EBIB 8/2000 (17) - M. Niemirowska: Prawo w Internecie. Przegląd wybranych źródeł informacji
ebib 
Nr 8/2000 (17), Prawo w bibliotekach. Artykuł
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Monika Niemirowska

Prawo w Internecie. Przegląd wybranych źródeł informacji




"W Internecie znaleźć można wszystko, trzeba tylko umieć szukać". To rozpowszechnione twierdzenie nie jest może do końca prawdziwe, jednak nie można kwestionować faktu, że w sieci zamieszczono wiele wartościowej treści - i prawdą jest również, że trzeba umieć do niej dotrzeć... Przeważnie stajemy zdezorientowani i zagubieni wobec ogromu zawartości największej biblioteki świata, jaka jest Internet. A odnalezienie stron poświęconych interesującemu nas zagadnieniu nie jest wcale największym problemem - problem naprawdę zaczyna się w momencie, kiedy zadajemy sobie pytanie: czy mogę zaufać treściom, które zawiera ta strona? Jest to zwłaszcza trudne pytanie w momencie, kiedy potrzebujemy specjalistycznej informacji z dziedziny, w której bynajmniej specjalistami nie jesteśmy...

Brak do tej pory kompleksowo opracowanego przewodnika po prawniczych zasobach WWW - na wzór istniejących drukowanych informatorów o serwisach ekonomicznych[1] (ta publikacja niebawem będzie dostępna również w sieci) oraz medycznych[2]. Również poniższy tekst nie ma takiego charakteru; powstał on jako rezultat rozmów i konsultacji z prawnikami korzystającymi z sieci na co dzień i jego zadanie to podpowiedź czytelnikom, gdzie w sieci znajdą informacje prawne oraz wskazanie kilku witryn, na których zawartości mogą się oprzeć z całym zaufaniem.

Trzeba w tej chwili jednak wspomnieć, że informacja prawna to informacja bardzo specyficznego typu - teoretycznie jedynym wiarygodnym jej źródłem są dzienniki urzędowe, takie jak Dziennik Ustaw i Monitor Polski. Spowodowane jest to faktem, że tylko w tych organach promulgacyjnych zawarty jest tekst w pełni autentyczny. Natomiast w przypadku wszelkich innych wydawnictw zawsze zachodzi ryzyko, że osoba sporządzająca publikację popełni błąd.

Wirtualne poszukiwania najlepiej zacząć od sięgnięcia do źródła - odwiedzin witryny samych twórców prawa. Sejm Rzeczypospolitej Polskiej [http://www.sejm.gov.pl] udostępnia na swojej oficjalnej stronie Internetowy System Informacji Prawnej. Zawartość serwisu to opis publikacji Sejmu - wszystkich aktów prawnych promulgowanych w Dziennikach Ustaw i Monitorach Polskich: ustaw i rozporządzeń, a także decyzji, komunikatów, konwencji, obwieszczeń, orzeczeń, itd. - zarówno obowiązujących, jak i już uchylonych, wydanych od roku 1918 - do chwili obecnej. Opis obejmuje, na przykład w przypadku ustaw, informacje takie jak data wydania, wejścia w życie, podaje akty zmienione bądź uchylone przez dana ustawę oraz akty wykonawcze wydane na podstawie danej ustawy. Oprócz opisów znajdziemy tu pełne teksty części aktów - docelowo wszystkich. Teksty te to tzw. teksty ujednolicone, sporządzone w Kancelarii Sejmu w oparciu o tekst podstawowy aktu z nałożonymi nań zmianami (lub o tekst jednolity i następujące po nim zmiany). Treści serwisu towarzyszy rozbudowany system wyszukiwawczy.

Instytucją rządową, która udostępnia pełnotekstową bazę danych online, jest Trybunał Konstytucyjny [http://www.trybunal.gov.pl]. Te stronę powinniśmy odwiedzić, jeżeli poszukujemy orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego. Baza zawiera orzeczenia Konstytucyjnego w formacie plików MsWord - jest w tym względzie odpowiednikiem tradycyjnego wydawnictwa Trybunału "Zbiory Urzędowe", wzbogaconym dzięki elektronicznej postaci o różne możliwości wyszukiwania dokumentów. Brak natomiast w sieci uzasadnień do orzeczeń, które zawierają "Zbiory Urzędowe".

Teksty aktów prawnych znajdziemy również w jednym z serwisów portalu redagowanego przez TP Internet - Portal.pl [http://www.portal.pl]. Rozwijające się dynamicznie portale udostępniają coraz więcej działów informacyjnych z najróżniejszych dziedzin; najczęściej odbywa się to drogą przejęcia już istniejącego serwisu. Portal.pl umożliwia dostęp do tekstów aktów publikowanych w Dziennikach Ustaw (roczniki 1920-2000) oraz Monitorach Polskich (roczniki 1953-2000). Dokumenty pogrupowane są wedle dwóch kryteriów: a) według organu promulgacyjnego i roku opublikowania b) wedle dziedziny - w działy i poddziały tematyczne. Zwłaszcza ta druga opcja znacznie ułatwia dotarcie do potrzebnej informacji w przypadku kiedy jest nią akt prawny z danej dziedziny. Oprócz tego serwis oferuje możliwości wyszukiwania prostego i zaawansowanego. Portal.pl nie jest jedynym portalem udostępniającym informacje prawne - podobny dział funkcjonuje w Hoga.pl [http://www.hoga.pl].

Kolejna grupę interesujących nas źródeł stanowią strony firm oferujące odpłatnie prawnicze bazy danych - najczęściej na płytach CD bądź w sieci. Wiodący dostawcy to Wydawnictwo Prawnicze Lex [http://www.lex.pl], Wydawnictwa Prawnicze PWN [http://www.wp-pwn.com.pl] - twórca bazy Lex Polonica On Line, Wydawnictwo C.H. Beck [http://www.beck.pl] oraz Dom Wydawniczy ABC [http://www.abc.com.pl]. Ich witryny zawierają informacje innego typu niż omówione powyżej. Nie znajdziemy tutaj z oczywistych przyczyn pełnej zawartości oferowanych przez wydawnictwa baz: tekstów i informacji o aktach prawnych - jeżeli bazy są udostępniane online, to tylko dla zarejestrowanych użytkowników, poprzez hasło - na stronach natomiast są zamieszczane wyłącznie wersje demonstracyjne. Bardziej interesujące są publikowane tutaj z reguły wiadomości o zmianach w prawie, często również pełne teksty najnowszych dokumentów - są to informacje cenne np. dla bibliotek nabywających wydawnictwa wielokartkowe. Znajdziemy tu także inne materiały, mające uczynić stronę bardziej atrakcyjną dla jej gości. W serwisie Wydawnictw Prawniczych PWN - Lexis.pl [http://www.lexis.pl] - zamieszczono dane teleadresowe sądów, prokuratur, adwokatów, radców prawnych, kancelarii komorników sądowych, instytucji prawniczych, wydziałów prawa i administracji wyższych uczelni, itp. Wydawnictwo Prawnicze Lex wzbogaca swoje strony o przegląd wydarzeń i imprez związanych z prawem.

Omawiane powyżej źródła maja charakter ogólny. Niezwykle cenne natomiast mogą okazać się informacje prawne towarzyszące serwisom tematycznym. Za pośrednictwem tych serwisów użytkownik może dotrzeć do kompletu aktów i wiadomości z danej dziedziny. Przykładem miejsca w sieci tego typu jest funkcjonujący w ramach Elektronicznego Biuletynu Informacyjnego Bibliotekarzy dział "Prawo".

Przepisy i regulacje prawne dotyczące konkretnego zagadnienia znajdziemy także na stronach prywatnych. Wartą polecenia spośród nich jest witryna poświęcona prawu pracy i międzynarodowemu prawu pracy, redagowana przez Mariusza Śmigiel - absolwenta i doktoranta Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Witryna jest wynikiem naukowych zainteresowań Redaktora, przygotowywana przezeń rozprawa doktorancka poświęcona jest bowiem właśnie prawu pracy. Zawiera zbiór związanych z tym tematem przepisów praw, zarówno stanowionych przez ustawodawcę krajowego, jak i norm prawa międzynarodowego. Znajdziemy tutaj wykaz aktów dotyczących poszczególnych zagadnień (bezrobocie, czas pracy, urlopy i zwolnienia, zatrudnianie młodocianych, ochrona pracy kobiet, itd.) oraz pełne teksty znacznej ich części. Ponadto serwis umożliwia poprzez odnośniki sieciowe dostęp do aktów prawa Unii Europejskiej i Rady Europy oraz polskiego i międzynarodowego orzecznictwa.

W ramach serwisu prawniczego EBIBu udało się nam nawiązać z Panem Mariuszem współpracę. W jej ramach zadeklarował się on do pomocy w pewnej formie dla czytelników EBIBu. Dokładne słowa tej deklaracji, które przytaczam tutaj za jego zgoda, brzmią: "Staram się być konsekwentny i zgodnie z informacja zamieszczona na mojej stronie, nie udzielam pomocy prawnej ani porad prawnych. Tak wiec na pewno nie możecie Państwo liczyć na opinie prawne ani na pomoc prawna z mojej strony. Natomiast mogę spróbować pomoc w inny sposób. Jeżeli zadowala Państwa informacja w jakim akcie normatywnym szukać odpowiedzi na pytanie lub problem (ewentualnie wręcz ze wskazaniem konkretnych przepisów) lub co mówi na dany temat orzecznictwo, etc. - to służę."

Powyższy przegląd sajtów to jedynie pobieżny zarys tego, co oferuje polski Internet. Znajdziemy w nim bogactwo ciekawych i wartościowych stron innego jeszcze typu, których omówienie wykracza poza ramy niniejszej publikacji - jak choćby Polski Serwer Prawa Lex [http://www.prawo.lex.pl]. Wracając do problemu postawionego na wstępie - jak wybrać wiarygodne witryny? Dużą rolę odgrywa tutaj kwestia autorstwa, podobnie jak w przypadku wydawnictw tradycyjnych, gdzie pewni jesteśmy wiarygodności publikacji firmowanych przez znane instytucje. Szukając informacji prawnej, trzeba być świadomym jeszcze jednej istotnej sprawy - czy mamy do czynienia z informacją aktualną, czy teksty, z których korzystamy, są ujednolicane - czy są uwzględnione zmiany w nich dokonane. W przypadku serwisów niepewnego autorstwa, zwłaszcza witryn prywatnych, takiej pewności nie ma nigdy - użytkownik sieci nie jest w stanie samodzielnie zorientować się, czy zawartość strony jest aktualizowana. Natomiast taka pełną gwarancje mamy w przypadku serwisów wiarygodnych instytucji, osób związanych z prawem, etc., dlatego jest kwestia autorstwa jest tak istotna.

Co nie neguje korzyści z korzystania z ogromnej ilości witryn poświęconych tematyce prawnej, które, nawet te zupełnie amatorskie, mogą nieść wiele cennej informacji. Strony te przeważnie są zresztą bardziej "przyjazne" dla przeciętnego użytkownika niż serwisy specjalistyczne, adresowane do prawników. W trakcie przygotowywania niniejszej publikacji spotkałam się z bardzo racjonalna sugestią - aby witryny, których nie jesteśmy do końca pewni, traktować jako wskazówkę. Możemy się nimi posłużyć, aby w łatwy sposób znaleźć potrzebną nam informację, której wiarygodność możemy sprawdzić później w profesjonalnym źródle. Jeżeli natomiast kilka razy okaże się, że była to informacja wartościowa, możemy stronę dołączyć do spisu swoich pewnych źródeł.

Gdzie i w jaki sposób znaleźć więcej?

Najlepszym sposobem jest skorzystanie z odnośników, w które zawsze są zaopatrzone rozbudowane serwisy. I taki na przykład przewodnik po zasobach sieciowych znajdziemy na stronie Mariusza Śmigiel w dziale Serwisy prawnicze [ http://republika.pl/prawo_pracy/serwisy_prawnicze.html], Autor zamieścił także linki do innych prywatnych stron prawniczych [ http://republika.pl/prawo_pracy/linki.htm]. Przeglądanie zawartości sieci warto kontynuować wybierając odpowiedni dział tematyczny dużego katalogu stron WWW, np. portalu Onet.pl
[ http://katalog.onet.pl/nauka_i_edukacja/nauki_spoleczne_humanistyczne/prawo] - znajdziemy tutaj ok. 90% zasobów polskiego Internetu, przy tym odnośniki są uporządkowane w poddziały i opatrzone krótkim opisem. Stronom prawniczym poświęcona jest galeria październikowego numeru Internetu[3] - charakteryzuje najciekawsze zdaniem redakcji adresy WWW.

Informacje prawne różnego typu zamieszczają w swoich serwisach instytucje. Zestaw odnośników do stron urzędów centralnych i ministerstw zamieszcza Sejm [http://www.sejm.gov.pl/linki/linki.html], do sieciowych serwisów sądów, instytucji, urzędów i organizacji dotrzemy również poprzez wymieniony już sajt Mariusza Śmigiel [http://republika.pl/prawo_pracy/instytucje_i_urzedy.html]. Warto przejrzeć elektroniczne czasopisma prawnicze, tutaj dobrym punktem startowym jest lista Biblioteki Prawniczej UJ [ http://www.law.uj.edu.pl/nw/pub_html/users/wbpuj/index.htm].

Internet oferuje jeszcze inną opcję dotarcie do informacji - zadanie pytania na tematycznej grupie dyskusyjnej. Są one subskrybowane przez specjalistów z danej dziedziny i pomaganie w rozwiązywaniu problemów lub dotarciu do informacji jest jednym z ich celów. Zadając pytanie, możemy liczyć na to, że ktoś kompetentny się nim zainteresuje. Grupy dyskusyjne dostępne są przez tzw. czytniki wiadomości usenetowych (czyli programy do ściągania i publikowania wiadomości z news serverów) lub tez za pomocą przeglądarek (w pakiecie IE taka opcje ma Outlook, w Netscapie - menu Communicator -> Newsgroups). Polska prawnicza grupa dyskusyjna to pl.soc.prawo; jeżeli potrzebujemy informacji podatkowej, warto dołączyć do grupy pl.soc.prawo.podatki. Jako przykład listy dyskusyjnej, subskrybowanej poprzez e-mail, może służyć Forum Prawa Socjalnego [http://www.kki.net.pl/~fps], które jako swój cel określa dyskusję nad polskim i europejskim prawem socjalnym, czyli prawem pracy i prawem zabezpieczenia społecznego, zarówno w ujęciu teoretycznym, jak i praktycznym. Na stronie WWW listy znajduje się formularz zapisu.

Przedstawione tutaj adresy mają służyć wyłącznie jako punkt wyjściowy do wędrówki po sieci, podczas której użytkownik natrafi na wiele innych rodzajów źródeł i szybko zorientuje się, jaką przedstawiają one wartość. "Internet to najbogatsza biblioteka świata, trzeba tylko umieć w niej szukać", a z samego tego obiegowego stwierdzenia wynika, że warto.

Przypisy:

[1] Ekonomia online. Informator o naukowych źródłach internetowych dla ekonomistów. Oprac. Anna Osiewalska, Aureliusz Potempa. Kraków: Biblioteka Główna Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 1999.

[2] Medycyna online. Przewodnik po najważniejszych stronach internetu. Pod red. Anny Urygi i Aleksandry Zygadło-Hutnik. Kraków: Biblioteka Medyczna Collegium Medicum UJ, 1998.

[3] Internet 2000, nr 10, s. 108-111


Pierwotny adres: www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib17/art5.html
Adres w archiwum: ebib.oss.wroc.pl/arc/e017-05.html

 Początek strony



Prawo w Internecie. Przegląd wybranych źródeł informacji / Monika Niemirowska// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. Bożena Bednarek-Michalska - Nr 8/2000 (17) listopad. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. KWE, 2001. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2001/17/niemirowska.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187