Wiesława Filipkowska
Biblioteka Publiczna w Mońkach

Regionalny Ośrodek Informacji Prawnej w Bibliotece Publicznej w Mońkach

Wprowadzenie

Biblioteka Publiczna w Mońkach funkcjonuje w mieście powiatowym. Powiat ma charakter rolniczy i liczy sobie około 50 000 mieszkańców. Brak jest tu dużych zakładów przemysłowych, natomiast dobrze rozwija się handel i drobne usługi. Z badań socjologicznych wynika, że 30% moniecczan wyjeżdża zarobkowo do Belgii i USA, a zdobyty na emigracji kapitał sprzyja rozwojowi drobnej przedsiębiorczości. Dużą grupę mieszkańców stanowią ludzie uczący się (najbliższe miasto uniwersyteckie - Białystok położone jest w odległości 40 km) oraz bezrobotni.

W roku 2000 udzielono w bibliotece 2500 informacji (dla porównania w 1995 r. - 1300), z czego 250 dotyczyło zagadnień prawnych i ekonomicznych. Promocyjna prezentacja programu LEX zorganizowana przez Wydawnictwa Prawnicze PWN, która odbyła się w bibliotece w ubiegłym roku, potwierdziła tylko nasze spostrzeżenia, że istnieje duże zainteresowanie użytkowników tematyką prawną. Wówczas uznano, że program tego typu byłby bardzo przydatny w bibliotece i spełniłby oczekiwania środowiska.

Pomysł utworzenia Regionalnego Ośrodka Informacji Prawnej (ROIP) w Bibliotece Publicznej w Mońkach podsunęła praktyka i stale rosnące zapotrzebowanie użytkowników na informację prawną i ekonomiczną, a szczególnie na uzyskiwanie konkretnych informacji z dzienników ustaw, kodeksów: pracy i cywilnego, wzorów umów i pism.
Problemem były pieniądze!

Wniosek o dotację

Pomocą w poszukiwaniu żródeł finansowania stało się ogłoszenie Open Society Institute w "Poradniku Bibliotekarza" w numerze 4-5 z 2000 r. Zachęcano w nim do ubiegania się o dotacje w programie NLP "Wzbogacanie usług bibliotek dla czytelników". Mimo braku doświadczenia w pisaniu wniosków o dotacje zagraniczne postanowiono wystąpić z projektem utworzenia Regionalnego Ośrodka Informacji Prawnej. Wniosek został wysłany do Budapesztu i uzyskał pozytywną ocenę komisji kwalifikacyjnej. Bibliotece przyznano grant w wysokości 2637 dolarów.

Działalność planowanego ośrodka ma się koncentrować na udzielaniu informacji z dziedziny prawa na podstawie bazy danych LEX Polonica Maxima, posiadanych czasopism, kodeksów i aktów. Wyszukiwanie informacji prawnej będzie o wiele efektywniejsze dzięki wykorzystaniu komputerowej bazy danych. Nowa oferta usług informacyjnych skierowana jest przede wszystkim do małych przedsiębiorstw i rodzinnych firm, których nie stać na kupno programu i komputerów oraz pracobiorców, którzy często nie znają swoich praw i obowiązków, wynikających ze stosunku pracy.

Od momentu przygotowania i wysłania pierwszego dokumentu do OSI do dnia podpisania umowy upłynęły 4 miesiące. W tym czasie przygotowano szczegółowy plan wdrażania projektu.

Szcześliwie dla realizacji projektu udało się pozyskać środki finansowe z Open Society Institute-ZUG (OSI). Bibliotece przyznano grant w wysokości 2637 dolarów.

Projekt finansowany jest według zasady podwojenia środków finasowych (środki deklarowane przez bibliotekę pochodzą z jej budżetu, mogą też pochodzić od sponsorów). Jeżeli biblioteka nie będzie w stanie pozyskać i przeznaczyć na projekt zaplanowanych środków własnych, będzie zmuszona do realizacji projektu w okrojonej formie i zobowiązana do zwrotu część dotacji.

Partnerami biblioteki w realizacji projektu zostali: Urząd Miasta i Gminy Mońki oraz Starostwo Powiatowe w Mońkach. Władze samorządowe podeszły z dużym zrozumieniem do inicjatywy i projektu, jednakże jest to głównie poparcie moralne.

We wstępnej fazie projektu po przeliczeniu dolarów na złotówki i odjęciu kosztów operacji bankowych, do finansowania projektu pozostała kwota 10 531 zł ze środków OSI. Drugie tyle musi zainwestować biblioteka, by w pełni wykorzystać dotację.

Projekt budżetu

W połowie projektu (obowiązującego od 15.12.2000 r. do 01.12.2001 r.) i po jego zakończeniu biblioteka obowiązana jest dostraczyć OSI stosowne raporty oraz kopie wszystkich faktur i wyciągów bankowych związanych z kosztami projektu.

Plan wdrażania projektu

I. Udzielanie informacji prawnej na bieżąco

1. Udzielanie informacji o aktualnych przepisach na podstawie:
   - Dzienników Ustaw, Monitora Polskiego,
   - kodeksu pracy z komentarzem,
   - innych kodeksów.
2. Pomoc w pisaniu CV i listów motywacyjnych na podstawie posiadanych wydawnictw.
3. Wyjaśnianie pojęć i zagadnień prawno-ekonomicznych przy pomocy posiadanego księgozbioru podręcznego.
4. Dostarczanie aktualnych wzorów i wyjaśnienia dotyczące rozliczeń podatkowych i ZUS-u, na podstawie wyjaśnień w prasie - "Rzeczpospolita", "Gazeta Wyborcza", gazety regionalne.

III. Zakup i prenumerata książek i czasopism
- rozszerzenie prenumeraty czasopism o takie tytuły jak: "Samorząd Terytorialny" i "Gazeta Prawna",
- kupno wydawnictw kartkowych z aktualizacją typu poradnikowego np."Ubezpieczenia społeczne w praktyce",
- zakup aktualnych kodeksów.

IV. Dostęp do Internetu
1. Korzystanie z serwisów prawniczych np.:
http://www.lexpolonica.pl
http://www.rzeczpospolita.pl/Pl-iso/prawo/index.html
http://www.lex.pl
2. Możliwość przeglądania katalogów bibliotek i składania zamówień.
3. Korzystanie z ogłoszeń (rynek pracy, agroturystyka, samochody).
3. Przeglądanie archiwów czasopism.

V. Kupno bazy danych i programu LEX Polonica Maxima na CD-ROM
Baza danych LEX zawiera:
AKTY NORMATYWNE OBOWIĄZUJĄCE I UCHYLONE
KOMENTARZE WYBITNYCH AUTORÓW
DZIENNIKI URZĘDOWE
ORZECZNICTWO
PISMA MINISTERSTWA FINANSÓW
PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ
PRAWO KANONICZNE
WZORY UMÓW I PISM
BIBLIOGRAFIĘ PRAWNICZĄ
Dzięki zastosowanym w programie LEX technikom wyszukiwania danych możliwe jest zarówno zadawanie pytań zarówno w języku naturalnym, jak i według kluczy wyszukiwawczych: rodzaju publikatora, sygnatury, nazwy wydawnictwa, tytułu, daty uchwalenia, wejścia w życie lub opublikowania aktu prawnego.

VI.Prezentacje programu LEX
1. Organizowanie małych pokazów dla księgowych i drobnych przedsiębiorców w celu zachęcenia do korzystania z naszych usług.
2. Reklama naszych usług w lokalnej telewizji i w formie ulotek.

VII Zaproszenie do współpracy prawnika - konsultanta
W miarę potrzeb może to być prawnik specjalizujący się w prawie pracy lub - w okresie rozliczeń podatkowych - księgowy. Usługi będą opłacane z budżetu biblioteki i funduszy pomocowych. Dni i godziny konsultacji będą ustalone z góry.

Zakończenie

Dotychczas zrealizowano punkt V planu wdrożenia projektu. Biblioteka wciąż liczy na wsparcie finansowe ze strony biznesu tym bardziej, że wiele wydarzeń kulturalnych w Mońkach odbyło się dzięki pomocy właścicieli firm prywatnych.

Posumowując minioną część okresu wdrażania projektu należy stwierdzić, że najważniejszą wartością w procesie realizacji projektu było zdobycie doświadczenia w pozyskiwaniu funduszy pomocowych na rzecz rozwoju biblioteki. Biblioteka jest zainteresowana także programami pomocy Unii Europejskiej, które wydają się być bardziej korzystne finansowo m.in. ze względu na możliwość uzyskania zwrotu podatku VAT.

EBIB 5/2001 (23), Biblioteki lokalne jako ośrodki informacji regionalnej.
W. Filipkowska, Regionalny Ośrodek Informacji Prawnej w Bibliotece Publicznej w Mońkach
www.ebib.pl/2001/23/artykul.html