ebib 
Nr 9/2010 (118), Książki i sztuka. Felieton
  następny artykuł   

 


Felieton wstępny - Książki i sztuka




Grudzień to odpowiedni miesiąc w kalendarzu, żeby poruszyć temat sztuki w bibliotekarstwie. Kiedy, jeśli nie w grudniu mamy podziwiać malowane mrozem na szklanych powierzchniach wzory czy lepione przez dzieci, rodziców, dziadków bałwany, a także dekoracje, które uznajemy za sztukę lub kicz? Grudzień to też miesiąc refleksji. W ferworze życia codziennego znajdujemy wreszcie czas na przemyślenia, szukamy głębszych doznań, więcej czasu spędzamy z rodziną i przyjaciółmi. Mamy nadzieję, że uzupełnieniem grudniowych wrażeń będzie bieżący numer „Biuletynu EBIB”, który poświęcony został sztuce książki.

Według Innego słownika języka polskiego sztuka to twórczość lub umiejętność, to malarstwo, rzeźba i inne dziedziny twórczości człowieka, których celem jest dostarczanie ludziom wzruszeń, przyjemnych wrażeń lub pobudzenie ich do rozmyślań[1]. W kontekście sztuki rozpatrywać możemy zatem także książki. Ich piękne oprawy, bogate zdobnictwo, oryginalne ilustracje czy wreszcie treść zasługującą na uwagę i spełniającą najwyższe walory artystyczne.

Artykuł Karoliny Malamis wprowadza nas w świat ilustracji pierwszych książek drukowanych. Przedstawiając postać Albrechta Dürera – niemieckiego malarza, grafika, rysownika i teoretyka sztuki przełomu XV i XVI w., autorka zwraca uwagę na ilustrację pierwszych dzieł drukarskich, omawia technikę drzeworytu często wykorzystywaną w ówczesnej książce oraz grafikę, którą A. Dürer uważał za autonomiczną dziedziną sztuki. Kolejny artykuł to prezentacja współczesnego warsztatu konserwatora książki przedstawiona przez Mirosława Grycuka i oparta na własnych doświadczeniach. Poruszone tu problemy dotykają codziennych spraw związanych z niecodzienną profesją. Dbałość o zachowanie podobieństwa kopii oprawy w stosunku do jej oryginału uwzględnia nie tylko dobór właściwych materiałów (skór, pergaminu), ale i wykonanie zdobień i tłoczeń. Na szczególną uwagę zasługują ornamenty wykonane przez autora artykułu, który z mistrzowską precyzją kopiuje oryginalne wzorce.

Typografię i zdobnictwo dzieł wydanych w pierwszej częstochowskiej drukarni oo. paulinów na Jasnej Górze w Częstochowie z XVIII w. prezentuje Dagmara Bubel. Zapoznając się z rozwojem kunsztu w jasnogórskiej drukarni, podziwiać możemy ilustracje towarzyszące wydanym tam dziełom o tematyce religijnej czy kompozycje stron tytułowych, a także stosowane techniki druku.

W świat ilustracji przenosi nas także Ewa Rutkiewicz. Autorka przedstawia definicje ilustracji oraz jej znaczenie dla książki oraz jej odbiorcy. Ponadto przybliża artystów związanych z polską szkołą ilustracji, której osiągnięcia – poszukiwanie nowych plastycznych środków oddziaływania, zasłużyły w światowej opinii artystycznej na miano sztuki. Zjawisko japońskiego komiksu – formy ilustrowanej książki, gdzie obraz ważniejszy jest niż treść, prezentuje Katarzyna Kotowska. Choć opinie krytyków na temat komiksu bywają skrajnie różne, żeby nie powiedzieć dość krytyczne, nie sposób zaprzeczyć, iż stanowi on ważną współcześnie postać książki. Japońska manga jako szczególny sposób ilustracji w komiksie jest dziś obecna na całym świecie. Szczególnie bibliotekarze nie mogą nie dostrzegać jej znaczenia, zgodnie z powszechnie przyjętym prawidłem – lepiej żeby czytelnicy sięgali po komiksy, niż mieliby nie czytać w ogóle...

Aleksandra Mroczek przedstawia nam niezwykłe miejsce – Muzeum Książki Artystycznej w Łodzi, gdzie w oparciu o współpracę z polskimi i zagranicznymi artystami oraz instytucjami zaangażowanymi w produkcję i upowszechnianie książki w wymiarze artystycznym, stworzono warsztat typograficzny, wyprodukowano różne rodzaje czcionek, wydano wiele książek o charakterze bibliofilskim i artystycznym. Obecnie działania muzeum i fundacji idą w stronę korespondencji sztuki, a więc współdziałania różnych przejawów działalności artystycznej z książką. Tworzone są instalacje jako wizje artystów łączących własną kreatywność z motywem książki. Ostatni artykuł poświęcony jest Galerii Jednej Książki, której kuratorem jest Jadwiga Wielgut-Walczak. Galeria funkcjonuje na terenie czytelni Biblioteki Głównej Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. Jej celem jest promowanie sztuki książki, a specyfiką prezentowanie w określonym czasie tylko jednego dzieła, dzięki czemu dzieło to staje się na czas wystawy najważniejsze, nie ginie wśród innych eksponatów, przykuwa uwagę czytelników i gości, którzy przychodzą podziwiać tylko tę jedną książkę. Fantastyczna idea, a do tego ciekawie realizowana.

W dziale Badania, teorie, wizje zamieszczono artykuł Iwony Sójkowskiej, która omawia działalność wystawienniczą w 65-letniej naukowej bibliotece technicznej. Mimo specyfiki zbiorów biblioteki, niemal od początku jej istnienia organizowano wystawy. Miały one pobudzać czytelnictwo, humanizować akademicką społeczność politechniczną, pełniły także funkcje propagandowe. Choć część z tych wystaw może dziś wzbudzać kontrowersje, niektórym spośród nas przypominać niechlubną historię Polski – to jednak wszystkie, bez wyjątku mają swój wkład w historię tej książnicy. Obecnie w bibliotece funkcjonuje Galeria Biblio-Art współpracująca z wieloma instytucjami, a przede wszystkim z łódzkim środowiskiem artystycznym.

Mamy nadzieję, że wszystkie te teksty pozwolą na bibliotekarskie wprowadzenie w świąteczną atmosferę Bożego Narodzenia. Oderwijmy się zatem od cyfryzacji zbiorów, e-learningu, problemów finansowych i zarządczych w bibliotekach i przenieśmy w krainę sztuki – sztuki książki. Zapraszamy do lektury i życzymy wielu pozytywnych wrażeń. Ze świąteczno-noworocznymi życzeniami dostrzeżenia nie tylko atrakcyjności zawodu, który wykonujemy, ale także sztuki, jaką może być bibliotekarstwo

Redaktorki prowadzące
Dagmara Sawicka i Iwona Sójkowska

Przypisy

[1] BAŃKO, M. (red.) Inny słownik języka polskiego PWN. T.2. Warszawa: PWN, 2000, s.765.

 Początek strony



Felieton wstępny - Książki i sztuka / // W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 9/2010 (118) grudzień. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2010/118/a.php?felieton118. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187