzają także czasopisma wchodzące w skład kolekcji specjalnych: Międzynarodowego Funduszu Walutowego - ok. 20 tytułów, Biblioteki Banku Światowego - ok. 40 tytułów i ok. 105 tytułów dostarczanych przez Urząd Publikacji Wspólnot Europejskich.

ŹRÓDŁA NABYWANIA WYDAWNICTW CIĄGŁYCH PRZEZ BIBLIOTEKĘ GŁÓWNĄ AE

Czasopisma polskieCzasopisma zagraniczne
  1. RUCH
    1. dostawcy indywidualni
    2. inne źródła: dary, wymiana, egz. obowiązkowy
  2. PRESS
  1. MINERVA
    1. dary, wymiana
  2. IMF (Międzynarodowy Fundusz Walutowy)
  3. Bank Światowy
  4. Urząd Publikacji WE

Wartość prenumeraty czasopism polskich stanowi około 50% wartości zagranicznych. Rośnie stale liczba tytułów czasopism dostępnych on-line lub na dyskach optycznych. Część ma odpowiedniki w formie drukowanej, inne są dostępne tylko w wersji elektronicznej. Czytelnicy biblioteki chętnie korzystają z trzech baz danych - ABI/Inform Global, ABI Inform Trade&Industry oraz ABI Inform Dateline składającej się z dwóch modułów i zapewniającej dostęp do pełnych tekstów artykułów z ponad 2000 tytułów czasopism. Drugim ważnym źródłem dostępu do czasopism elektronicznych jest serwis ISI Emerging Markets dający możliwość korzystania za pośrednictwem Internetu z ponad 300 publikacji polskich i angielskich. Inną bazą chętnie wykorzystywaną przez czytelników jest udostępniana za pośrednictwem austriackiego dystrybutora Minerva baza M/e/o/s Minerva Electronic Online Services http://meos.minerva.at:81/. Biblioteka prenumeruje ok. 50 tytułów czasopism udostępnianych on-line przez Minervę.

Kolekcje depozytowe jako ważny element uzupełniania zbiorów

1. Biblioteka Depozytowa Banku Światowego

Ogromne znaczenie dla wzbogacania zbiorów i poszerzania oferty dla użytkowników mają kolekcje depozytowe, goszczące w Bibliotece AE. Jako jedna z trzech bibliotek w Polsce posiada ona Bibliotekę Depozytową Banku Światowego, przekazaną z Centrum Zadłużenia i Rozwoju w 1993 roku. Biblioteka AE zobowiązała się do:

  • skatalogowania i wydzielenia kolekcji z własnego księgozbioru,
  • zapewnienia osoby odpowiedzialnej za ten zbiór,
  • zapewnienia odpowiedniego lokalu,
  • prowadzenia wypożyczeń międzybibliotecznych,
  • zapewnienia promocji i reklamy zbioru[6].

Cała kolekcja liczy około 7 tys. vol. Składają się na nią: serie wydawnicze, monografie, czasopisma oraz dokumenty elektroniczne. Na stronie domowej Biblioteki Głównej AE znajduje się katalog on-line depozytu oraz szereg informacji dotyczących zbiorów. Co roku kolekcja powiększa się o blisko 400 nowych pozycji.

2. Biblioteka Depozytowa Międzynarodowego Funduszu Walutowego

Warunki, jakie musiała spełnić Biblioteka Główna AE, aby pozyskać kolejny depozyt, są zawarte w szczegółowej umowie pomiędzy biblioteką a IMF. Oficjalnym depozytariuszem Wydawnictw IMF BG została w 2002 roku na mocy umowy zawartej na czas nieokreślony[7]. Wszystkie informacje o depozycie są umieszczone na stronie domowej biblioteki, gdzie znajduje się także katalog tych zbiorów. Kolekcja zawiera serie wydawnicze, CD-ROM-y, czasopisma i monografie. Wymierną korzyścią finansową, jaką przyniósł depozyt, były oszczędności w wyniku rezygnacji z prenumeraty kilku wydawnictw IMF[8]. Ponadto uzyskano dostęp do unikatowych źródeł, a kolekcja systematycznie się rozwija. Biblioteka zamawia także pozycje, które pojawiają się w katalogach, a nie zostały do niej dostarczone.

Obie omówione kolekcje stanowią cenny zbiór publikacji, cieszą się dużym zainteresowaniem. Udostępnia się je w przyjaznych warunkach Oddziału Informacji Naukowej, wyposażonego w czytelnię komputerową, a kompetentni pracownicy zapewniają fachową informację o zasobach. Pełny dostęp do informacji o kolekcjach można uzyskać na stronach WWW, zawierających również katalog.

3. Centrum Dokumentacji Europejskiej

Centrum powstało w 1995 r. na mocy porozumienia pomiędzy Dyrektorem Generalnym Komisji Europejskiej a Rektorem Akademii Ekonomicznej w Krakowie. Księgozbiór tej czytelni stanowi literatura dotycząca Wspólnot Europejskich dostępna na polskim rynku wydawniczym, związana tematycznie z integracją europejską, a w szczególności z:

  • prawem europejskim,
  • finansami,
  • ekonomią,
  • gospodarką,
  • ochroną środowiska,
  • statystyką,
  • problematyką społeczną.

Czytelnia posiada w swych zbiorach także publikacje Urzędu Statystycznego UE, wiele informatorów, Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości. Wszystkie pozycje są skatalogowane, abstraktowane i dostępne na stronie domowej Biblioteki AE, gdzie znajdują się także informacje o dokumentach elektronicznych Czytelni Europejskiej. Jest też specjalnie opracowana strona WWW. Zasób regularnie uzupełnia się o polskie wydawnictwa o tematyce europejskiej.

Księgozbiór zgromadzony w Czytelni Europejskiej stanowi cenne źródło dla osób szukających informacji o Unii Europejskiej i integracji Polski z Unią Europejską. Komisja Europejska zobowiązała bibliotekę do popularyzacji posiadanych zasobów, w tym celu przekazano informacje do wszystkich urzędów gminnych w województwie małopolskim i do instytucji edukacyjnych. Każdego roku Czytelnię Europejską odwiedza blisko 6000 czytelników. Znaczna grupa korzysta z baz dostępnych na CD-ROM-ach i on-line.

We wszystkich czytelniach Biblioteki AE znajdują się stanowiska komputerowe z dostępem do Internetu, dające możliwość korzystania z baz wielostanowiskowych. Czytelnia Europejska i w OIN są wyposażone w stanowiska do przeglądania baz na CD-ROM-ach. Zbiory Biblioteki Głównej wzbogaciły się o zasób o wartości ok. 20 tys. USD.

Opracowanie zbiorów w Bibliotece Głównej AE

Wszystkie zbiory, z których czytelnicy korzystają w wolnym dostępie, a taki istnieje w pięciu czytelniach i w wypożyczalni, od kilkunastu lat znajdują się w katalogu komputerowym; od 1994 roku są skatalogowane również wszystkie nowe nabytki biblioteki. Ponieważ biblioteki nie stać na wprowadzenie do bazy katalogowej wszystkich posiadanych zasobów, przyjęto zasadę, że wprowadza się wszystko to, co ze starszego zasobu jest wypożyczane przynajmniej trzy razy w ciągu roku akademickiego. Wprowadzono także zasób książek międzywojennych i z początku XX wieku, najbardziej wartościowych ze względu na możliwość odniesienia do dzisiejszych zmian w Polsce.

W Oddziale Opracowania Zbiorów Zwartych funkcjonują dwa zespoły zajmujące się opracowaniem formalnym i rzeczowym. Współtworzą one Centralny Katalog NUKAT, wprowadzając własne opisy i pobierając inne utworzone przez współpracujące biblioteki, przy opracowaniu rzeczowym natomiast oprócz języka haseł przedmiotowych, stosuje się też słowa kluczowe, które funkcjonują również w następujących bazach wewnętrznych, tworzonych w bibliotece:

  • Gospodarka,
  • Nauki Społeczne,
  • Nobliści,
  • Cracoviana,
  • Zastosowania Informatyki,
  • Dorobek.

Ostatnia baza zasługuje na szczególną uwagę, dąży się bowiem do przedstawienia w niej kompletnej informacji o dorobku pracowników uczelni od początku jej istnienia. Bazy zaczęto tworzyć w celu przekazania pełniejszej i lepszej informacji o artykułach zamieszczanych w czasopismach specjalistycznych i naukowych.

Biblioteka AE posiada wiele tysięcy cennych, unikatowych wydawnictw, które pragnie udostępnić czytelnikom. Są to wydawnictwa z XVIII, XIX i początku XX wieku. Z uwagi na konieczność ochrony przed zniszczeniem należy prezentować je w wersji cyfrowej. Zakres tematyczny tych zbiorów jest szeroki. Są to dzieła ekonomiczne, prawne, humanistyczne, statystyczne, encyklopedie i in.

W bibliotece rozpoczęto prace nad cyfrowymi wersjami najcenniejszych XVIII i XIX-wiecznych zbiorów. Było to możliwe dzięki dotacji otrzymanej z MENiS w ramach DWB oraz zakupieniu specjalistycznego skanera przez Fundację Biblioteki AE. Na stronie domowej biblioteki pojawiły się już pierwsze opracowane książki. Prace nad tym projektem są przewidziane na wiele lat. Przed biblioteką stoi także problem udostępnienia zdigitalizowanych książek wykorzystywanych przez studentów w procesie dydaktycznym. Studenci trybu zaocznego, studiujący w odległych filiach, mają szczególnie utrudniony dostęp do literatury i z myślą o nich konieczne staje się podjęcie tych prac.

Udostępnianie zbiorów

Zarządzanie zbiorami ma na celu jak najlepszą i najpełniejszą obsługę użytkowników, przede wszystkim studentów i pracowników uczelni. Bibliotekę odwiedza rocznie blisko 600 000 osób, udostępniono na zewnątrz około 200 000 vol., a w czytelniach - ponad 300 000 jednostek. Z zasobów elektronicznych, dla których prowadzona jest statystyka (niestety, nie dla wszystkich) przez producentów, skorzystało ponad 40 tys. osób, a z informacji zawartych na stronie internetowej biblioteki - ponad 250 tys. osób. Osobną grupę stanowią wypożyczenia międzybiblioteczne zarówno krajowe, jak i zagraniczne - blisko 2000 jednostek.

Czytelnicy biblioteki samodzielnie korzystają z podręcznego magazynu, w którym znajdują się podręczniki, skrypty i inne najczęściej wypożyczane książki. Taka organizacja oszczędza czas użytkowników, nie muszą oni bowiem czekać na realizacje magazynowe. Ponadto zainstalowany system do samodzielnego wypożyczania SELF-Check to także oszczędność czasu i w skali naszej biblioteki - jednego etatu. Wszyscy czytelnicy przy zapisie otrzymują kartę chipową ze zdjęciem, dającą możliwość korzystania ze wszystkich agend biblioteki, a także samodzielnego dokonywania odbitek kserograficznych i korzystania z laboratoriów komputerowych na uczelni.

Dużym wyzwaniem dla biblioteki jest zorganizowanie pracownikom naukowym zdalnego dostępu do niektórych rodzajów zbiorów (czasopism elektronicznych, baz danych), a studentom, zwłaszcza tym z odległych miejscowości, do książek i materiałów dydaktycznych w formie elektronicznej, co pozwoliłoby na lepsze wykorzystanie środków finansowych wydawanych na zakup tych źródeł.

Selekcja i kontrola księgozbioru

W Bibliotece AE co roku przeprowadza się skontrum zbiorów udostępnianych czytelnikom w wolnym dostępie, ponadto okresowo przeprowadza się je także w magazynach. Kilkanaście lat temu biblioteki uczelni ekonomicznych dokonały selekcji księgozbioru, usuwając większość egzemplarzy podręczników dotyczących gospodarki socjalistycznej. W Bibliotece AE również w ramach tych akcji usunięto wiele tysięcy egzemplarzy, pozostawiając po jednym dla badań porównawczych. Ponadto wielokrotnie wykonano selekcję dubletów czasopism.

Artur Jazdon podjął problem zerowego przyrostu księgozbioru, mówiąc, że trudno będzie namówić biblioteki do stosowania tego modelu, zachęca jednak do rozważenia możliwości stosowania selekcji retrospektywnej w stosunku 1: 3 do liczby nabytków[9]. Przełamanie istniejących stereotypów wśród bibliotek stawiających na jak największe księgozbiory, niestety, często kosztem jakości, jest jeszcze ciągle trudne.

Zakończenie

Efektywność zarządzania zasobami biblioteki to jednocześnie efektywność usług świadczonych przez bibliotekę. Umiejętności i doświadczenie w tym zakresie procentują kompletnością informacji i możliwościami dotarcia do niej. Poziom obsługi czytelnika według M. Górnego nie jest wyłącznie zależny od środków, jakimi biblioteka dysponuje, ale także od umiejętności ich wykorzystania[10]. Zarządzanie zbiorami biblioteki to obecnie proces skomplikowany i złożony, wymagający dużych umiejętności menedżerskich oraz fachowej, stale poszerzanej wiedzy. Rośnie poziom potrzeb użytkowników bibliotek i ich oczekiwań. Dlatego ważne jest, że biblioteki mimo licznych, piętrzących się trudności nie popadają w marazm, lecz stale rozwijają się i dostosowują do wymagań swoich czytelników.

Biblioteka AE w Krakowie od początku lat 90. przechodzi ogromne przeobrażenia, uczestniczy czynnie w zmianach dokonujących się w bibliotekarstwie polskim, ciągle poszerza zakres usług świadczonych użytkownikom, dostarczając im coraz nowsze i bardziej wszechstronne źródła informacji. Można cieszyć się z tego, co już udało się osiągnąć, ale trzeba mieć także świadomość, że raz zapoczątkowane zmiany na wszystkich szczeblach pracy biblioteki wymuszają konieczność wprowadzania coraz to nowszych rozwiązań.

Przypisy

[1] SOKOŁOWSKA-GOGUT, A. Zarządzanie zmianami w bibliotekach akademickich. In SOKOŁOWSKA-GOGUT, A. (red.). Wdrażanie nowoczesnych technik zarządzania w instytucjach non-profit na przykładzie naukowej biblioteki akademickiej: materiały z konferencji (Kraków 28-30 września 1998). Kraków: Biblioteka Główna Akademii Ekonomicznej, 1998, s. 222.

[2] GÓRNY, M. Od gromadzenia do zarządzania zasobami. In JAZDON, A. CHACHLIKOWSKA, A. (red.). Stan i potrzeby polskich bibliotek uczelnianych. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej Poznań, 13-15.11.2002. Poznań: UAM, 2002. s. 108.

[3] JAZDON, A. Normy, standardy, wskaźniki w zarządzaniu zbiorami. In SOKOŁOWSKA-GOGUT, A. (red.). Badania porównawcze polskich bibliotek naukowych: materiały z konferencji (Kraków, 19-21 września 2001). Kraków: Biblioteka Główna Akademii Ekonomicznej, 2001, s. 122.

[4] GÓRNY, M. Od gromadzenia..., s. 113.

[5] SOKOŁOWSKA-GOGUT, A. Problematyka oceny jakości i wynikające z niej próby standaryzacji i normalizacji działalności biblioteczno-informacyjnej. In Stan i potrzeby..., s. 54.

[6] OSIEWALSKA, A., JANAS, L. Biblioteka depozytowa Banku Światowego w Bibliotece Głównej AE w Krakowie - historia, funkcjonowanie, zasób. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2003, nr 4, s. 26.

[7] OSIEWALSKA, A., MŁODKOWSKI, P., MEDOŃ-WOSZ, A. Biblioteka Depozytowa Międzynarodowego Funduszu Walutowego przy Bibliotece Głównej AE w Krakowie - powstanie, funkcjonowanie, rozwój. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 2003, nr 4, s. 33.

[8] Tamże, s.34.

[9] JAZDON, A. Normy, standardy..., s. 126.

[10] GÓRNY, M. Od gromadzenia..., s. 107-124.

               

Poprzedni - Spis treści - Następny

(C) 2005 EBIB

    Zarządzanie zbiorami bibliotecznymi na przykładzie Biblioteki Głównej Akademii Ekonomicznej w Krakowie / Danuta DOMALEWSKA // W:II Seminarium: Gromadzenie zbiorów - sztuka wyboru  : Wrocław,   23 - 24 czerwca 2005. - [Wrocław] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich, K[omisja] W[ydawnictw] E[lektronicznych], Redakcja "Elektronicznej Biblioteki", 2005. - (EBIB Materiały konferencyjne nr 11). - ISBN 83-921757-2-7. - Tryb dostępu : http://www.ebib.pl/publikacje/matkonf/grom2/domalewska.php