EBIB 
Nr 10/2003 (50), Mniejszości narodowe a biblioteki. Wywiad
  Poprzedni artykuł Następny artykuł   

 


Zygmunt Bartłomiej Danek
Ministerstwo Nauki i Informatyzacji
Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego

Wywiad z Zygmuntem Bartłomiejem Dankiem
z Ministerstwa Nauki i Informatyzacji Departamentu Społeczeństwa Informacyjnego

Barbara Szczepańska
Anna Filipowicz


Bibliotekarze mają wrażenie, że rola bibliotek w projekcie sprowadza się jedynie do funkcji dostawcy zasobów. Czy Pan ocenia rolę bibliotek podobnie? Jeśli nie to, z którymi bibliotekami/bibliotekarzami i w jakim zakresie Ministerstwo współpracuje?

Stworzenie i realizacja projektu Polska Biblioteka Internetowa nie miałoby sensu bez oparcia się na wiedzy środowiska bibliotekarzy. Dlatego właśnie współpracujemy z największymi, bibliotecznymi w kraju - przede wszystkim z Biblioteką Narodową (konsultacje i analizy listy dzieł przeznaczonych do skanowania), Biblioteką Uniwersytetu Jagiellońskiego (analizy dotyczące sposobów katalogowania dzieł, które znajdą się w zbiorach PBI) oraz Uniwersytetem Gdańskim (wybór tekstów i sporządzenie not bibliograficznych).

Jakie są losy fundacji, która miała zająć się rozwojem PBI?

Powstanie fundacji, która zajmie się rozwojem PBI będzie jednym z tematów spotkania organizowanego 7 listopada br. w Bibliotece Narodowej w Warszawie. W spotkaniu udział wezmą przedstawiciele współpracujących z nami bibliotek, prawdopodobnie założyciele wspomnianej Fundacji, dzięki której projekt będzie miał najwłaściwszą, profesjonalną i w pełni fachową opiekę merytoryczną. Po stronie MNiI pozostanie natomiast dalej kwestia finansowania przedsięwzięcia.

Proszę powiedzieć, kto wygrał przetarg na obsługę PBI i co zdecydowało o wyborze tej właśnie firmy? Jakim sprzętem firma dysponuje? Jakie są parametry techniczne sprzętu skanującego (chodzi głównie o czas ekspozycji, rodzaj światła i ruchome "półki" zapobiegające uszkodzeniu grzbietu książki)?

Postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego na wykonanie skanowania i obróbki cyfrowej tekstów dla potrzeb rozbudowy zbiorów Polskiej Biblioteki Internetowej (PBI), wykonanie OCR, korekty, archiwizacji komputerowej na elektronicznych nośnikach oraz implementacji do bazy PBI, stworzenie/zakup i instalację na serwerze PBI oprogramowania do zarządzania zbiorami PBI, zakup i instalację bazy danych wykorzystywanej dla potrzeb PBI, wykonanie prac adaptacyjnych, zainstalowanie oprogramowania oraz urządzeń do obróbki cyfrowej we wskazanych przez zamawiającego lokalizacjach, prowadzone było w kwietniu/maju br. w trybie przetargu nieograniczonego (ogłoszenie w Biuletynie Służby Cywilnej z dnia 24.04.2003 r.). Postępowanie zostało unieważnione na podstawie Art. 27 b ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 10 czerwca 1994 roku o zamówieniach publicznych (Dz.U. z 2002 roku, Nr 72, poz. 664 z póżn. zm.), ze względu na fakt, że w postępowaniu "...wpłynęły mniej niż dwie oferty niepodlegające odrzuceniu."
W sierpniu br. rozpoczęto nowe postępowanie prowadzone w trybie negocjacji z zachowaniem konkurencji (na podstawie decyzji Prezesa Urzędu Zamówień Publicznych nr ZT/10393/03 z dnia 6 sierpnia 2003 r). Prace komisji przetargowej zakończyły się w dniu 12 września br. Spośród 3 nadesłanych ofert, zgodnie z kryteriami wymienionymi w SIWZ, wybrano ofertę firmy Telecomp Serwis, która zaoferowała najniższą cenę realizacji zamówienia.
Firma Telecomp Service dysponuje specjalistycznym sprzętem do obróbki cyfrowej, m.in.:

  • Skaner Zeutschel Omniscan 8000 TT
    • rozdzielczość 300dpi
    • 16,8 mln kolorów
    • format większy niż A2 (635 x 435mm)
    • zimne światło z ograniczonym promieniowaniem UV
    • płyta szklana ze szkła ołowiowego
    • uchylne polki umożliwiające indywidualne ustawienie oryginały względem szyby
  • Skaner BookEye
    • format: wybór A2, A3, A4 (up to max. W/D 594 x 425 mm)
    • 35 mega-pixeli - rozdzielczość całkowita
    • 30 bit głębia koloru
    • automatyzacja czasów ekspozycji
    • autofokus
    • wypłaszczanie automatyczne
    • autokalibracja
    • skanowanie
      • rozdzielczość: 200, 300, 400, 600 dpi
    • czasy skanów:
      • 2 sek. DIN A4 - orientacja pionowa
      • 2,2 sek. DIN A3 - pozioma
      • 3 sek. DIN A2 - pozioma
    • dane techniczne
      • wymiary (H/W/D) 880 x 685 x 673 mm
      • waga 25 kg
      • power max. 250 VA
      • lampy: bez UV and IR , nie więcej niż 3000 Lux
    • uchylne półki
      • dla książek o grubości do 10 cm
  • Skaner DIGIBook 6002 RGB
    • parametry techniczne skanera
      • 1700 x 1000x 830 mm
      • waga: 85 kg
      • zasilanie 220V- 50 Hz
      • moc: 300 VA
    • dopuszczalne rozmiary skanowanych materiałów
      • format do DIN A1
      • wymiary materiałów 650 x 950 mm
      • standardowa grubość 4 cm materiału
      • maksymalna grubość materiału przy zastosowaniu kołyski 12 lub 15 cm
      • waga materiału do 15 lub 40 kg
    • parametry skanowania
      • line scan ( liczba punktów w linii?) RGB 3 x 6000 pixeli CCD
      • Tryby skanowania
        • kolor - 16milionów kolorów
        • odcienie szarości 8 bit
        • czarno-biały 1 bit
    • oświetlenie
      • standardowe
      • RD dla błyszczących dokumentów
    • Soczewki
      • 60 mm
      • 80 mm ze stałą ogniskową
    • rozdzielczość optyczna:
      • 250 dpi dla formatu A1
      • 300 dpi dla A2
      • 400 dpi dla A3
      • 600 dpi dla A4
    • zapisywanie obrazów
      • format zapisu:
        • JPEG z możliwością określenia współczynnika kompresji
        • nieskompresowany TIFF
        • TIFF G4 dla czarno-białych obrazów
    • opcje obrazowania
      • wyświetlanie: 1600 pixeli x 1200 pixeli 24 bit
      • skala powiększenia/pomniejszenia: 50%, 200% 400%
      • dodatkowe opcje: prostowanie zeskanowanego obrazu, wypłaszczanie
    • szybkość skanowania
      • 2 x A3 250 dpi - 600 stron na godzinę
      • 2 x A4 400 dpi 300 stron na godzinę
      • 2 x A5 600 dpi 300 stron na godzinę

Jaki jest podział obowiązków pomiędzy wybraną firmą a Departamentem (na rozesłanych do bibliotek pismach figurują obok siebie przedstawiciele Firmy i Departamentu jako równorzędne kontakty)?

Departament Społeczeństwa Informacyjnego koordynuje realizację projektu PBI, pośrednicząc m.in. w kontaktach między bibliotekami, a wykonawcą zamówienia. Kwestie dotyczące samego procesu digitalizacji dzieł, natury technicznej i technologicznej pozostają po stronie wykonawcy zamówienia (firmy Telecomp Service) ale żadne działania nie są podejmowane bez naszej akceptacji czy wiedzy.

Na czyim serwerze posadowiona jest PBI?

Serwis http://www.pbi.edu.pl/ - funkcjonuje na serwerze HP RX2600 nr ser. DE32400038 z preinstalowanym systemem Windows 2003 Advanced Server. Ww. serwer PBI otrzymała od Fundacji Nowoczesna Polska.

Kto będzie właścicielem praw do zawartości PBI, powstałej w ramach skanowania udostępnionych przez biblioteki dzieł?

Właścicielem przedmiotu zamówienia jest Ministerstwo Nauki i Informatyzacji, jako zleceniodawca wykonania zamówienia. Po powstaniu Fundacji PBI MNiI przekaże prawdopodobnie prawa do zawartości PBI na ręce fundacji.

Czy biblioteki będą swobodnie dysponować własną kopia elektroniczna, tj. posiadać nieograniczone prawa do jej rozpowszechniania? Czy będą miały jakikolwiek wpływ na sposób opracowania i prezentacji udostępnionych dzieł w PBI?

Oczywiście, że tak. Biblioteki po procesie digitalizacji otrzymują wersję elektroniczną zeskanowanych dzieł (wersja o wysokiej jakości), którą dysponują w pełnym zakresie. Na potrzeby PBI sporządzana jest wersja o gorszej jakości, dostosowanej do potrzeb użytkowników serwisu WWW. Obecnie w Uniwersytecie Jagiellońskim trwają prace nad sposobem opisywania zbiorów do PBI. Wszystkie zbiory w PBI będą opisywane wg tych właśnie założeń.

Czy Pana Departament będzie koordynował akcje w celu uniknięcia powtórzeń i optymalizacji wyboru? Czy, a jeśli tak to kto zaproponował kanon książek, które mają być zdigitalizowane. Gdzie się można z tą listą zapoznać?

Lista książek przeznaczonych do skanowania jest proponowana przez wykonawcę przedmiotu zamówienia (zgodnie z warunkami przedstawionymi w SIWZ). MNiI po konsultacjach i zasięgnięciu opinii pracowników BN dokonuje jej weryfikacji a następnie akceptacji. Wkrótce lista zaakceptowanych dzieł zostanie udostępniona na http://www.pbi.edu.pl/. W celu uniknięcia powtórzeń stosowane jest oprogramowanie oparte na centralnej bazie danych.

Według słów Ministra Szewko niektóre biblioteki mają otrzymać skanery a lista placówek oczekujących jest dość długa. Jakie są to placówki, ile ich jest i czy któreś z nich dostały już skanery?

Skanery wstawiane do jednostek bibliotecznych to urządzenia do digitalizacji starodruków i mikrofilmów. Dobieramy je tak aby urządzenie przede wszystkim do rodzaju i formatu dzieł jakimi dysponują biblioteki. W tej chwili skanery pracujące na rzecz PBI zlokalizowane są w:

  • Bibliotece Narodowej w Warszawie
  • Bibliotece Stołecznej
  • Bibliotece PAN w Gdańsku

Obecnie prowadzimy rozmowy nad wstawieniem skanerów do Biblioteki Jagiellońskiej, której dzieła są wyjątkowo cenne dla zbiorów PBI. Od początku istnienia PBI zgłosiło się do nas kilkadziesiąt bibliotek, deklarujących swój udział w projekcie i przekazanie swoich dzieł do digitalizacji. Przy pomocy przedstawicieli Biblioteki Narodowej wybraliśmy kilkanaście ośrodków, które mają najcenniejsze zbiory. Miesiąc temu to MNiI rozesłało pismo do bibliotek aby informowały nas już o konkretnych pozycjach będących w ich posiadaniu. Dotrzemy zatem do tych najcenniejszych.

Trochę statystyki: ile książek przekazanych przez biblioteki znalazło się w PBI w dniu jej otwarcia? Ile jest obecnie? Ile dziennie książek jest włączanych do zbiorów biblioteki? Czy mógłby pan ustosunkować się do słów ministra Szewko, że codziennie implementuje się przynajmniej jedną nową pozycje a do końca roku do PBI zostanie włączonych 6000 książek? Komunikat o tej treści opublikowano na stronach PBI 22 września. Oznacza to, ze każdego ze 101 dni, które zostały do końca roku, licząc soboty, niedziele i święta włączanych do bazy będzie 60 książek[1]. Czy to jest realne?

W dniu otwarcia zbiory PBI liczyły 120 pozycji. Obecnie jest ich 263. Do końca września codziennie dodawana była co najmniej jedna nowa pozycja. Do 15 grudnia 2003 roku zostanie uruchomiony nowy serwis PBI z zaimplementowanymi już nowymi dziełami. Dotychczas implementacja odbywała się ręcznie ale wkrótce zostanie uruchomiony mechanizm do katalogowania zbiorów.

Jakie są ramy czasowe/ilościowe PBI? (To pytanie ma sens tylko w wypadku, kiedy nie ma tych danych w informacjach o przetargu, choć o ramy czasowe można zapytać).

Do końca 2003 roku zbiory PBI powiększą się o 6 000 nowych dzieł. W przyszłym roku projekt będzie kontynuowany. Przeniesienie całego kanonu literatury polskiej planowane jest do 2008 roku.

Czy biblioteki, które wykonają digitalizacje we własnym zakresie i udostępnią obiekty w PBI mogą liczyć na zwrot kosztów tego procesu?

Oczywiście, że tak. Jeśli Biblioteka ma wartościowe zbiory i dokona digitalizacji samodzielnie, może liczyć na zwrot poniesionych kosztów skanowania w przypadku przekazania tych zbiorów do PBI. W październiku br. MNiI wystosowało pismo do bibliotek z prośbą o przekazanie informacji na temat wartościowych zbiorów, którymi dysponują i które mogłyby się stać częścią zasobów PBI. W ww. piśmie zawarto również propozycję rekompensaty poniesionych kosztów w przypadku dokonanej już digitalizacji dzieł. Proszę jednak brać pod uwagę, ze nasza praca jest w pewnym sensie oparta na zasadach partnerskich i często biblioteki godzą się na udostępnienie zbiorów w wersji o niskiej rozdzielczości w zamian za możliwości zatrzymania wysokiej rozdzielczości skanów.

Redakcja Elektronicznej Biblioteki zwróciła się do Dyrektorów bibliotek wymienionych przez Pana Zygmunta Danka z prośbą o podzielenie się swoimi doświadczeniami ze współpracy z Polską Biblioteką Internetową. Jak na razie nie otrzymaliśmy odpowiedzi.

19.11.2003, już po publikacji otrzymaliśmy sprostowanie z Biblioteki Publicznej m. st. Warszawy.

 

Przypisy

[1] http://www.wirtualnywydawca.pl/zarch-27.06.03.1.htm
        http://www.pbi.edu.pl/o_pbi08.html

 Początek strony



Wywiad z Zygmuntem Bartłomiejem Dankiem : Barbara Szczepańska
Anna Filipowicz / Zygmunt Bartłomiej Danek// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 10/2003 (50) listopad. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2003. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2003/50/danek.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187