Nr 7/2007 (88), Bogactwo sieci. Sprawozdanie |
Małgorzata JaskowskaPrzenikanie i rozpowszechnianie idei oraz doświadczeń | |||
Tradycyjnie na początku czerwca w Krakowie, na Uniwersytecie Jagiellońskim w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa odbyła się XIII już Środowiskowa Konferencja Naukowa, poświęcona tym razem zagadnieniom bibliotekoznawstwa porównawczego. Jej organizatorem była prof. UJ dr hab. Maria Kocójowa oraz dr Remigiusz Sapa - sekretarz, przy współudziale Konsulatu Generalnego USA w Krakowie i Krakowskiego Oddziału Polskiego Towarzystwa Bibliologicznego. Międzynarodowe bibliotekoznawstwo porównawcze obejmuje analizę rozwoju i działalności bibliotek w poszczególnych krajach, z uwzględnieniem uwarunkowań historycznych, geograficznych, politycznych, ekonomicznych, społecznych i kulturalnych[1]. Rozkwit badań tego typu nastąpił w latach 60. i 70. XX w.[2] - wówczas krajom Europy Środkowej i Wschodniej bibliotekarstwo porównawcze pomagało odnajdywać światowe trendy wywodzące się z krajów rozwiniętych. Taka tendencja obecnie jest kontynuowana w bibliotekach Azji i Afryki. Także specyfiką UE jest porównywanie praktyk i teorii w krajach członkowskich. Dodatkowo badania z bibliotekoznawstwa porównawczego wyraźnie wpisują się we współczesne polityczne, gospodarcze i społeczne tendencje światowe globalizacji. Wskazują na to działania takie jak: budowanie narzędzi pomiaru bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, wykonywanie porównawczych badań krajowych a następnie międzynarodowych, komparatystyka wyników, a w konsekwencji dążenie do wyrównania szans w dostępie do usług bibliotecznych i poziomu tych usług na całym świecie. Jadwiga Kołodziejska pisała w latach 70. XX wieku o dwóch nurtach bibliotekoznawstwa porównawczego[3]:
Wyznacznikiem kierunków badawczych współczesnego bibliotekoznawstwa porównawczego jest International Federation of Library Associations, którego jedną z 48 sekcji jest Statistics and Evaluation Section. Jej działalność przewiduje promowanie stosowania miar i ocen bibliotek oraz rozwój i zastosowanie standardów dla benchmarkingu i bibliotekoznawstwa porównawczego. Peter Lor - były sekretarz generalny IFLA wymienił kierunki badawcze we współczesnym bibliotekoznawstwie porównawczym[4], które można również ująć w dwie kategorie:
Temat konferencji zorganizowanej w tym roku w Krakowie jest ukoronowaniem starań jej organizatorki - prof. UJ dr hab. Marii Kocójowej, aby pojawiające się, ważne dla polskiego bibliotekoznawstwa i informacji naukowej tematy, będące przedmiotem corocznych konferencji, prezentować zawsze w kontekście międzynarodowym, dając tym samym szanse porównania osiągnięć i dylematów polskich bibliotekarzy, bibliotekoznawców i pracowników informacji, z takowymi - występującymi bądź nie w innych krajach. Konferencję otwarły, witając gości, prof. UJ dr hab. Maria Kocójowa, dr hab. Maria Próchnicka - dyrektor Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ oraz Ms. Susan Parker-Burns - Konsul USA w Krakowie ds. Prasy i Kultury. W ciągu dwóch dni konferencji swoje referaty zaprezentowało 23 uczestników z: Danii, Niemiec, Norwegii, USA, Włoch i Polski. Obrady pierwszego dnia odbywały się w języku angielskim, moderatorem była dr hab. Wanda Pindlowa. Taka organizacja konferencji dała uczestnikom szansę zaobserwowania i porównania problemów omawianych przez gości zagranicznych w pierwszym dniu - z tematami podejmowanymi przez polskich uczestników konferencji, którzy mieli szansę wypowiadania się w dniu następnym (moderacja - dr hab. Wanda Pindlowa oraz prof. UJ dr hab. Maria Kocójowa). Wygłoszone w czasie konferencji referaty można ująć w kilka grup tematycznych, które nawiązują zarówno do podziału J. Kołodziejskiej, jak i do priorytetowych tematów badawczych IFLA, a więc podejmują zarówno zagadnienia warunków funkcjonowania bibliotek i badań bibliotekoznawczych, jak i relacjonują wyniki badań porównawczych. Były to: · warunki przeprowadzania badań porównawczych, · warunki sprzyjające przeprowadzaniu badań porównawczych, a także przeszkody w ich realizacji omówiła prof. UJ dr hab. Maria Kocójowa. Marek Górski (Biblioteka Politechniki Krakowskiej) przedstawił zagadnienie barier i sposobów ich przełamywania w zakresie współpracy bibliotek. Miejsce informacji naukowej w programie Foresite Polska 2020 omówiła dr hab. Wanda Pindlowa, · nowe czynniki wpływające na działalność bibliotek. Dr Helge Clausen (State and University Library, Aarhus, Dania) zwrócił uwagę na uwarunkowania działalności dzisiejszych bibliotek: konkurencję z innymi dostawcami informacji, konieczność predefiniowania celów w związku z bardziej aktywnym wpływem użytkowników na ofertę bibliotek, wyzwania technologii. Prelegenci podkreślali, że pojawienie się technologii Web 2.0, a wraz z nią Library 2.0, stwarza konieczność poszerzania kompetencji bibliotekarzy, ich permanentnego dokształcania się [Sam H. Minelli (Alinari IDEA, Włochy) i Rachael Hyde (Alliance Bank of Belize Ltd., Włochy), Laura Kaspari Hohmann (Ambasada USA w Warszawie)]. Technologia wpływa też na procesy biblioteczne, w tym katalogowanie. Temat ten poruszył Knut Hegna (University of Oslo Library, Norwegia). W kręgu zagadnień związanych z działalnością bibliotek w warunkach globalizacji i tendencją ludności do migracji, znalazły się dwa referaty podejmujące tematykę nowych grup użytkowników bibliotek. Konieczność uwzględniania potrzeb informacyjnych autochtonów, napływowych i obcokrajowców w bibliotekach publicznych podkreślała dr Maria Przastek-Samokowa (Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski). Zbiory dla obcokrajowców w bibliotece naukowej omówiła Janina Otrębska (Biblioteka Główna Akademii Ekonomicznej w Katowicach). Przykłady współpracy amerykańskich i niemieckich środowisk bibliotekarskich w zakresie kontroli bibliograficznej, gromadzenia zbiorów, bibliotek cyfrowych i dostarczania dokumentów przedstawiła Krystyna Hudzik (Biblioteka Główna UMCS w Lublinie). Egzemplifikację współpracy wyjazdowej, polegającej na stażach pracowników w innych bibliotekach omówiły: Krystyna Kaczmarczyk (Biblioteka Politechniki Krakowskiej) i Grażyna Wojsznis (Biblioteka Główna Politechniki Szczecińskiej). Współdziałanie w ramach IATUL podsumował Marek Górski (Biblioteka Politechniki Krakowskiej). Kooperację pracowników centrów informacji działających przy konsulatach amerykańskich, której efektem są American Corners zrelacjonowała Janina Galas (Konsulat USA w Krakowie). Działaniom bibliotek amerykańskich polegającym na skanowaniu i udostępnianiu ich zbiorów online, a także współpracy z instytucjami komercyjnymi (Google) w tym zakresie poświęcił swój referat Wojciech Zalewski (Biblioteka Uniwersytetu w Stanford, USA). Na kwestię współpracy z firmami (Alinari) przy skanowaniu zbiorów zwrócili też uwagę Sam H. Minelli (Alinari IDEA, Włochy) i Rachael Hyde (Alliance Bank of Belize Ltd., Włochy). Prof. Barbara J. Ford (Library of the University of Illinois) omówiła edukację permanentną bibliotekarzy naukowych w Ghanie, Nigerii, Tanzanii, Ugandzie i USA. Wraz z Markiem Sroką (Slavic and East European Library, University of Illinois) prof. Barbara Ford zreferowała też działalność The Mortenson Center for International Library Programs w zakresie kształcenia w USA bibliotekarzy z innych krajów i kontynentów, w tym Ameryki Środkowej, Japonii, Haiti i Rosji. Na konieczność ujednolicania procedur funkcjonowania bibliotek publicznych, porównywalnej jakości usług i kompetencje bibliotekarzy zwróciły w swoich referatach uwagę dr Maria Przastek-Samokowa (Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski) i dr Małgorzata Kisilowska (Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski). Prof. Elżbieta Barbara Zybert (Instytut Informacji Naukowej i Studiów Bibliologicznych, Uniwersytet Warszawski) dokonała przeglądu kierunków badań w oparciu o kilkadziesiąt referatów zaprezentowanych na 72. konferencji IFLA w 2006 r. Ujęła je w trzy grupy: tworzenie warunków sprzyjających jakości i pomiarowi, benchmarking oraz pomiar i narzędzia pomiaru używane w ewaluacji. Rozwinięciem tego tematu w odniesieniu do ewaluacji bibliotek na gruncie polskim był referat Alicji Portachy i Anny Tonakiewicz (Biblioteka Głównej Politechniki Warszawskiej) na temat statystyki w badaniach porównawczych bibliotek przy użyciu oprogramowania ALEPH, HAN i dLIBRA. Wyniki badań bibliometrycznych polskich i obcych publikacji naukowych z dziedziny bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w oparciu o SCI i SCOPUS przedstawili dr Rafael Ball (Central Library of Research Center Jülich, Niemcy; University of Applied Sciences, Szwajcaria) i Dirk Tunger (Central Library of Research Center Jülich, Niemcy). Natomiast dr Barbara Mauer-Górska (Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa, Uniwersytet Jagielloński) omówiła źródła bibliograficzne zawierające nowe rodzaje opracowań analitycznych typu evidence based, powstające w ramach międzynarodowej współpracy bibliotekarzy, w oparciu o analizę porównawczą wyników badań, zmierzającą do rozwiązań systemowych. W misję konferencji wpisała się też znakomicie telekonferencja ze specjalistami z USA zorganizowana w Konsulacie USA w Krakowie. Tematem dyskusji był Projekt MUSE, efekt współpracy bibliotek i 60 wydawców naukowych online, polegający na udostępnianiu pełnych tekstów artykułów z ponad 300 czasopism, referowany przez Ann Snoeyenbos (Baltimore, USA). Konferencja sprzyjała także nieformalnej dyskusji i nawiązywaniu kontaktów przez zebranych specjalistów, co było szczególnie możliwe w czasie spotkania towarzyskiego w restauracji, nieopodal najstarszych budynków Uniwersytetu Jagiellońskiego. Po dyskusji prowadzonej przez dr hab. Wandę Pindlową konferencję zakończyło podsumowanie obrad, dokonane przez Prof. UJ dr hab. Marię Kocójową, połączone z zaproszeniem na kolejną, czternastą konferencję IINiB UJ w 2008 r. Konferencji towarzyszy wydanie CD-ROM-u w ramach serii e-Publikacje Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ Nr 4 pod red. M. Kocójowej. Wspomniana płyta CD jest też godna uwagi dla osób nieuczestniczących w konferencji, gdyż zawiera pełne teksty wystąpień, pokazy elektroniczne, informację o Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ oraz omówienie serii wydawniczych Instytutu, w tym elektronicznych. Tematy wszystkich referatów są dostępne na stronie: Płytę można zamówić drogą elektroniczną, pisząc pod adres: Przypisy[1] JACKSON, W.V. The Pioneers: Dorothy G. Collings (1911-1991) World Library [on-line]. 2001, Vol. 11 (1&2) [dostęp 15 czerwca 2007]. Dostępny w World Wide Web: http://www.worlib.org/vol11no1-2/jackson_v11n1-2.shtml. [2] SIMON, E. Reiseberichte oder Strukturanalysen? Die vergleichende Bibliothekswissenschaft in Deutschland W: Austausch - Teilhabe - Erfahrung. Bibliothekarische Auslandsarbeit in den Jahren 1963 - 2000 [on-line]. [dostęp 15 czerwca 2007]. Dostępny w World Wide Web: http://deposit.ddb.de/ep/netpub/89/96/96/967969689/_data_stat/www.dbi-berlin.de/dbi_ber/ba/buch_simon/kap2.htm. [3] KOŁODZIEJSKA, J. Bibliotekoznawstwo porównawcze. In: Kubiak S. (red.) Metodologia bibliotekoznawstwa i nauki o informacji naukowej. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej przez Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej oraz Bibliotekę Główną UAM (17-18.12.1976). - Poznań: UAM, 1976, s. 23-29. [4] LOR, P. What`s so international about international librarianship? 2005 [on-line]. [dostęp 15 czerwca 2007]. Dostępny w World Wide Web: http://www.uwm.edu/Dept/SOIS/about/news/events/peterlorpaper.pdf. |
| |||