EBIB 
Nr 7/2002 (36), Konsorcja i współpraca bibliotek. Artykuł
 Poprzedni artykuł Następny artykuł  

 
Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów

Ewa Piotrowska
Renata Zając
Biblioteka Główna
Akademii Pedagogicznej w Krakowie

Czasopisma elektroniczne w bibliotekach naukowych

Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów
Rozmiar: 45 bajtów

W końcu lat 60., w Stanach Zjednoczonych rewolucja informatyczna zapoczątkowała powstanie Internetu i masowe wykorzystanie komputerów, których liczba podłączonych do sieci rośnie w bardzo szybkim tempie. W miarę jak dominującym medium informacyjnym przestaje być fizycznie istniejący obiekt, a jego miejsce zajmują bity informacji, biblioteki coraz częściej są oceniane nie ze względu na liczbę książek, jaką posiadają, ale ze względu na ilość bitów informacji (bazy danych, czasopisma elektroniczne itp.) oraz szybkość dostępu do nich dla użytkownika końcowego. Rozwój technologii multimedialnych (dźwięk, kolor, grafika, animacja, trójwymiarowość) stwarza obecnie nowe perspektywy również w elektronicznej dostawie dokumentów. Już od kilku lat czasopism nie publikuje się wyłącznie w formie drukowanej, a oferta elektronicznych periodyków w Internecie wciąż wzrasta.

Definicja czasopisma elektronicznego

Wiele osób hasło elektroniczne czasopisma rozumie zamiennie z terminami "elektroniczne publikacje", "czasopisma on-line" "elektroniczne periodyki", "czasopisma internetowe". Terminy te pozostają w różnych relacjach lub - jak "elektroniczne periodyki" - są bliskoznaczne.
"Encyklopedia wiedzy o prasie" podaje definicję: czasopismo - typ prasy o ograniczonej częściowo aktualności (a więc o dużej amplitudzie periodyczności) i uniwersalności treści, czyli publikacja periodyczna nie posiadająca cech gazety. W polskiej praktyce wydawniczej za czasopismo uważa się każdy periodyk ogólnoinformacyjny ukazujący się nie częściej niż raz w tygodniu.1
Polska norma dotycząca opisu bibliograficznego dokumentów elektronicznych definiuje dokument elektroniczny, jako dokument, w którym informacja jest zapisana w sposób czytelny dla komputera.2 Czasopismo elektroniczne jest oczywiście dokumentem elektronicznym i wydaje się, że jego definicja powinna łączyć definicję czasopisma i dokumentu elektronicznego. Niektórzy amerykańscy autorzy uważają czasopismo elektroniczne za publikację, która jest dostarczana do odbiorców w formie plików komputerowych lub czasopismo stworzone dla elektronicznego medium i dostępne tylko przez to medium..3
"International Encyclopedia of Information and Library Science" podaje: czasopismo elektroniczne - czasopismo opublikowane w elektronicznej formie i przeznaczone do odczytu na ekranie komputera.4 Angielski "Harrod's Librarians' Glossary" określa z kolei czasopismo elektroniczne jako czasopismo dostępne w całości na dysku optycznym, w sieci lub w innej elektronicznej formie.5
Termin czasopismo elektroniczne obejmuje wydawnictwa cyfrowe o charakterze ciągłym ukazujące się systematycznie w formie elektronicznej. Ze względu na swoje cechy (periodyczność, zakres, charakter, związek z organizacjami, instytucjami, przeznaczenie dla określonych grup odbiorców) przypomina wykształconą wcześniej formę tradycyjnych periodyków. Tak pojmowane czasopisma elektroniczne różnią się od "papierowych" jedynie formą i sposobem dystrybucji. Taką definicję proponuje Marek Stepowicz6. Autorki artykułu uważają, że ze względu na przejrzystość, najbardziej odpowiednią będzie definicja: CZASOPISMO ELEKTRONICZNE - czasopismo istniejące w postaci elektronicznej i dostępne poprzez medium elektroniczne.
Nie wiadomo przecież, jakie nowe elektroniczne media powstaną w przyszłości, dlatego sformułowanie "medium elektroniczne" wydaje się lepsze niż użyte w polskiej normie opisu bibliograficznego dokumentów elektronicznych sformułowanie - "technika komputerowa". Poziom merytoryczny i jakość opracowania technicznego czasopism zależy wyłącznie od redakcji. Czasopisma elektroniczne nie muszą być mniej wiarygodne od publikacji drukowanych, chociaż należy pamiętać, że niskie koszty opracowania i rozpowszechniania umożliwiają podjęcie roli wydawcy prawie każdemu.

Krótka historia rozwoju czasopism elektronicznych

Do powstania czasopism elektronicznych przyczyniły się, m.in.: rozwój urządzeń elektronicznych umożliwiających funkcjonowanie systemów on-line, proces tanienia i upowszechniania komputerów, rozwój sieci telekomunikacyjnych, kryzys na rynku wytwarzania papieru przejawiający się we wzroście cen publikacji, wzrastająca wciąż liczba dokumentów, które biblioteki chciały gromadzić oraz ograniczenia budżetów bibliotek wpływające bezpośrednio na konieczność zmniejszania zakupu publikacji.

Wśród różnych autorów nie ma zgodności co do daty powstania czasopism elektronicznych. Według źródeł amerykańskich, w 1973 roku pojawiło się jedno z pierwszych naukowych czasopism redagowanych w elektronicznej formie. Archiwalne pliki czasopisma były dostarczane do biblioteki w wersji elektronicznej i przekazywane do indywidualnych odbiorców na mikrofiszach. Wiktor Gawarecki przyjmuje rok 1978 za datę ukazania się pierwszego czasopisma elektronicznego, kiedy to w ramach programu EIES (Electronic Information Exchange System - System Wymiany Informacji) powstało pismo pod tytułem "Mental Workland". Nie odniosło ono jednak większego sukcesu, ale już w 1980 roku, w Wielkiej Brytanii rozpoczęto eksperyment polegający na wydawaniu elektronicznego czasopisma. Zdecydowano, że tematyką czasopisma będzie Emc (elektroniczna maszyna cyfrowa) a czynnik ludzki.7 Założono, że funkcja czasopisma elektronicznego przypomina zadania telekonferencji. Redaktor otrzymywał artykuł w wersji drukowanej (i sam wpisywał tekst do komputera) lub w wersji elektronicznej.
W latach 80. i na początku lat 90. nie było stron WWW i artykuły można było otrzymywać tylko poprzez e-mail, gopher lub za pomocą usługi FTP, a numery czasami archiwizowano na taśmach magnetycznych.

Obecnie amerykański "Directory of Electronic Journal" rejestruje 11100 czasopism elektronicznych.8 "Ulrich's International Periodical Directory" - rejestrował w 2000 roku 17779 czasopism w formie elektronicznej. Lista polskich czasopism elektronicznych tworzona przez Wiktora Gawareckiego jest dostępna w Internecie na serwerze Uniwersytetu Jagiellońskiego pod adresem: http://bilon.miks.uj.edu.pl/czasop/pol.html9

Formy czasopism elektronicznych

Czasopisma elektroniczne można podzielić na dwie grupy.

  • Pierwszą grupę tworzą elektroniczne wersje tytułów ukazujących się w formie drukowanej, kompletne lub zawierające tylko informacje o periodyku, spisy treści czy archiwa wcześniejszych numerów. Dobrym przykładem będzie tutaj czasopismo Akademii Pedagogicznej - "Konspekt". Wersja on-line zawiera te same treści co jej drukowany odpowiednik, ale dzięki zastosowaniu hipertekstu artykuły mają budowę hierarchiczną i zawierają połączenia z innymi stronami WWW, związanymi z tematem artykułu.
  • Drugą grupę stanowią czasopisma istniejące jedynie w wersji elektronicznej, wzbogacone niejednokrotnie dźwiękiem, sekwencjami filmowymi lub odsyłaczami do innych źródeł. Czasami towarzyszą im serwisy informacyjne. Za przykład może służyć "EBIB" - Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy, poświęcony szeroko pojętym problemom bibliotekarstwa i informacji naukowej. Ukazującemu się raz w miesiącu biuletynowi od początku towarzyszy serwis informacyjny, zawierający spis bibliotekarskich zasobów sieciowych, informacje dotyczące kształcenia bibliotekarzy, konferencji bibliotekarskich, czasopism fachowych, podstawowych aktów prawnych oraz standardów i grantów dla bibliotek. To czasopismo realizuje zasadę daj czytelnikowi coś więcej niż może znaleźć w drukowanym periodyku.10

Ze względu na sposób dystrybucji czasopisma elektroniczne występują jako:

  • czasopisma on-line (on-line journals) - dostępne poprzez serwisy, np. EBSCO, DIALOG lub bazujące na listach mailingowych, aplikacjach typu klient/serwer (Gopher, WWW). Pierwsza generacja czasopism on-line była tworzona w plikach ASCII z prostą strukturą i małym rozmiarem. Druga generacja bazuje na języku HTML, XML, formacie PDF (Portable Document Format), SGML (Standard Generalized Markup Language) lub ODA (Office Document Architecture).
  • czasopisma na CD-ROM (CD-ROM journals) - są to zwykle pełnotekstowe czasopisma, będące elektroniczną wersją czasopisma drukowanego.

E-czasopisma można też podzielić na: hipertekstowe i hipermedialne. Pierwsze z nich posiadają specjalny rodzaj połączeń między stronami, zwane linkami. Czasopisma hipermedialne są dokumentami hipertekstowymi wzbogaconymi grafiką, animacją, filmami itp.

Zalety czasopism elektronicznych

Szybkość tworzenia i dystrybucji czasopism elektronicznych powoduje, że są one ważnym medium komunikacji między autorami, redaktorami i odbiorcami informacji, którzy mogą kontaktować się ze sobą poprzez e-mail. Duży zbiór artykułów może być bardzo szybko przeszukany równocześnie z kilkudziesięciu stanowisk w jednej bibliotece. Strategie wyszukiwawcze są różne, ale znakomita większość serwisów oferuje możliwość wyszukiwania artykułów poprzez hasła przedmiotowe lub słowa z tytułu czy abstraktu. Hipertekst umożliwia połączenia z innymi elektronicznymi źródłami informacji istniejącymi w sieci. Oprócz tradycyjnego tekstu artykuły zawierać mogą materiały audiowizualne, które można przeglądać interaktywnie. Użytkownik ma możliwość drukowania wyszukanych artykułów, zapisywania ich na dyskietkę lub przesyłania pocztą elektroniczną.

Wady czasopism elektronicznych

Jednym z głównych problemów związanych z czasopismami elektronicznymi są bariery technologiczne i ekonomiczne wynikające z braku środków na najnowocześniejsze oprogramowanie i odpowiedni sprzęt (software i hardware). Wiele oficjalnych komisji w instytucjach naukowych kwestionuje wartość elektronicznych czasopism, gdyż nie wszystkie z nich są redagowane naukowo w procesie wydawniczym. Wydawcy ograniczają dostęp do czasopism elektronicznych poprzez hasła dostępu lub wymagają podania numeru komputera indywidualnego odbiorcy. W umowach licencyjnych zastrzegają, że z czasopism mogą korzystać tylko osoby pracujące na komputerach podłączonych do sieci uczelnianej lub bibliotecznej, a materiały nie mogą być wykorzystywane do wypożyczeń międzybibliotecznych.

Elektroniczne czasopisma zapewne nieprędko zastąpią czasopisma drukowane, ponieważ wciąż niewielki procent materiałów naukowych jest dostępny elektronicznie. Chociaż niektóre biblioteki polskie oferują więcej tytułów czasopism w formie elektronicznej niż w drukowanej (Biblioteka Politechniki Wrocławskiej 700 tytułów czasopism naukowych w formie drukowanej i 3700 elektronicznych), to np. biblioteki uczelni humanistycznych bazują głównie na polskich czasopismach naukowych, które w ogromnej większości zamieszczają pełne teksty artykułów tylko w formie drukowanej. Mimo prowadzonych obecnie przez firmę EBSCO pertraktacji z polskimi wydawcami, tylko nieliczne abstrakty (nie mówiąc o pełnych tekstach) z polskich czasopism naukowych znaleźć można w bazach udostępnianych poprzez konsorcja. Czasopism elektronicznych jest jednak coraz więcej, a wydawnictwa prześcigają się w powiększaniu oferty.
Pojawiają się coraz nowsze formy rozpowszechniania czasopism elektronicznych. Dostęp do nich odbywa się nie tylko poprzez serwisy wydawców, ale również poprzez strony internetowe bibliotek, które ze względów finansowych i organizacyjnych łączą się w konsorcja. Polskie biblioteki naukowe nawiązały współpracę z dystrybutorami i pośrednikami w handlu czasopismami, reprezentującymi m. in. firmy : EBSCO, Academic Press, Elsevier, Swets.
Zrzeszenie bibliotek w konsorcjum, a co za tym idzie zmiana formy udostępniania czasopism w porównaniu z wersją drukowaną, wpływa w znaczący sposób na procesy związane z obiegiem tego rodzaju dokumentu w bibliotece.

IMPLIKACJE DLA BIBLIOTEK NAUKOWYCH

Selekcja czasopism elektronicznych

Odpowiedzialna za selekcję czasopism elektronicznych jest biblioteka, która zakupuje elektroniczny periodyk. To bowiem nie forma materiału powinna decydować o jego wyborze do zbiorów bibliotecznych. Proces ten przypomina selekcję dokonywaną przy zakupie periodyków drukowanych, ale wymaga od pracowników działów gromadzenia nowych umiejętności, związanych z wyszukiwaniem informacji o czasopismach w Internecie lub na dyskach optycznych przysyłanych przez wydawnictwa.
Wielu wydawców udostępnia czasopisma elektroniczne bezpłatnie na określony czas lub często wraz z wersją drukowaną czasopisma oferuje bezpłatnie jego wersję elektroniczną , co może ułatwić podjęcie decyzji o ich zakupie. Selekcja jest też łatwiejsza, jeżeli biblioteka wcześniej prenumeruje już wersję drukowaną danego czasopisma.
Przy zakupie czasopisma elektronicznego trzeba też brać pod uwagę możliwości sprzętowe biblioteki, formy dostępu do czasopisma, efektywność narzędzi wyszukiwania, koszty licencji.11 W Polsce po wielu dyskusjach biblioteki naukowe podjęły decyzję o łączeniu się w konsorcja. Ta forma współpracy między bibliotekami umożliwia negocjowanie cen i warunków zakupu e-czasopism. Przyczynia się to do racjonalnego gromadzenia i rozszerzania listy tytułów najbardziej pożądanych oraz bardziej efektywnego udostępniania czasopism.

Katalogowanie czasopism elektronicznych

Niewiele bibliotek kataloguje czasopisma elektroniczne, a standardy dotyczące katalogowania dopiero się pojawiają. W Polsce we wrześniu 2000 roku powstała już norma opisu bibliograficznego dokumentów elektronicznych. Biblioteki polskie mające katalogi w systemie VTLS i APIN umieszczają w swoich katalogach opis bibliograficzny wraz z opisem zasobu bibliotecznego czasopisma. Jednak w przypadku mediów elektronicznych podstawowym problemem jest niestałość adresu URL. Jak katalogować formalnie i przedmiotowo dynamiczne dokumenty, jakimi są obecnie również e-czasopisma? Pole uwag w formacie MARC służy do nanoszenia uwag ale w praktyce oznacza to bardzo częste sprawdzanie czy skatalogowane czasopismo ma aktualny adres URL. Kto miałby to robić? Czy pracownicy oddziałów opracowania?

Niektóre biblioteki zamieszczają na swoich stronach domowych listy czasopism elektronicznych z dostępem dla użytkowników, co w przypadku gdy biblioteka kataloguje czasopisma elektronicznie powoduje dublowanie pracy. Najwygodniej dla czytelnika jest podawanie URL czasopisma elektronicznego przy jego tytule (w rekordzie MARC w katalogu lub na liście czasopism umieszczonej na stronie domowej biblioteki), gdyż przeglądając katalog biblioteki lub spis, użytkownik ma bezpośredni i szybki dostęp do artykułów.

Archiwizowanie kolekcji czasopism elektronicznych

Problem archiwizowania czasopism elektronicznych pozostaje nierozwiązany. Większość wydawców posiada własne archiwa, ale ze względu na rosnące koszty elektronicznego przechowywania, proces ten może nie być kontynuowany. Jedna z propozycji mówi, że odpowiedzialność za archiwizowanie czasopism elektronicznych powinna spaść na biblioteki narodowe.12 Istnieją jednak problemy związane z prawem autorskim, a także z dostępem do tego typu archiwów. Umowy licencyjne są bardzo restrykcyjne, stąd pojawia się pytanie: Czy w wypadku rezygnacji z dalszej prenumeraty biblioteka będzie mieć dostęp do numerów czasopisma, za które wcześniej zapłaciła?
Doświadczenia Biblioteki Głównej Akademii Pedagogicznej będącej w konsorcjum EBSCO dowodzą szybkiego postępu w tej sprawie. Po roku od przystąpienia do konsorcjum biblioteka otrzymała kompletne archiwum na CD bez dodatkowej opłaty. Istnieje także możliwość otrzymywania archiwum na DVD.

Udostępnianie czasopism elektronicznych

Generalnie wydawcy limitują dostęp do czasopisma elektronicznego przez IP (Internet Protocol) - adres komputera lub przez hasło dostępu. Problemem jest to, że dostęp jest ograniczony tylko do danej instytucji, np. biblioteki i użytkownik nie może korzystać z czasopisma w domu na swoim komputerze. W zależności od umowy licencyjnej kopiowanie i drukowanie może odbywać się tylko w bibliotece.
Biblioteki mają tradycję wypożyczeń międzybibliotecznych, ale większość umów licencyjnych nie pozwala na wykonywanie kopii artykułów z czasopism elektronicznych dla innych bibliotek. Jest to przykład na ograniczenie dostępu do informacji.

Innym problemem przy udostępnianiu czasopism elektronicznych jest konieczność zapoznania się zarówno przez użytkowników, jak i przez pracowników biblioteki z interfacem oraz strategiami wyszukiwania, które są różne w różnych czasopismach. Bazy czasopism udostępniane poprzez konsorcja stanowią ułatwienie dla użytkownika, wprowadzając jednolite zasady wyszukiwania w dużej ilości tytułów.

Personel biblioteczny, a szczególnie pracownicy oddziałów informacji, gdzie najczęściej udostępnia się czasopisma elektroniczne, pełnią rolę przewodników, równocześnie pogłębiając swoją wiedzę dotyczącą nowych technologii informacyjnych. Oni to spotykają się z pytaniami na temat dostępności czasopism elektronicznych w danej bibliotece, a także z problemami przy wyszukiwaniu informacji przez użytkowników. Starają się pomóc czytelnikowi w znalezieniu odpowiedniego czasopisma w katalogu elektronicznym biblioteki lub na liście czasopism elektronicznych, a następnie uzyskaniu informacji z artykułów. Ich zadaniem jest również promocja tego nowego źródła informacji wśród użytkowników własnej biblioteki, co może się odbywać, np. poprzez umieszczenie informacji o czasopismach elektronicznych na stronie WWW biblioteki.

Biblioteka Główna Akademii Pedagogicznej w Krakowie na swojej witrynie internetowej zamieściła spis światowych serwisów oferujących wolny dostęp do pełnych tekstów lub abstraktów czasopism elektronicznych z dziedziny pedagogiki, psychologii i nauk pokrewnych13. W drugiej części zebrano adresy stron WWW polskich czasopism edukacyjnych, psychologicznych i psychiatrycznych.

Bibliotekarze powinni uzyskiwać informacje od użytkowników, na ile użyteczne dla nich są czasopisma w wersji elektronicznej. Korzystanie przez naukowców z e-czasopism uzależnione jest od wielu czynników (dyscyplina, którą zajmuje się naukowiec, informacja na temat źródeł elektronicznych w bibliotece itp.).

Aktualnie liczba naukowców przeglądających czasopisma elektroniczne jest jeszcze stosunkowo niska, więcej jest też użytkowników reprezentujących kierunki ścisłe i inżynieryjne niż humanistyczne, ale atmosfera na uczelni może wpłynąć na poziom użycia nowego medium. Zasadniczym czynnikiem ograniczającym jest czas potrzebny na znalezienie e-czasopisma. Naukowiec powinien móc zapoznać się z nową technologią oraz zlokalizować elektroniczne źródło.

KONKLUZJE

Czasopisma elektroniczne otwierają nowe możliwości przed bibliotekami naukowymi i najprawdopodobniej będą koegzystować razem z drukowanymi. Wydaje się, że w miarę rozwoju techniki niedogodności, jakie przedstawiono w artykule całkowicie znikną. Czasopisma elektroniczne są stosunkowo nową i szybko rozwijającą się formą i z pewnością zostaną zaadaptowane do bibliotek tak, jak wcześniej stało się to z innymi nowymi narzędziami: mikroformami, sieciowymi bazami danych czy CD-ROM-ami.

Najnowsze trendy wśród bibliotek naukowych, to zakup dostępu do profesjonalnego serwisu w ramach konsorcjum. Daje to oszczędności finansowe, jednolite zasady wyszukiwawcze dla wszystkich tytułów, wygodny dostęp do materiałów źródłowych poprzez hiperłącza, ułatwiony dostęp do oprogramowania (często bezpłatnie) oraz szybki i komfortowy wgląd do archiwów (przy zakupieniu tej usługi). Bibliotekarz-administrator otrzymuje statystykę wykorzystania wybranych czasopism.

Dla bibliotekarzy rozwój czasopism elektronicznych oznacza, że oprócz funkcji przewodników po narzędziach i usługach sieciowych, muszą wnikliwie analizować, oceniać i prezentować informacje relewantne z punktu widzenia użytkownika. Zajmują się też szkoleniem w wykorzystywaniu informacji elektronicznej oraz coraz częściej rozwiązują problemy natury technicznej i zarządzają systemami informacyjnymi.

 

Rozmiar: 45 bajtów
Rozmiar: 45 bajtów Rozmiar: 45 bajtów
Rozmiar: 45 bajtów

Przypisy

[1] Encyklopedia wiedzy o prasie. Warszawa, 1976, s.60

[2] Opis bibliograficzny. Dokumenty elektroniczne. PN-N-01152-13. - Warszawa, 2000, s. 4

[3] L. Chan : Electronic journals and academic libraries. "Library Hi Tech" 1999 vol. 17, iss 1, p. 199-210.

[4] J. Feather, P. Sturges (ed.): International Encyclopedia of Information and Library Science. London, New York 1997 s. 130

[5] Harrod's Librarians' Glossary. 9000 terms used in information management, library science, publishing, the book trades and archive management. Ed. 8. compiled by Ray Prytherch Aldershot 1996, s. 225

[6] M. Stepowicz: Cechy formalne czasopism internetowych w odniesieniu do analogicznych publikacji drukowanych. Warszawa 2000, s. 6

[7] W. Pindlowa : Elektroniczne czasopisma i systemy elektronicznego rozpowszechniania dokumentów. Przegląd Biblioteczny 1985 nr 2 s. 229

[8] New Jour. Electronic Journals & Newsletters [dostęp 25 czerwca 2002]. Dostepny z World Wide Web: http://gort.ucsd.edu/newjour/index.html

[9] GAWARECKI, Wiktor. Lista polskich czasopism elektronicznych oraz elektronicznych odpowiedników periodyków drukowanych. In Instytut Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Jagiellońskiego [on-line]. 20 maja 2002 [dostęp 25 czerwca 2002]. Dostępny w Word Wide Web: http://bilon.miks.uj.edu.pl/czasop/pol.html

[10] A. Radwański: Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy - doświadczenia i plany [W:] Elektroniczne publikacje w bibliotekach i ośrodkach informacji. Teoria i praktyka. VII Międzynarodowa Konferencja naukowa. Kraków 2001, s. 111-115.

[11] BARTOSZEWICZ-FABIAŃSKA, Bożena Opis bibliograficzny dokumentów elektronicznych w świetle PrPN-N-01152-13 In EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [on-line] 2000, nr 6 (14) [dostęp 25 czerwca 2002]. Dostepny w World Wide Web: http://ebib.oss.wroc.pl/arc/e014-03.html

[12] EDWARDS, Judith Electronic journals : problem or panacea? In Ariadne [on-line] 1997 iss 10 [dostęp 25 czerwca 2002]. Dostepny w World Wide Web: http://www.ariadne.ac.uk/issue10/journals/intro.html.

[13] Biblioteka Główna Akademii Pedagogicznej. [Kraków]: Biblioteka Główna Akademii Pedagogicznej, 1999. 19 czerwca 2002 [dostęp 25 czerwca 2002]. Dostępny w World Wide Web: http://www.wsp.krakow.pl/biblio.

 

Bibliografia

1. BARTOSZEWICZ-FABIAŃSKA, Bożena Opis bibliograficzny dokumentów elektronicznych w świetle PrPN-N-01152-13 In EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [on-line] 2000, nr 6 (14) [dostęp 25 czerwca 2002]. Dostępny w World Wide Web: http://ebib.oss.wroc.pl/arc/e014-03.html.

2. BLUEGGEL, Bruno Elektronische Zeitschriftenbibliothek (EZB). In EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [on-line] 2001, nr 1 (19) [dostęp 25 czerwca 2002]. Dostępny w World Wide Web: http://ebib.oss.wroc.pl/2001/19/blueggel.html.

3. Chan Liza: Electronic journals and academic libraries. Library Hi Tech 1999 Iss 1.

4. Cox John: The journal as a provider of community services. Serials Librarian 2000 Iss 1-2.

5. EDWARDS, Judith Electronic journals : problem or panacea? In Ariadne [on-line] 1997 iss 10 [dostęp 25 czerwca 2002]. Dostepny w World Wide Web: http://www.ariadne.ac.uk/issue10/journals/intro.html.

6. Gawarecki Wiktor: Czasopisma elektroniczne. Charakterystyka i próba klasyfikacji Przegląd Biblioteczny 1999 nr 3.

7. Gawarecki Wiktor: Internetowe czasopisma elektroniczne - charakterystyka, dostępność, możliwość wykorzystania [W:] Problematyka czasopism a funkcje biblioteki akademickiej w procesie naukowo-dydaktycznym. Materiały konferencji naukowej, Dąbrówki k. Łańcuta, 26-28 maja 1999. Pod red. Wiesławy Bober. Rzeszów 1999.

8. Maciejewska Łucja: Optymalizacja współpracy środowisk bibliotekarskich w zakresie zakupu i udostępniania czasopism elektronicznych [W:] Elektroniczne publikacje w bibliotekach i ośrodkach informacji. Teoria i praktyka. VII Międzynarodowa Konferencja Naukowa. Kraków 2001.

9. MACIEJEWSKA, Łucja; URBAŃCZYK, Barbara Promocja i wykorzystanie czasopism elektronicznych : z doświadczeń Biblioteki Głównej Politechniki Wrocławskiej. In EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [on-line] 2001, nr 1 (19) [dostęp25 czerwca 2002]. Dostepny w World Wide Web: http://ebib.oss.wroc.pl/2001/19/maciejewska.html.

10. NAHOTKO, Marek Metadane dla czasopism elektronicznych In EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [on-line] 2001, nr 1 (19) [dostęp25 czerwca 2002]. Dostepny w World Wide Web: http://ebib.oss.wroc.pl/2001/19/nahotko.html.

11. Nowak Piotr: Wybrane problemy efektywności polskich czasopism naukowych z dziedziny humanistyki. Poznań 2000.

12. Pindlowa Wanda: Elektroniczne czasopisma i systemy elektronicznego rozpowszechniania dokumentów Przegląd Biblioteczny 1985 nr 2.

13. Pullinger David: Academics and the new information environment The impact of local factors on use of electronic journals Journal of Information Science 1999 nr 2.

14. Radwański Aleksander: Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy - doświadczenia i plany [W:] Elektroniczne publikacje w bibliotekach i ośrodkach informacji. Teoria i praktyka. VII Międzynarodowa Konferencja Naukowa. Kraków 2001.

15. Rzońca Irena, Szylhabel Krystyna: Dokumenty elektroniczne w systemie APIN Bibliotekarz 2000 nr 3.

16. Stepowicz Marek: Cechy formalne czasopism internetowych w odniesieniu do analogicznych publikacji drukowanych. Warszawa 2000.

17. STEPOWICZ, Marek Czasopisma w Internecie. In EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [on-line] 1999, nr 2 (2) [dostęp25 czerwca 2002]. Dostępny w World Wide Web: http://ebib.oss.wroc.pl/arc/e002-07.html.

18. Szkutnik Zdzisław: Czasopisma elektroniczne - szanse i problemy Biblioteka 1998 nr 2.

19. Szkutnik Zdzisław: Czasopisma elektroniczne - zintegrowane łącza, modele wydawnicze, konsorcja. Praktyka i Teoria Informacji Naukowej i Technicznej 1999 nr 4.

20. Szkutnik Zdzisław: Dostępność elektronicznych czasopism naukowych Drogi dostępu, oferty, modele cenowe i licencyjne, konsorcja. Biblioteka 1999 nr 3.

21. Tomney Hilary, Burton Paul: Electronic journals : a study of usage and attitudes among academics. Journal of Information Science 1998 nr 6.

  Na początek
Rozmiar: 45 bajtów
Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów



Czasopisma elektroniczne w bibliotekach naukowych/ Ewa Piotrowska, Renata Zając // W: EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 7/2002 (36) czerwiec. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Biblio tekarzy Polskich KWE, 2002. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2002/36/piotrowska.php. - Konsorcja i współpraca bibliotek. - ISSN 1507-7187

 

Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów