ebib 
Nr 9/2009 (109), Biblioteka – partner w biznesie. Artykuł
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Zuzanna Helis
Wyższa Szkoła Handlowa we Wrocławiu
EBIB

Biznes dla biblioteki, biblioteka dla biznesu


Tematykę bieżącego numeru Biuletynu EBIB można rozumieć dwojako: czy biblioteka jest partnerem dla biznesu czy tylko klientem? Czy jest punktem, do którego udaje się nowoczesny przedsiębiorca, by coś zaoferować, czy przeciwnie – wykorzystać zasób biblioteczny, np. do samokształcenia?

Biznes dla biblioteki

Wydaje się, że pierwszy aspekt tytułu jest oczywisty. Kiedy myślimy o ofertach dla bibliotek, przychodzi nam do głowy wachlarz towarów i usług oferowanych przez firmy. Do przedsiębiorców, którzy widzą w bibliotekach przede wszystkim klienta, należą m.in.:

  • wydawcy książek – biblioteki są jednym z podstawowych rynków zbytu (producenci prześcigają się w udzielaniu rabatów kupującym, sięgających nawet 60%, co przy okazji skłania do refleksji nad polityką ustalania cen książek),
  • rynek księgarski – detaliczny, hurtowy, internetowy, w tym spotykana dość często w branży bibliotecznej sprzedaż bezpośrednia,
  • wydawcy i kolporterzy prasy,
  • firmy produkujące specjalistyczne wyposażenie dla bibliotek od regałów po podpórki do książek,
  • twórcy oprogramowania dla bibliotek: programów bibliotecznych, systemów zabezpieczania zbiorów, systemów kodów kreskowych, programów „archiwizacyjnych” (np. dla bibliotek cyfrowych),
  • firmy szkoleniowe, organizujące kursy, konferencje i seminaria, uczelnie oferujące studia każdego stopnia dla przyszłych bibliotekarzy lub dla tych, którzy chcą uzupełnić swoje wykształcenie (studia podyplomowe np. z zarządzania bibliotekami),
  • wszystkie te firmy, które traktują bibliotekę jak każde inne przedsiębiorstwo potrzebujące wyposażenia, sprzętu komputerowego, oprogramowania nie tylko bibliotecznego, ale też tego dla księgowości, zaplecza gastronomicznego, usług porządkowych czy remontowych.

Przedstawicieli tych firm spotykamy często na konferencjach i innych spotkaniach bibliotekarskich, a ich anonse często goszczą na stronach bibliotekarskiej prasy.

Biblioteka dla biznesu

Do niedawna biblioteki kojarzyły się głównie z przechowywaniem zasobów wiedzy dla pokoleń, udostępnianiem literatury i propagowaniem czytelnictwa. Zmiany ustrojowe i gospodarka wolnego rynku wymusiły reorganizację bibliotek, w których coraz częściej porusza się kwestie przedsiębiorczości oraz wykorzystania potencjału tkwiącego w książnicach. W myśl takiego podejścia biblioteka to firma, która nie tylko świadczy usługi, lecz także może być partnerem. Wydaje się, że można spróbować zastosować w bibliotekach nowe metody działania, analogicznie jak w przypadku współpracy uczelni i biznesu poprzez wykorzystanie innowacyjności, tworzenie inkubatorów przedsiębiorczości, klastrów (wykorzystujących zaplecze badawczo-rozwojowe), dedykowanych kierunków studiów (np. na politechnikach).

Dziś przedsiębiorcy mogą korzystać z różnych usług bibliotecznych (lub okołobibliotecznych) na dwa sposoby: darmowo lub odpłatnie. Te pierwsze realizowane są w ramach podstawowych działań bibliotek, do których należy upowszechnianie informacji. Zadania te realizowane są przez:

  • biblioteki branżowe, specjalistyczne np. patentowe, statystyczne,
  • bibliotekarzy dziedzinowych,
  • księgozbiory tematyczne (myśląc „biznesowo”, można zauważyć, że każda biblioteka ekonomiczna, prawna, administracyjna jest pod tym względem przydatna, gromadząc księgozbiór i bazy danych z dziedzin gospodarczych, dysponując tym samym zasobem wiedzy stworzonym do wykorzystania przez przedsiębiorców),
  • oddziały informacji naukowej,
  • punkty informacji regionalnej czy turystycznej,
  • centra informacji biznesowej (np. British Library Business & IP Center czy krakowskie Centrum Informacji Biznesowej i Europejskiej).

Za część swoich działań biblioteki pobierają wynagrodzenie, są to:

  • płatne kwerendy,
  • płatne usługi bibliograficzne,
  • usługi reprograficzne,
  • wynajem sal.

Płatne, choć niezwiązane organizacyjnie z bibliotekami, są usługi infobrokerów korzystających z zasobów bibliotek. Często wywodzą się oni ze środowiska bibliotekarskiego, zdobywając swój zawód przez wybór standardowej – bibliotekarskiej ścieżki kształcenia lub późniejszego dokształcania (np. na studiach podyplomowych) w jednym z wielu ośrodków w Polsce.

Wiele firm, inwestując w rozwój i dokształcanie swoich pracowników, decyduje się na gromadzenie książek, czasopism, baz danych. Niektóre firmy wykupują abonamenty dla swoich pracowników na nieograniczone korzystanie z płatnych usług konkretnych bibliotek, jak usługi bibliograficzne, reprograficzne, wystawiennicze (np. Centralna Biblioteka Publiczna w Amsterdamie). Polskie przedsiębiorstwa mogłyby szerzej stosować takie działanie, korzystne dla swoich pracowników w przypadku np. wypożyczania książek za kaucją dla osób nieuprawnionych.

Klient czy partner

Przykładem partnerskiej współpracy bibliotek ze środowiskiem biznesowym jest tworzenie zasobów cyfrowych. Szeroko komentowana działalność firmy Google, która skanuje i udostępnia miliony książek za darmo w Internecie, jakkolwiek kontrowersyjna i przez wielu potępiana, jest przykładem takiej współpracy. Współpracując z wieloma bibliotekami, Google otwiera nieograniczone zasoby literatury, wiedzy i informacji także dla bibliotek i ich czytelników, biorąc na siebie trud cyfryzacji i archiwizacji książek. Google pomimo wizytówki monopolisty (ze względu na skalę, na jaką działa) nie jest jedyną firmą komercyjną, która współpracuje z bibliotekami w dziedzinie digitalizacji zbiorów.

Firmy komercyjne widzą w bibliotekach i partnera, i klienta. Jedną z form współpracy jest sponsoring, przynoszący obu stronom wymierne korzyści. Firmy sponsorujące organizację konferencji bibliotecznych, seminariów, wystaw w ten sposób reklamują swoje usługi i produkty, a biblioteka jako organizator konferencji zdobywa fundusze na spotkania branżowe.

Biblioteki, przejawiając zaradność gospodarczą i demonstrując gotowość do zmian, stają się elementem nowoczesnego społeczeństwa, w który warto inwestować dla dobra pojedynczego czytelnika, ale i, jak widać, dla przedsiębiorcy.

 Początek strony



Biznes dla biblioteki, biblioteka dla biznesu / Zuzanna Helis// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 9/2009 (109) grudzień/styczeń. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2010/109/a.php?helis. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187