![]() |
Nr 11/2002 (40), Informacja biznesowa. Badania, teorie, wizje |
![]() ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
Stanisław Skórka
|
|||
![]() |
![]() |
![]() |
Architektura informacji jest tak stara, Ludzkość trudni się tworzeniem i projektowaniem informacji od wieków, począwszy od glinianych tabliczek, papirusów i średniowiecznych manuskryptów, a skończywszy na informacji w postaci cyfrowej. Na przełomie XX/XXI wieku jesteśmy świadkami zjawiska, z jakim nie mieli do czynienia nasi przodkowie - mamy nieograniczony dostęp do informacji w rozmaitej formie i z różnorodnych źródeł. Niestety, jej ilość oraz formy udostępniania wyłoniły nowe problemy, związane z jakością, organizacją, a przede wszystkim z odbiorem. W wyniku eksplozji informacji zaistniała potrzeba stworzenia standardów integrujących dziedziny wiedzy związanych z jej projektowaniem, udostępnianiem i zarządzaniem. Dyskusje prowadzone wśród przedstawicieli różnych dziedzin, w tym także związanych z technologią informacyjną oraz informacją naukową i bibliotekoznawstwem, doprowadziły do wyłonienia metod i procedur przydatnych podczas projektowania przestrzeni informacyjnej, którym nadano wspólną nazwę - architektura informacji (information architecture). Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie ogólnego zarysu zagadnień tej kształtującej się dopiero dziedziny wiedzy, w tym także perspektyw włączenia jej do zagadnień informacji naukowej. Terminów "architektura informacji" (AI) oraz "architekt informacji" użył po raz pierwszy w 1976 roku Richard Saul Wurman.[1] Architekturą informacji początkowo określano praktyczne umiejętności związane z tworzeniem komunikatów informacyjnych, jednak w wyniku rozwoju hipertekstowej usługi World Wide Web, metody przez nią stosowane zaadaptowano do budowy serwisów w Internecie. Ostatnie trzy lata były okresem wzrastającej popularności AI, pojawiły się próby wytyczenia kierunków jej rozwoju, co przejawiło się między innymi w próbach uściślenia terminologii. Definicji architektury informacji jest co najmniej kilka, poniżej przytoczono najczęściej cytowane:
Terminu tego nie ma jak dotąd w słownikach z informacji naukowej.[6] Być może brak jeszcze jednoznacznego określenia jej pola badawczego, prawdopodobne jest też, iż pojęcie to funkcjonuje jedynie jako praktyczna umiejętność zawodowa. Problematyka architektury informacji jest przedmiotem dyskusji, w której uczestniczy grupa zwolenników idei uczynienia z niej nauki - czegoś więcej niż tylko rzemiosła. W grupie tej znajdują się między innymi organizacje i stowarzyszenia amerykańskie, takie jak American Society for Information Science and Technology i Asilomar Institute for Information Architecture.[7] Pojawienie się architektury informacji nie zwiastuje wielkiego przełomu w dziedzinie organizowania i projektowania informacji, gdyż opiera się ona na procesach i metodach od lat funkcjonujących w technologii informacyjnej. Reorganizuje jedynie dotychczasowe metody, problemy i czynniki, uwzględniane w tworzeniu środowisk informacyjnych, nadając im nowy kierunek.
Interdyscyplinarne związki architektury informacji obejmują między innymi: projektowanie wizualne, projektowanie informacji, bibliotekoznawstwo, psychologia poznawcza, ergonomia (human factors engineering) i dziennikarstwo (Rys. 1.).[8] Podobnie jak architektura - rozumiana w tradycyjnym znaczeniu, jako umiejętność projektowania i budowania funkcjonalnych i estetycznych budowli - tak i architektura informacji dotyczy, najogólniej mówiąc, projektowania informacji czytelnej i łatwo dostępnej dla potencjalnego użytkownika. Louis Rosenfeld i Peter Morville, autorzy jednej z najczęściej cytowanych książek dotyczących architektury informacji, wyróżnili cztery podstawowe składniki AI dla systemów hipertekstowych w Internecie. Należą do nich systemy: organizacji, oznaczeń, nawigacji oraz system wyszukiwania.[9] System organizacji jest sposobem grupowania treści, system oznaczeń ustala nazwy dla wydzielonych grup treści, nawigacja jest systemem pomagającym poruszać się po serwisie i przeglądania jego zawartości, zaś system wyszukiwania pozwala na formułowanie zapytań, które porównywane są z dokumentami relewantnymi.[10] Wraz z "architekturą informacji" pojawiło się określenie "architekt informacji". Osoba, która projektując konstrukcję informacyjną, potrafi uwzględnić jednocześnie potrzeby użytkownika oraz interesy instytucji utrzymującej serwis.[11] Zawód architekta informacji wymaga znajomości wielu czynników mających wpływ na gromadzenie, projektowanie i udostępnianie informacji. Wspomniany już Richard Saul Wurman zdefiniował architekta informacji, jako:
Do zadań architekta należy:
Wspomniane już interdyscyplinarne podejście do budowy systemów organizacji wiedzy może być jednym ze sposobów rozwiązania problemu chaosu w sieci. Określenie "architekta informacji" zamiast "projektanta informacji" wyraża zakres pracy, jaki jest konieczny do zbudowania funkcjonalnego serwisu informacyjnego. Architekt projektujący budowlę uwzględnia warunki środowiska: grunt, na jakim będzie stał budynek, jego przeznaczenie, funkcjonalność i wreszcie estetykę, tak i architekt informacji powinien mieć na uwadze różnorodne kryteria podczas tworzenia informacji, takie jak: funkcjonalność systemu informacyjnego, realizowanie celów i zadań, jakie ma on spełnić, grupy odbiorców, do których jest adresowany, oraz ich profile. Ogólny schemat tworzenia stosowany w planowaniu architektury informacji dla serwisów WWW, niezależnie od jej przeznaczenia, składa się z następujących faz:
Opisane wyżej cechy AI, skłaniają do zastanowienia się nad uwzględnieniem jej w procesie kształcenia w Polsce. Zdaniem autora najbliższe związki z omawianą tu specjalnością mają informacja naukowa i bibliotekoznawstwo, ze względu na zawartą w nich problematykę umiejętności organizowania, klasyfikowania i udostępniania wiedzy ludzkiej. Zajmują się ponadto badaniem użytkowników oraz elementami technologii informacyjnej. Wprowadzenie architektury informacji w zakres tych właśnie studiów mogłoby wpłynąć na urozmaicenie nieco przestarzałego programu, dając absolwentom szansę zdobycia interesującej i dobrze płatnej pracy. Ma to szczególne znaczenie w perspektywie zbliżającego się niżu demograficznego oraz wysokiego bezrobocia utrzymującego się w naszym kraju. Program kształcenia stwarza duże możliwości, ze względu na wieloznaczność samego pojęcia AI, toteż kierunek studiów, w ramach którego szkolono by architektów informacji, może być kwestią sporną. Działania takie należy podjąć jak najszybciej - to nie powinno budzić wątpliwości. Studia z tej dziedziny prowadzą już między innymi amerykańskie instytuty bibliotekoznawstwa i informacji naukowej w Indianie (http://www.slis.indiana.edu/Degrees/mis/mis-crs_new.html#architecture) i Pittsburgu (http://robins.sis.pitt.edu/ia/).[14] Architektura informacji jest nieukształtowaną, nadal rozwijającą się, gałęzią wiedzy. Obecnie trudno przewidzieć, czy stanie się samodzielną nauką, czy też pozostanie jedynie zbiorem procedur i schematów tworzenia stron WWW. Niewątpliwie zasługuje na uważne przeanalizowanie pod kątem włączenia jej w zakres problematyki badawczej informacji naukowej oraz do programu kształcenia pracowników informacji i bibliotekarzy. Przypisy:[1] A. Dillon, Information Architecture in JASIST. Just Where Did We Come From? The Journal of the Society for Information Science and Technology. 2002 nr 10, s. 821-823. [2] Educorner : Introduction to Information Architecture.Addwise In Educorner : buildingan educative site [on-line] [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w Word Wide Web: <http://educorner.com/courses/ia/>. [3] AIFIA Asilomar Institute for Information Architecture [on-line] [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w Word Wide Web: <http://www.aifia.org/>. [4] K. HAGEDORN, Kat. The Information Architecture Glossary In ACIA Argus Center for Information Architecture [on-line]. [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w Word Wide Web: <http://argus-acia.com/white_papers/iaglossary.html>. [5] Definicja stworzona przez Stacy Surla, Membership Officer for SIG-IA, znajdująca się na stronie The American Society for Information Science and Technology Special Interest Group: Information Architecture. [dostęp listopad 2002] Dostępny w Word Wide Web: http://www.asis.org/SIG/SIGIA/definition.html. [6] Asilomar Institute for Information Architecture [http://www.aifia.org/] rozpoczął oficjalnie działalność 4 listopada 2002 roku, jest kontynuatorem innej organizacji o podobnym charakterze Argus Centem for Information Architecture [http://www.argus-acia.com]. [7] S. Keenan, C. Johnston: Concise Dictionary of Library and Information Scence. London 2000; [8] MORROGH, Earl. Information Architecture: from Craft to Profession In Boxes and Arrows [on-line]. 2002, November [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w Word Wide Web: <http://www.boxesandarrows.com/archives/ information_architecture_from_craft_to_profession.php>. [9] L. Rosenfeld, P. Morville: Information Architecture for the World Wide Web. Beijing 1998. [10] Tamże, s. 10-21. [11] Tamże. [12] Tamże. [13] J. Shiple, Information Architecture Tutorial. [on-line] [dostęp listopad 2002] Dostępny w Word Wide Web: http://hotwired.lycos.com/webmonkey/design/site_building/tutorials/tutorial1.html. [14] ROBINS, David. Information Architecture in Library and Information Science Curricula.[on-line] Bulletin of the American Society for Information Science and Technology Vol. 28 2002, nr 2 [dostęp listopad 2002] Dostępny w Word Wide Web: http://www.asis.org/Bulletin/Jan-02/robins.html. Strony poświęcone architektury informacji w Internecie :1. Semantic Studios [on-line]. [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w World Wide Web: <http://semanticstudios.com/>. 2. AIFIA Asilomar Institute for Information Architecture [on-line]. [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.aifia.org/>. 3. Educorner : Introduction to Information Architecture.Addwise In Educorner : buildingan educative site [on-line] [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w Word Wide Web: <http://educorner.com/courses/ia/>. 4. Information Architecture Tutorial. Overview by John Shiple [http://hotwired.lycos.com/webmonkey/design/site_building/tutorials/tutorial1.html] (listopad 2002) 5. Program studiów magisterskich z AI w Capitol College: Graduate Programs: Information Architecture Program. In Capitol Collage [on-line]. ]. [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.capitol-college.edu/academics/grad/msia.html>. 6. Program specjalizacji z AI w School of Library and Information Science Indiana University: Masterfor Information Science Curricullum. In Indiana Univesity School of Library and Information Science [on-line]. [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w World Wide Web: <http://www.slis.indiana.edu/Degrees/mis/mis-crs_new.html#architecture>. 7. Interdysplinarny program z architektury informacji i zarządzania wiedzą w Kent State University: Information Architecture and Knowledge Management [on-line]. [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w World Wide Web: <http://iakm.kent.edu/>. 8. Szkolenia z AI przy Departament of Library and Information Science University of Pittsburgh: LIS 2970: information architecture. In David Robins' Home Page [on-line]. [dostęp 26 listopada 2002]. Dostępny w World Wide Web: <http://robins.sis.pitt.edu/ia/>. ![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
![]() |
|
|||
![]() |
![]() |