EBIB 
Nr 8/2004 (59), Biblioteki a zagrożenia. Ochrona zasobów. Sprawozdanie
  Poprzedni artykuł Następny artykuł   

 


Elżbieta Dziuk-Renik

Wanda Mierzecka
Centralna Biblioteka Rolnicza w Warszawie

“Nowoczesne techniki informacyjne w nauce, edukacji i doradztwie dla wsi i rolnictwa”


W dniach 16-18 września 2004 r. Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Brwinowie oraz Centralna Biblioteka Rolnicza w Warszawie zorganizowały konferencję Nowoczesne techniki informacyjne w nauce, edukacji i doradztwie dla wsi i rolnictwa. Patronat honorowy nad konferencją objął Pan Wojciech Olejniczak - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Pan Michał Kleiber - Minister Nauki i Informatyzacji, a patronat medialny - Polskie Radio S.A. Program I.

Dla upamiętnienia konferencji Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich w Brwinowie wybiło monetę z liczbą 50, tj. z liczbą istniejących obecnie w Polsce ośrodków doradztwa.

W konferencji udział wzięli pracownicy ośrodków doradztwa, nauczyciele akademiccy uczelni rolniczych, bibliotekarze bibliotek akademickich, naukowcy instytutów naukowych pracujących na rzecz rolnictwa i przedstawiciele związków rolniczych. Wśród zaproszonych gości, poza uczestnikami z Polski, znaleźli się m.in. przedstawiciele europejskiego doradztwa rolniczego: Ciaran Hamill z Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi - Wielka Brytania, Płn. Irlandia , Jens Peter Hansen i Torben Huus-Bruun z krajowego ośrodka doradztwa rolniczego w Siejby w Danii oraz Jarmo Oittinen - Bitcomp ProAgria, Finlandia.

W ramach dwóch sesji plenarnych i dwóch równoległych sesji tematycznych: Nowoczesne techniki informacyjne w nauce i edukacji dla wsi i rolnictwa oraz Nowoczesne techniki informacyjne w doradztwie dla wsi i rolnictwa wygłoszonych zostało 21 referatów. Do przedstawienia kluczowych referatów w sesjach plenarnych zaproszono teoretyków i praktyków.

W pierwszym dniu konferencji, w siedzibie KCDRRiOW w Brwinowie, podczas sesji plenarnej Zastosowanie technik informatycznych w doradztwie - doświadczenia zagraniczne głos zabrali goście zagraniczni. Przedstawiono zastosowanie technik informacyjnych w Finlandii, Danii, Irlandii Północnej i na Białorusi. Zarówno Dania, Finlandia, jak i Irlandia Północna mają długą tradycję działania służb doradczych, a rozwój technik informacyjnych w tej dziedzinie godny jest pozazdroszczenia; wystąpienia gości z tych krajów dotyczyły m.in. tworzenia i udostępniania wartościowych treści i usług dla rolnictwa.

Jens Peter Hansen i Torben Huus-Bruun przedstawili zasady działania służb doradczych w Danii (obecnie zatrudnionych jest tam 3200 specjalistów; budżet służb w całości uzyskiwany jest z płatności klientów i funduszy projektów; rolnicy będący jednocześnie klientami i właścicielami służb określają warunki ich działania) oraz wykorzystanie Internetu do wsparcia lokalnych usług doradczych przez upowszechnianie informacji w internetowym portalu duńskiego doradztwa LandsbrugsInfo (WebInfo) http://www.lr.dk/forsider/liforside.asp?ID=ka. Portal ten składa się z biblioteki internetowej zawierającej 60 tys. pełnotekstowych dokumentów, 50 aplikacji gotowych do wykorzystania on-line (są to oprogramowania, które dają rolnikom wsparcie w podejmowaniu decyzji związanych z produkcją rolną) oraz ok. 80 biuletynów rozsyłanych do zarejestrowanych klientów drogą e-mail. Co tydzień liczba dokumentów w bibliotece elektronicznej powiększa się o 50-100 nowych publikowanych dokumentów, które duńskie centrum doradztwa zamawia i kupuje od specjalistów z różnych branż. Dotyczą one prawodawstwa, procedur i zasad przydatnych w produkcji rolniczej. Dokumenty przegląda lub wyszukuje się wg 688 haseł/tematów. Serwis w ciągu miesiąca odwiedza ponad 15 tys. osób, w tym przede wszystkim lokalni doradcy i rolnicy. W Danii 64 rolników na 100 posiada PC, 55 na 100 ma dostęp do Internetu, 32 na 100 korzysta z Internetu raz na tydzień.

Jarmo Oittinen omówił wykorzystanie technik informacyjnych przez pracowników doradztwa fińskiego (1500 osób) oraz wykorzystanie komputerów przez rolników (znacznie wzrosło po wstąpieniu do Unii Europejskiej - tj. po 1995 r.). Bezpośrednim impulsem przyspieszającym ten proces były problemy ze sprostaniem wymaganiom związanym z biurokracją (druki, wnioski). Długotrwałych korzyści było jednak więcej. Korzystanie z technik informacyjnych pozwoliło na podniesienie konkurencyjności, szybszą reakcję na postępujące zmiany. Fińskie służby doradcze wykorzystują program komputerowy Kompleksowe zarządzanie gospodarstwem rolnym. Pozwala on na analizę stanu gospodarstwa i wynikające z niego kalkulacje. Istnieje też moduł programu pozwalający na wypełnianie unijnych wniosków i sprawdzanie ich poprawności. Wykorzystując mapy cyfrowe, rolnik wprowadza do swojego komputera dokładne dane dotyczące pól i rejestruje wszystkie dotyczące ich informacje. Dane z poszczególnych komputerów gromadzone są w centralnej bazie danych dostępnej przez Internet. Włączane są do niej również dane dotyczące przemysłu spożywczego. Pozwala to m.in. na prześledzenie drogi konkretnego produktu z pola do sklepu. Program ten został przetłumaczony i dostosowany do warunków innych krajów (Czech, Polski, republik nadbałtyckich). Nad zastosowaniem go w Polsce współpracują z Finami służby doradcze w Starym Polu.

Ciaran Hamill (Irlandia Płn.) omówił osiągnięcia zarówno Wyższej Szkoły Rolnictwa, Przetwórstwa Żywności i Przedsiębiorczości Wiejskiej (CAFRE), jak i Departamentu Rolnictwa i Rozwoju Wsi (DARD); w gestii tych instytucji leżą doradztwo, edukacja i szkolenia oraz transfer technologii w rolnictwie. Coraz szerzej stosowane tam techniki informacyjne zwiększają efektywność prowadzonych szkoleń (22 tys. osób rocznie) oraz wspomagają wprowadzanie nowych technologii w wybranych, pokazowych gospodarstwach. W latach 2003-2006 do zadań uczelni (CAFRE) należy m.in. prowadzenie szkoleń dla rolników w zakresie wykorzystania technik komputerowych w prowadzeniu gospodarstw rolniczych. Przeszkolonych zostanie 4,5 tys. rolników (już przeszkolono 2,5 tys. rolników). Stworzony przez ww. instytucje tematyczny portal dla rolników o nazwie Rural NI http://www.ruralni.gov.uk zawiera m.in. internetową bibliotekę pełnotekstowych publikacji służących prowadzeniu różnych kierunków produkcji rolniczej oraz publikowane on-line oprogramowania dla producentów rolnych np. służące kalkulacji kosztów w gospodarstwie. Obecnie korzysta z niego m.in. 16% rolników zajmujących się produkcją zwierzęcą i posiadających 26% pogłowia zwierząt gospodarskich.

Pani Anna N. Kislekowa z Białorusi podkreśliła, że w jej kraju nowoczesne techniki informacyjne dopiero zaczynają się rozwijać. W 2002 r. utworzono Narodowe Centrum Środków i Technologii Informacyjnych. Informacją z dziedziny rolnictwa zajmuje się Centralna Biblioteka Rolnicza, w ramach której działa Narodowe Centrum Informacji Rolniczej. Głównym narzędziem upowszechniania informacji rolniczej jest AgroWeb Białorusi (AgroWeb Belarus http://www.cnshb.ru/aw/belal/default.asp), będący częścią AgroWeb Centralnej i Wschodniej Europy. Źródłem informacji jest też strona domowa Ministerstwa Rolnictwa.

Po południu uczestnicy konferencji zebrali się na obradach sesji tematycznych: Nowoczesne techniki informacyjne w nauce i edukacji dla wsi i rolnictwa oraz Nowoczesne techniki informacyjne w doradztwie dla wsi.
Z wystąpień zaprezentowanych podczas obu sesji na uwagę zasługują poniżej omówione referaty. Mgr Artur Kolesiński z Ministerstwa Nauki i Informatyzacji omówił kierunki rozwoju społeczeństwa informacyjnego podkreślając, że Program e-Europa 2005 Społeczeństwo Informacyjne dla Wszystkich realizowany jest również w Polsce. Obejmuje on e-learning (kształcenie na odległość), e-health (ochrona zdrowia na odległość), e-government (metody elektroniczne w administracji) i e-business (elektroniczne metody w gospodarce).
Dr Bronisław Matusz i mgr inż. Zdzisław Ziąbka zreferowali korzyści, jakie płynęłyby ze zbudowania systemu informacji w zakresie geodezji, obejmującego cały kraj. System taki działający na terenie powiatu zgierskiego ułatwia dziewięciu lokalnym organizacjom samorządowym bieżącą pracę w referatach geodezji, budownictwa, Wydziałach Ksiąg Wieczystych.

Dr inż. Józef Kania i mgr inż. Jacek Lupa przedstawili propozycję budowy portalu korporacyjnego dla doradztwa polskiego. Ma on być częścią Systemu Wiedzy i Informacji Rolniczej, obejmującego trzy podsystemy: badania i edukację, doradztwo oraz rolników. W tym systemie przewidziany jest aktywny udział rolników zgłaszających swoje potrzeby nauce i doradztwu.

Mgr Dorota Urbańczyk i dr Zbigniew Bechowski zaprezentowali program Sieci Centrów Doradztwa Otwartego mający za zadanie kształcenie na odległość - e-learning - przez opracowywanie i tworzenie bazy danych kursów kształcenia na odległość.

W rozwoju społeczeństwa informacyjnego ważne zadanie mają do spełnienia biblioteki uczelni rolniczych. Kwestie włączenia się bibliotekarzy w proces edukacji e-społeczeństwa poruszał referat mgr inż. Renaty Tomaszewskiej i mgr. Mariusza Polarczyka z Biblioteki Głównej Akademii Rolniczej w Poznaniu. Wiedza wyniesiona ze szkoły przestaje obecnie wystarczać; szybki rozwój nowych technologii powoduje konieczność dokształcania się, stałego dostępu do najnowszej wiedzy, której źródłem jest Internet. Biblioteki naukowe gromadzą zasoby wiedzy o nowych technologiach, a dzięki technikom komputerowym udostępniają ją szerokiej rzeszy odbiorców. Jednak wytworzenie w społeczeństwie nawyku korzystania z tych źródeł wiedzy jest często trudniejsze niż opracowanie samych informacji. O sposobach wykształcania nawyku sięgania po informacje i nauczania korzystania z Internetu w poszukiwaniu wiarygodnych danych mówiła w swym referacie mgr inż. Dagmara Sawicka-Paleolog z Biblioteki Głównej Akademii Rolniczej w Lublinie. Przedstawiła działania biblioteki zmierzające do przygotowania studentów do tego, aby mogli wykorzystać wiedzę dostępną w Internecie na równi z innymi dotychczas dostępnymi źródłami informacji. Biblioteki mogą w ten sposób zapobiegać tzw. "wykluczeniu cyfrowemu" studentów/części społeczeństwa. Informatyzację porównano do rewolucji cywilizacyjnej, która jak każda rewolucja niesie ofiary. Są nimi ludzie wykluczeni ze społeczeństwa informacyjnego. Część osób, które z czasem mogą ulec wykluczeniu, nie czuje potrzeby korzystania z komputerów, czasem z lęku przed nowością, czasem z braku dostępu do nich. Efektem jest mniejsza szansa zdobycia pracy i utrzymania konkurencyjności gospodarstwa. Ludzie ci są coraz bardziej usuwani na margines społeczeństwa. Zapobiegać temu mogą m.in. biblioteki i uczelnie rolnicze. Ich rolą jest przygotowanie i przyzwyczajenie studentów do wykorzystywania wiedzy dostępnej w Internecie.

Dr inż. Stanisław Szalwiński omówił metody upowszechniania wyników badań naukowych w ujęciu modelowym. Pozwala to na racjonalne zastosowanie technologii informacyjnych w upowszechnianiu wyników badań i przedstawieniu ich w takiej postaci, aby były atrakcyjne dla odbiorców.

Kwestie rozwoju infrastruktury informatycznej nauki w Polsce poruszył mgr inż. Robert Pasiński, omawiając realizowany program Polski Internet Optyczny - Zaawansowane Aplikacje, Usługi i Technologie dla Społeczeństwa Informacyjnego, umożliwiający prowadzenie badań na wysokim poziomie. Artur Bochoń z ośrodka doradztwa w Starym Polu podjął kwestię wykorzystywania oprogramowania Open Source przez instytucje publiczne, wskazując na korzystne aspekty, takie, jak ograniczanie kosztów, wspieranie innowacyjności, uniezależnienie technologiczne i wspieranie rodzimej gospodarki.

Drugi dzień konferencji, w siedzibie CBR w Warszawie, otworzył dyrektor Biblioteki, dr Ryszard Miazek, przedstawiając cele konferencji. Następnie głos zabrali dr Eugeniusz Chyłek, Naczelnik Wydziału Nauki MRiRW oraz dyrektor KCDRRiOW, dr Bronisław Matusz.
W czasie sesji zaprezentowano trzy referaty. Mgr Grzegorz Przybysz omówił aspekt prawny i organizacyjny Systemu Informacji Rolniczej w Europie oraz rolę doradztwa w kreowaniu zapotrzebowania na informację rolniczą. Prof. Andrzej Roszkowski przedstawił kierunki i tendencje przemian w zastosowaniu technologii informacyjnych. Początkowo stosowano je bezpośrednio przy wykorzystaniu środków technicznych (automatyzacja, rolnictwo precyzyjne). Obecnie, coraz częściej, znajdują one zastosowanie przy ochronie jakości produktów i ochronie środowiska naturalnego. Prof. Andrzej Bernacki z Polsko-Japońskiej Wyższej Szkoły Technik Komputerowych w referacie Informatyka w gospodarstwie rolniczym omówił bieżące wymagania w zakresie informatyki oraz jej przydatność w zarządzaniu; podkreślił istotność zasobów intelektualnych człowieka w gospodarce - przedsiębiorstwach i organizacjach. Aktywa intelektualne cechują się nieograniczoną możliwością ich wielokrotnego wykorzystania i są aktywami kreowania nowych wartości. Omówił zastosowanie nowoczesnych technik informatycznych w rachunkowości podatkowej i zarządczej oraz przedstawił interesujące dane wykazujące jak dalece pozwalają one na racjonalizację działalności rolników w zakresie podejmowania decyzji.

Pełna lista wystąpień, program i tezy referatów opublikowane zostały na stronach internetowych: http://www.cbr.edu.pl/konferencja.html, http://www.cdr.gov.pl/pol/konferencja/konferencja.htm.
Jedno z wystąpień plenarnych - referat Informatyka w gospodarstwie rolniczym którego autorem jest prof. Andrzej Bernacki - został opublikowany pod adresem: http://www.cbr.edu.pl (http://www.cbr.edu.pl/informatyka_w_gospodarstwie/inf_w_gosp.doc).

W przerwie obrad dyrektor Bronisław Matusz oraz dyrektor Ryszard Miazek z KCDRRiOW i CBR wręczyli przedstawicielom gminnych bibliotek komputery ofiarowane w ramach akcji Komputer dla bibliotek na wsi. Biblioteki gminne są ośrodkami najbardziej predestynowanymi do wytworzenia w środowisku wiejskim nawyku korzystania z nowoczesnych technik informacyjnych i włączania go w ten sposób w społeczeństwo informacyjne. Ofiarodawcami w pełni sprawnych, 2-3-letnich komputerów z oprogramowaniem było Krajowe Centrum Doradztwa i Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich (5 sztuk) oraz Centralna Biblioteka Rolnicza (1 sztuka). Otrzymały je gminne biblioteki z Nowej Suchej, Brochowa, Kątów i Rybnej w pow. sochaczewskim oraz z Krasnego i Czernic Borowych w pow. przasnyskim. Akcja Komputer dla biblioteki na wsi będzie kontynuowana.

Dokonano też odsłonięcia popiersia Marii Skłodowskiej-Curie ustawionego w holu Biblioteki. Popiersie to zostało przekazane przez Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie, aby upamiętniało fakt, że w gmachu Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, gdzie obecnie mieści się CBR, uczona zdobywała pierwsze doświadczenia w pracy laboratoryjnej.
W ostatnim dniu, 18 września, chętni zwiedzali Instytut Hodowli i Aklimatyzacji Roślin oraz Instytut Budownictwa Mechanizacji i Elektryfikacji Rolnictwa.

Zdjęcia z konferencji dostępne są pod adresem: http://www.cdr.gov.pl/pol/konferencja/foto.htm

 Początek strony



“Nowoczesne techniki informacyjne w nauce, edukacji i doradztwie dla wsi i rolnictwa” / Elżbieta Dziuk-Renik, Wanda Mierzecka// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 8/2004 (59) październik. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2004. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2004/59/dziuk-renik_mierzecka.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187