EBIB 6/1999 (6) - Z. Zakrzewski: Tworzenie baz katalogowych - Vademecum dla początkujących
ebib 
Nr 6/1999 (6), Bazy biblioteczne. Artykuł
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Zbigniew Zakrzewski
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie
Oddział Opracowania Rzeczowego Zbiorów

Tworzenie baz katalogowych - Vademecum dla początkujących




Większość dużych polskich bibliotek podjęła decyzje i wdraża nowe systemy, to wiele mniejszych lub specjalnych bibliotek ma jeszcze takie decyzje przed sobą. Mówiąc o nowych systemach mam na myśli te, które wykorzystują format USMARC jako standard, porządkujący zapis informacji w rekordach bibliograficznych. Oczywiście, wiele bibliotek może chwilowo obyć się bez takich kosztownych najczęściej zmian. Jednakże te, które będą próbowały unowocześnić się, mogą mieć problemy z podjęciem racjonalnej decyzji. Nawet gdyby zakup odpowiedniego oprogramowania nie stanowił problemu, to należy pamiętać, że główną trudnością związaną z komputeryzacją jest, jak to wykazały doświadczenia polskich bibliotek, przygotowanie odpowiedniej bazy rekordów bibliograficznych. Na razie nie istnieje publicznie dostępna baza rekordów w formacie USMARC i jeżeli biblioteka nie przystąpi do żadnego z istniejących konsorcjów, musi liczyć na własne siły.

Zajmując się na co dzień katalogowaniem, każdego dnia korzystam z amerykańskich katalogów bibliotecznych. Są one rzeczywiście dużą pomocą, ale i powodem pewnej frustracji w zestawieniu z polską rzeczywistością, chociaż trzeba przyznać, że widać spory postęp. Do zawodu bibliotekarza przysposabiałem się jesienią 1995 roku. Był to zatem jeszcze początkowy etap wdrażania komputerowych systemów bibliotecznych, wyposażonych w kontrolę haseł za pomocą kartotek wzorcowych (VTLS, Horizon, a potem Innopac i Aleph). Był to moment swego rodzaju skoku technologicznego, który wprowadzając standard USMARC dla opisu rekordu bibliograficznego, zaowocował dużymi konsekwencjami. Biblioteki zrzeszone w konsorcjum VTLS, nie mające do tego czasu własnych dużych baz bibliograficznych, przyjęły zasadę robienia wszystkiego od początku. Dotyczy to zarówno rekordów bibliograficznych, jak i rekordów haseł wzorcowych. Trzeba przyznać, że podjęto się wówczas tytanicznego zadania. Osiągnięcie dostatecznego, jak na miarę potrzeb dużych bibliotek, zasobu rekordów nie jest jeszcze kwestią najbliższego czasu. Efekty dotychczasowych prac można zobaczyć na stronie www.oss.wroc.pl/vtls/dane.htm

Biblioteki użytkujące system VTLS są obecnie najbardziej zaawansowane w tworzeniu tych rekordów. Niepodważalną zaletą tego wariantu jest lepsza jakość rekordów, poważnym zaś brakiem jest duże spowolnienie procesu katalogowania. Obecnie Biblioteka Narodowa dysponuje również rekordami w formacie USMARC. Kontynuowana jest również baza rekordów w formacie BN MARC, które dają się konwertować na format USMARC. Ponieważ nowo przyjęty standard USMARC jest pochodzenia amerykańskiego, więc naturalnym źródłem rekordów w tym formacie są katalogi biblioteczne w USA. Są one dostępne jako bazy na CD-ROM, lecz najkorzystniejszy jest zakup oprogramowania obsługującego protokół Z39.50 np. program BookWhere, który umożlwia bezpłatne ściąganie najbardziej aktualnych rekordów między innymi z bazy Biblioteki Kongresu i ewentualnie dostosowywanie ich do własnych potrzeb. Można również pokusić się o przyjęcie systemu klasyfikacji oraz haseł przedmiotowych Biblioteki Kongresu jako dodatkowego kryterium wyszukiwawczego. Już obecnie dzięki katalogerom amerykańskim oraz pracującym w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie ten system opracowania rzeczowego stał się najlepszym narzędziem wyszukiwawczym. Jeżeli nie pojawią się nieprzewidziane okoliczności prymat pierwszeństwa jest raczej niezagrożony. Jest tylko jeden mankament - język.

W krótkim artykule nie ma miejsca na szersze rozważania dotyczące kwestii rynku oprogramowania bibliotecznego w Polsce. Być może będzie to tematem jednego z następnych wydań Biuletynu. Można jednak postawić tezę, że niektórym polskim producentom poprzez umiejętną konkurencję cenową oraz dopasowanie swoich programów do standardu USMARC uda się uzyskać dobrą pozycję na rynku, mimo dominacji oprogramowania zagranicznego w sektorze dużych systemów bibliotecznych.


Pierwotny adres: http://www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib06/3_zakrzewski.html
Adres w archiwum: ebib.oss.wroc.pl/arc/e006-04.html

 Początek strony



Tworzenie baz katalogowych - Vademecum dla początkujących / Zbigniew Zakrzewski// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. Bożena Bednarek-Michalska - Nr 6/1999 (6) październik. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. KWE, 2001. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2001/6/zakrzewski3.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187