EBIB 7/2000 (16) - L. Derfert-Wolf, M. Górski: Bibliotekarze w krainie kangurów. Sprawozdanie z XXI konferencji IATUL
ebib 
Nr 7/2000 (16), Zarządzanie biblioteką. Sprawozdanie
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Lidia Derfert-Wolf
Biblioteka Główna Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy

Marek M. Górski
Biblioteka Główna Politechniki Krakowskiej

Bibliotekarze w krainie kangurów. Sprawozdanie z XXI konferencji IATUL


XXI Konferencja IATUL (International Association of Technological University Libraries) po raz pierwszy w ponad czterdziestoletniej historii tej organizacji, odbyła się w Australii. Miejscem spotkania była stolica stanu Queensland - Brisbane, miasto położone na wschodnim wybrzeżu Australii, około 1000 km na północ od Sydney. Tematem konferencji były: "Virtual Libraries: Virtual Communities". Sam przelot na piąty kontynent był bardzo nużący - prawie 30 godzin lotu z przesiadką w Amsterdamie i krótką przerwą w Singapurze. Szkoda, że jego większa część odbywała się w nocy, bowiem biorąc pod uwagę, że trasa przelotu przebiegała wzdłuż Himalajów, widoki mogły być wspaniałe.

Sydney powitało nas wszechobecną olimpiadą i chociaż spędziliśmy tam zaledwie kilka godzin na lotnisku w oczekiwaniu na połączenie do Brisbane, głównie zajmując się formalnościami związanymi z utraconym gdzieś po drodze bagażem (podobnie, jak mniej więcej 1/3 pasażerów samolotu), atmosfera olimpijskiego podekscytowania była bardzo widoczna.

Brisbane jest miastem średniej wielości z bardzo nowoczesnym centrum, pięknymi parkami i egzotycznymi ogrodami, wspaniałą atmosferą jaką tworzą mieszkańcy, krystalicznie czystym, rześkim powietrzem i bardzo przyjazną dla Europejczyka "zimową" temperaturą ok. 20-25 C. Szczególne wrażenie robi brak korków ulicznych (co jest zasługą znakomitych rozwiązań komunikacyjnych), brak wszędzie parkujących i blokujących ruch samochodów (niemal na każdej ulicy są parkingi podziemne) i przede wszystkim niezwykła czystość miasta, co jest zapewne zasługą jego mieszkańców. Przez miasto wije się Brisbane River, będąc jego atrakcyjną arterią komunikacyjną, z licznymi tramwajami wodnymi, promami, powodując, że miasto jest jakby zwrócone ku rzece i w jej okolicach koncentruje się jego życie. W zakolu rzeki, w sąsiedztwie wspaniałego ogrodu botanicznego, znajduje się Queensland University of Technology (QUT) wraz z biblioteką uniwersytecką - miejscem konferencji.

QUT powstał w 1989 roku w wyniku przekształcenia Queensland Institute of Technology (założonego w 1965 roku). Dzisiaj jest wielokampusowym uniwersytetem, oferującym wielorakie możliwości wyboru kierunku kształcenia, jedne z najszerszych w Australii (130 kierunków w 8 dyscyplinach: sztuka, budownictwo i inżynieria środowiska, zarządzanie, edukacja, ochrona zdrowia, informatyka, prawo, nauki ścisłe). QUT jest jednym z największych uniwersytetów Australii. Kształci 30 tys. studentów. Średniej wielkości biblioteka uniwersytecka posiada kolekcję 800 tys. książek, 12 tys. czasopism drukowanych i elektronicznych, praktycznie nieograniczone możliwości dostępu do światowych zasobów informacji. Jak wszystko na uniwersytecie i w Australii, jest nowoczesna.

Uczestnicy konferencji mieli do dyspozycji centrum konferencyjne z salą amfiteatralną (o kontrowersyjnej architekturze) na 200 miejsc, gdzie odbywały się główne sesje, kilka mniejszych sal konferencyjnych, w których odbywały się sesje równoległe, hall w którym prezentowane były postery oraz obszerny dziedziniec, gdzie w przerwach pomiędzy sesjami serwowano kawę i lunch. Wszystkie sale posiadały pełne wyposażenie multimedialne, z czego obficie korzystała większość referentów.

Z listy uczestników wynika, że w konferencji wzięło udział 188 osób (plus osoby towarzyszące) z 15 krajów: USA, Wielkiej Brytanii, Nowej Zelandii, Szwecji, Finlandii, Belgii, Holandii, Polski, Słowenii, Grecji, Izraela, Arabii Saudyjskiej, Południowej Afryki, Hong-Kongu i oczywiście z Australii. W trakcie dziewięciu sesji wygłoszono 29 referatów, zaprezentowano sześć referatów-posterów, przeprowadzono dwa półtoragodzinne dyskusje panelowe oraz jedną sesję poświęconą prezentacjom sponsorów. Na podkreślenie zasługuje perfekcyjna organizacja konferencji, dopracowanie wszelkich szczegółów oraz rzadko spotykana dyscyplina uczestników, a przede wszystkim referentów, w wyniku czego, wszystkie wystąpienia rozpoczynały się zgodnie z programem, co do minuty. Korzystanie z możliwości jakie dają komputerowe programy multimedialne powodowało, że wystąpienia były śledzone ze zdwojoną uwagą, nierzadko przerywane spontanicznymi brawami i burzą śmiechu, gdy referent, dla rozluźnienia atmosfery, pozwalał sobie na dowcipny komentarz lub żart. Zarówno organizatorzy jak i referenci starali się, aby realizując obszerny merytoryczny program konferencji, uczestnicy zachowali dobrą kondycję i miłą atmosferę. Jesteśmy przekonani, że to im się udało!

Oficjalne otwarcie konferencji, obok wystąpień okolicznościowych przyniosło również formalną zmianę na stanowisku prezydenta IATUL: ustępująca z tej funkcji dr Nancy Fjallbrandt z Chalmers University of Technology (Szwecja) oficjalnie przekazała kierowanie organizacją na ręce Michaela Breaks'a z Heriot Watt University w Szkocji. W związku z tym, że pełne teksty wszystkich referatów zostaną wydane w formie drukowanej oraz ukażą się (wg zapewnień organizatorów z początkiem września) na stronie QUT pod adresem http://wwwlib.qut.edu.au/IATUL/2000/proceedings/, szczegółowe ich omawianie nie jest w tym miejscu konieczne. Pragniemy zwrócić uwagę jedynie na kilka referatów, które w naszym przekonaniu były szczególnie ciekawe. Program konferencji zamieszczony jest pod adresem http://educate.lib.chalmers.se/iatul/qut/daily.html.

Jak wspomniano na wstępie, tematem konferencji były "Wirtualne biblioteki, wirtualne społeczeństwa". Poszczególne sesje dotyczyły następujących zagadnień:

  • Unlocking our potential in the information economy
  • Integrated networked learning environments
         Networked learning environments : three continents respond
         Technology and the client: making things work
  • New skills; new services
         Educating for information literacy
         Working in partnership
        IT developments: opportunities and challenges.

Generalnie cała konferencja zdominowana była tematyką wirtualizacji szkół wyższych i bibliotek akademickich, rozszerzania usług akademickich o serwisy dostępne w sieci Internet i tym samym poszerzania kręgu odbiorców tych usług. Podejmowano próby odpowiedzi na pytania: jaka będzie struktura organizacyjna nowoczesnego "wirtualnego kampusu", jakie nowe usługi będzie można oferować i jak w takim środowisku zmieniać się będzie rola i charakter biblioteki? Obok tych "wirtualnych" tematów wiele wystąpień poświęcono zagadnieniu kształcenia studentów i pracowników w zakresie korzystania z informacji oraz współpracy w tej i innych dziedzinach pomiędzy bibliotekarzami a pracownikami dydaktycznymi w uczelniach.

Pierwsze trzy referaty w sesji "Unlocking our potential in the information economy" wygłoszone przez pracowników naukowych z różnych uniwersytetów australijskich dały doskonały obraz zmieniającego się środowiska szkolnictwa wyższego w kraju gospodarzy konferencji. W referatach prof. Joyce Kirk z University of Technology w Sydney, prof. Teda Browna z Uniwersytetu Queensland oraz Janice Rickards z Uniwersytetu Griffith dominowały zagadnienia społeczeństwa informacyjnego, transformacji w edukacji, zarządzania informacją, wyzwań dla bibliotek oraz wpływu nowych technologii na działalność badawczą i proces kształcenia w uniwersytetach. Mieliśmy okazję przekonać się o ogromnym rozwoju nauczania na odległość w Australii oraz niemal powszechnym dostępie do wiedzy w postaci elektronicznej w istniejących i realizowanych projektach "kampusów wirtualnych".

Uzupełnieniem ww. refaratów były dwa kolejne: Jim Neal z bilioteki amerykańskiego Johns Hopkins University "Does the Virtual Campus Demand a Virtual Library? Library Leadership in Response to Big Hairy Audacious Goals" oraz Sue McKnight z biblioteki Deakin University w Australii "Value Not Virtual", które zaprezentowały wizję biblioteki akademickiej, jej miejsce i rolę w nowym środowisku "wirtualnego kampusu".

Drugi dzień obrad pod hasłem "Integrated networked learning environments" zainaugurował referat wprowadzający Colin Steele z Australian National University "From bricks to clicks: unified campus delivery systems for information", w którym autorka omówiła teoretyczne podstawy tworzenia zintegrowanego uczelnianego systemu dostarczania informacji na tle ogólnych problemów przyszłości uniwersytetów, bibliotek, informacji, kompetencji studentów i pracowników. W swojej futurystycznej wizji przyszły model edukacji określiła jako "edubusiness".

Dalsze obrady toczyły się w sesjach równoległych poświęconych zagadnieniom: "Networked learning environments : three continents respond" oraz "Technology and the client: making things work". W pierwszej sesji mogliśmy wysłuchać referatów dotyczących praktycznych rozwiązań w dziedzinie rozwoju nowoczesnego "elektronicznego" środowiska kształcenia, z uwypukleniem roli biblioteki, na trzech różnych kontynentach. Australijski model infrastruktury informacyjnej z niewielkiego, nowego University of the Sunshine Coast przedstawiony został w referacie Heather Gordon "Creating information infrastructures that work for the new millennium". Nancy Green z amerykańskiej Linda Hall Library w referacie "The evolution of a next generation library" zaprezentowała model swojej biblioteki jako lidera w dostarczaniu informacji, w nowym "internetowym" otoczeniu, jako techniczną bibliotekę naukową prezentującą "wirtualne" oblicze. Bieżącą sytuację bibliotek z perspektywy fińskich doświadczeń przedstawiła Irma Pasanen-Tuomainen z University of Technology w Helsinkach, w referacie In technology we trust - a perspective from up North, w którym szczególnie zainteresowały nas szkolenia biblioteczne w trybie online realizowane przy pomocy WWW oraz rezulaty badań użytkowników dotyczące nowych usług bibliotecznych. W drugiej sesji szczególnie interesujące było wystąpienie Jane Barton z Glasgow University "The GAELS Project: effecting strategic, change through a collaborative service review", w którym autorka omówiła realizację projektu dwóch szkockich uniwersytetów, dotyczącego wspólnego dostarczania źródeł i usług elektronicznych w dziedzinie techniki i wynikających z tego zmian organizacyjnych i korzyści finansowych. Na uwagę zasługuje również referat Karen Borchardt i Ruth Foxlee z University of Queensland w Australii "UQ Libraries' first Customised Information Service (CIS)", w którym zaprezentowano ciekawy projekt "My Cybrary" - usługę biblioteczną realizowaną poprzez WWW, dającą dostęp wyłącznie dla użytkowników UQ do interesujących baz danych, czasopism elektronicznych, adresów WWW z danej dziedziny.

Kolejna sesja całodniowa zatytułowana "New Skills; New Services" zdominowana była zagadnieniami kształcenia użytkowników informacji oraz nowoczesnych technologii informacyjnych. W niemal każdym referacie, jeśli nie w tytule to w tekście, wielokrotnie powtarzany był termin "information literacy", czyli kształcenie w zakresie korzystania z informacji. Wprowadzające wykłady Patrycji Breivik San Jose State University w USA "Information literacy for the sceptical Library Director" oraz Ross Todd z University of Technology w Sydney "Information literacy in electronic environments: fantasies, facts, and futures" potwierdziły konieczność aktywnego angażowania bibliotekarzy w proces kształcenia studentów, szczególnie w środowisku "wirtualnym". Narodowy projekt strategii informacji i kształcenia w tym zakresie w Nowej Zelandii omówiła Penny Carnaby w referacie "Watch our LIPS!: new skills and new services for the knowledge age".

W dalszej części, na równoległych sesjach omówiono:

  • praktyczne rozwiązania, dotyczące kształcenia w posługiwaniu się informacją: w czeskich uczelniach technicznych, afrykańskim University of Pretoria oraz partnerskie programy współpracy między wykładowcami a bibliotekarzami w Brisbane Institute of TAFE i Griffith University w Australii,
  • zmieniające się organizacje i formy usług "biblioteki wirtualnej" w Queensland University of Technology, University of Witwatersrand w południowej Afryce, Technical University na Krecie w Grecji oraz La Trobe University w Australii.

Na sesji posterowej zaprezentowano projekty biblioteczne realizowane na różnych kontynentach. Niżej podpisani, przedstawili na plakacie "Current state analysis as a stage of strategic planning in the Polish libraries" fragment prac wykonanych w ramach projektu Tempus JEP 13242 i zrealizowanych w bibliotekach Politechniki Krakowskiej i Akademii Techniczno-Rolniczej w Bydgoszczy.

Tradycją konferencji IATUL jest przeznaczenie jednego dnia na zaznajomienie jej uczestników z innymi bibliotekami oraz z historią i kulturą państwa - gospodarza spotkania. W przypadku Australii - kraju ogromnego, o niezwykłej, egzotycznej przyrodzie, przy tym stosunkowo młodego, gospodarze świadomi ogromnych odległości dzielących ciekawe, warte obejrzenia miejsca, postarali się o przygotowanie swego rodzaju Australii w pigułce.

Pierwszym zaprezentowanym miejscem był Griffith University, a konkretnie nowoczesny Logan Campus wraz z biblioteką. Uniwersytet powstał w 1972 roku i obecnie liczy sześć kampusów, gdzie pracuje 2500 osób i studiuje 25 tys. studentów. Logan Campus powstał 1998 roku. Na 21 kursach kształci się w nim 1700 studentów w następujących dziedzinach: biznes, zarządzanie, technika, informatyka, edukacja, sztuka, ochrona zdrowia. W nauczaniu szczególny nacisk kładzie się na elastyczność programów i form nauczania. Niezwykle bogate wyposażenie umożliwia studentom korzystanie z Internetu, kursów via Web, wideokonferencji, dostęp do 230 baz danych i 4500 czasopism elektronicznych, 20 tys. książek i 700 tytułów czasopism. Dużą wagę przywiązuje się do komfortu nauczania i studiowania. Stąd niewielkie, kameralne wręcz, doskonale wyposażone sale wykładowe i ćwiczeniowe, 180 stanowisk do pracy indywidualnej i grupowej, wygodne i funkcjonalne pomieszczenia socjalne dla studentów i pracowników, baseny i miejsca rekreacji na rozległych zielonych wzgórzach z wielkim polem golfowym na czele. Kolejnym odwiedzonym miejscem był jedyny prywatny uniwersytet w stanie Queensland, otwarty w 1988 roku - Bond University. Jest to niewielki, przepięknie położony wśród piniowych lasów, nad sztucznym jeziorem uniwersytet, kształcący w następujących dziedzinach: biznes, nauki społeczne, prawo, nauki medyczne oraz techniczne. Jego kameralna biblioteka oferuje zbiory zgodne z kierunkiem kształcenia uczelni.

Następnie, po kilkudziesięciu minutach dotarliśmy do Gold Coast. Jak sama nazwa wskazuje "złote wybrzeże" to przede wszystkim wspaniałe, szerokie plaże nad Pacyfikiem, o tej porze roku raczej puste, bowiem, jak twierdzą Australijczycy, zimowa temperatura 20-25 C nie sprzyja plażowaniu i kąpielom (sic!). Dlatego też zapewne zamiast na plażę, gospodarze zawieźli uczestników do Currumbin Wildlife Sanctuary, swoistego ogrodu zoologicznego, gdzie zwierzęta typowe dla Australii można obserwować w warunkach zbliżonych do naturalnych. Widok licznych kangurów, koala, strusi emu, kolorowych papug, ibisów, kazuarów sprawił uczestnikom konferencji wiele radości. Jedynie krokodyle zlekceważyły tak niezwykłych gości i ukryły się w bagniskach, zaś o ich istnieniu informowały jedynie tablice ostrzegawcze. Uzupełnieniem tych wrażeń był pokaz kilku oryginalnych tańców i pieśni w wykonaniu aborygeńskich artystów. Ostatnie punkty dnia to kilkunastominutowa, i niestety po zachodzie słońca, wizyta na plażach Pacyfiku, krótki postój w Kurrawa Surf Life Savig Club położonym na plaży oraz kolacja w stylu kolonialnym, w Southport Golf Club. Do Brisbane dotarliśmy po północy mocno zmęczeni, ale pełni wrażeń.

Warto również wspomnieć o zorganizowanej na zakończenie pierwszego dnia konferencji wizycie w Australian Woolshed, gdzie prezentowano m.in. najsłynniejsze rasy owiec australijskich oraz o wieńczącej drugi dzień obrad wizycie w Social Sciences and Humanities Library w University of Queensland, połączonej z degustacją win australijskich, przygotowaną przez South Australia Library.

Podsumowując nasze wrażenia, można stwierdzić, że XXI konferencja IATUL zarówno pod względem merytorycznym, jak i organizacyjnym była przedsięwzięciem w pełni udanym. Gospodarze odnieśli zasłużony sukces. Polska prezentacja miała wielu odbiorców i spotkała się z zainteresowaniem, zaś licznie zadawane pytania sprzyjały wymianie poglądów dotyczących funkcjonowania bibliotek naukowych na świecie.

Lecąc z powrotem do Europy, mając w perspektywie 30 godzin siedzenia w samolocie, obserwowaliśmy suchy, wręcz pustynny Interior, wspominając nowoczesne australijskie miasta, uniwersytety i biblioteki, niezwykle gościnnych i sympatycznych gospodarzy, ich oryginalna kulturę i przyrodę... może jeszcze tam wrócimy?


Pierwotny adres: www.oss.wroc.pl/biuletyn/ebib16/derfert.html
Adres w archiwum: ebib.oss.wroc.pl/arc/e016-10.html

 Początek strony



Bibliotekarze w krainie kangurów. Sprawozdanie z XXI konferencji IATUL / Lidia Derfert-Wolf, Marek M. Górski// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. Bożena Bednarek-Michalska - Nr 7/2000 (16) wrzesień. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. KWE, 2001. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2001/16/derfert_gorski.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187