EBIB 
Nr 3/2004 (54), Czytelnictwo dzieci i młodzieży. Artykuł
  Poprzedni artykuł Następny artykuł   

 


Ewa Pietraszek
Miejska Biblioteka Publiczna we Wrocławiu

Wypromujmy modę na czytanie

Czytelnictwo dzieci i młodzieży w MBP we Wrocławiu w minionym roku


Od początku istnienia Miejskiej Biblioteki Publicznej we Wrocławiu (powstała w 2000 r. przez połączenie trzech bibliotek rejonowych), staramy się zaistnieć w świadomości mieszkańców Wrocławia, skłonić jak największą liczbę wrocławian do korzystania z naszych usług, zmienić wizerunek biblioteki i bibliotekarzy. W tym celu podejmujemy wiele działań, które są skierowane przede wszystkim do dzieci i młodzieży.

Wiadomo przecież, że wykształcenie nawyku czytania jest najskuteczniejsze u dzieci do lat dwunastu i ma ogromny wpływ na ich wszechstronny rozwój, a dla bibliotek praca z najmłodszymi to okazja wychowania sobie czytelników. W okresie późniejszym jest to znacznie trudniejsze. Jest dla wszystkich oczywiste, że ludzie, którzy mają ograniczony kontakt ze słowem pisanym, praktycznie rzecz biorąc nie mają żadnych szans na nowoczesnym rynku pracy. Ponadto zjawisko wtórnego analfabetyzmu obejmuje coraz szersze kręgi, dlatego sądzimy, że należy podejmować jak najwięcej działań popularyzujących czytelnictwo, wypromować modę na czytanie.

Mamy świadomość, jak ważny jest wygląd bibliotek, staramy się więc, by nasze filie wyglądały nie gorzej od sklepów, by czytelnicy przychodzili do nowoczesnych, przestronnych bibliotek, wyposażonych w komputery, dysponujących bogatym księgozbiorem, by byli obsługiwani przez kompetentnych bibliotekarzy, by biblioteki były blisko młodzieży. W ciągu ostatnich 4 lat 11 filii zostało przeniesionych do szkół, co znacznie obniżyło koszty ich utrzymania. Wywołało to wprawdzie burzliwą dyskusję wśród bibliotekarzy, ale niewątpliwie stworzyło sytuację skłaniającą do podejmowania działań popularyzujących książki wśród dzieci i młodzieży. Otwierane obecnie biblioteki są znacznie większe, nowocześnie wyposażone, skomputeryzowane. Zwracamy uwagę na to, by pomieszczenia były ładne, nad ich wystrojem czuwają nasze plastyczki.

Przeniesiona do budynku szkolnego biblioteka przy ul. Powstańców Śl.

Staramy się, by przebywanie w bibliotekach było przyjemne, dla dzieci przygotowujemy często specjalne dekoracje.

Czarownice w bibliotece przy ul. Jesiennej

Analiza czytelnictwa w filiach MBP wskazuje, że ilościowy poziom czytelnictwa dzieci i młodzieży jest we Wrocławiu podobny jak w latach ubiegłych. Daje się zauważyć przy ogólnym wzroście liczby czytelników (z 107 669 w 2000 r. do 110 859 w 2003 r.) spadek liczby czytelników do lat 15 (z 26 774 w 2000 r. do 24 655 w 2003 r.), co w dużym stopniu wynika z niżu demograficznego.

Nadal największą grupę czytelników bibliotek stanowi młodzież ucząca się (w 2003 r. 38,6% ogółu czytelników). Zainteresowania czytelnicze tej grupy nie uległy zasadniczym zmianom. W dalszym ciągu istnieje duże zapotrzebowanie na lektury i opracowania potrzebne do szkoły. Zauważalny jest wzrost wykorzystania literatury popularnonaukowej z takich dziedzin. jak: chemia, fizyka, biologia i historia. Ponadto dużym zainteresowaniem cieszą się pozycje z dziedziny ekologii, prawa, ekonomii i marketingu, informatyki, a także poruszające problem wejścia Polski do Unii Europejskiej. Na te tematy bibliotekarze udzielali najwięcej informacji. Często wykorzystywanym źródłem informacji w 15 skomputeryzowanych bibliotekach jest Internet.

Chętnie wypożyczane są materiały o Wrocławiu i Dolnym Śląsku oraz opracowania dotyczące globalizacji, reklamy i multimediów. Poszukiwane są również wszelkiego rodzaju poradniki, literatura o uzależnieniach, bulimii i anoreksji.

Najpopularniejsze serie popularnonaukowe dla dzieci i młodzieży to m.in. Straszna historia, Monstrualna erudycja, Nauka na luzie, Złota dziesiątka, Wehikuł czasu, Dzieje cywilizacji, Na ścieżkach wiedzy. Oprócz literatury potrzebnej do szkoły i służącej pogłębianiu wiedzy osoby uczące się chętnie wypożyczają lektury służące rozrywce. Niesłabnącą popularnością cieszą się powieści o czarach i magii, przede wszystkim tomy Harrego Pottera J. K. Rowling oraz serie poświęcone problemom młodzieży – Replika, Nie dla mamy, nie dla taty, lecz dla każdej małolaty, Dorosłym wstęp wzbroniony, Martynka, Pamiętnik księżniczki, po które szczególnie chętnie sięgają dziewczęta w różnym wieku. Chłopcy preferują raczej książki przygodowe, m.in. A. Hitchcocka i K. Petka oraz powieści fantasy, science fiction i horrory. Stąd też popularne są serie Kroniki mumii, Abramakabra, Szkoła przy Cmentarzu, Ulica Strachu, Gęsia skórka, Animorphs. Najpopularniejsi autorzy zagraniczni to: M. Cabot, R. L. Stine, T. B. Stone, J. R. Black.

Bardzo często jednak wypożyczane są również powieści polskich pisarzy – M. Musierowicz, J. Chmielewskiej, M. Fox, Z. Nienackiego, D. Terakowskiej, B. Ostrowickiej. Zarówno chłopcy, jak i dziewczęta w dalszym ciągu czytają komiksy i książki o Mikołajku (Goscinny), Mateuszku (E. Lindo) i Karolku (F. Simon).

Najmłodsi czytelnicy najchętniej sięgają po pięknie ilustrowane i kolorowe bajeczki. Dużą popularnością cieszą się opowiadania z serii Martynka i Bob budowniczy oraz książki o ulubionych dziecięcych bohaterach – Kubusiu Puchatku, Kreciku.
Dzieci i młodzież są też najliczniejszą grupą korzystającą w czytelniach z książek i zbiorów multimedialnych.

Aby zachęcić dzieci do korzystania z bibliotek, organizujemy dla nich różne imprezy. Dla najmłodszych mają one zwykle formę zabawy.
Od 4 lat działa przy MBP „Bajkowa Biblioteka”. Impreza adresowana jest do dzieci w wieku 2-7 lat i ich opiekunów. Dwa razy w miesiącu (zawsze w sobotę) aktorzy inscenizują baśni. W repertuarze klasyka (Kopciuszek, Trzy świnki, Śpiąca królewna itp.). Dekoracje przygotowują bibliotekarki. Przedstawienia trwają około 30 minut. Następnie dzieci uczą się z aktorami wierszyków, recytują je przed publicznością. Później razem z rodzicami wypożyczają książki.
W czasie przedstawienia dorośli mogą oglądać bajkę z dziećmi, czytać książki i czasopisma w czytelni albo porozmawiać z innymi rodzicami.

Zazwyczaj gościmy w „Bajkowej Bibliotece” ponad 100 osób, co świadczy o potrzebie takich spotkań. Brakuje w mieście imprez dla dzieci najmłodszych, a dbający o rozwój swych dzieci rodzice chcą, by miały one kontakt z książkami, próbowały występować przed publicznością i miały okazję przed pójściem do przedszkola poznać rówieśników. Spotkania odbywają się zawsze w bardzo miłej atmosferze, nikt nie narzeka na tłok, niewygodę (większość dorosłych stoi, a znaczna część dzieci siedzi na podłodze), przeciwnie rodzice zapraszają do nas swych znajomych i tak krąg widzów się powiększa. Zaproszenia rozdajemy tylko w bibliotece, dlatego że więcej widzów nie jesteśmy w stanie pomieścić. Dodatkowym atutem „Bajkowej Biblioteki” jest fakt, iż mieści się ona w pięknym, starym domu. Przedstawienia odbywają się w sali z ogromnym kominkiem, osiemnastowiecznymi żyrandolami, tajemniczymi schodkami, a czytelnia czasopism, z której mogą korzystać w czasie przedstawienia dorośli, znajduje się na przestronnej, przeszklonej werandzie.

Spotkania wymagają od bibliotekarek i aktorów wiele pracy (każde spotkanie to premiera), lecz miła jest myśl, że odwiedzającym nas dzieciom biblioteka nie będzie kojarzyła się z nudą, ale z tajemniczą przygodą w świecie książek.

Spotkanie w „Bajkowej Bibliotece”.

Dla najmłodszych dzieci ważne jest uroczyste pasowanie na czytelnika, przy tej okazji biblioteki tradycyjnie organizują przedstawienia, konkursy, zabawy, by uczynić ten dzień wartym zapamiętania.

Pasowanie na czytelnika w filii przy ul. Krynickiej

Najmłodsze dzieci zapraszamy też na regularnie organizowane w różnych filiach (raz lub dwa razy w miesiącu) spotkania, w czasie których aktorzy, rodzice, bibliotekarki, dyrektorzy szkół lub starsi koledzy czytają książki. W ramach ogólnopolskiej akcji „Cała Polska czyta dzieciom” biblioteki nawiązały stałą współpracę z przedszkolami i szkołami. Dzieci przychodzą posłuchać czytania, uczestniczą w przygotowanych dla nich zabawach i często wspólnie wypożyczają książki. Kilka naszych filii uczestniczy też w kierowanej przez Wrocławskie Centrum Doskonalenia Nauczycieli akcji „Cały Wrocław czyta dzieciom” (lokalny wariant akcji ogólnopolskiej).

Akcja „Cała Polska czyta dzieciom” niewątpliwie zwiększyła zainteresowanie dzieci i ich rodziców książkami, przypomniała o korzyściach płynących z czytania. Zaangażowani są również w większym stopniu nauczyciele przedszkoli i szkół podstawowych podnoszący swoje kwalifikacje, chętniej obecnie nawiązują współpracę z bibliotekami. Zresztą wszelkie akcje promujące czytelnictwo i książki, informacje o nich w mediach, przyczyniają się do rozwoju czytelnictwa.

Także udział MBP w imprezach plenerowych stwarza okazję do zaznaczenia swej obecności w mieście.
W czerwcu ubiegłego roku MBP była współorganizatorem „Młodzieżowego Święta Wrocławia”. Głównymi organizatorami byli: Wydział Edukacji i Sportu, Wydział Kultury Urzędu Miejskiego Wrocławia, MBP oraz MDK Wrocław-Śródmieście. Impreza odbyła się w Parku Szczytnickim na Pergoli. Dla dzieci przygotowano rozmaite atrakcje, np. dmuchany zamek, karuzelę, rozgrywki szachowe, malowanie twarzy.

MBP przygotowała „Baśniowy namiot” udekorowany kukiełkami przedstawiającymi bohaterów bajek. Można tam było obejrzeć wydany specjalnie na tę imprezę Katalog baśniowych nakryć głowy (znajdowały się w nim piękne ilustracje z książek dla dzieci), zrobić sobie „czapkę z bajki”. Można też było posłuchać bajek, które opowiadali aktorzy „Bajkowej Biblioteki”, albo przejść z czytelnikami Filii nr 56 przy ul. Zielińskiego w pochodzie baśniowych bohaterów i wystąpić na scenie.
W zorganizowaniu imprezy pomagali wolontariusze z Gimnazjum nr 23 przy ul. Jastrzębiej. Wycinali oni czapki dla dzieci i rozdawali materiały promocyjne, zachęcali do odwiedzania bibliotek. Nasz namiot cieszył się dużym powodzeniem, w czasie imprezy zrobiliśmy i rozdaliśmy ponad 300 czapek i informatorów. Bajek słuchało ok. 100 dzieci.

Częściowo w plenerze odbywał się cykl imprez „Wokół książki”, zorganizowany przez wydawnictwa Ossolineum i Literatura, Młodzieżowy Dom Kultury-Krzyki i MBP. Celem cyklu było promowanie literatury dla dzieci i młodzieży.
Imprezę rozpoczęło 16 września uroczyste otwarcie nowej siedziby Miejskiej Biblioteki Publicznej. 19 września odbyły się 22 spotkania z pisarzami. Na zaproszenie wydawnictw przyjechało do Wrocławia 7 autorów książek dla dzieci i młodzieży. Z czytelnikami spotkali się: Bohdan Butenko, Wanda Chotomska, Kalina Jerzykowska, Grzegorz Kasdepke, Arkadiusz Niemirski, Ewa Nowacka i Beata Ostrowicka. W spotkaniach w bibliotekach, domu kultury i przedszkolu uczestniczyło ponad 1500 młodych czytelników.

„Wokół książki” – Wanda Chotomska z czytelnikiem

Następnego dnia przed budynkiem MBP odbyła się trzygodzinna impreza plenerowa.
W programie był kiermasz książek wydawnictw Ossolineum i Literatura, podpisywanie książek przez zaproszonych autorów, występy dzieci z MDK (m.in. wywiady z pisarzami, prezentacja zespołów teatralnych, muzycznych, tanecznych), zabawy plastyczne, czerpanie papieru, dekorowanie działu dziecięcego. W imprezie wzięło udział ponad 300 osób, książki pożyczyło 100 czytelników, do biblioteki zapisało się w trakcie imprezy 30 czytelników.
W 2004 r. planujemy kolejne spotkania w cyklu „Wokół książki”.

Nasza propozycja dla uczniów szkół podstawowych to przede wszystkim pomoc w rozwijaniu zainteresowań.
Dla miłośników zwierząt realizowaliśmy w roku szkolnym 2002/2003 w Filii nr 37 przy ul. Sempołowskiej sponsorowany przez Urząd Miejski (grant) projekt „Szkoła porozumiewania się ze zwierzętami im. Dr Dolittle”.
Program adresowano do dzieci w wieku 6-13 lat, jego celem było pogłębienie i wzbogacenie zainteresowań dzieci światem zwierząt, przygotowanie do korzystania z literatury popularnonaukowej.
Cykl składał się z 10 comiesięcznych spotkań w bibliotece, uczestniczyło w nich zwykle 40-50 dzieci. Na każdym spotkaniu prelegent omawiał cechy charakterystyczne przedstawianego gatunku, zachowanie, hodowlę, oswajanie-ciekawostki. Dzieci prezentowały swe zwierzaki. W spotkaniach aktywnie uczestniczyli rodzice. Bibliotekarki przygotowywały wystawy literatury pięknej i popularnonaukowej poświęconej omawianym gatunkom zwierząt.
Uczestnicy programu brali udział w konkursie plastycznym pt. „Świat zwierząt” i w konkursie „Najlepszy znawca zwierząt”. Laureaci konkursu otrzymali książki, filmy wideo o zwierzętach.

Dla uczących się języków obcych i zainteresowanych kulturą innych narodów już po raz trzeci odbył się w Filii nr 23 przy ul. Zemskiej „Dolnośląski Piknik Języków Europy”. Współorganizatorami są SP nr 113 i Wrocławskie Towarzystwo Przyjaciół Bułgarii.
Celem imprezy jest propagowanie wśród dzieci idei integracji narodów. W 2003 r. impreza odbyła się pod hasłem „Wszyscy jesteśmy dziećmi Europy”.
W barwnym widowisku z piosenkami i wierszami obcojęzycznymi występowały dzieci mniejszości narodowych: Niemców, Romów, Żydów, Kurdów, mieszkające i uczące się we Wrocławiu. Występom towarzyszyła wystawa dotycząca kultury, zwyczajów prezentowanych narodów i degustacja potraw narodowych, przygotowanych przez rodziców występujących dzieci. Imprezę zakończyła wspólna zabawa, wzięło w niej udział 350 osób.

Dla interesujących się sztuką bibliotekarze przygotowują warsztaty plastyczne: malowanie na porcelanie (F. 62), wykonywanie kukiełek i scenografii do „Bajkowej Biblioteki” (F. 54), warsztaty teatralne i poetyckie (F. 23).
Dla gimnazjalistów i uczniów szkół średnich przygotowujemy programy edukacyjne rozszerzające wiedzę o świecie nauki, polityki, kultury.

W Filii nr 37 przy ul. Sempołowskiej odbyły się poświęcone intrygującym osiągnięciom naukowym „Spotkania z nauką”. Wykładowcami byli pracownicy Instytutu Immunologii i Terapii Doświadczalnej PAN. Na trzy spotkania odbywające się pod hasłem „Wirusy i bakterie – bać się czy nie?” przyszło 360 licealistów. Zainteresowanie było tak duże, że wykłady trzeba było przenieść do większej sali w Domu Kultury „Światowid”.

W kwietniu i w maju przed referendum europejskim w 10 filiach MBP zorganizowano we współpracy z Biurem Poselskim Jacka Protasiewicza (miejskiego koordynatora ds. referendum) 30 prelekcji dla uczniów gimnazjów i szkół średnich. Uczestniczyło w nich 1634 słuchaczy. Program „Wrocław już w Europie” miał na celu ułatwienie wszystkim zainteresowanym wrocławianom uzyskanie rzetelnych informacji o konsekwencjach wynikających z akcesji Polski do UE.
23 maja w Filii 16 odbyło się Prareferendum Europejskie, wzięło w nim udział 240 uczniów Gimnazjum nr 7. Za przystąpieniem Polski do Unii opowiedziało się 73% głosującej młodzieży.

Dla tych, którzy interesują się ekonomią i chcą zaplanować swą przyszłość przygotowaliśmy projekt „Pomysł na życie – mój biznesplan”. Po raz drugi MBP wzięła udział w konkursie ogłoszonym przez Narodowy Bank Polski i Bibliotekę Narodową i uzyskała środki na realizację swojego programu.
Celem projektu było rozbudzenie wśród młodzieży zainteresowania wiedzą ekonomiczną, skłonienie do refleksji nad przyszłością i kształtowaniem kariery zawodowej.
Projekt realizowany był: we Wrocławiu w MBP i w gminie Święta Katarzyna w MBP w Siechnicach. Odbyły się tam dwudniowe sesje, na które zaproszeni zostali w porozumieniu z Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej wychowankowie Rodzinnych Domów Dziecka, Państwowego Domu Dziecka, czytelnicy bibliotek wrocławskich i gminy Święta Katarzyna.
W lipcu odbyły się seminaria w Siechnicach i w MBP przy ul. Sztabowej. W obu miejscach realizowano ten sam program. Zajęcia prowadzili doradcy z Wrocławskiego Centrum Doskonalenia Nauczycieli. Zaproponowane ćwiczenia i materiały przygotowywały do zadania konkursowego, które polegało na napisaniu swojego biznes planu na lata 2003–2010.
II edycja projektu odbyła się w październiku w Filii nr 16 – ul. Kolista 17. Młodzież biorąca udział w konkursie przygotowała bardzo interesujące prace. Nagrody laureaci wybierali sami (swe życzenia dołączali do pracy konkursowej). Zaskakujący dla organizatorów był fakt, iż wszyscy zdobywcy pierwszych trzech miejsc prosili o książki (słowniki, podręczniki do nauki języków obcych), gdyż uważali je za niezbędne przy realizowaniu swych marzeń.
W seminariach wzięło udział 50 osób w wieku 14-18 lat. W konkursie uczestniczyło 25 uczniów.

Przygotowanie młodzieży do odbioru dzieł sztuki i kształtowanie uczestnictwa w życiu kulturalnym miasta ma na celu sponsorowany przez Urząd Miejski (grant) projekt „W co się bawić?”. Adresowany jest do nastolatków mieszkających na peryferiach Wrocławia (Leśnica). Realizowany jest w roku szkolnym 2003/2004 w Filii nr 2 przy ul. Eluarda. Zaplanowano 10 spotkań. Zaproszeni do współpracy wykładowcy omawiają najciekawsze wydarzenia ze swej dziedziny, przedstawiają ofertę wrocławskich instytucji kultury. Program ma charakter interdyscyplinarny, dotyczy filmu, literatury, teatru, muzyki i fotografii.

Dla zainteresowanych fotografią i turystyką zainaugurowano w kwietniu w Filii nr 57 przy ul. Szewskiej cykl wystaw fotograficznych pod hasłem „Wrocławianie fotografują świat”.
Biblioteka posiada duży dział z księgozbiorem turystycznym. Czytelnicy bibliotek wrocławskich przedstawiają zdjęcia zrobione w czasie swych podróży. Czasem, jak w przypadku wystawy o Egipcie, wystawa jest połączona z promocją książki na dany temat. Każdą wystawę otwiera wernisaż, na którym autor zdjęć opowiada historię swojej wędrówki. Zorganizowano 5 wystaw ze zdjęciami z Chin, Iranu, Hiszpanii, Danii, Egiptu. Biblioteka współpracowała również przy organizowaniu I Spotkań Podróżników, które odbyły się w MDK-Śródmieście.

Zaproszenie na wystawę „Wrocławianie fotografują świat”

MBP jako biblioteka otwarta na potrzeby wszystkich mieszkańców Wrocławia stara się uwzględniać w oferowanych usługach także potrzeby czytelników niepełnosprawnych. Nawiązaliśmy współpracę z Sejmikiem Osób Niepełnosprawnych. W siedzibie Sejmiku umieszczona została tablica informująca o bibliotekach bez barier architektonicznych, o programach komputerowych dla osób niewidomych i niedowidzących, o różnych usługach bibliotecznych skierowanych do czytelników niepełnosprawnych.
Ponadto filie MBP nawiązały współpracę z różnymi ośrodkami pracującymi z osobami niepełnosprawnymi: Filia nr 4 przy ul. Pereca organizuje zajęcia plastyczne i z łatwymi tekstami literackimi dla dziewcząt upośledzonych umysłowo z Domu Pomocy Społecznej w Żernikach. Filia nr 16 przy ul. Kolistej współpracuje z Ośrodkiem Szkolno-Wychowawczym Dzieci Niesłyszących, ze Szkołą Podstawową i Gimnazjum dla dzieci z porażeniem mózgowym, a także z Domem Pomocy Społecznej w Pilczycach. Czytelnicy z tych ośrodków uczestniczą w organizowanych w bibliotece zajęciach z książką.
Wspólnie ze Stowarzyszeniem Wspierania Rozwoju Osób Niepełnosprawnych Filia nr 23 przy bulwarze Ikara organizuje spotkania ludzi chorych na SM. Są to prelekcje, spotkania z pisarzami i ciekawymi ludźmi, dyskusje o filmach i książkach. Na zajęcia terapeutyczne z wykorzystaniem filmu i książki przychodzą dziewczęta z Ośrodka Społeczno Wychowawczego w Muchoborze Wielkim.
Ze Specjalnym Ośrodkiem Szkolno Wychowawczym nr 10 współpracuje Filia nr 37 przy ul. Sempołowskiej. Uczniowie gimnazjum brali udział w dwóch projektach edukacyjnych: „Szansa” i „Jesteśmy twórcami własnej książki”. W Filii nr 48 przy ul. Krynickiej organizowane są zajęcia dla uczniów gimnazjum ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego przy ul. Kamiennej.

MBP we Wrocławiu stara się zaspokajać potrzeby i oczekiwania swych czytelników. Szczególną wagę przykładamy do pracy z dziećmi i młodzieżą, to przede wszystkim im chcemy pokazać świat książek, korzyści płynące z czytania. Wśród nich chcemy wypromować modę na czytanie, co zająć nam może kilka lat. Przedstawione działania pokazują, że jeśli oferujemy dzieciom i młodzieży ładne biblioteki, a w nich atrakcyjne imprezy, zainteresowanie książkami na pewno da się rozbudzić. Pozostaje jeszcze dbać o zbiory, by były w stanie zaspokoić rozbudzone przez nas potrzeby czytelników.

 Początek strony



Wypromujmy modę na czytanie : Czytelnictwo dzieci i młodzieży w MBP we Wrocławiu w minionym roku / Ewa Pietraszek// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 3/2004 (54) marzec. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2004. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2004/54/pietraszek.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187