EBIB 
Nr 7/2005 (68), Dwa kroki do przodu. Sprawozdanie
 Poprzedni artykuł Następny artykuł   

 


Piotr Lechowski
Instytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa
Uniwersytet Jagielloński

Konferencja Informacja o obiektach kultury i Internet. Kraków, 6-7 czerwca 2005 r.


W dniach 6 i 7 czerwca 2005 r. w Instytucie Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie odbyła się XI Międzynarodowa Środowiskowa Konferencja Naukowa Informacja o obiektach kultury i Internet zorganizowana przez prof. UJ dr hab. M. Kocójową, dyrektora Instytutu INIB UJ. Funkcję sekretarza pełnił dr R. Sapa.

W konferencji, którą otworzyli: prof. dr hab. M. Nowakowska, prorektor UJ ds. badań i współpracy międzynarodowej, oraz W. Bellis, konsul ds. prasy i kultury w Konsulacie Generalnym USA w Krakowie, udział wzięło ponad 70 osób reprezentujących 30 instytucji polskich i kilka zagranicznych (z USA i Wielkiej Brytanii), przede wszystkim akademickie ośrodki kształcenia z zakresu INIB, biblioteki uczelni wyższych oraz muzea i archiwa. W trakcie sesji plenarnych oraz równoległych paneli wygłoszono 25 referatów, którym towarzyszyły liczne prezentacje elektroniczne.

Ważnym punktem konferencji była wymiana doświadczeń w zakresie ochrony dóbr kultury ze specjalistami amerykańskimi, na czele z C. Fleischhauerem, którzy w trakcie wideokonferencji zorganizowanej w Konsulacie Generalnym USA w Krakowie przedstawili projekt digitalizacji zbiorów Biblioteki Kongresu w Waszyngtonie stanowiących dziedzictwo kulturalne Ameryki American Memory, którego rezultatem jest biblioteka wirtualna licząca 9 milionów obiektów w ponad 100 kolekcjach tematycznych.

Tematyka referatów koncentrowała się wokół kilku niżej omówionych zagadnień:

  • Organizacja dostępu do informacji o kulturze w Internecie

    Podstawy teoretyczne tego zagadnienia omówiła W. Pindlowa (Instytut INIB UJ), która scharakteryzowała sieci rozległe jako środowisko dla rozwoju kultury oraz omówiła funkcje umieszczania w nich tradycyjnych obiektów kultury (ochrona, edukacja, upowszechnienie). Zwróciła też uwagę na nową kategorię dóbr kultury, które funkcjonują wyłącznie w postaci digitalnej, bez swojego odpowiednika materialnego.

    Przedmiotem kilku referatów były rozmaite narzędzia internetowe (portale, katalogi, aukcje, wyszukiwarki itp.) wykorzystywane w dostępie do informacji o kulturze. Z. Jarmoszuk (Narodowe Centrum Kultury w Warszawie), w nadesłanym na konferencję referacie, dokonała charakterystyki układu, zawartości i baz danych dwóch polskich serwisów internetowych poświęconych kulturze: Polskiego Portalu Kultury oraz Portalu Kultury Polskiej. Z kolei M. Przastek-Samokowa (Instytut INISB UW) dokonała analizy porównawczej polskich i bułgarskich portali oraz katalogów internetowych dotyczących kultury, wykazując różnice między nimi w zakresie doboru obiektów, ich nazewnictwa, kategoryzacji oraz sposobów prezentacji. Ł. Maciejewska i B. Urbańczyk (Biblioteka Główna i OIN Politechniki Wrocławskiej) omówiły dostęp do tradycyjnych i elektronicznych źródeł informacyjnych w dziedzinie kultury przy użyciu narzędzi (katalogów, baz danych i biblioteki cyfrowej) dostępnych ze strony domowej Biblioteki Politechniki Wrocławskiej. S. Kurek-Kokocińska i P. Szeligowski (Katedra BIN, Uniwersytet Łódzki) zaprezentowali wyniki badań nad czterema popularnymi polskimi encyklopediami internetowymi (PWN, Internautica, Wiem i Wikipedia) pod kątem obecności, zawartości oraz graficznej i dźwiękowej prezentacji kilku wybranych haseł z zakresu muzyki, malarstwa i literatury. Doświadczeniami z udziału w polskich i zagranicznych aukcjach internetowych (Allegro, Kiermasz i eBay) w tworzeniu własnej kolekcji bibliofilatelistycznej (znaczków pocztowych i widokówek związanych z bibliotekami) podzielił się krakowski kolekcjoner J. Duda. Przydatność elektronicznych wydawnictw multimedialnych jako formy prezentacji w Internecie swoich dzieł przez współczesnych twórców kultury na przykładzie międzynarodowego almanachu z zakresu sztuk pięknych Litera omówiła A. Sławęcka-Sztokman (Biblioteka Główna Politechniki Krakowskiej). R. Sapa (Instytut INIB UJ) porównał użyteczność pięciu popularnych wyszukiwarek (m.in. Google i Altavista) w identyfikacji cyfrowych wersji obrazów i rzeźb polskich artystów w Internecie, konstruując zarazem optymalne wyrażenie wyszukiwawcze. D. Bromowicz (Biblioteka Jagiellońska) zaprezentowała przykłady elektronicznych, głównie multimedialnych, form dokumentacji kilkunastu ekspozycji muzealnych i bibliotecznych z lat 2004-2005 oraz ponad 50 scenariuszy wystaw zaprojektowanych w ramach zajęć dydaktycznych przez studentów INIB UJ.

  • Zasoby Internetu jako źródło informacji o wybranych obiektach kultury

    Rola Internetu jako źródła informacji o wybranych obiektach kultury, zwielokrotniona możliwością multimedialnego kontaktu z ich wersjami cyfrowymi, znalazła swą egzemplifikację w szeregu prezentacji dotyczących obiektów pochodzących zarówno ze zbiorów muzealnych, bibliotecznych, jak i archiwalnych.

    K. Litewka (Archiwum Państwowe w Krakowie) dokonała przeglądu najcenniejszych archiwaliów polskich (ze szczególnym uwzględnieniem Krakowa i Małopolski), umieszczonych w Internecie w ramach dwóch programów: Skarby archiwów polskich oraz Miasta w dokumencie archiwalnym. A. Chlewicka (Katedra BIN, Akademia Bydgoska) zaprezentowała przykłady średniowiecznych rękopisów iluminowanych dostępnych na francuskich stronach internetowych, m.in. w bazach Enluminures i Liber Floridus, zawierających ok. 100 tys. cyfrowych obrazów miniatur i zdobnictwa. B. Kurek (Biblioteka Jagiellońska) scharakteryzowała informację elektroniczną o Bibliotece Polskiej i Muzeum Polskim w szwajcarskim Rapperswil, ze szczególnym uwzględnieniem multimedialnej prezentacji ekspozycji i niektórych obiektów dostępnej ze strony WWW. Przykłady serwisów WWW o dziełach sztuki utraconych w wyniku obecnej przestępczości oraz zagrabionych w okresie nazizmu (1933-1945) przedstawił P. Lechowski (Instytut INIB UJ). W Polsce serwis taki prowadzi Ośrodek Ochrony Zbiorów Publicznych, natomiast w międzynarodowym obiegu informacji najważniejszą rolę odgrywają: Interpol, The Art Loss Registry oraz The Central Registry of Information on Looted Cultural Property 1933-1945. M. Sroka (University of Illinois at Urbana-Champaign, USA), w referacie nadesłanym na konferencję, scharakteryzował rolę, organizację i zasoby internetowych archiwów muzyki klasycznej, popularnej i ludowej na przykładzie wirtualnego muzeum i archiwum domu rodzinnego L. van Beethovena Das Digitale Beethoven-Haus oraz portalu Biblioteki Kongresu w USA American Memory, w części odnoszącej się do zbiorów muzycznych.

  • Digitalizacja obiektów kultury i umieszczanie ich w Internecie

    Znaczenie digitalizacji obiektów kultury i zamieszczania ich artefaktów w Internecie dla badań naukowych scharakteryzowała M. Kocójowa (Instytut INIB UJ). Wskazała na zakres, metody oraz zalety i wady badań naukowych obiektów kultury przeprowadzanych za pośrednictwem Internetu. Kontekst i kryteria doboru obiektów do wirtualnych zasobów dziedzictwa kulturalnego omówili Z. Abramowicz, K. Rutkowski, K. Zimnoch (Instytut Filologii Wschodniosłowiańskiej, Uniwersytet w Białymstoku) i A. Sitarska (Instytut INIB UJ). Przeglądu projektów europejskich wykorzystujących nowoczesne technologie odwzorowania cyfrowego przy dokumentowaniu i udostępnianiu dzieł sztuki w muzealnictwie dokonała A. Kuśmidrowicz-Król (Zamek Królewski w Warszawie). Problemy udostępniania zbiorów ikonograficznych w bibliotekach cyfrowych, na przykładzie dostępnego w Internecie zbioru starych pocztówek Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu, omówili M. Górny (Instytut Językoznawstwa UAM w Poznaniu) i J. Skutecki (Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu). Autorzy zwrócili uwagę na trzy istotne zagadnienia: technologię digitalizacji, standardy metadanych dla opracowania i wyszukiwania tego rodzaju dokumentów oraz zasadność ewentualnych ograniczeń w udostępnianiu i wykorzystywaniu zbiorów, np. w celach komercyjnych. Złożona problematyka metadanych, a w szczególności ich zastosowanie, rodzaje, struktura i zawartość, rozpatrywana także w kontekście opracowania informacji o zdigitalizowanych obiektach kultury (reprodukcje, kopie, strony Web itp.) była przedmiotem osobnego referatu, który wygłosił M. Nahotko (Instytut INIB UJ). Rezultaty i zamierzenia realizowanego od 2004 r. w Centralnej Bibliotece Statystycznej w Warszawie projektu digitalizacji najcenniejszych zbiorów i katalogu kartkowego, przy użyciu zintegrowanego komputerowego systemu bibliotecznego ALEPH 500, przedstawiła B. Łazowska (Centralna Biblioteka Statystyczna w Warszawie).

  • Rola bibliotek i archiwów w ochronie dziedzictwa kulturalnego

    Na nowy, zwiększony przez rozwój technologii teleinformatycznych i wymogi społeczeństwa informacyjnego, zakres zadań bibliotek i archiwów w dziedzinie ochrony dóbr kultury zwróciło uwagę kilku referentów. G. Piotrowicz (Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu) omówiła proces transformacji bibliotek oraz określiła ich zadania w dziedzinie ochrony dziedzictwa kulturalnego (digitalizacja materiałów drukowanych, budowa wirtualnych bibliotek i repozytoriów cyfrowych). Zwróciła zarazem uwagę na niektóre problemy związane z digitalizacją zbiorów oraz zabezpieczaniem i zarządzaniem dziedzictwem cyfrowym. M. Kisilowska (Instytut INISB UW) podjęła temat roli bibliotek publicznych jako pośredników w gromadzeniu, opracowaniu i udostępnianiu wiedzy o kulturze w lokalnym środowisku, w działalności obserwatorium kultury, czyli systemu informacji o kulturze polskiej, powstającego w Narodowym Centrum Kultury w Warszawie. Genezę, cele, zasoby i zadania stojące przed Wielkopolską Biblioteką Cyfrową oraz udział Biblioteki Uniwersyteckiej w Poznaniu w tym projekcie przedstawił A. Jazdon (Biblioteka Uniwersytecka w Poznaniu). P. Brophy (Manchester Metropolitan University, Wielka Brytania) zaproponował w swym wystąpieniu, by lokalne biblioteki publiczne, muzea i archiwa podjęły rolę ośrodków rozproszonej pamięci społeczeństw, polegającą na zachęcaniu ludzi do opowiadania swoich historii (przeżyć, biografii, wspomnień, przygód itp.) przy zastosowaniu narzędzi elektronicznych oraz publikowania ich w Internecie. Zaprezentował zarazem trzy przykłady systemów umożliwiających takie usługi (Projekt UE COINE, projekt BBC World War II: People's War i serwis WWW Moving Here), ilustrując je cytatami z opowieści. A. Jankowska (University of Idaho, University Library, USA) wskazała natomiast na społeczno-komunikacyjne uwarunkowania szybkiego rozwoju uczelnianych archiwów elektronicznych w USA ( institutional repositories) oraz przedstawiła ich genezę, koncepcję i zadania jako skarbców kultury i myśli akademickiej.

    Uczestnicy konferencji mogli zapoznać się z prezentacją założeń i efektów realizowanego w latach 2002-2004 Projektu Unii Europejskiej COINE (Cultural Object in Networked Environments - Obiekty kultury w środowisku internetowym) oraz udziału w nim Instytutu INIB UJ (M. Krakowska, Instytut INIB UJ) oraz multimedialnymi projektami studentów Instytutu INIB UJ o obiektach kultury wykonanymi pod kierunkiem D. Bromowicz (Biblioteka Jagiellońska).

    Konferencji towarzyszyły dwie wystawy: poprzedzona prelekcją Liberatura, czyli dziura w Sieci, przygotowana przez K. Bazarnik (Instytut Filologii Angielskiej UJ) i artystę Z. Fajfera, pokazująca przykłady książek, których kształt, objętość, cechy typograficzne, itp. stanowią integralną, równie ważną co tekst, część dzieła oraz Ekslibrisy roślin leczniczych oraz związane z Krakowem i książką zebrane i pokazane przez K. Kmiecia (Instytut Farmakognozji UJ), twórcę i kolekcjonera ekslibrisów. Konferencję uświetnił bankiet, który odbył się w Collegium Novum UJ.

    Wszystkie referaty opublikowano w formie elektronicznej i wydano na płycie CD-ROM w ramach nowo zapoczątkowanej, trzeciej serii wydawniczej Instytutu INIB UJ pod tytułem ePublikacje Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego, pod red. M. Kocójowej. Numer 1, oprócz tekstów wystąpień konferencyjnych, zawiera także informacje o projekcie Biblioteki Kongresu USA American Memory, projekcie UE COINE, działalności Amerykańskiego Centrum Informacji w Konsulacie Generalnym USA w Krakowie oraz o Instytucie INIB UJ. Egzemplarz można zamówić u mgr G. Bednarskiej, e-mail: dokument@inib.uj.edu.pl.

 Początek strony



Konferencja Informacja o obiektach kultury i Internet. Kraków, 6-7 czerwca 2005 r. / Piotr Lechowski// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 7/2005 (68) sierpień/wrzesień. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2005. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2005/68/lechowski.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187