EBIB 
Nr 8/2003 (48), Standardy i oceny funkcjonowania bibliotek. IFLA
 Poprzedni artykuł Następny artykuł   

 


Światowy raport IFLA/FAIFE 2003
Wolność intelektualna w Społeczeństwie Informacyjnym

Biblioteki i Internet


Analizy i wnioski - Streszczenie i diagramy

Dane zebrane w Światowym Raporcie za 2003 rok niosą nadzwyczaj interesujące informacje na temat stanu dostępu do Internetu w międzynarodowej społeczności bibliotek. Celem tego rozdziału jest rozbicie informacji na łatwiejsze w interpretacji sekcje, określenie zjawisk i tendencji wynikających z analizy danych.

Ustalenia Światowego Raportu za 2003 rok

CYFROWY PODZIAŁ

Biblioteki oraz ośrodki informacji odpowiedzialne są za ułatwianie i upowszechnianie publicznego dostępu do wysokiej jakości informacji oraz sposobów jej przekazywania. Użytkownikom powinno się zapewniać wszelką pomoc oraz odpowiednie warunki do swobodnego i odważnego korzystania z wybranych serwisów i źródeł informacji.

Internetowy Manifest IFLA

W skali globalnej odpowiedzi na pytanie 1. pokazały, że dostęp do Internetu w bibliotekach publicznych w międzynarodowym środowisku bibliotek nie jest tak zaawansowany jak w bibliotekach naukowych. 86 krajów odpowiedziało na to pytanie prawidłowo - rezultat pokazany jest na tablicy 1. poniżej:

    

Tablica 1.: Stopień dostępu do Internetu w bibliotekach publicznych i naukowych - globalnie.
*Nie było odpowiedzi z Nikaragui i Watykanu
** Nie było odpowiedzi z Kostaryki
(1) Biblioteki naukowe wraz z bibliotekami instytucji edukacyjnych

AFRYKA

Na pytanie 1. odpowiedziało 16 krajów w Afryce, tak jak przedstawiono to na zamieszczonej poniżej tablicy 2.:

    

Tablica 2.: Stopień dostępu do Internetu w bibliotekach publicznych i naukowych - Afryka.

AZJA

Na pytanie 1. odpowiedziało 18 krajów w Azji, tak jak przedstawiono to na zamieszczonej poniżej tablicy 3.:

    

Tablica 3.: Stopień dostępu do Internetu w bibliotekach publicznych i naukowych - Azja.

EUROPA

33 kraje europejskie odpowiedziały na ankietę (jedynie Watykan nie dostarczył informacji o bibliotekach publicznych, ponieważ nie ma tam publicznego dostępu do Internetu). Tablica 4. ilustruje stopień dostępu w Europie:

    

Tablica 4.: Stopień dostępu do Internetu w bibliotekach publicznych i naukowych - Europa.

AMERYKA ŁACIŃSKA I KARAIBY

Na pytanie odpowiedziało 14 krajów z regionu Ameryki Łacińskiej i Karaibów, chociaż Kostaryka nie dostarczyła danych o bibliotekach naukowych, Nikaragua zaś o bibliotekach publicznych. Rezultaty pokazuje tablica 5. poniżej:

    

Tablica 5.: Stopień dostępu do Internetu w bibliotekach publicznych i naukowych - Ameryka Łacińska i Karaiby.
* Brak danych z Nikaragui
** Brak danych z Kostaryki

AMERYKA PÓŁNOCNA

    

Tablica 6.: Stopień dostępu do Internetu w bibliotekach publicznych i naukowych - Ameryka Północna.

OCEANIA

Oceania jest reprezentowana w raporcie przez 5 krajów. Odpowiedzi są spolaryzowane, co widać na tablicy 7. zamieszczonej poniżej:

    

Tablica 7.: Stopień dostępu do Internetu w bibliotekach publicznych i naukowych - Oceania.

Wyszukiwanie informacji

    

Wykres 1.: Co sprawia, że wyszukiwanie informacji w Internecie jest łatwiejsze dla użytkowników?


Wyniki globalne - 79 krajów*
 






*Brak danych z Armenii, Aruby, Azerbejdżanu, Boliwii, Kolumbii, Guam, Libanu, Macedonii, Norwegii
** Rozwijająca się infrastruktura internetowa (Iran); Tańszy dostęp do Internetu / Odpowiednie pasmo (Afryka Południowa).
   

W innych regionach wyniki rozkładają się w podobny sposób, chociaż w Afryce niemal wszyscy respondenci (11 z 16 zapytanych) wskazali na potrzebę większej liczby komputerów z dostępem do Internetu w celu usprawnienia usług dla czytelników. Potrzeba posiadania większej liczby komputerów podłączonych do Internetu pokazuje, iż w krajach o niskim poziomie dostępu do Internetu istnieje ogromne zapotrzebowanie na sprzęt, dzięki któremu możliwe będzie poprawienie jakości usług dla czytelników. Jednocześnie okazuje się, że nawet w państwach o wysokim poziomie dostępu do Internetu pożądana jest większa liczba komputerów, co pozwoliłoby na sprostanie oczekiwaniom czytelników oraz ułatwiłoby wyszukiwanie informacji.

Mniej niż jedna czwarta respondentów wskazała na programy szkoleniowe dla użytkowników, jednakże w Europie i Azji blisko jedna trzecia respondentów oświadczyła, że szkolenia takie byłyby bardzo użyteczne.

Flamandzkojęzyczna część Belgii to obszar o wysokim poziomie dostępu do Internetu, w którym zasygnalizowano problem inny niż zwiększenie liczby komputerów. W niewielu państwach uważa się, że istnienie większej ilości zasobów w języku narodowym kraju to najlepszy sposób na ułatwienie użytkownikom poszukiwania informacji. Czynnik ten wskazało sześciu respondentów: Flamandzkojęzyczna część Belgii, Bostwana, Cape Verde, Mołdowa, Panama i Tajlandia. Nie oznacza to, że inne państwa nie chciałyby, żeby istniało więcej zasobów w ich językach narodowych, ale zdecydowana większość ankietowanych uznała, że bardziej istotne znaczenie ma jednak liczba komputerów podłączonych do Internetu. Być może ci respondenci przyzwyczajeni są już do dominacji języka angielskiego w Internecie, potrafią sobie poradzić z barierą językową lub też okazało się, że istnieje więcej zasobów w ich językach narodowych niż pierwotnie przypuszczali. Jednakże wyciąganie podobnych wniosków na podstawie wyników tej ankiety byłoby nierozsądne. Z pewnością istotne jest jednak to, że biblioteki z całego świata, bez względu na to, jaki obecnie oferują dostęp do Internetu, wyrażały potrzebę zwiększenia liczby komputerów podłączonych do Internetu.

Filtrowanie i blokowanie informacji

Globalna łączność internetowa to medium, dzięki któremu wszyscy mogą cieszyć się wolnością słowa. Zatem dostęp do Internetu nie powinien podlegać ani ideologicznej, politycznej czy religijnej cenzurze, ani też być ograniczony z powodów ekonomicznych

Internetowy Manifest IFLA

W sumie 83 kraje odpowiedziały na pytanie 2a, dotyczące tego, czy narodowe stowarzyszenia bibliotekarskie powinny filtrować informacje na bibliotecznych terminalach internetowych. Z badań wynika, że istnieje niewielka przewaga przeciwników filtrowania informacji, znaczny procent ankietowanych opowiada się natomiast za filtrowaniem informacji w pewnym ściśle określonym stopniu, na przykład w celu ochrony dzieci przed wchodzeniem na strony internetowe szkodliwej treści. Wyniki przedstawiono na zamieszczonym poniżej wykresie:

    

Wykres 2.: Czy stowarzyszenie bibliotekarzy popiera filtrowanie informacji na bibliotecznych terminalach internetowych?


Wyniki globalne - 83 kraje*
 






* Brak odpowiedzi z holenderskich Antyli, Nowej Zelandii, Nikaragui, Panamy, Watykanu
   

Zdaniem IFLA/FAIFE, nieograniczony przepływ informacji w Internecie niezbędny jest do istnienia swobodnego dostępu do informacji oraz wolności słowa w cyberprzestrzeni. Wykorzystanie programów filtrujących może być przeszkodą w przepływie informacji z powodu niedoskonałości procesów blokowania, a także utrudniać użytkownikom dostęp do znajdujących się w Internecie informacji.

Bariery finansowe

Podobnie jak inne podstawowe usługi, dostęp do Internetu w bibliotekach oraz ośrodkach informacji powinien być darmowy

Internetowy Manifest IFLA

    

Wykres 3.: Czy komputery biblioteczne podłączone do Internetu są dostępne bezpłatnie?


Wyniki globalne - 73 kraje*
 






*Brak odpowiedzi z Mongolii, Nowej Zelandii, Szwajcarii i Watykanu. Następujące kraje - Kanada, Egipt, Francja, Hong-Kong, Włochy, Malta, Mołdawia, Rosja, Szwecja, Trynidad i Tobago oraz Urugwaj - zaznaczyły dwie możliwości (np. raz zakreślono 'tak' dla bibliotek publicznych i 'tak' dla bibliotek naukowych) i nie zostały one uwzględnione z powodu niejednoznaczności.
   


    

Wykres 4.: Czy przeznaczono jakieś dodatkowe (zewnętrzne) fundusze na dostęp do Internetu w bibliotekach?


Wyniki globalne - 88 krajów*
   

Porównanie barier

    

Wykres 5.: Jaka jest najbardziej znacząca przeszkoda w dostępie do informacji w Internecie?


Wyniki globalne - 88 krajów*
 






* Podwójna odpowiedź z Belize i potrójna z Filipin.
** Inne powody: nie wiadomo, jak użyć Internetu (Aruba); brak informacji, gdzie podłączyć się do Internetu (Austria); brak sprzętu sieciowego (Kolumbia); trudności pewnych grup ludności (np. niektóre grupy socjo-ekonomiczne i wiekowe) w użytkowaniu komputerów (Malta); brak miejsca (Watykan)
   

Autorzy raportu: Stuart Hamilton & Susanne Seidelin
Tłumaczenie: Joanna Grześkowiak i Aleksander Radwański

   Streszczenie raportu opublikowano za zgodą:
    PRESSWORK IFLA 2003 BERLIN / ARTEFAKT Kulturkonzepte / Celia Schneider & Damaris Stengel
Schliemannstr. 2 / D -10437 Berlin / Fon ++49 (30) 440 10 720 / Fax ++49 (30) 280 81 61 / mail@artefakt-berlin.de
 Początek strony



Światowy raport IFLA/FAIFE 2003 : Biblioteki i Internet// W: Biuletyn EBIB [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 8/2003 (48) wrzesień. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2003. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2003/48/faife_rep.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187