EBIB 
Nr 6/2002 (35), Biblioteki kościelne i teologiczne. Artykuł
 Poprzedni artykuł Następny artykuł  

 
Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów

Ks. Jerzy Witczak
Biblioteka Papieskiego
Fakultetu Teologicznego
We Wrocławiu

Biblioteka Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu
między tradycją a nowoczesnością

Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów
Rozmiar: 45 bajtów

"Biblioteka jest instytucją, która samym swoim istnieniem świadczy o rozwoju kultury. Jest ona bowiem skarbnicą piśmiennictwa, przez które człowiek wyraża swój zamysł twórczy, inteligencję, znajomość świata i ludzi, a także umiejętność panowania nad sobą, osobistego poświęcenia, solidarności i pracy dla rozwoju dobra wspólnego. [...] Biblioteka jest więc szczególną świątynią twórczego ducha ludzkiego, który odzwierciedla owo Boże Tchnienie, jakie towarzyszyło dziełu stworzenia świata i człowieka" (Jan Paweł II, Przemówienie podczas poświęcenia Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, 11 czerwca 1999 roku)

Te piękne słowa Papieża, jak i sam fakt zaproszenia Go do poświęcenia nowego gmachu Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego, są wymownym potwierdzeniem narastającej na powrót świadomości, że środowiska naukowe i Kościół są w naturalny sposób sprzymierzone w budowaniu wspólnego skarbca nauki i kultury. Szczególne miejsce owego współdziałania stanowią właśnie biblioteki kościelne, które de facto dały początek tego rodzaju instytucjom w Europie i nieprzerwanie gromadzą, przechowują i udostępniają zbiory, sięgające swą genezą średniowiecza.

W obecnym roku Wrocław świętuje 300-lecie Uniwersytetu, który został założony przez jezuitów w 1702 roku jako Akademia Leopoldyńska z dwoma wydziałami: teologicznym i filozoficznym. Jest to zatem również trzysta lat akademickiej teologii we Wrocławiu i tyleż samo lat licząca tradycja naukowej biblioteki kościelnej - Biblioteki Papieskiego Wydziału Teologicznego. To dobra okazja, by na jej przykładzie pokazać, jak współcześnie funkcjonują w Polsce biblioteki kościelne. Należy też wspomnieć, że w pobliżu wrocławskiej katedry znajduje się druga, znacznie starsza Biblioteka Kapitulna, która wraz z Archiwum Archidiecezjalnym stanowi historyczną skarbnicę dokumentów i ksiąg zgromadzonych przez wrocławski Kościół.


1. Powstanie biblioteki i jej rozwój

Główny księgozbiór Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego podzielił losy całej Biblioteki Uniwersyteckiej, która spłonęła w 1945 roku. Po odmowie reaktywowania wydziału przez władze państwowe teologia mogła być uprawiana jedynie w wyższym seminarium duchownym, które rozpoczęło swą powojenną działalność w polskim Wrocławiu, w październiku 1947 roku, dlatego trzeba było od początku tworzyć nową bibliotekę teologiczną, nie licząc na odtwarzaną różnymi metodami książnicę uniwersytecką. Obecna Biblioteka Papieskiego Wydziału Teologicznego wyrosła z Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. Dokonało się to na bazie księgozbioru konwiktu teologicznego przedwojennego seminarium duchownego, mieszczącego się w budynku Collegium Georgianum przy pl. Katedralnym 14[1]. W 1947 roku z gruzów gmachu seminaryjnego wydobyto około 15 tysięcy tomów[2]. Z wielką pieczołowitością zajmował się tym osobiście pierwszy rektor seminarium, ks. Józef Marcinowski[3]. Natomiast księgozbiór alumnatu, znajdującego się na wrocławskich Karłowicach (obecna ul. Przybyszewskiego) - tzw. Collegium Albertinum - najprawdopodobniej został zniszczony przez wojska radzieckie w 1947 roku lub rozszabrowany[4].

W trudnych dla Kościoła czasach stalinowskich, za rządów diecezją narzuconego przez władze ks. Kazimierza Lagosza, nie przykładano zbyt wielkiej wagi do rozwoju Biblioteki. Doszło wtedy nawet do zniszczenia pewnej ilości "poniemieckich" książek. Do uratowania tysięcy woluminów przeznaczonych na makulaturę przyczynił się ks. dr Wincenty Urban, późniejszy biskup wrocławski, który przechował je przez kilka lat w pomieszczeniach Biblioteki Kapitulnej. Książki zostały również opracowane i spisane[5].

Od 1947 roku podjęto prace przy wzbogacaniu biblioteki, zwłaszcza o książki polskie, m.in. duży księgozbiór ascetyczny przekazał ojciec duchowny ks. Franciszek Sąsiadek. Udało się zorganizować niewielką czytelnię polskich książek teologicznych. Po likwidacji niższego seminarium duchownego biblioteka otrzymała duży zbiór polskiej beletrystyki.

Dopiero jednak od roku 1958 rozpoczęło się organizowanie Biblioteki na większą skalę. Zaczęła rozrastać się ona w szybkim tempie za sprawą rektora seminarium (do 1970 roku), ks. dr Pawła Latuska, późniejszego biskupa sufragana wrocławskiego. Ks. prof. Jan Krucina wspomina, jak ksiądz rektor z ogromnym zaangażowaniem przenosił i układał książki, często osobiście przywiezione z zagranicy[6]. Wiadomo też, że przeznaczał on znaczne sumy z własnych dochodów na Bibliotekę. Oprócz dużych zakupów w kraju i za granicą księgozbiór wzbogacały liczne dary i zapisy testamentalne po zmarłych księżach. Rozpoczęto też porządkowanie i katalogowanie zbioru. W pracach tych udzielali fachowych porad pracownicy Biblioteki Uniwersyteckiej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, łącznie z jej dyrektorem, o. Romualdem Gustawem. Przedsięwzięcie to było realizowane przez dużą grupę alumnów-bibliotekarzy pod kierunkiem kleryka Jerzego Marszałkowicza, absolwenta anglistyki i studium bibliotekoznawczego Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1961 roku istniały już katalogi kartkowe - alfabetyczny i systematyczny, wzorowane na katalogu Biblioteki Uniwersyteckiej KUL - oraz ukształtowana została dzisiejsza struktura księgozbioru, z wydzieleniem z magazynu głównego magazynów: czasopism, starych druków, ascetyki, kazań, podręczników, nut oraz beletrystyki, posiadających odrębne inwentarze. Urządzono również dużą czytelnię z działowym ustawieniem księgozbioru podręcznego. W latach 1961-1964 trwało nadal katalogowanie, m.in. starych druków (sporządzono jedynie katalog fotograficzny, na wzór katalogu starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej we Wrocławiu), oraz powiększanie księgozbioru.

Wykonywanym pracom przyświecało cały czas marzenie ks. rektora P. Latuska o reaktywowaniu wydziału teologicznego. Podkreślał on ciągle, że trzeba mieć do tego oprócz studentów dwie rzeczy: przyzwoity księgozbiór i wykwalifikowanych pracowników naukowych. Kiedy to się stanie, jak mawiał, może przybyć wizytator z Watykanu i orzec o zdatności seminarium duchownego do tego, by jego studia filozoficzno-teologiczne można było uznać za akademickie i zezwolić na nadawanie stopni akademickich[7]. Gdy zatem nadeszła decyzja Watykańskiej Kongregacji ds. Seminariów i Uniwersytetów z 22 lutego 1968 roku, uznająca Akademickie Studium Teologiczne we Wrocławiu za kontynuację funkcjonującego na przedwojennym Uniwersytecie Wrocławskim wydziału teologicznego i przekazująca mu wszystkie przywileje przedwojennego wydziału oraz nadająca mu miano "papieskiego", biblioteka była już dobrze przygotowana do pełnienia roli akademickiego warsztatu naukowego.


2. Działalność w ramach Wydziału Teologicznego

Brak danych nie pozwala na odtworzenie stanu posiadania Biblioteki w momencie reaktywowania wydziału teologicznego i uznania jej statusu akademickiego. Wiadomo, że nadal i w jeszcze większym stopniu władze uczelni zabiegały o jej rozwój. Od 1970 roku nowy rektor WSD i Fakultetu ks. prof. Józef Majka kontynuował starania swego poprzednika. Dzięki ofiarodawcom zagranicznym, w tym okresie, biblioteka otrzymywała wszystkie liczące się teologiczne czasopisma niemieckojęzyczne oraz belgijskie i francuskie. W latach 70. abonowano blisko 100 tytułów czasopism polskich i tyle samo zagranicznych. Wzrastała stale liczba gromadzonych książek. Według sprawozdania Jerzego Marszałkowicza z 21 marca 1978 roku biblioteka posiadała już w sumie 75 000 jednostek bibliotecznych (ok. 100 000 woluminów). Liczba wypożyczeń w ciągu roku wynosiła ok. 4500, a odwiedzin w czytelni 5 000. Trzy lata później (31 czerwca 1981 roku) księgozbiór liczył łącznie 118 000 wol., w tym 91 000 wol. druków zwartych, 5 368 starych druków i 21 000 wol. czasopism. W następnych latach katalogowano rocznie 2000-4000 jednostek, pochodzących zarówno z zakupów, jak i z darów krajowych i zagranicznych, wymiany i spadków.

Znaczący postęp w funkcjonowaniu biblioteki zaczął się dokonywać od roku 1988, wraz z objęciem stanowiska dyrektora przez ks. dra Tadeusza Fitycha. Był on autorem jasnej i nowoczesnej koncepcji, obejmującej zwłaszcza komputeryzację Biblioteki i na jej bazie - rozwój informacji naukowej, a także konserwację i porządkowanie zbioru starych druków, publikacje, współdziałanie z bibliotekami miasta i środowiska, szkolenia personelu i zdobywanie dodatkowych funduszy. W tym czasie w Papieskim Fakultecie Teologicznym (PFT) studiowało już coraz więcej osób świeckich, co zmieniło profil użytkowników biblioteki. Stawała się ona zarazem coraz bardziej otwarta.

Zewnętrznym wyrazem nowej sytuacji stała się zmiana nazwy Biblioteki. W 1989 roku, wskutek uznania przez władze państwowe faktycznego istnienia uczelni papieskich (Umowa między Rządem Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej a Konferencją Episkopatu Polski w sprawie uregulowania statusu wyższych uczelni papieskich z 30 czerwca 1989 roku), Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu otrzymała, bardziej adekwatne do pełnionej funkcji, miano Biblioteki Głównej Papieskiego Wydziału Teologicznego i Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego.

Niestety, ogólne trudności ekonomiczne odbiły się niekorzystnie i na Bibliotece, zmalała także znacząco pomoc zagraniczna. W tej sytuacji ogromnie cenne okazało się nawiązanie w 1991 roku, trwającej do dziś, współpracy z Komitetem Badań Naukowych, który wspiera konserwację starych druków, zakupy książek, prenumeratę czasopism i komputeryzację Biblioteki.

Z profilu Biblioteki Głównej Papieskiego Wydziału teologicznego i Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego (Biblioteka Główna Papieskiego Fakultetu Teologicznego i Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego) wynika jej podstawowe zadanie, jakim jest możliwie kompletne zbieranie publikacji teologicznych ukazujących się w Polsce. W miarę możliwości zainteresowania Biblioteki rozciągają się też na inne dziedziny nauk humanistycznych, pomocniczych dla teologii - religioznawstwo, filozofię, historię, psychologię, pedagogikę, a także na najważniejsze teologiczne publikacje obcojęzyczne, głównie o charakterze encyklopedycznym. Księgozbiór znajdujący się w Bibliotece, określony profilem uczelni, stanowi niewątpliwie cenny przyczynek do naukowego bogactwa wrocławskiego środowiska. Biblioteka Wydziału Teologicznego jest jedyną na terenie Wrocławia, która systematycznie gromadzi pozycje z zakresu współczesnej problematyki teologicznej Kościoła katolickiego, a także - w mniejszej mierze - innych Kościołów chrześcijańskich.

Księgozbiór BG PWT i MWSD zawiera prawie 4400 skatalogowanych starych druków, spośród których ponad 460 jest notowanych w bibliografiach Graessego i Bruneta: liczba rzadkich i cennych starych druków jest więc duża. Dominuje tematyka teologiczna, filozoficzna, prawnicza, ale reprezentowana jest także historyczna i filologiczna[8]. Jak na razie, większość zbioru - oprócz opracowanych w latach 1992-93 przez kustosza Adama Skurę cymeliów - posiada jedynie katalog fotograficzny, wykonany w latach 1961-64. W 1994 roku podjęto realizację długofalowego programu pełnego, naukowego opracowania całego katalogu starych druków, połączonego z melioracją katalogu fotograficznego. Dzieło to zostało doprowadzone do hasła "Beck" w katalogu alfabetycznym, a następnie przerwane wskutek stwierdzenia faktu, że duża część zbioru znajdującego się w magazynie nie jest jeszcze w ogóle skatalogowana. Podjęto zatem - i w 1998 roku zakończono - wstępną inwentaryzację (trwającą cztery lata) tej nie skatalogowanej dotąd części księgozbioru starych druków, liczącej nieco ponad 1700 wol.. Podczas inwentaryzacji zidentyfikowano kilka inkunabułów oraz wiele druków XVI-wiecznych. W związku ze śmiercią Adama Skury pod koniec 1998 roku praca została wstrzymana. Wszystkie zarejestrowane druki oczekują teraz na skatalogowanie. W dalszej kolejności konieczne będzie wznowienie pełnego katalogowania księgozbioru umieszczonego w katalogu fotograficznym. Liczne, posiadane przez Bibliotekę, starodruki wymagają także niezbędnych zabiegów konserwacyjnych. Przez ostatnie dziewięć lat, dzięki wydatnemu dofinansowaniu Komitetu Badań Naukowych (KBN), corocznie poddawano konserwacji kilkanaście do kilkudziesięciu woluminów, łącznie prawie 300 druków.

Po z górą trzydziestu latach, stan zbiorów na dzień 1 stycznia 2002 roku przedstawiał się następująco: 124 700 wol. druków zwartych, 6 150 wol. starych druków, 22 080 wol. czasopism i ok. 3 000 niepublikowanych prac magisterskich, licencjackich i doktorskich - łącznie więc ok. 156 000 wol. Zbiór czasopism liczy ponad 2 000 tytułów, w tym czasopism bieżących krajowych 105 i zagranicznych 80. Udostępnianie w roku akademickim 2000/2001 charakteryzują następujące dane: ok. 850 aktywnych czytelników (1 540 wydanych kart bibliotecznych), w tym z Uniwersytetu Wrocławskiego i innych uczelni wyższych Wrocławia 288 osób, 6 100 wypożyczeń książek, 6 227, ok. 3 500 odwiedzin w czytelniach (głównej i czasopism - ze swobodnym dostępem do półek).

Stale rosnące zbiory i zwiększająca się liczba czytelników wymagają coraz więcej miejsca. Dostrzegły to władze archidiecezji z ks. kard. Henrykiem Gulbinowiczem na czele oraz rektor Papieskiego Wydziału teologicznego ks. prof. Józef Majka. Stąd pod koniec lat 70. zrodziła się dalekowzroczna i śmiała koncepcja budowy nowej siedziby Biblioteki przy ul. św. Idziego, w pobliżu kościoła Świętego Krzyża. 31 marca 1980 roku wojewoda wrocławski Janusz Owczarek wyraził zgodę na umieszczenie budowy Biblioteki w planie budownictwa kościelnego na rok 1980. W 1982 roku ogłoszono konkurs na projekt nowej biblioteki PWT. Sąd konkursowy 24 maja 1983 roku nagrodził i przyjął do realizacji projekt autorstwa architektów Leszka Konarzewskiego, Stanisława Lose i Romana Grudzieckiego. Zaprojektowany budynek miał pomieścić 500 000 wol. i posiadać 6500 m2 powierzchni użytkowej. Do końca roku 1985 trwały wstępne prace archeologiczne, a 16 stycznia 1986 roku Wydział Architektury Urzędu Miejskiego wydał pozwolenie na budowę. W liście pasterskim na uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego 1986 roku, zapowiadającym jubileusz 1000-lecia diecezji wrocławskiej, Metropolita Wrocławski kard. Henryk Gulbinowicz napisał: "Dziełem upamiętniającym nasze millennium będzie też wzniesienie budynku Biblioteki Papieskiego Fakultetu Teologicznego"[10]. Przez kilka lat gromadzono konieczne środki oraz prowadzono prace budowlane, których efektem było wykonanie fundamentów. Niestety, z powodu trudności ekonomicznych, narastających po roku 1989, dalsza budowa nowej siedziby Biblioteki została odłożona na czas nieokreślony. W związku z tym w 1993 roku ks. kard. Henryk Gulbinowicz przekazał Bibliotece część pomieszczeń w odzyskanym dawnym pałacu arcybiskupów wrocławskich przy pl. Katedralnym 1, gdzie przeniesiono dział czasopism (magazyn i opracowanie) oraz urządzono czytelnię czasopism z wolnym dostępem do półek. Niedostateczna powierzchnia oraz niefunkcjonalny układ pomieszczeń nie pozwalają na przeniesienie głównego księgozbioru do tego budynku, zatem problem nowej siedziby dla Biblioteki pozostaje nadal kwestią otwartą.

Na koniec tej historycznej części trzeba powiedzieć, że w minionym trzydziestoleciu dyrektorami biblioteki byli: ks. Antoni Młotek (1968-70), ks. Stanisław Pawlaczek (1970-72), ks. Kazimierz Wojtoń (1972-1988), ks. Tadeusz Fitych (1988-1993), ks. Andrzej Siemieniewski (1993-1995), ks. Jerzy Witczak (od 15 grudnia 1995 roku, uprzednio od 1993 roku zastępca dyrektora). Ponadto w Bibliotece na etacie pracowali kolejno Jerzy Marszałkowicz, s. Edmunda Podolska i s. Teodozja Zipser /elżbietanka/ (do 1988). Stopniowo rosła liczba pracowników świeckich i obecnie stan zatrudnienia wynosi osiem osób. Nadal cały czas w różnej formie pomocnicze prace biblioteczne wykonuje zespół klerycki.


3. Komputeryzacja biblioteki

Nowoczesnej biblioteki nie można wyobrazić sobie bez komputerów. Obejmując stanowisko dyrektora, ks. dr Tadeusz Fitych rozumiał to doskonale. Zatem już od początku 1989 roku zaczęły się przymiarki do komputeryzacji biblioteki. Fazę wstępną - koncepcyjną zakończono w roku akademickim 1990/91. Poszukiwania odpowiedniego oprogramowania i adekwatnego do niego sprzętu zbiegły się z zainteresowaniem innych bibliotek kościelnych tą tematyką. 24 czerwca 1991 roku odbyła się w Warszawie Ogólnopolska Konferencja nt. Komputeryzacji Bibliotek Kościelnych, zorganizowana przez ks. Krzysztofa Goneta, dyrektora Biblioteki Wyższego Metropolitalnego Seminarium Duchownego w Warszawie. Zaprezentowany na tej konferencji program MAK autorstwa Biblioteki Narodowej, został przyjęty przez wszystkie uczestniczące biblioteki jako wspólne narzędzie, ustalono także jednolity format danych katalogowych (w oparciu o format MARC BN). Instytucjonalizacji tej współpracy miało służyć powołanie do istnienia 23 września 1991 roku w Warszawie Federacji Bibliotek Kościelnych FIDES. Ks. Tadeusz Fitych został wybrany na zastępcę przewodniczącego w tymczasowym zarządzie Federacji.

W roku akademickim 1991/92 rozpoczął się zatem pierwszy etap komputeryzacji. Zakupiono program MAK, oprogramowanie narzędziowe i sieciowe oraz pierwsze dwa komputery PC 386. Wykonano katalogi komputerowe czytelni głównej i zbioru czasopism, a od maja 1992 roku rozpoczęto katalogowanie nabytków - tworzenie głównego katalogu komputerowego Biblioteki. Od tej pory opracowanie nabytków dokonywane jest wyłącznie komputerowo - obejmując również wydruk kart katalogowych i inwentarza. Wdrożono również proces komputerowego katalogowania czasopism oraz prac absolutoryjnych, przechowywanych w Bibliotece. Rozpoczęto też tworzenie własnych komputerowych bibliografii zawartości publikacji teologicznych, oddzielnie wrocławskich (WROBIT - Wrocławska Bibliografia Teologiczna oraz WWK - Wrocławskie Wiadomości Kościelne), jak i - w ramach podziału pracy w Federacji FIDES - czasopisma i serii "Communio" oraz serii "Homo meditans" (wyd. KUL).

Kolejnym ważnym krokiem było stworzenie i uruchomienie w pomieszczeniach Biblioteki pod koniec 1993 roku lokalnej sieci komputerowej, składającej się początkowo z serwera i sześciu stacji roboczych, z których cztery zostały przeznaczone dla czytelników. Dzięki temu z początkiem drugiego semestru roku akademickim 1993/94 stało się możliwe udostępnienie w sieci własnych katalogów i bibliografii, a także baz danych pochodzących z wymiany z innymi bibliotekami kościelnymi w Polsce. Ponadto udostępniono dane "Przewodnika Bibliograficznego" oraz liczącą ponad 1 mln opisów bibliografię teologiczną "ATLA Religion Database on CD-ROM". Wykonano również katalog starodruków cennych Biblioteki PWT i MWSD.

W roku akademickim 1994/95 kontynuowano wcześniej wdrożone prace oraz rozpoczęto retrokonwersję katalogu kartkowego do postaci komputerowej. Zadanie to zaplanowane na wiele lat jest sukcesywnie prowadzone do chwili obecnej. W końcu czerwca 1995 roku łączna ilość opisów książek w katalogu komputerowym wynosiła już ok. 11000. Prowadzono również stopniową rozbudowę sieci komputerowej.

Następny rok akademicki przyniósł kolejne przełomowe wydarzenie. Dzięki przystąpieniu PWT do porozumienia uczelni wrocławskich w sprawie budowy i eksploatacji Wrocławskiej Akademickiej Sieci Komputerowej WASK (4 maja 1994 roku) oraz dzięki życzliwej decyzji Rady Użytkowników WASK, jesienią 1995 roku wykonano przyłącze światłowodowe łączące lokalną sieć biblioteczną PWT z siecią WASK. Jego techniczne uruchomienie nastąpiło 27 lutego 1996 roku. W ten sposób Biblioteka uzyskała dostęp do informacji umieszczonych na serwerach innych wrocławskich uczelni oraz do sieci Internet.

Dalsza rozbudowa sieci komputerowej stała się możliwa po zakończeniu 46. Międzynarodowego Kongresu Eucharystycznego we Wrocławiu (25 maja - 1 czerwca 1997 roku) przy wykorzystaniu inwestycji wykonanych z tej okazji. Na początku roku akademickim 1997/98 Biblioteka otrzymała nowy serwer, na którym zainstalowano uaktualnienie oprogramowania sieciowego Novell IntranetWare. Natomiast w maju 1998 roku oddano do użytku sieć lokalną w drugim budynku PWT - przy pl. Katedralnym 1, obejmującą swym zasięgiem głównie dział czasopism - łącznie z czytelnią czasopism, w której umieszczono cztery stacje robocze. Sieć ta połączona jest z główną siedzibą Biblioteki (budynkiem MWSD przy pl. Katedralnym 14) przy pomocy łącza światłowodowego, wykonanego w lipcu 1997 roku w ramach rozbudowy sieci WASK. Odtąd użytkownicy czytelni czasopism i pracownicy tego działu uzyskali dostęp do baz umieszczonych na serwerze bibliotecznym. Zestaw udostępnianych baz danych powiększył się w tym okresie o "Bibliografię Zawartości Czasopism" oraz "Old Testament Abstracts on CD-ROM". Od marca 1998 roku Biblioteka posiada własne strony WWW w Internecie, umieszczone na serwerze PWT, oraz udostępnia eksperymentalnie kopie swojego katalogu głównego i katalogu prac absolutoryjnych z serwera WMSD w Warszawie. Podjęto również decyzję o zamknięciu katalogów kartkowych z dniem 31 grudnia 1997 roku. Pozycje wydane od roku 1998 są umieszczane wyłącznie w katalogu komputerowym.

We wrześniu 1998 roku zostały zakończone prace przygotowawcze do uruchomienia wypożyczalni komputerowej w systemie MAK. Wydrukowano nalepki z kodem kreskowym i nowe legitymacje, urządzono stanowisko komputerowe w pomieszczeniu wypożyczalni, wdrożono nowe procedury pracy w sieci. Dzięki temu od początku roku akademickim 1998/99 wszystkie wypożyczenia rejestrowane są przez komputer, a użytkownicy mogą samodzielnie sprawdzać dostępność książki w magazynie.

Zwieńczeniem wieloletnich działań w dziedzinie automatyzacji Biblioteki stało się w maju 1999 roku uruchomienie dostępu on-line do baz katalogowych i bibliograficznych w Internecie na własnym serwerze WWW pod adresem http://www.pft.wroc.pl/pft/bg/. Od tej chwili obserwuje się rosnące zainteresowanie użytkowników Internetu możliwością zdalnego przeglądania informacji o zasobach BG PWT i MWSD. Najwyraźniej służą one również jako bibliografia teologii. Statystyka serwera wskazuje na ogólnokrajową przydatność tych baz. W 2001 roku odnotowano ponad 34000 zapytań z ponad 1300 różnych adresów, głównie za pośrednictwem sieci telefonicznych (ponad 50% wszystkich wizyt) oraz z krajowych bibliotek naukowych. Obecnie miesięcznie rejestruje się przeciętnie już ok. 5 500 zapytań z ok. 220 różnych adresów internetowych. Warto dodać, że katalog Biblioteki PWT był trzecim katalogiem polskich bibliotek kościelnych (obok WMSD w Warszawie i Biblioteki Jezuitów w Krakowie) obecnym w Internecie, nie licząc znacznie bogatszych bibliotek KUL, Pat, UKSW w Warszawie, pracujących w dużych systemach.

W podsumowaniu należy podać aktualne (na dzień 1 czerwca 2002 roku) dane dotyczące stopnia zaawansowania komputeryzacji. Sieć biblioteczna liczy łącznie 19 komputerów. Baza katalogu głównego zawiera 35 000 opisów, co odpowiada ok. 48 000 wol. i stanowi prawie 40% całego księgozbioru druków zwartych. Katalog komputerowy obejmuje obecnie wszystkie książki zgromadzone w bibliotece od 1982 roku oraz część wcześniejszych nabytków. Prowadzona jest przy częściowym dofinansowaniu KBN-u dalsza pełna retrokonwersja katalogu kartkowego (z autopsji), ale z powodu braku personelu i środków finansowych jest to zadanie jeszcze na wiele lat. Natomiast bardzo zaawansowane są przygotowania do przejścia na nowy ujednolicony format katalogowania MARC21 (USMARC).


4. Współpraca i obecność w środowisku

Biblioteka Papieskiego Wydziału Teologicznego stara się służyć w miarę swoich możliwości wszystkim zainteresowanym teologią. Udostępnia swój księgozbiór nie tylko studentom i pracownikom naukowym PWT, ale także - w ramach umowy środowiskowej na zasadach wzajemności - studentom i pracownikom innych wrocławskich uczelni. Ze statystyk za rok 2001 wynika, że czytelnicy spoza PWT zrealizowali ok. 10% ogólnej liczby wypożyczeń.

Dane o zasobach bieżących czasopism zagranicznych publikowane są w środowiskowym informatorze wydawanym przez Bibliotekę Główną Politechniki Wrocławskiej. Ów "Wykaz wydawnictw ciągłych gromadzonych w wybranych bibliotekach naukowych Wrocławia" pokazuje, że Biblioteka Główna Papieskiego Fakultetu Teologicznego i Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego jest jedyną Biblioteką na terenie miasta dysponującą tytułami zagranicznych czasopism teologicznych i teologiczno-filozoficznych, szczególnie francusko- i niemieckojęzycznych.

Utrzymywane są przyjazne i robocze kontakty z bibliotekami wrocławskich uczelni oraz Wojewódzką i Miejską Biblioteką Publiczną we Wrocławiu. Dyrektor Biblioteki uczestniczy w pracach Kolegium Dyrektorów Bibliotek Naukowych Wrocławia. Biblioteka otrzymuje zaproszenia do udziału w sesjach naukowych i okolicznościowych spotkaniach środowiska bibliotekarskiego.

Biblioteka PWT i MWSD utrzymuje także kontakty z Biblioteką Narodową w Warszawie. Informacje o czasopismach i nowościach zagranicznych oraz o posiadanych bazach na CD-ROM-ach przekazywane są do Centralnego Katalogu Biblioteki Narodowej. Prowadzona jest wymiana książek z bibliotekami Uniwersytetu w Białymstoku i Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie oraz z bibliotekami wydziałów teologicznych uniwersytetów w Opolu i Poznaniu. Wypożyczalnia międzybiblioteczna realizuje w miarę możliwości zamówienia z innych bibliotek uczelnianych.

Najszerszy zakres ma współpraca z bibliotekami zrzeszonymi w Federacji Bibliotek Kościelnych FIDES. Jak było wspomniane, Biblioteka PWT i MWSD jest członkiem-założycielem tej Federacji, erygowanej przez Konferencję Episkopatu Polski 18 marca 1995 roku, a obecnie pełni w tym środowisku rolę jednego z wiodących ośrodków.

Dzięki wytrwałej pracy, pomimo znacznie skromniejszych warunków finansowych niż w wypadku bibliotek państwowych, osiągnięte efekty należy uznać za znaczące, także na tle bibliotek uczelnianych i publicznych. Wydaje się zatem, że Biblioteka Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu jest dobrze przygotowana do oczekiwanego nowego etapu swojej działalności, jakim może być wejście w struktury Uniwersytetu Wrocławskiego, wzorem innych ośrodków uniwersyteckich w Polsce, które już posiadają u siebie wydziały teologiczne. Byłby to także dobry moment do podjęcia budowy nowej siedziby biblioteki wydziałowej, bowiem jej brak jest w tej chwili największym problemem.

Rozmiar: 45 bajtów
Rozmiar: 45 bajtów

Przypisy

1. Trzeba tu dodać, że studentami przedwojennego Wydziału Teologii Katolickiej Uniwersytetu Wrocławskiego byli w dużej mierze kandydaci do kapłaństwa. Przez cztery lata mieszkali oni w konwikcie (Collegium Georgianum) i uczęszczali na zajęcia na Uniwersytet. Korzystali więc głównie z Biblioteki Uniwersyteckiej, na miejscu zaś istniał nieduży księgozbiór podręczny i ascetyczny, częściowo o charakterze historycznym. Na piątym roku studiów odbywało się natomiast bezpośrednie przygotowanie do święceń kapłańskich, studenci przebywali w tzw. alumnacie (Collegium Albertinum) i już na miejscu słuchali wykładów i korzystali z Biblioteki. Por. E. Kleineidam: Die katholisch-theologische Fakultät der Universität Breslau 1811-1945. Köln 1961.

2. Por. W. Urban: 30-lecie Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu (1947-1977). "Colloquium Salutis" 1983 nr 15, s. 267-268.

3. W. Bochnak: Działalność administracyjno-gospodarcza Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. [W:] 50 lat Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. red. I. Dec, K. Matwijowski. Wrocław 1997, s. 79.

4. W archiwum Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego zachowała się notatka mówiąca o tym, że ks. Rektor Józef Marcinowski i kleryk Jacek Czapliński dwukrotnie udawali się do dawnego alumnatu w sprawie biblioteki. Za pierwszym razem widzieli niezabezpieczony księgozbiór, jednak kolejna wyprawa w celu odzyskania go z rąk radzieckich władz wojskowych nie powiodła się - nie zostali wpuszczeni i nie chciano z nimi rozmawiać.

5. Por. W. Urban: Op. cyt., s. 267.

6. J. Krucina: Formacja teologiczna alumnów. [W:] 50 lat Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. Op. cyt., s. 55.

7. Tamże.

8. Por. Starodruki cenne księgozbioru Biblioteki Głównej Papieskiego Fakultetu Teologicznego i Metropolitalnego Wyższego Seminarium Duchownego we Wrocławiu. Oprac. A. Skura. Wrocław 1993.

9. Por. Sprawozdanie z działalności Biblioteki Głównej PWT i MWSD we Wrocławiu w roku akad. 2000/2001. In Biblioteka Papieskiego Wydziały Teologicznego we Wrocławiu [on-line]. [dostęp 11 czerwca 2002]. Dostępny w World Wide Web:
http://www.pft.wroc.pl/pft/bg/sprawozdanie.html.

10. "Wrocławskie Wiadomości Kościelne" 1986 nr 39, s.60.

  Na początek
Rozmiar: 45 bajtów
Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów



Biblioteka Papieskiego Fakultetu Teologicznego i Metropolitalnego Seminarium Duchownego w służbie akademickiej / Jerzy Witczak // W: EBIB Elektroniczny Biuletyn Informacyjny Bibliotekarzy [Dokument elektroniczny] / red. naczelny Bożena Bednarek-Michalska. - Nr 6/2002 (35) czerwiec. - Czasopismo elektroniczne. - [Warszawa] : Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich KWE, 2002. - Tryb dostępu: http://www.ebib.pl/2002/35/witczak.php. - Tyt. z pierwszego ekranu. - ISSN 1507-7187

 

Rozmiar: 77 bajtów Rozmiar: 77 bajtów