ebib 
Nr 1/2009 (101), Wolna kultura i edukacja. Artykuł
 poprzedni artykuł następny artykuł   

 


Tomasz Ganicz
Stowarzyszenie Wikimedia Polska
Polska Akademia Nauk

Mechanizmy kontroli jakości Wikipedii – czyli jak pół-anarchiczna społeczność może skutecznie zastąpić radę redakcyjną




Z Wikipedią zetknął się praktycznie prawie każdy, kto kiedykolwiek szukał czegoś w Internecie. Po wpisaniu w dowolną wyszukiwarkę internetową niemal dowolnego hasła prawie zawsze uzyskuje się na jednej z najwyższych pozycji link do odpowiedniego artykułu w Wikipedii i zazwyczaj, choć nie zawsze, okazuje się, że artykuł ten zawiera przynajmniej podstawową wiedzę na szukany temat. Statystyki pokazują, że nieco więcej niż połowa polskich internautów przynajmniej raz na miesiąc wchodzi do Wikipedii, szukając informacji na jakiś temat[1]. Mało jednak kto wie, jak ten projekt powstaje, jak to się stało, że obecnie zawiera on informacje, mniej czy bardziej obszerne, na niemal każdy temat.

Mało kto wie też, że Wikipedia powstała w 2001 r. jako rodzaj brudnopisu dla „bardziej poważnego” projektu o nazwie „Nupedia”[2]. Jimmy Wales, przedsiębiorca, który dorobił się na handlu opcjami na giełdzie w Chicago, miał, jak sam twierdzi, od dzieciństwa marzenie, aby stworzyć encyklopedię, która obejmowałaby całą wiedzę ludzką i która byłaby stale aktualizowana i jednocześnie powszechnie dostępna dla każdego. Aby mogła być tania czy wręcz bezpłatna, wyobrażał sobie, że powinna być tworzona przez wolontariuszy, którzy będą ją współtworzyć tylko po to, aby się dzielić swoją wiedzą z innymi. Nupedia miała być w zamyśle bezpłatną encyklopedią, do której mieli pisać artykuły nieopłacani wolontariusze, a ich praca, aby nabrać powagi i odzwierciedlać rzetelną wiedzę, miała być kontrolowana i recenzowana przez grupę wyselekcjonowanych specjalistów. Problem w tym, że wolontariusze-amatorzy nie palili się do tego, aby poddawać się ocenie specjalistów. Perspektywa, że ktoś z założenia mądrzejszy od nich będzie czytał, analizował i krytykował teksty, była po prostu paraliżująca. Stąd powstał pomysł, aby pójść krok dalej i dać możliwość pisania wolontariuszom na własną rękę, tj. stworzyć projekt, w którym każdy może pisać na równych zasadach, z którego później będzie się ewentualnie wyłuskiwać najlepsze teksty i te dopiero poddawać fachowej weryfikacji i przenosić do Nupedii.

Tak się akurat złożyło, że pod ręką było oprogramowanie o nazwie WikiWikiWeb[3] autorstwa Warda Cunninghama, którego działanie polegało z grubsza na takim schemacie:

  • wczytujemy z Internetu do naszej przeglądarki internetowej interesującą nas stronę;
  • klikamy na klawisz „edytuj”, po czym otwiera nam się okno, w którym możemy dodawać do strony nowe treści oraz modyfikować czy nawet usuwać już istniejące, w sposób przypominający pisanie w zwykłym edytorze tekstu;
  • klikamy na „zapisz” i w tym momencie, bez pośrednictwa żadnych administratorów, nasza wersja strony jest zapisywana na serwerze;
  • gdy następna osoba wczyta tę stronę, zobaczy już jej wersję z naszymi poprawkami.

Dodatkowo, by móc zmieniać stronę serwisu opartego na takim oprogramowaniu, nie trzeba się nawet logować. Po prostu edytujący czyta tekst – jak coś się mu nie podoba – zmienia go, zapisuje i gotowe. Różnica miedzy takim edytorem a forum dyskusyjnym polega na tym, że nie powstają kolejne wpisy pokazujące się jeden pod drugim, lecz cały czas pracuje się z jednym tekstem, którego aktualna postać zależy od tego, kto akurat edytował ją jako ostatni.

Można powiedzieć, że taki serwis internetowy przypomina trochę tablicę, po której każdy może mazać. Kolejna osoba może bohomazy poprzedniej zmazać gąbką i wstawić w to miejsce swoje albo dołączyć do zabawy i do poprzednich bohomazów dodać własne, tworząc w ten sposób nową jakość. Życie pokazało, że ów „brudnopis” wyrósł na największą w historii ludzkości encyklopedię, a o Nupedii wszyscy zapomnieli.

Podstawowe zasady

Pytanie jednak brzmi: jak to się stało, że projekt tworzony w takim trybie nie stał się zbiorem tablic zapisanych bohomazami, lecz zawiera teksty, które w większości dostarczają całkiem rzetelnej wiedzy? U samego zarania Wikipedii takie samo pytanie zadawali sobie jego założyciele. Larry Sanger, drugi ze współzałożycieli Wikipedii, z zawodu filozof, stworzył trzy podstawowe zasady dotyczącego tego, co można w tym projekcie umieszczać, które obowiązują do dzisiaj i jako jedyne nie podlegają dyskusji. Każdy, kto chce zacząć edytować Wikipedię, powinien się z nimi zapoznać i je zaakceptować lub opuścić ten projekt. Poniżej je prezentuję:

Weryfikowalność - zgodnie z tą zasadą w Wikipedii można umieszczać tylko takie informacje, które wcześniej zostały opublikowane w wiarygodnych źródłach. Generalnie każda encyklopedia jest bowiem agregatorem wiedzy tworzonej poza nią i nie powinna publikować niczego jako pierwsza, podobnie jak katalog biblioteczny, który zawiera to, co faktycznie jest w bibliotece, a nie dzieła, które dopiero mają się ukazać. Zasada ta w praktyce działa w ten sposób, że jeśli jeden z edytorów uzna, że jakieś informacje podane w haśle są wątpliwe, może je odpowiednio oznakować i zażądać od autora podania ich źródła. Jeśli ten nie potrafi podać takiego źródła – kwestionowany fragment tekstu można usunąć. Zasada ta przenosi dyskusje na temat tego, czy podane informacje są prawdziwe, czy nie (które często, zwłaszcza przy kontrowersyjnych tematach, gdzie ogólnie przyjęta prawda nie jest ustalona – byłyby jałowe), na dyskusje o tym, czy są oparte na wiarygodnych źródłach[4].

Zakaz twórczości własnej (no original research) – zasada ta zabrania dodawania do Wikipedii treści stanowiących bezpośrednio efekt własnych badań, obserwacji czy przemyśleń, np.: nie można utworzyć w Wikipedii hasła o wymyślonym przez siebie i nieużywanym powszechnie terminie filozoficznym, nie można opisywać własnych wynalazków, których działanie nie zostało potwierdzone przez opublikowane opinie specjalistów, nie wolno też dodawać informacji „zasłyszanych z pierwszej ręki”, naocznych obserwacji czy pochodzących z dokumentów, które trzyma się w szufladzie. Nie można też umieszczać informacji podanych w publikacjach własnego autorstwa i wydanych własnym sumptem, np. we własnym blogu czy książce wydanej w małym nakładzie na własny koszt. Chroni to Wikipedię przed tworzeniem haseł przez różnego rodzaju domorosłych wynalazców, pseudonaukowców i historyków-amatorów, tworzących własne wersje wydarzeń[5].

Neutralny punkt widzenia – zasada ta głosi, że artykuły w Wikipedii nie powinny być pisane z subiektywnego punktu widzenia ich autorów, lecz że powinny zawierać wszystkie ważniejsze fakty na dany temat bez ich bezpośredniego oceniania. Jeśli istnieje konieczność opisania w haśle opinii, muszą one być jednoznacznie przypisane do określonego autorytetu, który je wypowiedział. Nie można zatem napisać „Mickiewicz wielkim poetą był”, ale można napisać „Według opinii większości historyków polskiej literatury, Mickiewicz był największym polskim poetą doby romantyzmu” – przy czym trzeba do takiej opinii podać konkretne, wiarygodne źródła, np. w postaci podręcznika akademickiego, w którym taka opinia została zawarta[6]. Zasada ta jest szczególnie ważna przy tematach, które z natury są kontrowersyjne i wokół których toczy się gorąca debata społeczna (np. aborcja). W tematach tego rodzaju z natury rzeczy nie ma jednej, wiodącej, ogólnie uznanej prawdy, lecz istnieje wiele rozbieżnych poglądów. W przypadku takich tematów zasada neutralności każe opisać trwającą debatę, używając tego samego, neutralnego języka do przedstawienia przeciwstawnych opinii. Opis debaty nie powinien jawnie czy choćby między wierszami sugerować, że jedna ze stron dyskusji ma rację. Należy powstrzymać się od komentarza odautorskiego, stawiającego kropkę nad „i” i pozostawić ocenę argumentów czytelnikowi. Zasada neutralności jest trudna do zrozumienia w początkowej fazie uczestnictwa przy tworzeniu Wikipedii. To dzięki niej jednak Wikipedia nie jest projektem kojarzonym z określoną opcją ideologiczną czy polityczną. Umożliwia ona również wspólne edytowanie przez osoby o różnych światopoglądach, pod warunkiem, że obie strony szanują i rozumieją zasadę, że Wikipedia nie jest tubą do propagowania własnych poglądów. Wyżej opisane zasady są rodzajem ideału, do którego w ramach Wikipedii się dąży. Nie znaczy to jednak, że wszystkie artykuły zawarte w tym projekcie są zawsze w pełni weryfikowalne i neutralne. Zasady te stanowią jednak podstawę rozstrzygania sporów edycyjnych. Dzięki temu, że większość stale piszących edytorów je zna i akceptuje, Wikipedia jest w miarę przynajmniej wiarygodnym źródłem informacji.

Mechanizmy programowe wspierające wzajemną kontrolę edytorów: dzięki temu, że każdy artykuł może w każdej chwili edytować każdy – błędy popełnione przez jedną osobę mogą być szybko poprawione przez kolejną. Ten mechanizm ciągłej, wzajemnej kontroli zastępuje w Wikipedii pracę wykonywaną w profesjonalnych wydawnictwach przez rady redakcyjne, edytorów i korektorów – jak wykazało już ponad 8 lat działania projektu – na ogół z zaskakująco dobrym skutkiem. Owa wzajemna kontrola i ciągłe wzajemne poprawianie jest oparte (a przynajmniej powinno być) na wcześniej wspomnianych podstawowych zasadach edycyjnych. Jednak zasady te byłyby martwe, gdyby oprogramowanie Wikipedii nie posiadało mechanizmów wspierających obserwowanie i sprawdzanie tego, co piszą twórcy Wikipedii.



[Rozmiar: 36010 bajtów]
Historia zmian artykułu MediaWiki w Wikipedii:

  1. link historia i autorzy
  2. szybka nawigacja po kolejnych wersjach strony
  3. przycisk porównaj wybrane wersje
  4. opis bież. (wersja bieżąca)
  5. opis poprz. (wersja poprzednia)
  6. pole wyboru wersji do porównania
  7. data i godzina zapisania danej wersji (jednocześnie link do tej wersji)
  8. pseudonim autora danej edycji (skrót do jego strony)
  9. skrót do dyskusji autora oraz do jego wszystkich edycji
  10. skrótowy opis edycji wprowadzony przez autora
  11. edycja wykonana przez niezarejestrowanego użytkownika (z numerem IP)

Podstawowym mechanizmem wzajemnej kontroli jest historia hasła. Przy każdym artykule w Wikipedii jest zakładka „Historia i autorzy”. W zakładce tej znajduje się lista zawierająca chronologicznie ułożony spis wszystkich kolejnych edycji tego hasła zawierający informację, kiedy została dokonana oraz przez kogo. Oprogramowanie przechowuje każdą kolejną wersję artykułu, nawet jeśli dana edycja polegała na dodaniu jednego przecinka. Klikając w link przy opisie danej licencji, można zobaczyć, jak wyglądało hasło w danym momencie. Stare wersje artykułu są w pełni edytowalne, dzięki czemu można łatwo przywrócić starszą wersję, jeśli kolejne edycje były sprzeczne z zasadami Wikipedii. Ponadto, zaznaczając dwie dowolnie wybrane wersje artykułu, można wywołać stronę, w której przedstawione są zaznaczone różnymi kolorami różnice między nimi. Ułatwia to – zwłaszcza przy obszernych artykułach – zorientowanie się, co konkretnie zmieniono w określonej edycji[7].

Wszystkie ostatnio wykonane edycje we wszystkich hasłach w Wikipedii można przejrzeć za pomocą specjalnej strony o nazwie „Ostatnie zmiany”. Część edytorów (kilkadziesiąt osób) specjalizuje się w stałym nadzorowaniu tej strony i szybkim cofaniu edycji, które są na pierwszy rzut oka sprzeczne z zasadami Wikipedii. Stąd, jeśli ktoś dokona wandalizmu w dowolnym artykule, jest to szybko – zwykle w przeciągu kilku minut do pół godziny – usuwane. Strona specjalna „Wkład użytkownika” umożliwia z kolei prześledzenie wszystkich jego edycji. Jest to przydatne w sytuacji, gdy dochodzimy do wniosku, że któryś z edytorów stale i notorycznie łamał jakąś z zasad. Można wtedy za pomocą tej strony cofnąć wszystkie lub część jego edycji.

Każdy zalogowany edytor Wikipedii może też utworzyć własną listę artykułów obserwowanych i następnie wygenerować listę ostatnich zmian ograniczoną tylko do tych wybranych artykułów. Można w ten sposób łatwo śledzić, co się dzieje z artykułami, do których jest się szczególnie przywiązanym. Stosunkowo niedawno wprowadzonym mechanizmem są tzw. wersje przejrzane artykułów. Edytorzy o odpowiednim stażu i liczbie edycji dostają uprawnienia tzw. redaktora, które pozwalają oznaczać określone wersje artykułów jako przejrzane. Jeśli artykuł ma wersję przejrzaną, czytelnikowi Wikipedii wyświetlana jest właśnie ta wersja, nawet wówczas, kiedy istnieją kolejne, dzięki czemu nie będzie musiał on czytać wersji, która być może została akurat uszkodzona przez początkującego edytora lub celowo zwandalizowana. Najnowszą, jeszcze nieprzejrzaną wersję artykułu, czytelnik może obejrzeć niejako na własną odpowiedzialność, klikając na zakładkę „Szkic”. W tej chwili (koniec stycznia 2009 r.) w polskiej Wikipedii nieco więcej niż 25% wersji artykułów ma swoje wersje przejrzane, a intensywne prace nad przeglądaniem pozostałych 75% trwają[8].

Konflikty i problemy

Same zasady i narzędzia oferowane przez oprogramowanie Wikipedii nic by jednak nie dały, gdyby nie korzystała z nich aktywnie liczna grupa osób stale związana z projektem i dobrze je rozumiejąca. Powstanie tej społeczności jest fascynującym fenomenem samym w sobie, tutaj jednak skupimy się tylko na tym, jak już istniejąca społeczność wpływa na jakość artykułów.

Pierwszym problemem w kontaktach z innymi wikipedystami, na który natyka się początkujący edytor, jest wejście z jednym z nich w tzw. wojnę edycyjną[9]. Jest to sytuacja, gdy dwóch lub więcej edytorów, korzystając z mechanizmu historii hasła, na zmianę przywraca swoją wersję tego hasła, uważając, że jest właściwsza od pozostałych. Wojna edycyjna zazwyczaj, choć nie zawsze, prowadzi do pogorszenia jakości artykułu. Istnieje wiele metod polubownego rozwiązywania tego rodzaju konfliktów.

Najbardziej podstawowym jest bezpośrednia dyskusja między toczącymi „wojnę”. Dyskusję tę można prowadzić na stronie dyskusyjnej kontrowersyjnego artykułu. Każde hasło w Wikipedii ma bowiem zakładkę „Dyskusja”, która prowadzi do odpowiedniej podstrony przypisanej do hasła, gdzie można toczyć dyskusje na jego temat. Gdy dyskusja nie prowadzi do kompromisu, można poprosić dowolnego wikipedystę o mediacje. Zazwyczaj proszeni są o to wikipedyści o dużym stażu i autorytecie w społeczności. Istnieje też grupa edytorów, którzy stworzyli tzw. pogotowie mediacyjne[10]. Dobry mediator zazwyczaj analizuje argumenty obu stron w oparciu o wcześniej wspomniane zasady. Domaga się podania odpowiednich źródeł, sprawdza, czy tekst jest zgodny z tym, co jest napisane w źródłach, czy same źródła można uznać za wiarygodne, czy artykuł sprawia wrażenie neutralnego oraz czy dwa różne punkty widzenia są przedstawione w sposób niesugerujący, których z nich jest tym słusznym. Gdy mediacja nie przynosi efektu, dyskusję przenosi się zwykle na szersze forum – do tzw. kawiarenki (jest to specjalna strona do dyskusji ogólnych) lub na mailową listę dyskusyjną (wiki-pl@wikimedia.org), a gdy to wszystko nie pomaga, można w ostatniej instancji zgłosić konflikt do rozstrzygnięcia przez wybierany przez całą społeczność 10-osobowy Komitet Arbitrażowy[11]. W trakcie trwania ostrego konfliktu administratorzy Wikipedii (którzy są również wybierani przez społeczność i odróżniają się od zwykłych edytorów tylko tym, że mają dostęp do kilku dodatkowych funkcji) mogą czasowo zablokować artykuł będący przedmiotem sporu przed edycją lub zablokować możliwość edytowania jednemu lub kilku skłóconym ze sobą wikipedystom. Tego rodzaju artykuły są zwykle opatrywane specjalnymi szablonami ostrzegającymi czytelników, że z hasłem jest coś nie tak. Najczęściej stosowane tego rodzaju szablony to „kontrowersja” (ostrzegający, że wokół artykułu toczy się obecnie wojna edycyjna), „brak źródeł” (wzywający do uzupełniania źródeł podanych informacji) oraz „POV” (ostrzegający, że artykuł nie spełnia zasady neutralnego punktu widzenia). Hasła oznaczone takimi szablonami nie zawsze są całkowicie bezwartościowe – trzeba jednak czytać je ze wzmożoną czujnością.

Wikipedia zawiera wiele haseł na tematy, które tradycyjne encyklopedie całkowicie pomijają. Są to takie zagadnienia, jak gry komputerowe czy świeże zjawiska ze świata mediów i kultury masowej (np. pokemony). Mimo wszystko są jednak pewne granice tego, co Wikipedia może zawierać. Granice te są ustalane w procesie dyskusji nad tym, czy określony artykuł jako całość jest encyklopedyczny, tzn. czy omawia zagadnienia, które powinny znaleźć się w Wikipedii, czy też hasło należy usunąć[12]. Konflikt ten jest rozwiązywany w formie dyskusji-głosowania, co zastępuje w pewnym sensie radę redakcyjną w zwykłych encyklopediach, ustalającą docelowy spis jej haseł. Głosowanie to może rozpocząć każdy edytor w stosunku do każdego artykułu, umieszczając w nim szablon informujący o rozpoczęciu debaty nad usunięciem, a następnie wstawiając hasło na specjalną stronę, na której odbywa się dyskusja i głosowanie. Gdy większość głosujących uzna, że hasło należy usunąć, jeden z administratorów wykonuje tę czynność, gdy większość uzna, że hasło ma pozostać, nikt nie może go od tej pory usunąć. W tej chwili w polskiej Wikipedii trwa stopniowa reforma tego systemu, mająca zmienić go z głosowań większościowych na dyskusje bardziej merytoryczne, dążące do uzyskania konsensusu.

Specyficzne projekty poprawy jakości

Oprócz ogólnych narzędzi pracy społeczność Wikipedii wypracowała wiele dodatkowych metod kontroli i poprawy jakości artykułów. Zalicza się do nich m.in.:

Wikiprojekty – składają się z grupy wikipedystów zorganizowanych wokół wspólnych zadań lub zainteresowań. Wikiprojekty przyjmują formę strony, na której znajduje się lista jego uczestników oraz opis celów i zadań, a także miejsce na toczenie dyskusji[13]. Większość wikiprojektów dotyczy określonego tematycznie zakresu haseł (np.: chemia, filozofia, historia). W ramach takich wikiprojektów uzgadnia się szczegółowe normy dotyczące układu typograficznego haseł, stosowanej terminologii i realizuje zadania stałej kontroli, uzupełniania istniejących luk i ujednolicania standardów, a także ustalania ogólnych zasad tego, co jest akceptowalne, a co nie. Dla przykładu w ramach wikiprojektu „Chemia” uzgodniono ogólny standard wyglądu haseł o związkach chemicznych, w ramach wikiprojektu „Sport” ustalono zaś, że akceptowalne są osobne hasła o piłkarzach grających w drużynach pierwszoligowych i drugoligowych, a będą usuwane hasła o piłkarzach z trzeciej ligi i lig okręgowych. Część wikiprojektów ma charakter nie tematyczny, lecz celowy, np. po szeroko opisywanej w mediach aferze z hasłem o nieistniejącym, przedwojennym komuniście Henryku Batucie[14] powstał wikiprojekt o nazwie „Antyhoax”, którego celem jest stałe wyłapywanie i zgłaszanie do usunięcia haseł „mistyfikacji”, które są najtrudniejszym do wykrycia rodzajem wandalizmu w Wikipedii[15]. Niedawno powstał też specjalny wikiprojekt „Ocena i poprawa jakości”, który – jak wskazuje nazwa – ma w zamyśle koordynować wszystkie poczynania mające na celu poprawę jakości artykułów w Wikipedii[16].

Dobre artykuły i artykuły na medal – jest to system nadawania odpowiednich „odznaczeń” dla szczególnie dobrych haseł w Wikipedii. System ten działa podobnie jak głosowania nad usuwaniem artykułów. Każdy z edytujących może zgłosić na odpowiedniej stronie artykuł z Wikipedii w celu nadania mu statusu dobrego lub medalowego. Po zgłoszeniu rozpoczyna się dyskusja i głosowanie nad tym, czy artykuł jest poprawny merytorycznie, czy wyczerpuje temat oraz czy jest w pełni zgodny z zasadami Wikipedii. W trakcie głosowania/dyskusji można artykuł poprawiać, eliminując z niego zgłaszane mankamenty. W przypadku artykułów na medal – czyli najlepszych – wystarcza, że choć jeden ze zgłoszonych mankamentów nie zostanie naprawiony, aby nie uzyskał on tego statusu. W przypadku dobrych artykułów akceptowalne są drobne uchybienia typograficzne i językowe, nie może on być natomiast sprzeczny z podstawowymi zasadami oraz zawierać merytorycznych błędów. Po uzyskaniu konkretnego statusu artykuł otrzymuje ikonkę informującą o tym fakcie oraz jest umieszczany na odpowiedniej liście. Artykuły te są też promowane na stronie głównej Wikipedii. Dnia 1 lutego 2009 r. dobrych artykułów było 320, a medalowych 351[17]. Nie jest to, niestety, zbyt imponująca liczba w porównaniu z ogólną liczbą artykułów, która tego samego dnia wynosiła 575 058. Z systemem tym sprzężony jest też wikiprojekt, zwany w tym przypadku „warsztatem”, który ma na celu poprawianie artykułów przed ich zgłoszeniem do głosowania na status dobrego i medalowego, a także pracę nad artykułami, którym tego statusu z różnych powodów odmówiono[18].

Czasowe projekty celowe – są to inicjatywy związane z poprawą jakości tekstów nakierowane na rozwiązanie jednego, często powtarzającego się problemu w Wikipedii. Organizowane są w formie akcji i swoistych konkursów, w których występuje rywalizacja, kto więcej i szybciej zrobi coś dobrego w ramach danej akcji. Niedawne i wciąż trwające działania tego typu są to: „Brakujące hasła” (akcja tworzenia haseł, których w danych dziedzinach szczególnie brakuje), „Kategoria miesiąca” (praca mająca na celu uporządkowanie i uzupełnienie określonego zakresu tematycznego Wikipedii), „Ważne artykuły” (wspólna praca na poprawą jakości artykułów, które cieszą się szczególną popularnością wśród czytelników, np. w grudniu 2008/styczniu 2009 r. na „warsztacie” było hasło o Lechu Wałęsie) czy „Tłumaczenie miesiąca” (praca nad przetłumaczeniem jednego szczególnie dobrego i interesującego artykułu z Wikipedii w innym języku, najczęściej anglo- lub niemieckojęzycznej). Inicjatywy te są ogłaszane i gromadzone na stronie „Wikipedia: Kooperacja”[19].

Podsumowanie

Wikipedia z całą pewnością nie jest tworem doskonałym i sama o tym informuje w tysiącach haseł oznakowanych jako kontrowersyjne, wymagające uzupełnienia o źródła czy naruszające zasady neutralności. Jest raczej projektem w ciągłym rozwoju, nieustannie modyfikowanym, zmienianym i poprawianym przez liczną rzeszę edytorów-wolontariuszy, nazywających sami siebie „Wikipedystami” (pisanymi z wielkiej litery), którzy spędzają setki godzin na ciągłym poszerzaniu i poprawianiu artykułów. Ten stan rzeczy świetnie ilustruje logo Wikipedii w postaci niedokończonej kuli ziemskiej wykonanej z klocków przypominających puzzle. Puzzle – ziemia – jest z jednej strony wiecznie niedokończona, ale z drugiej strony też wiecznie otwarta. Logo symbolizuje zatem, z jednej strony, fakt ciągłego procesu tworzenia, któremu daleko do doskonałości, a z drugiej, otwartości – rodzaj zaproszenia do dołożenia własnego kawałka układanki, który domknie choć trochę (ale prawie na pewno nie do końca) budowanie największej na świecie, wielojęzycznej, międzynarodowej encyklopedii świata, której istnienie codziennie przeczy poglądom, że ludzie są skłonni działać wyłącznie we własnym interesie i nie interesuje ich dobro wspólne.

Przypisy

[1] Statystka Alexy dla domeny pl.wikipedia.org wskazuje na ponad 5 milionów indywidualnych wejść miesięcznie z terenu Polski. Wikipedia.org – Wikipedia [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://www.alexa.com/data/details/traffic_details/pl.wikipedia.org.

[2] Użytkownik „timothy”, The Early History of Nupedia and Wikipedia: A Memoir. Slashdot [on-line]. 18.04.2005 [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://features.slashdot.org/article.pl?sid=05/04/18/164213&tid=95&tid=149&tid=9.

[3] Wiki History [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://c2.com/cgi/wiki?WikiHistory.

[4] Wikipedia: Weryfikowalność [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:WER.

[5] Wikipedia: Nie przedstawiamy twórczości własnej [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:OR.

[6] Wikipedia: Neutralny punkt widzenia (pełna wersja) [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Neutralny_punkt_widzenia (pe%C5%82na_wersja).

[7] Pomoc: Historia strony [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pomoc:Historia_strony.

[8] Pomoc:Wersje oznaczone [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Pomoc:Wersje_oznaczone. Automatycznie wygenerowana statystyka wersji przejrzanych dla Polskiej Wikipedii. Plwiki [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://toolserver.org/~aka/cgi-bin/reviewcnt.cgi?lang=english&action=overview&project=plwiki.

[9] Wikipedia: Wojna edycyjna [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wojna_edycyjna.

[10] Wikipedia: Mediacja [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Mediacja.

[11] Wikipedia: Komitet Arbitrażowy [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:KA.

[12] Wikipedia: Strony do usunięcia [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:SdU.

[13] Wikipedia: Wikiprojekt [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Wikiprojekty.

[14] Henryk Batuta (mistyfikacja) [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Henryk_Batuta (mistyfikacja).

[15] Wikiprojekt: Antyhoax [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikiprojekt:Antyhoax.

[16] Wikiprojekt: Ocena i poprawa jakości [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikiprojekt:Ocena_i_poprawa_jako%C5%9Bci.

[17] Wikipedia: Dobre Artykuły [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:DA. Wikipedia: Artykuły na medal [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:AnM.

[18] Wikipedia: Warsztat PANDA [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Warsztat_PANDA.

[19] Wikipedia: Kooperacja [on-line], [dostęp 31 stycznia 2009]. Dostępny w World Wide Web: http://pl.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Kooperacja.

 Początek strony



Mechanizmy kontroli jakości Wikipedii – czyli jak pół-anarchiczna społeczność może skutecznie zastąpić radę redakcyjną / Tomasz Ganicz// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska - Nr 1/2009 (101) luty. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2010. - Tryb dostępu: http://www.ebib.info/2010/101/a.php?ganicz. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187