Nr 10/2003 (50), Mniejszości narodowe a biblioteki. Sprawozdanie
| | Nr 10/2003 (50), Mniejszości narodowe a biblioteki. Sprawozdanie |
|
 | | | |
Marian Butkiewicz
| |||
| | ||
| W tym roku, już po raz dwudziesty piąty, spotkali się członkowie Stałej Konferencji Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Zrzesza ona 14 instytucji polonijnych Europy i Ameryki Północnej, tj. Bibliotekę Polska POSK w Londynie, Polski Instytut Naukowy w Kanadzie i Bibliotekę im. Wandy Stachiewicz, Towarzystwo Historyczno-Literackie i Bibliotekę Polską w Paryżu, Instytut Józefa Piłsudskiego w Londynie, Instytut Józefa Piłsudskiego w Ameryce, Instytut Polski i Muzeum im. Gen. Sikorskiego w Londynie, Archiwa, Biblioteki i Muzea w Orchard Lake, Muzeum Kościuszki w Solurze, Muzeum Księży Marianów w Fowley Court, Muzeum Polskie w Rapperswilu, Muzeum Polskie w Ameryce, Zamek Montresor, Ośrodek Dokumentacji Pontyfikatu Jana Pawła II, Dom Polski w Rzymie oraz Papieski Instytut Studiów Kościelnych. Stała konferencja ma swoją stronę internetową (www.biblioteka.info/mabpz), gdzie prezentowane są poszczególne instytucje z podaniem adresów, charakterystyki działalności, zasobów i godzin otwarcia. Przewodnictwo Konferencji zostało złożone na ręce inż. Janusza Morkowskiego, kustosza Muzeum Polskiego w Rapperswilu. Organizacja ta za główny cel działalności wyznaczyła propagowanie wiedzy o Polsce w krajach zamieszkania. Inne, doraźne cele, to: umacnianie współpracy między instytucjami członkowskimi, wymiana doświadczeń, pomoc w zbieraniu poloników oraz wspólna akcja informacyjna. Głównymi formami działalności MABPZ jest organizacja wspólnych ekspozycji, a także publikacja biuletynów, wydawnictw informacyjnych oraz materiałów naukowych. Członkowie od lat spotykają się corocznie na sesjach plenarnych, na których są omawiane plany i zamierzenia na przyszłość oraz ustalenie form dalszej współpracy. W czasie spotkań organizowana jest część naukowa obejmująca prelekcje, prezentacje i omawianie zbiorów poszczególnych instytucji oraz informacje dotyczące konserwacji. Zazwyczaj na drugą część sesji zapraszani są goście z kraju. W tym roku do tej grupy należeli przedstawiciele Biblioteki Narodowej w Warszawie, Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie, Biblioteki Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu, Biblioteki Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w Lublinie, Naczelnej Dyrekcji Archiwów Państwowych w Warszawie i Muzeum Zamku Królewskiego w Warszawie. Zgłoszonych 70 osób gościło Muzeum Polskie w Rapperswilu. Zanim przejdziemy do omówienia obrad, spróbujmy w kilku słowach scharakteryzować miejsce tegorocznego spotkania. Rapperswil, niewielkie miasteczko, leżące nad Jeziorem Zurychskim, 30 kilometrów na południe od Zurychu może poszczycić się wielowiekową tradycją i XII-wiecznym zamkiem. W XIX wieku, dzięki operatywności, funduszom i idei kreowania ducha polskiego na obczyźnie, ten mocno zaniedbany zabytek odnowił emigrant polski, Władysław hr. Plater i urządził tam muzeum pamiątek polskich. Pierwszą rzeczą, którą zrobił było ustawienie Kolumny Barskiej przed wejściem do zamku, która do dzisiejszego dnia jest symbolem tego miejsca, a dewiza tam wyryta Magna res libertas jest niezwykle żywa w sercach Polaków jak i Szwajcarów. Odsłonięcie kolumny w 1868 roku zapoczątkowało prace muzeum. Naczelną myślą fundatora było pokazanie światu bogatego dorobku cywilizacyjnego Polski. Burzliwy rozwój muzeum trwał do 1927 roku, kiedy to na mocy testamentu platerowskiegp przewieziono zbiory do Warszawy (m.in. ok. 100 000 książek, 27 000. manuskryptów, 3 000 dzieł sztuki, 20 000 sztychów...). Zamek, jako muzeum kultury polskiej funkcjonował dalej do 1951 roku, kiedy władze PRL zrzekły się jego administrowania. Wówczas Rząd na Wychodźstwie wystarał się o możliwość kontynuowania dotychczasowej misji, tworząc, po powołaniu polsko-szwajcarskiego Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Polskiego, ambasadę kultury polskiej w Szwajcarii. Szczególnie mocno było to widoczne w latach 1980-83, kiedy przyjeżdżały tysiące ludzi, pragnących dowiedzieć się czegoś więcej o naszym kraju. Znajdowali tu prezentację historii Polski, folkloru i sztuki. Obecnie można obejrzeć prezentacje muzeum na stronie internetowej (www.muzeum-polskie.org), dowiedzieć się zarówno o obecnych, jak i o planowanych wystawach. Można także zapoznać się ze zbiorami biblioteki polskiej służącej swoim księgozbiorem autochtonom i Polonusom. 
W tym roku tematem przewodnim części plenarnej była sesja naukowa pod ogólnym tytułem: Rola muzeów, bibliotek i archiwów w kształtowaniu obrazu historycznego i tożsamości narodowej Polaków. Całość została podzielona na kilka bloków tematycznych: rola archiwów i zbiorów rodzinnych; rola instytucji narodowych i emigracyjnych; rola muzeów i zbiorów sztuki oraz rola bibliotek i piśmiennictwa. Zgłoszonych 25 referatów poprzedziły obrady zamknięte instytucji członkowskich, gdzie omawiane były sprawy bieżące stowarzyszenia. Ważnym punktem obrad było przyjęcie nowego członka - Muzeum Polaków na Węgrzech. Obok nestorów, działających od wielu lat w strukturach organizacji polonijnych, widać było dużo nowych uczestników w średnim wieku i nieco młodszych, co wskazywałoby na to, że pałeczka powoli jest przekazywana młodszym pokoleniom. Obradom przewodził dyrektor Muzeum w Rapperswilu, Janusz Morkowski. Referaty (zobacz dokładny plan sesji - http://home.datacomm.ch/piotrowski.ar/calend/calend.htm) przedstawiały bardzo ciekawe elementy polskiej historii ostatniego 60-lecia; odkrywały nowe fakty i zdarzenia oraz pokazywały jak dużo jeszcze jest do zrobienia; historia drugiej połowy XX wieku ciągle czeka na swojego odkrywcę w zakresie makro- jak i mikrohistorii. Część referatów została urozmaicona prezentacją obrazów za pomocą rzutnika na folie lub projektora multimedialnego, które dobrze wzmocniły receptory odbiorcze. Jednak największe wrażenie na wszystkich zrobiła laska z kości mamuta, wykonana w XIX wieku przez polskiego zesłańca przebywającego w Tobolsku. Sala rycerska zamku rapperswilskiego prezentowała się okazale, co najdobitniej widać było podczas koncertu fortepianowego Stanisława Drzewieckiego, który zdołał uwypuklić ekspresję polonezów, ballad i mazurków chopinowskich, a także pokazać próbkę kunsztu kompozytorskiego Bethowena czy Rachmaninowa.. Widać było wielkie zadowolenie i dumę organizatorów z tak świetnie zapowiadającego się polskiego artysty. Na koncercie obok członków sympozjum, zjawiło się sporo mieszkańców Rapperswilu i okolicznych miejscowości, a także szwajcarska Polonia, której przedstawiciele tak tłumaczyli swoją obecność: Kraj nie jest duży, a na taki koncert w sobotni wieczór warto było przyjechać. Po koncercie można było porozmawiać z pianistą w salach Muzeum Polskiego, gośćmi z Polski, jak i odnowić stare znajomości. Nasz wirtuoz, pomimo młodego wieku, fascynował wszystkich, nie tylko kunsztem artystycznym, ale także obyciem towarzyskim. Anna Buchmann, jedna z organizatorek konferencji, potrafiła wraz z koleżankami tak sprawnie zorganizować spotkania kuluarowe, że nie czuło się granic językowych, a różnojęzyczny gwar był pewnego rodzaju koncertem - tym razem w wykonaniu zaproszonych gości. Na ostatni dzień zaplanowano imprezy towarzyszące. Po prywatnej Mszy świętej w zabytkowej kaplicy przy kościele farnym, (ofiarowanej w intencji zmarłych członków Stałej Konferencji), odbyło się zwiedzanie zamku z nastawieniem na najnowszą ekspozycję Muzeum Barwy mojej tożsamości. Malarstwo polsko-żydowskie 1880-1980. Po południu chętni mogli przejść się uliczkami zabytkowej starówki Zurychu, szukając śladów obecności znanych Polaków. Czwartek był dniem radosnym, zaś niedziela zrobiła się smętna. Pożegnania, szczególnie w przypadku osób sędziwych, które przyjechały tu, wkładając dużo wysiłku - nie było czymś łatwym. Czuło się, że to jest ich dzieło, a widząc, jak się rozwija, zarówno organizacyjnie jak i naukowo, chcieliby przebywać razem, dalej ciesząc się jak najdłużej tym, co stworzyli. Pożegnania - "do zobaczenia za rok w Krakowie" - wielu z nich przyjmowało ze łzą w oku. Zamek rapperswilski wraz z dyrektorem Januszem Morkowskim spoglądali na odjeżdżających gości z poczuciem dobrze wykonanego dzieła - organizacji jubileuszowego spotkania, a także z nadzieją na przyszłość - zbierania tego, co polskie, eksponowania w jak najlepszej formie i bycia dumnym z pielęgnowania własnej tożsamości.  | |
| | | |
| |||
| | ||