ebib 
Nr 2/2009 (102), Open source a biblioteki. Recenzja
 poprzedni artykuł   

 


Zbigniew Żmigrodzki
Uniwersytet Śląski

Antologia kodeksów


zmigrodzki (19K)W ten sposób redaktorzy książki Kodeksy etyki bibliotekarskiej na świecie. Antologia narodowych kodeksów etycznych (Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2008), Zdzisław Gębołyś i Jacek Tomaszczyk z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, określili swój imponujący zbiór. Jest on świadectwem niezwykłej pracowitości i sumienności. Obejmuje 66 dokumentów, wyszukanych, zebranych oraz ogłoszonych w 61 krajach, przetłumaczonych dla celów wydawniczych na język polski. Uwzględniono zarówno teksty opublikowane pod nazwą kodeksów, jak i deklaracji, kart zawodowych, regulaminów, zasad czy projektów. Pod nagłówkiem Opracowania zamieszczono wyborową bibliografię przedmiotu. Całość podstawowego tekstu poprzedzają: Wprowadzenie oraz ogólna obszerna charakterystyka – formalna i treściowa – przedstawionego w książce materiału, pióra Z. Gębołysia.

Ogrom przedsięwzięcia obrazuje fakt uczestniczenia w nim aż 20 tłumaczy – znawców szeregu języków, którym za ich niełatwą pracę i opanowanie specjalistycznego słownictwa należy się pełne uznanie. Rzecz uzupełniają wykazy źródeł (w Internecie) oraz streszczenia informujące skrótowo o zawartości i metodyce pracy.

Przyjęty układ treści – według części świata, zaś w ich ramach stosownie do alfabetycznego porządku nazw krajów – został trafnie wybrany, a przyjęte rozwiązania graficzne druku zasługują na wysoką ocenę. Przed tytułem każdej części znajduje się barwna winietka z godłem odpowiedniego państwa. Tabelarne zestawienia wskazują nazwy i daty powstania kodeksów w poszczególnych krajach, ich elementy składowe i umocowania prawne, charakteryzując zarazem wartość poszczególnych dokumentów etycznych ujętą w 12 aspektach. Dowodzi to niezwykłej staranności redaktorów i wydawcy. Stanowiąc jedyne tego typu w skali światowej dzieło, książka dokumentuje przeważającą część utrwalonego i skodyfikowanego dorobku bibliotekarskiej myśli etycznej, rozwijającej się szczególnie intensywnie po drugiej wojnie światowej, aż do początków XXI w.

Biorąc pod uwagę ogrom szczytnego zamierzenia redaktorów, trzeba jednak zwrócić uwagę na pewne, stosunkowo niewielkie, uchybienia w efektach ich prawdziwie „dobrej roboty”, jaką zdołali wykonać. Sądzę, że przy tak dogodnej sposobności można było szerzej potraktować zarys historycznego rozwoju bibliotekarskiej myśli etycznej, poświęcając mu osobny rozdział, a nie tylko fragment wprowadzenia. Wypadałoby zwrócić wyraźnie uwagę na pionierską – w skali światowej – rolę Polski, zwłaszcza od lat 60. i 70. ubiegłego wieku, począwszy od prac Adama Łysakowskiego – nawet, gdy nie używał on w swoich pismach terminu „etyka”, Władysława Piaseckiego i piszącego te słowa. W naszym piśmiennictwie fachowym i naukowym występują po raz pierwszy w tej części świata, w nawiązaniu do dyskusji amerykańskich, inicjacje tego kierunku rozważań, podejmowanego na ogół znacznie później przez środowiska zawodowe w innych krajach europejskich. Warto by także wskazać na udział tematyki etycznej w programach kształcenia bibliotekarzy, występującej stosunkowo wcześnie m.in. w Niemczech, w Rosji i w niektórych republikach dawnego ZSRR. Ponadto scharakteryzować – choć pokrótce w tekście proponowanego rozdziału – pierwszy podręcznik akademicki w tym zakresie H.J. de Vleschauvera Library deontology (Pretoria 1961), informując również o w miarę pełnym (198 pozycji) spisie dawniejszej literatury przedmiotu, zawartym w książce Problemy bibliotekarskiej etyki zawodowej (Katowice 1991), wymienionej zresztą w wykazie literatury określonym jako Opracowania.

Jeżeli już wspomina się o osiągnięciach Stanów Zjednoczonych AP w dziedzinie bibliotekarskiej etyki zawodowej, nie sposób pominąć cennego dokumentu Komisji ds. Kodeksu Etycznego z maja 1968 r. zatytułowanego Kodeks etyki dla bibliotekarzy – zarys propozycji – choćby ze względu na zawartą w nim piękną deklarację, mającą charakter przyrzeczenia zawodowego. Cały jego tekst powinien się w książce znaleźć. Niestety, nie wzięto go pod uwagę. Należało również wspomnieć, przynajmniej przykładowo, o stosunkowo zresztą rzadkich przypadkach ciekawych kodeksów „regionalnych”, jak np. Code de deontologie (Montreal 1979) kanadyjskiej prowincji Quebec, poświęcając im choć sumaryczną charakterystykę. Bibliografię załącznikową (pt. Opracowania) obejmującą osobno publikacje polskie i obce, wypadało uzupełnić o książki W. Piaseckiego (zwłaszcza Zwięzły wstęp do bibliotekoznawstwa, Kraków 1968) oraz artykuł Z. Ż. O etykę zawodu bibliotekarskiego („Roczniki Biblioteczne” 1971, z. 3-4) inaugurujący literalnie dyskusję etyczną w polskim bibliotekarstwie, a także o ciekawe prace Józefa Zająca z pierwszej połowy lat 80. XX w. Zdaję sobie sprawę z przytłaczającego rozmiaru zadań, jakie stanęły przed redaktorami oraz z trudu, któremu zdołali w imponujący sposób podołać. Niech mi będzie jednak wolno, po koleżeńsku, dołączyć do ich dzieła tę skromną krytyczną glosę, jaką stanowi powinność każdego – nawet życzliwego – recenzenta.

 Początek strony



Antologia kodeksów / Zbigniew Żmigrodzki// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 2/2009 (102) marzec. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2010/102/a.php?zmigrodzki. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187